POLECAMY
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
Czyny skierowane przeciwko mieniu, zdrowiu i życiu innych, a także przyrodzie, są stare jak cywilizacja i rozpowszechnione jak ona. Stały się przyczyną powstania norm prawnych, których przekraczanie określamy dziś jako przestępczość. Kryminologia jest nauką, w ramach której opisuje się działania o charakterze przestępczym, poszukuje teorii umożliwiających jej wyjaśnianie i przewidywanie, a co za tym idzie – także przeciwdziałanie przestępczości. Kryminologia jest przy tym dziedziną interdyscyplinarną, która korzysta z dorobku takich nauk, jak prawo, socjologia, pedagogika, psychologia, historia, statystyka, ekonomia, psychiatria czy medycyna. Zespół specjalistów pod kierunkiem Piotra Chomczyńskiego, Przemysława Frąckowiaka i Dagmary Woźniakowskiej opracował kompleksowy podręcznik, przedstawiający rozwój tej dyscypliny, kluczowe teorie wypracowane w jej ramach oraz obecny stan wiedzy na temat przestępczości i przeciwdziałania jej. W pięciu częściach podręcznika czytelnicy znajdą informacje na temat:
1) Teorii kryminologicznych – autorzy i autorki zdefiniowali tu status kryminologii jako nauki, przedstawili rozwój tej dyscypliny oraz wiodące teorie kryminologiczne.
2) Fenomenologii kryminalnej – wybitni specjaliści i specjalistki w swoich dziedzinach przybliżają wiedzę na temat przestępczości w Polsce, przestępczości kobiet, nieletnich, przeciwko mieniu, zdrowiu, życiu, drogowej, gospodarczej, cyberprzestępczości i wielu innych.
3) Wiktymologii – można tu znaleźć kompleksową wiedzę na temat koncepcji wiktymologicznych, wiktymizacji i jej konsekwencji, potrzeb osób pokrzywdzonych przestępstwem i ich udziału w postępowaniu karnym.
4) Zapobieganie przestępczości – autorki i autorzy opisują tu zagadnienia związane z postawami społecznymi wobec przestępczości, profilowaniem, polityką karną i resocjalizacją.
5) Badania kryminologiczne – w tej części została przybliżona metodologia i etyka prowadzenia badań kryminologicznych.
Zespół autorski przygotował nowoczesny, kompleksowy, interdyscyplinarny podręcznik. Przystępnie podanej treści towarzyszą:
• liczne, unikatowe ilustracje,
• bloki rozszerzające,
• ciekawostki,
• kody QR odsyłające do interesujących źródeł,
• materiały dla wykładowców: komplet prezentacji ułatwiających przygotowanie prawie 50 wykładów!
A oto liczby:
• 3,5 roku pracy
• 3 redaktorów naukowych
• 35 autorów
• 47 rozdziałów
• 1000 stron
• 47 prezentacji ułatwiających zaplanowanie wykładu
We had a dream… Mieliśmy marzenie. Marzenie o podręczniku do kryminologii, jakiego w Polsce jeszcze nie było. Bo przecież podręczniki do tego przedmiotu jak najbardziej mamy: starsze i nowsze, cieńsze i grubsze, bardziej teoretyczne i bardziej praktyczne, mono- i wieloautorskie. Marzył nam się podręcznik nowoczesny, wzorowany na najnowszych trendach przekazywania wiedzy w sposób łatwy, prosty, a przede wszystkim ciekawy. Cóż zatem nowego czy innego mogliśmy zaproponować? Postawiliśmy na kompleksowość, interdyscyplinarność, innowacyjność w treści oraz nowoczesność w formie. Kompleksowość naszego podręcznika polega na tym, że staraliśmy się napisać o wszystkim, co w kryminologii jest ważne, by podróż przez poszczególne zagadnienia była fascynującą przygodą dla naszych Czytelników.
Książka składa się z pięciu dużych części.
