Współczesne przedsiębiorstwa znalazły się w sytuacji, w której zdolność dynamicznej adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych jest kluczowym czynnikiem przewagi konkurencyjnej. Oznacza to, że wszyscy pracownicy przedsiębiorstw odpowiedzialni i zaangażowani w procesy muszą być wyposażeni w odpowiednie narzędzia, umożliwiające im szybkie i łatwe podejmowanie skutecznych działań doskonalących we wszystkich obszarach tworzenia wartości dla klienta. W przedsiębiorstwach produkcyjnych doskonalenie procesów (Process Improvement), rozumiane jako zwiększanie zdolności procesów do spełniania wymagań, jest realizowane w postaci dwóch strategii: działań ekstensywnych oraz intensywnych.

Podstawą realizacji strategii działań intensywnych (small-step ongoing improvement activities) jest efektywne wykorzystywanie posiadanych zasobów, ze szczególnym uwzględnieniem zasobów informacyjnych. W zarządzaniu jakością, obejmującym wspomnianą funkcję doskonalenia, do pozyskiwania oraz przetwarzania danych i informacji wykorzystuje się instrumenty określane tradycyjnie narzędziami jakości (NJ). Dzięki nim dostarcza się decydentom odpowiednio przetworzone informacje, niezbędne do podejmowania działań: korekcyjnych, korygujących, zapobiegawczych, wreszcie – doskonalących w procesach produkcyjnych.

Wykorzystanie tych instrumentów w warunkach praktyki przedsiębiorstw produkcyjnych jest jednak ograniczone ze względu na ich bogactwo i różnorodność, wynikającą między innymi z przenikania się różnych, współczesnych koncepcji zarządzania przedsiębiorstwami (TQM, Six Sigma, LM). Opracowanie ułatwionego sposobu dostępu do potrzebnych w danych warunkach organizacyjno-produkcyjnych narzędzi jakości stało się przesłanką napisania dysertacji.

Za podstawowe cele przeprowadzonych badań uznano: 1) opracowanie systematyki narzędzi doskonalenia procesów produkcyjnych, poprzedzonej przeglądem osiągnięć naukowej organizacji i zarządzania, ze szczególnym uwzględnieniem klasyfikowania technik organizatorskich i kierowniczych – w tym metod badania i organizowania pracy; 2) zgromadzenie informacji, pozwalających w praktyce na ułatwiony dostęp do właściwych narzędzi i metod zarządzania jakością, będących uzupełnieniem wiedzy zgromadzonej w literaturze przedmiotu; 3) opracowanie nowej metody doboru oraz stosowania narzędzi i metod zarządzania jakością w warunkach praktyki produkcyjnej wraz z implementacją programową metody. Osiągnięcie postawionych celów wymagało studiów literaturowych, badań sondażowych w przedsiębiorstwach (klasą rozpatrywanych w dysertacji organizacji są przedsiębiorstwa produkcyjne) oraz zaprojektowania rozwiązania informatycznego, umożliwiającego w praktyce przemysłowej łatwy i szybki dostęp do instrumentów zarządzania jakością.

Dysertacja składa się z sześciu rozdziałów, w których przedstawiono sposoby realizacji postawionych w pracy celów oraz zweryfikowano postawione tezy naukowe. W rozdziale pierwszym, stanowiącym wprowadzenie, zwrócono uwagę na rolę oraz znaczenie informacji i zasobów wiedzy w procesach uczenia się organizacji, ukierunkowanych na doskonalenie organizacji oraz jej procesów. W rozdziale drugim przedstawiono historię rozwoju myśli naukowej w dziedzinie organizacji i zarządzania ze szczególnym uwzględnieniem technik organizatorskich i kierowniczych, w tym – metod badania i organizacji pracy produkcyjnej. W rozdziale trzecim podzielono logicznie narzędzia doskonalenia procesów produkcyjnych, co umożliwiło włączanie do opracowanej systematyki instrumentów innych koncepcji zarządzania. W rozdziale czwartym przedstawiono przebieg oraz wyniki badania sondażowego, przeprowadzonego na reprezentatywnej próbie przedsiębiorstw produkcyjnych, nt. stopnia znajomości, obszarów wykorzystania oraz przydatności szerokiego spektrum narzędzi oraz metod zarządzania jakością; zgromadzona w ten sposób wiedza została wprowadzona do systemu informatycznego klasy SWD. W rozdziale piątym dysertacji opisano autorską metodę wzorca kryteriów oraz jej implementację programową w postaci komputerowego systemu wspomagania decyzji w zakresie doboru oraz stosowania narzędzi i metod zarządzania jakością – z przeznaczeniem do wykorzystania w warunkach przemysłowych. W części prac związanych z tworzeniem oprogramowania sięgnięto po rozwiązania z obszaru inżynierii oprogramowania. Podsumowanie rozważań teoretycznych oraz badań empirycznych zawarto w zakończeniu pracy (rozdział szósty) w formie wniosków; mają one charakter uogólnień i odnoszą się do przyjętych hipotez badawczych.

• zarządzanie jakością
• organizacje uczące się
• procesy produkcyjne