Cyfrowa rewolucja

Wiek XIX nazywany bywa często wiekiem pary, wiek XX – wiekiem elektryczności i energii atomowej. Nie sposób dziś stwierdzić, jaki przydomek otrzyma od naszych następców wiek XXI – nie byłoby jednak zaskoczeniem, gdyby został on – choćby po części – nazwany mianem wieku wiedzy. Żyjąc u jego zarania, żyjemy bowiem jednocześnie w czasach rewolucji, której znaczenie społeczne będzie zapewne znacznie większe niż znaczenie rewolucji przemysłowej. Wynikiem tej rewolucji będzie udostępnienie każdemu człowiekowi tego, co obecnie już jest traktowane jako zasób najcenniejszy – ogółu zgromadzonej przez ludzkość wiedzy. Będzie to zaś rewolucja cicha i niewidoczna, która „wydarza się” obecnie. Co ciekawe, nad osiągnięciem owego celu, określonego przez Brewstera Kahle’a jako „universal access to all knowledge”, pracują jednocześnie wielkie organizacje – takie jak Wikimedia, jak i nieformalne grupy ludzi prowadzących działalność nie zawsze nawet uznawaną za legalną – jak choćby szwedzka The Pirate Bay. Widocznym znakiem tego, iż ma ona rzeczywiście miejsce, jest coraz bardziej zmieniające się podejście do tego, czym są informacja i wiedza. Przestają być one bowiem traktowane jako towar, który może mieć cenę i który może być przedmiotem obrotu handlowego. Zamiast tego coraz powszechniej uznawane są za dobro wspólne, którego tworzenie, kopiowanie i darmowe rozpowszechnianie zyskuje już nie tylko przyzwolenie społeczne, ale staje się wręcz obowiązkiem każdego człowieka. Potrzeba opisania tejże rewolucji stała się zaś bezpośrednią motywacją do powstania niniejszej książki.

To, co umożliwia ową rewolucję, to oczywiście technologie informatyczne, pozwalające kopiować i przesyłać wiedzę z łatwością (i „taniością”) niewyobrażalną dla ludzi wychowanych w kulturze, w której informacja była nierozerwalnie związana z nośnikiem ją zawierającym (takim jak papier czy taśma filmowa). Informatyka jest jednak technologią szczególną. Dynamika jej rozwoju powoduje, iż wciąż traktowana jest przez wielu jako dyscyplina niemalże tajemna. Komputer jest w dużej mierze urządzeniem, które w społeczeństwie (a dotyczy to szczególnie społeczeństw krajów Europy Środkowej i Wschodniej) pojawiło się niejako znikąd – a przynajmniej jest za takie uważane.

Tymczasem informatyka jest dziedziną nauki, która posiada zadziwiająco długą historię – choć dla większości osób pozostaje ona historią nieznaną. Chcąc zatem pisać o rewolucji informacyjnej, należy najpierw przedstawić historię technologii przetwarzania informacji i to ona właśnie jest przedmiotem pierwszej części książki. Okazuje się zresztą opowieścią fascynującą, zaś jej prześledzenie pokazuje wyraźnie, iż urządzenie takie jak „komputer” wymyślono już dawno temu – nie umiano go jedynie (aż?) wyprodukować. Historia sprzętu komputerowego jest zaś nierozerwalnie związana z historią oprogramowania, ta z kolei – z historią sposobów przetwarzania treści cyfrowych, a tym samym wiedzy. Opisując je wszystkie w książce, zaprezentowano jednocześnie wszystkie najważniejsze składniki wspomnianej na wstępie cichej rewolucji.

Niniejsza publikacja może być wykorzystywana jako podstawowy podręcznik w nauczaniu historii informatyki na poziomie akademickim. Stanowi także cenny materiał uzupełniający do wykładów wprowadzających na kierunkach informatycznych oraz wykładów poświęconych problematyce rozwoju społeczeństwa informacyjnego, informacji naukowej i bibliologii. Pomimo iż książka nie jest pomyślana jako publikacja popularnonaukowa, może także znaleźć czytelników poza środowiskiem akademickim, wśród osób zainteresowanych historią i rozwojem nowoczesnych technologii ICT i ich wpływem na rozwój społeczny.

• zastosowania informatyki
• społeczeństwo informacyjne
• komputer
• informatyka
• historia informatyki
• informacja