Rok wydania | 2024 |
---|---|
Liczba stron | 1000 |
Kategoria | Psychologia kliniczna i psychoterapia |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-23539-0 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Przedmowa XXIII | |
Wstęp XXV | |
Część I. Teorie kryminologiczne | 1 |
Rozdział 1. Czym jest kryminologia? – Dominik Wzorek, Dagmara Woźniakowska | 3 |
1.1. Pojęcie kryminologii i jej przedmioty | 3 |
1.1.1. Przestępstwo jako przedmiot kryminologii | 5 |
1.1.2. Przestępczość jako przedmiot kryminologii | 5 |
1.1.3. Przestępca jako przedmiot kryminologii | 6 |
1.1.4. Ofiara jako przedmiot kryminologii | 6 |
1.1.5. Instytucje i mechanizmy kontrolne | 6 |
1.2. Związki kryminologii z innymi naukami | 7 |
1.3. Nurty w kryminologii | 8 |
1.3.1. Kryminologia klasyczna i neoklasyczna | 9 |
1.3.2. Kryminologia pozytywistyczna | 9 |
1.3.3. Kryminologia krytyczna | 10 |
1.3.4. T eorie zintegrowane i dyfuzja nurtów | 11 |
1.4. Działy kryminologii | 11 |
1.4.1. Kryminologia teoretyczna i kryminologia empiryczna | 11 |
1.4.2. Fenomenologia, etiologia i prewencja przestępczości | 12 |
Rozdział 2. Nurt kryminologii pozytywistycznej – Jan Widacki | 17 |
2.1. Podstawowe założenia pozytywizmu | 17 |
2.2. Kierunek biopsychologiczny nurtu pozytywistycznego | 18 |
2.2.1. Prepozytywistyczne podejście do przyczyn przestępczości | 18 |
2.2.2. Cesare Lombroso i włoska szkoła antropologiczna oraz jej krytyka | 20 |
2.2.3. Znaczenie Lombrosa i jego teorii w historii kryminologii | 21 |
2.2.4. Późny pozytywistyczny nurt biologiczny | 22 |
2.3. Kierunek socjologiczny nurtu pozytywistycznego | 23 |
2.3.1. Alexandre Lacassagne, Gabriel Tarde, Émile Durkheim – nieformalna „szkoła francuska” | 23 |
2.3.2. Socjologiczna orientacja w filozofii prawa karnego | 25 |
2.4. Natura czy wychowanie? Koncepcja multikauzalizmu | 26 |
2.5. Socjologiczny pozytywizm amerykański. Szkoła chicagowska | 28 |
2.6. Kryminologia postpozytywistyczna w paradygmacie szkoły chicagowskiej | 30 |
2.6.1. Teoria zróżnicowanych powiązań i koncepcja white collar crime | 30 |
2.6.2. Teoria dezorganizacji społecznej Thomasa–Znanieckiego | 31 |
2.6.3. Teoria anomii Roberta Mertona – Jan Widacki, Piotr Chomczyński | 32 |
2.6.4. Teoria podkultury przestępczej Alberta Cohena | 34 |
2.6.5. Koncepcja kultury klas niższych Waltera Millera – Dagmara Woźniakowska | 35 |
2.6.6. Teoria neutralizacji Davida Matzy i Greshama Sykesa i teoria dryfu | 36 |
2.6.7. Teorie kontroli społecznej | 37 |
Rozdział 3. Kryminologia klasyczna, neoklasyczna i nurty pokrewne – Krzysztof Krajewski | 45 |
3.1. Wprowadzenie – kryminologia klasyczna | 45 |
3.2. Pojęcie nurtu neoklasycznego | 47 |
3.3. Krytyka pozytywistycznych koncepcji kryminalnopolitycznych przez nurt neoklasyczny | 48 |
3.4. Implikacje neoklasycznych i konserwatywnych koncepcji w kryminologii dla polityki kryminalnej | 53 |
3.5. Podsumowanie | 57 |
Rozdział 4. Nurty krytyczne we współczesnej kryminologii – Magdalena Grzyb, Krzysztof Krajewski | 59 |
4.1. Wprowadzenie | 59 |
4.2. Teoria naznaczania społecznego | 60 |
4.2.1. Warstwa psychologiczna teorii naznaczania społecznego | 60 |
4.2.2. Warstwa socjologiczna teorii naznaczania społecznego | 64 |
4.2.3. Przedmiot badań kryminologicznych w świetle teorii naznaczania społecznego | 66 |
4.3. Problematyka konfliktu społecznego w socjologii i jej znaczenie dla kryminologii | 66 |
4.3.1. Prekursorskie ujęcia konfliktowe w ramach kryminologii | 68 |
4.3.2. Dwie wersje analizy konfliktowej we współczesnej kryminologii | 69 |
4.4. Kryminologia konfliktowa – ujęcie amerykańskie | 70 |
4.5. Kryminologia krytyczna – ujęcie brytyjskie | 72 |
4.6. Władza, wiedza i kara – Michel Foucault | 73 |
4.7. Kultura kontroli późnej nowoczesności – David Garland | 74 |
Rozdział 5. Nurty kryminologii współczesnej – Magdalena Grzyb, Edyta Drzazga, Justyna Włodarczyk-Madejska, Dominik Wzorek, Piotr Chomczyński, Mariusz Sztuka | 77 |
5.1. Wprowadzenie | 77 |
5.2. Nowe kierunki w kryminologii – Magdalena Grzyb, Edyta Drzazga | 77 |
5.2.1. Kryminologia feministyczna | 77 |
5.2.2. Kryminologiczne studia nad męskością | 79 |
5.2.3. Kryminologia narracyjna | 80 |
5.2.4. Kryminologia pokoju | 81 |
5.2.5. Kryminologia skazanych | 82 |
5.2.6. Kryminologia administracyjna i kryminologia publiczna | 83 |
5.2.7. Kryminologia eksperymentalna | 83 |
5.2.8. Kryminologia kulturowa | 84 |
5.2.9. Kryminologia postmodernistyczna | 85 |
5.3. Badania karier kryminalnych – Justyna Włodarczyk-Madejska, Dominik Wzorek | 86 |
5.3.1. Geneza i założenia life-course criminology | 86 |
5.3.2. Teorie wpisujące się w nurt life-course criminology | 87 |
5.3.3. Pytania stawiane w ramach badań w nurcie life-course criminology | 88 |
5.4. Koncepcja trajektorii kolektywnej – Piotr Chomczyński | 90 |
5.4.1. Założenia koncepcji trajektorii kolektywnej | 90 |
5.4.2. Czym jest koncepcja kolektywnej trajektorii? | 91 |
5.4.3. Jak powstała koncepcja kolektywnej trajektorii? | 92 |
5.4.4. Ograniczenia koncepcji kolektywnej trajektorii | 93 |
5.5. Pozytywna kryminologia – Mariusz Sztuka | 94 |
5.5.1. Założenia centralne | 94 |
5.5.2. Źródła i inspiracje | 94 |
5.5.3. Pozytywna kryminologia jako wiedza praktyczna | 95 |
5.5.4. Komentarz krytyczny | 97 |
Część II. Fenomenologia kryminalna | 107 |
Rozdział 6. Przestępczość w Polsce – Justyna Włodarczyk-Madejska, Paweł Ostaszewski | 109 |
6.1. Zmiany rozmiarów przestępczości w czasie | 109 |
6.1.1. Dwudziestolecie międzywojenne | 109 |
6.1.2. Okres powojenny do końca lat 60. XX wieku | 110 |
6.1.3. Lata 70. XX wieku | 111 |
6.1.4. Lata 80. XX wieku | 111 |
6.1.5. Lata 90. XX wieku | 112 |
6.1.6. XXI wiek | 114 |
6.2. Terytorialne zróżnicowanie przestępczości | 114 |
6.3. Struktura przestępstw | 116 |
6.4. Sprawcy przestępstw | 117 |
Rozdział 7. Przestępczość kobiet – Dagmara Woźniakowska | 121 |
7.1. Udział kobiet w ogóle przestępczości | 121 |
7.2. Charakterystyka przestępczości kobiet | 124 |
7.2.1. Cechy charakterystyczne przestępczości kobiet | 124 |
7.2.2. Struktura przestępczości kobiet | 125 |
7.2.3. Kariery kryminalne kobiet | 128 |
7.3. Przyczyny przestępczości kobiet | 129 |
7.3.1. Teorie biologiczne | 129 |
7.3.2. Teorie psychologiczne | 130 |
7.3.3. Kobiety a agresja | 131 |
7.3.4. Teorie kontroli | 131 |
7.3.5. Teorie napięcia | 132 |
7.3.6. Teorie uczenia się zachowań przestępczych | 132 |
7.3.7. Teorie naznaczania społecznego | 133 |
7.3.8. Teorie emancypacji kobiet i zróżnicowanych ról społecznych | 133 |
7.3.9. Teoria przestępczości kobiet uwarunkowana płcią społeczno-kulturową (gender) | 134 |
7.4. Wymiar sprawiedliwości wobec kobiet | 135 |
Rozdział 8. „Przestępczość” nieletnich – Justyna Włodarczyk-Madejska | 143 |
8.1. Wprowadzenie do tematu i omówienie najważniejszych pojęć | 143 |
8.2. Model postępowania z nieletnimi w Polsce | 146 |
8.3. Zmiany rozmiarów przestępczości nieletnich w czasie | 147 |
8.4. Terytorialne zróżnicowanie przestępczości nieletnich | 151 |
8.5. Nieletni sprawcy przestępstw pod względem wieku i płci | 153 |
8.6. Struktura przestępczości nieletnich | 154 |
8.7. Reakcja na przestępczość nieletnich | 155 |
8.8. Rola czynników ryzyka i czynników ochronnych w przestępczości nieletnich | 159 |
Rozdział 9. Przestępczość przeciwko mieniu – Joanna Klimczak | 165 |
9.1. Wprowadzenie | 165 |
9.2. Przestępstwa przeciwko mieniu w prawie karnym | 166 |
9.3. Obraz statystyczny – zakres i struktura przestępstw przeciwko mieniu | 167 |
9.4. Etiologia przestępstw przeciwko mieniu – teorie kryminologiczne i motywacje | 171 |
9.5. Wybrane czyny przeciwko mieniu | 173 |
9.5.1. Kradzież i przywłaszczenie | 173 |
9.5.2. Kradzież z włamaniem | 174 |
9.5.3. Rozbój | 175 |
Rozdział 10. Przestępczość przeciwko życiu i zdrowiu – Ewa Habzda-Siwek | 181 |
10.1. Wprowadzenie | 181 |
10.2. Miejsce przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu w strukturze przestępczości | 181 |
10.3. Kategoryzacja przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu | 182 |
10.3.1. Zabójstwa | 182 |
10.3.2. Uszczerbki na zdrowiu | 184 |
10.3.3. Udział w bójce lub pobiciu | 184 |
10.3.4. Pozostałe przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu z rozdziału XIX Kodeksu karnego | 186 |
10.4. Rozmiary, struktura i dynamika przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu | 186 |
10.4.1. Zabójstwa | 188 |
10.4.2. Spowodowanie uszczerbku na zdrowiu | 190 |
10.4.3. Udział w bójce lub pobiciu | 192 |
10.4.4. Pozostałe przestępstwa z rozdziału XIX Kodeksu karnego | 194 |
10.5. Charakterystyka wybranych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu oraz ich sprawców | 194 |
10.6. Specyfika przestępstwa dzieciobójstwa z art. 149 k.k. | 199 |
10.7. Podsumowanie | 199 |
Rozdział 11. Zabójstwa wielokrotne – Małgorzata H. Kowalczyk | 203 |
11.1. Zabójstwo pojedyncze a zabójstwo wielokrotne | 203 |
11.2. Zabójstwa wielokrotne – rodzaje | 204 |
11.2.1. Zabójstwa masowe | 204 |
11.2.2. Zabójstwa rozproszone (spree killers) | 205 |
11.2.3. Zabójstwa terrorystyczne | 205 |
11.2.4. Zabójstwa na zlecenie (contract killing) | 206 |
11.2.5. Zabójstwa seryjne | 206 |
11.3. Podsumowanie | 213 |
Rozdział 12. Przemoc domowa – Joanna Główczewska | 217 |
12.1. Wprowadzenie | 217 |
12.2. Agresja i przemoc – trudności definicyjne | 218 |
12.2.1. Definicje przemocy | 219 |
12.2.2. Przemoc domowa – próba zdefiniowania pojęcia | 219 |
12.3. Koncepcje psychologiczne wyjaśniające powstawanie przemocy domowej | 222 |
12.3.1. Koncepcja cykliczności Lenore E. Walker | 222 |
12.3.2. Teoria społecznego uczenia się przemocy | 223 |
12.3.3. Teoria frustracji–agresji | 224 |
12.3.4. Poznawczy model neoasocjacjonizmu Leonarda Berkowitza | 225 |
12.3.5. Model holistyczny | 225 |
12.4. Rodzaje i formy przemocy domowej | 226 |
12.4.1. Przemoc fizyczna | 226 |
12.4.2. Przemoc psychiczna | 227 |
12.4.3. Przemoc seksualna | 228 |
12.5. Charakterystyka sprawców oraz konsekwencje doświadczania przemocy domowej | 229 |
Rozdział 13. Przestępstwa seksualne – Beata Pastwa-Wojciechowska, Małgorzata H. Kowalczyk | 235 |
13.1. Wprowadzenie | 235 |
13.2. Skala przestępczości seksualnej – od realnej oceny do ciemnej liczby | 236 |
13.3. Pojęcie przestępstwa seksualnego i jego penalizacja w prawie polskim | 236 |
13.4. Agresja i przemoc seksualna | 238 |
13.5. Charakterystyka wybranych kategorii przestępstw seksualnych | 239 |
13.5.1. Zgwałcenie jako problem kryminologiczny | 239 |
13.5.2. Przestępstwa seksualne wobec dzieci | 241 |
13.6. Etiologia przemocy seksualnej | 242 |
13.7. Sprawcy przestępstw seksualnych | 244 |
13.7.1. Mężczyźni w roli sprawców seksualnych | 244 |
13.7.2. Kobiety w roli sprawczyń seksualnych | 246 |
13.7.3. Terapia sprawców przestępstw seksualnych | 247 |
13.8. Ofiary przestępstw seksualnych | 248 |
Rozdział 14. Media a przestępczość i zachowania ryzykowne – Jacek Pyżalski, Natalia Walter | 257 |
14.1. Podstawowe mechanizmy ewolucji i konwergencji mediów w kontekście kryminologicznym | 257 |
14.2. Media jako stymulator i model zachowań przestępczych i dewiacyjnych | 261 |
14.2.1. Ryzyko nieodpowiedniego sposobu informowania o zachowaniach ryzykownych na przykładzie samobójstw | 262 |
14.2.2. Treści medialne ukazujące krzywdzenie innych jako przykład treści zawierających sceny przemocy | 264 |
14.2.3. Przemoc interaktywna – gry wideo | 265 |
14.3. Media jako nośnik informacji dotyczącej przestępczości, dewiacji i polityki kryminalnej państwa | 268 |
14.4. Media cyfrowe jako środowisko i narzędzie działalności przestępczej | 269 |
14.5. Pozytywny wymiar mediów w przeciwdziałaniu przestępczości i zachowaniom dewiacyjnym | 274 |
Rozdział 15. Substancje psychoaktywne a przestępczość – Krzysztof Krajewski | 281 |
15.1. Pojęcie substancji psychoaktywnej | 281 |
15.2. Właściwości substancji psychoaktywnych | 282 |
15.3. Klasyfikacje środków odurzających | 283 |
15.4. Relacje między używaniem substancji psychoaktywnych a przestępczością | 285 |
15.5. Teoretyczne ujęcie związków między substancjami psychoaktywnymi a przestępczością | 287 |
15.5.1. Wymiar psychofarmakologiczny | 287 |
15.5.2. Wymiar ekonomiczno-kompulsywny | 290 |
15.5.3. Wymiar systemowy | 291 |
15.5.4. Wymiar prohibicyjny | 292 |
15.6. Podsumowanie | 293 |
Rozdział 16. Przestępczość gospodarcza – Leszek Wilk | 297 |
16.1. Pojęcia przestępczości gospodarczej i przestępstwa gospodarczego | 297 |
16.2. Pojęcie prawa karnego gospodarczego jako instrumentu zwalczania przestępczości gospodarczej | 299 |
16.3. Typologia przestępstw gospodarczych | 300 |
16.4. Sposoby popełniania przestępstw gospodarczych | 301 |
16.5. Sprawcy przestępstw gospodarczych i pokrzywdzeni | 304 |
16.6. Wybrane przykłady przestępstw gospodarczych | 307 |
16.6.1. Oszustwa gospodarcze | 307 |
16.6.2. Korupcja gospodarcza | 308 |
16.6.3. Pranie brudnych pieniędzy | 308 |
Rozdział 17. Przestępstwa z nienawiści – Barbara Błońska | 311 |
17.1. Wprowadzenie | 311 |
17.2. Rodzaje przestępstw z nienawiści | 314 |
17.2.1. Mowa nienawiści | 314 |
17.2.2. Ataki fizyczne i werbalne motywowane nienawiścią | 316 |
17.2.3. Zbrodnie motywowane nienawiścią | 318 |
17.3. Katalog cech chronionych | 320 |
17.4. Ogólna kryminologiczna charakterystyka przestępstw z nienawiści | 322 |
17.5. Statystyczny obraz przestępczości z nienawiści w Polsce | 324 |
17.6. Przyczyny przestępstw z nienawiści | 327 |
17.6.1. Wyjaśnienia psychologiczne | 327 |
17.6.2. Wyjaśnienia odwołujące się do struktury społecznej | 330 |
17.6.3. E tiologia przestępczości motywowanej uprzedzeniami – podsumowanie | 333 |
17.7. Przestępstwa z nienawiści – dyskusja o potrzebie odrębnej polityki karnej | 333 |
17.7.1. Argumenty przeciwko wyróżnianiu uprzedzeń jako szczególnego motywu | 333 |
17.7.2. Argumenty za traktowaniem uprzedzeń jako motywacji szczególnej | 334 |
Rozdział 18. Terroryzm – Michał Piekarski | 341 |
18.1. Wprowadzenie | 341 |
18.2. Czym jest terroryzm? | 342 |
18.3. Motywy działania terrorystów | 345 |
18.4. Modus operandi sprawców zamachów terrorystycznych | 347 |
18.5. Jak się walczy z terrorystami? | 351 |
Rozdział 19. Migracje a przestępczość – Witold Klaus | 355 |
19.1. Migracje z perspektywy kryminologicznej | 355 |
19.2. Przestępczość migrantów – czy migranci i migrantki popełniają więcej przestępstw? | 357 |
19.3. Przestępstwa związane z przemieszczaniem się ludności | 361 |
19.4. Detencja i deportacja migrantów | 365 |
Rozdział 20. Zielona kryminologia – Magdalena Grzyb | 373 |
20.1. Wprowadzenie | 373 |
20.2. Geneza zielonej kryminologii i kryminologia krytyczna | 374 |
20.3. Teoretyczne podstawy zielonej kryminologii | 375 |
20.4. Zadania zielonej kryminologii | 377 |
20.5. Przestępstwa przeciwko środowisku | 378 |
20.5.1. Pierwotne i wtórne przestępstwa przeciwko środowisku | 378 |
20.5.2. „Kolorowe ekoprzestępstwa” | 380 |
20.5.3. Ponadnarodowy charakter ekoprzestępczości i kryminalizacja ekoprzestępstw | 381 |
20.6. Ekologiczne konflikty i rasizm środowiskowy | 383 |
20.7. Zakończenie | 385 |
Rozdział 21. Cyberprzestępczość – Adam Behan | 387 |
21.1. Wprowadzenie i definicja | 387 |
21.2. Historia cyberprzestępczości i jej ewolucja | 389 |
21.3. Jak i dlaczego dochodzi do ataków na systemy komputerowe | 390 |
21.3.1. Luki 0-day | 392 |
21.3.2. Hasła | 393 |
21.4. Kluczowe pojęcia | 395 |
21.4.1. Botnet | 395 |
21.4.2. Adres IP | 396 |
21.4.3. Virtual Private Network (VPN) i pandemia COVID-19 | 396 |
21.4.4. Internet of Things (IoT), Internet Rzeczy | 397 |
21.4.5. Dark web, Tor (The Onion Router) i inne narzędzia anonimizacji | 397 |
21.4.6. Waluty wirtualne | 400 |
21.5. Rodzaje cyberprzestępstw i ataków | 402 |
21.5.1. Kradzież programów komputerowych | 402 |
21.5.2. Phishing | 403 |
21.5.3. Ransomware | 406 |
21.5.4. Distributed denial of service (DDoS) | 410 |
21.5.5. Jackpotting | 413 |
21.5.6. Ewolucja ataków | 414 |
21.6. Cyberwojna | 415 |
21.6.1. Stuxnet | 417 |
21.6.2. Cyberataki na Ukrainę | 418 |
21.6.3. Pegasus | 420 |
21.6.4. Inne przykłady cyberwojny | 421 |
21.6.5. Podsumowanie | 421 |
21.7. Aspekty prawne i kryminologiczne cyberprzestępczości | 422 |
21.7.1. Aspekty prawnokarne | 422 |
21.7.2. Aspekty prawnoprocesowe i dowodowe | 425 |
21.7.3. Kryminologia cyberprzestępczości | 426 |
21.7.4. Podsumowanie | 427 |
Rozdział 22. Przestępczość drogowa – Piotr Gorzelańczyk | 431 |
22.1. Wprowadzenie | 431 |
22.2. Pojęcie przestępczości drogowej i zagadnienia z tym związane | 431 |
22.3. Statystyczny obraz przestępczości drogowej | 432 |
22.4. Przyczyny przestępstw drogowych w Polsce | 434 |
22.5. Sposoby zapobiegania przestępczości drogowej | 435 |
Rozdział 23. Kryminologiczne aspekty suicydologii – Beata Pastwa-Wojciechowska | 439 |
23.1. Skala zjawiska samobójstw | 439 |
23.2. Mity na temat samobójstw | 440 |
23.3. Podejścia wyjaśniające zachowania samobójcze | 442 |
23.4. Przyczyny samobójstw | 444 |
23.5. Stan psychiczny osoby zagrożonej samobójstwem | 445 |
23.6. Predyktory samobójstw | 448 |
23.7. Klasyfikacja samobójstw | 449 |
23.7.1. Samobójstwo poagresyjne, zabójstwo suicydalne i samobójstwo rozszerzone | 450 |
23.7.2. E utanazja a samobójstwo wspomagane | 452 |
23.8. Samobójstwo jako problem kryminologiczny | 454 |
Część III. Wiktymologia, wiktymizacja i ofiary przestępstw – Dagmara Woźniakowska | 459 |
Rozdział 24. Wiktymologia jako nauka | 461 |
Rozdział 25. Nurty w wiktymologii | 463 |
25.1. Nurty w wiktymologii | 463 |
25.2. Wiktymologia pozytywistyczna (konserwatywna) | 463 |
25.2.1. Przyspieszenie przestępstwa przez ofiarę | 464 |
25.2.2. Model narażenia związany ze stylem życia | 464 |
25.2.3. Teoria działań rutynowych | 466 |
25.2.4. Teorie psychologiczne | 467 |
25.3. Wiktymologia radykalna | 470 |
25.4. Wiktymologia krytyczna | 471 |
25.4.1. Podejście feministyczne | 471 |
Rozdział 26. Ofiara przestępstwa | 475 |
26.1. Ofiara idealna? | 475 |
26.2. Wiktymizacja pierwotna, wtórna i ponowna (powtórna) | 475 |
26.3. Prawne definicje pojęcia ofiary przestępstwa | 477 |
26.4. Podatność wiktymizacyjna (wiktymność) | 478 |
26.5. Związki pomiędzy wiktymizacją oraz ubóstwem i wykluczeniem społecznym – Witold Klaus, Dagmara Woźniakowska | 480 |
26.5.1. Narażenie na stanie się ofiarą przestępstwa z powodu ubóstwa | 481 |
26.5.2. Ryzyko wiktymizacji osób wykluczonych z innych przyczyn niż ubóstwo | 482 |
26.6. Obwinianie ofiary (victim blaming) | 485 |
Rozdział 27. Konsekwencje wiktymizacji | 489 |
27.1. Efekt psychologiczny wiktymizacji | 489 |
27.1.1. Zaburzenie struktur poznawczych/wstrząs poznawczy | 489 |
27.1.2. Obwinianie się | 490 |
27.1.3. Porównywanie swoich doświadczeń z innymi, rozważanie hipotetycznych sytuacji | 490 |
27.1.4. Poszukiwanie sensu w tym, że było się ofiarą przestępstwa | 490 |
27.1.5. Postawa względem sprawcy | 491 |
27.2. Efekty emocjonalne wiktymizacji | 491 |
27.2.1. Strach/lęk | 491 |
27.2.2. Gniew | 491 |
27.2.3. Tłamszenie w sobie uczuć, wyrażanie negatywnych emocji | 492 |
27.3. Zespół stresu pourazowego | 492 |
27.4. Wpływ wiktymizacji na zmiany zachowania, zwyczaje | 493 |
27.5. Wpływ wiktymizacji na zdrowie fizyczne | 493 |
27.6. Finansowe skutki wiktymizacji | 494 |
27.7. Potrzeby osób pokrzywdzonych przestępstwem | 494 |
Rozdział 28. Pokrzywdzony w postępowaniu karnym | 497 |
28.1. Dyrektywa 2012/29/UE ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw | 497 |
28.1.1. Prawo do szacunku i wolność od dyskryminacji | 498 |
28.1.2. Ochrona przed wtórną i ponowną wiktymizacją, zastraszaniem i odwetem | 498 |
28.1.3. Najlepsze zabezpieczenie interesu dziecka | 498 |
28.1.4. Ofiary terroryzmu | 498 |
28.1.5. Przemoc na tle płciowym | 498 |
28.1.6. Przemoc w bliskich związkach | 499 |
28.1.7. Prawo do informacji i sprawczości | 499 |
28.1.8. Prawo do specjalistycznego wsparcia | 499 |
28.1.9. Sprawiedliwość naprawcza | 500 |
28.1.10. Indywidualne podejście, ochrona ofiar oraz uznanie ofiar o szczególnych potrzebach w zakresie ochrony | 500 |
28.1.11. Szkolenie urzędników, udział organizacji obywatelskich, gromadzenie danych statystycznych | 501 |
28.2. Rola i uprawnienia pokrzywdzonego w polskim postępowaniu karnym | 501 |
28.2.1. Prawo do informacji i tłumaczenia | 501 |
28.2.2. T ryby ścigania przestępstw | 502 |
28.2.3. Zgłoszenie zawiadomienia o przestępstwie i zaskarżenie decyzji o nieściganiu | 502 |
28.2.4. Prawo do złożenia wniosku o ściganie przestępstwa | 503 |
28.2.5. Prawa pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym | 504 |
28.2.6. Role pokrzywdzonego w postępowaniu przed sądem | 504 |
28.2.7. Prawo do pomocy prawnej | 507 |
28.2.8. Konsensualne sposoby zakończenia postępowania karnego | 508 |
28.2.9. Środki kompensacyjne | 508 |
28.2.10. Szczególne środki ochrony pokrzywdzonego | 509 |
28.3. Kompensata państwowa dla ofiar przestępstw | 510 |
Rozdział 29. Rozmiary i pomiar wiktymizacji | 513 |
29.1. Statystyki | 513 |
29.2. Badania wiktymizacyjne | 514 |
29.2.1. Badania wiktymizacyjne na świecie | 514 |
29.2.2. Badania wiktymizacyjne w Polsce | 515 |
29.2.3. Problemy związane z badaniami wiktymizacyjnymi | 516 |
29.2.4. Wyniki Ogólnopolskiego Badania Wiktymizacyjnego z lat 2019–2020 | 517 |
29.3. Inne sposoby mierzenia wiktymizacji | 519 |
Rozdział 30. Lęk przed przestępczością | 523 |
Część IV. Zapobieganie przestępczości i reakcja na przestępczość | 527 |
Rozdział 31. Populizm penalny – Michalina Szafrańska | 529 |
31.1. Pojęcie populizmu penalnego | 529 |
31.2. Definicja i wskaźniki populizmu penalnego | 530 |
31.3. Populizm polityczny i społeczny | 530 |
31.4. Penalny populizm – płaszczyzna politycznych działań | 531 |
31.4.1. Proste rozwiązania skomplikowanych problemów | 531 |
31.4.2. Promocja medialna forsowanych rozwiązań | 534 |
31.4.3. Lekceważenie wiedzy eksperckiej | 534 |
31.5. Penalny populizm – płaszczyzna politycznej retoryki | 535 |
31.6. Konsekwencje populizmu penalnego | 537 |
Rozdział 32. Wykluczenie społeczne a przestępczość – Andrzej Kacprzak | 543 |
32.1. Wprowadzenie | 543 |
32.2. Czym jest wykluczenie społeczne? | 543 |
32.3. Wykluczenie społeczne a przestępczość | 546 |
32.3.1. Wykluczenie społeczne jako przyczyna przestępczości | 546 |
32.3.2. Wykluczenie społeczne jako skutek przestępczości | 548 |
32.3.3. Wykluczenie społeczne jako przyczyna recydywy | 549 |
32.4. Podsumowanie | 550 |
Rozdział 33. Polityka kryminalna, karna, penitencjarna oraz kary kryminalne w Polsce – Katarzyna Witkowska-Rozpara | 559 |
33.1. Polityka kryminalna, karna i penitencjarna | 559 |
33.2. Jak tworzyć dobrą politykę karną? | 560 |
33.2.1. Dlaczego uwzględnianie czynników tradycyjnych w budowaniu założeń polityki karnej jest ważne? | 560 |
33.2.2. Dlaczego nowe czynniki zyskują na znaczeniu? | 561 |
33.3. Kary i środki karne w Polsce | 562 |
33.4. Środki kompensacyjne i przepadek | 568 |
33.4.1. Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę | 568 |
33.5. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie | 569 |
33.6. Środki zabezpieczające | 572 |
33.7. Jakie kary orzekane są w Polsce? | 574 |
Rozdział 34. Sprawiedliwość naprawcza – Wojciech Zalewski | 583 |
34.1. Wprowadzenie | 583 |
34.2. Historia | 584 |
34.3. Sprawiedliwość naprawcza w świetle antropologii | 587 |
34.4. Wiktymologiczne, psychologiczne i socjologiczne tło sprawiedliwości naprawczej | 588 |
34.5. Krytyka retrybutywnego karania. Państwo jako złodziej konfliktów | 589 |
34.5. Formy sprawiedliwości naprawczej | 590 |
34.7. Sprawiedliwość naprawcza a prawo UE | 591 |
34.8. Kontrowersje wokół sprawiedliwości naprawczej | 592 |
34.9. Podsumowanie | 593 |
Rozdział 35. Profilaktyka przestępczości – Robert Opora | 597 |
35.1. Pojęcie profilaktyki i jej zakres | 597 |
35.2. Klasyfikacja metod zapobiegania przestępczości | 598 |
35.3. Sytuacyjne zapobieganie przestępczości | 599 |
35.3.1. Rola okoliczności w popełnianiu przestępstwa | 601 |
35.3.2. Jakie są zatem podstawy, by sądzić, że okazja jest przyczyną przestępstwa? | 601 |
35.3.3. Analiza krytyczna | 602 |
35.3.4. Czy zapobieganie sytuacyjne odwraca uwagę od pierwotnych przyczyn przestępczości? | 603 |
35.4. Profilaktyka przestępczości w perspektywie zaburzeń rozwoju | 603 |
35.4.1. Czynniki ryzyka i chroniące | 604 |
35.4.2. Indywidualne ścieżki rozwoju | 605 |
35.5. Profilaktyka skoncentrowana na lokalnej społeczności | 607 |
Rozdział 36. Psychologia kryminologiczna czy psychologia w kryminologii – Beata Pastwa-Wojciechowska | 617 |
36.1. Pojęcie i zakres psychologii kryminologicznej – dylematy terminologiczne czy interdyscyplinarne | 617 |
36.2. Psychologiczne koncepcje wyjaśniania zachowań przestępczych w kryminologii | 619 |
36.2.1. Koncepcje psychoanalityczne | 620 |
36.3. Teoria społecznego uczenia się | 621 |
36.4. Koncepcje poznawcze | 621 |
36.5. Koncepcja osobowości lub koncepcje osobowości przestępczej | 622 |
36.5.1. Teoria H. J. Eysencka | 623 |
36.5.2. Teoria osobowości przestępczej S. Yochelsona i S.E. Samenowa | 624 |
36.5.3. Koncepcja psychopatii | 624 |
36.5.4. Teoria deficytu podstawowych więzi uczuciowych | 625 |
36.5.5. Teorie nawiązujące do psychologii różnic indywidualnych | 625 |
36.6. Jak aplikować dorobek psychologii do kryminologii? | 626 |
Rozdział 37. Profilowanie na podstawie kryteriów rasowych w amerykańskim systemie sądownictwa karnego – Timothy Clark, Piotr Chomczyński | 631 |
37.1. Profilowanie na podstawie kryteriów rasowych | 631 |
37.2. Konsekwencje profilowania na podstawie kryteriów rasowych | 632 |
37.3. Historyczne korzenie profilowania na podstawie kryteriów rasowych a niewolnictwo | 633 |
37.4. Jak działa profilowanie rasowe? | 633 |
37.5. Konsekwencje profilowania na tle rasowym | 634 |
Rozdział 38. Resocjalizacja w warunkach wolnościowych – Michał Szykut | 637 |
38.1. Historyczne i teoretyczne uwarunkowania probacji | 637 |
38.1.1. Geneza probacji w Anglii i Stanach Zjednoczonych | 637 |
38.1.2. Rozwój idei probacji i jej teoretyczne podstawy | 638 |
38.2. Wymiary funkcjonowania kurateli sądowej w społeczeństwie obywatelskim | 640 |
38.3. Wykonywanie orzeczeń sądów w środowisku otwartym w Polsce | 642 |
38.3.1. Geneza kurateli sądowej w Polsce | 642 |
38.3.2. Wybrane formalnoprawne podstawy funkcjonowania kurateli sądowej w Polsce | 642 |
38.3.3. Sylwetka kandydata do zawodu kuratora sądowego w Polsce | 644 |
38.3.4. Zadania wykonywane przez kuratorów dla dorosłych w Polsce | 645 |
38.4. Zadania wykonywane przez kuratorów rodzinnych | 645 |
38.5. Podsumowanie | 646 |
Rozdział 39. Instytucjonalna resocjalizacja nieletnich – Przemysław Frąckowiak | 649 |
39.1. Założenia i problemy resocjalizacji młodzieży w warunkach instytucjonalnych | 649 |
39.2. Historyczne aspekty instytucjonalnej resocjalizacji nieletnich | 652 |
39.3. Założenia organizacyjne typowej instytucji resocjalizacyjnej dla nieletnich | 655 |
39.3.1. Struktura i funkcje typowego zakładu poprawczego | 659 |
39.4. Organizacja pracy resocjalizacyjnej w zakładzie poprawczym | 661 |
39.5. Typowe metody oddziaływań resocjalizacyjnych | 662 |
39.6. Efektywność oddziaływań resocjalizacyjnych w warunkach zakładu poprawczego | 663 |
Rozdział 40. Kara pozbawienia wolności – Kamil Miszewski, Andrzej Kacprzak | 669 |
40.1. Wprowadzenie | 669 |
40.2. System penitencjarny | 672 |
40.2.1. Areszty śledcze (AŚ) | 672 |
40.2.2. Zakłady karne (ZK) | 672 |
40.2.3. System wykonywania kary pozbawienia wolności | 673 |
40.2.4. System resocjalizacyjny | 673 |
40.3. Więzienie jako instytucja totalna | 674 |
40.4. Zjawisko prizonizacji | 674 |
40.5. Subkultura więzienna | 675 |
40.5.1. Źródła podkultury więziennej | 675 |
40.5.2. Hierarchia skazanych w „drugim życiu więziennym” | 676 |
40.6. Spór o zasadność stosowania kary pozbawienia wolności | 678 |
40.7. Zachowania ryzykowne osadzonych | 679 |
Rozdział 41. Opieka następcza – Renata Szczepanik | 687 |
41.1. Miejsce opieki następczej w systemie resocjalizacji i zapobiegania przestępczości | 687 |
41.2. Readaptacja i reintegracja społeczna | 690 |
41.2.1. Problemy adaptacyjne | 691 |
41.2.2. Problemy readaptacji społecznej w perspektywie recydywistów | 693 |
41.3. Działalność organizacji pozarządowych | 694 |
Rozdział 42. Praca socjalna a resocjalizacja i readaptacja społeczna – Przemysław Frąckowiak | 699 |
42.1. Wprowadzenie | 699 |
42.2. Założenia koncepcyjne pracy socjalnej, resocjalizacji i readaptacji społecznej | 700 |
42.2.1. Założenia koncepcyjne pracy socjalnej | 700 |
42.2.2. Główne założenia koncepcyjne współczesnej resocjalizacji | 701 |
42.2.3. Podstawowe założenia koncepcyjne readaptacji społecznej | 701 |
42.3. Metody pracy wykorzystywane w pracy socjalnej, resocjalizacji i readaptacji społecznej | 702 |
42.3.1. Wybrane metody oddziaływań w pracy socjalnej | 702 |
42.3.2. Wybrane metody oddziaływań resocjalizacyjnych | 704 |
42.3.3. Wybrane metody oddziaływań w ramach readaptacji społecznej | 705 |
42.4. Problemy i wyzwania dla pracy socjalnej, resocjalizacji i readaptacji społecznej | 706 |
Część V. Badania kryminologiczne | 711 |
Rozdział 43. Metody badań kryminologicznych w rozwoju historycznym – Jan Widacki | 713 |
43.1. Wprowadzenie | 713 |
43.2. Próby empirycznej weryfikacji hipotez dotyczących przyczyn przestępstwa w erze przedpozytywistycznej | 714 |
43.3. Pierwsze próby badania fenomenu przestępczości. Pierwsze zastosowania statystyki do badań kryminologicznych | 714 |
43.4. Metody socjologiczne w kryminologii | 716 |
43.5. Badania psychologiczne i biologiczne | 717 |
43.6. Metody badań w kryminologii krytycznej | 717 |
Rozdział 44. Pomiar przestępczości – Janina Błachut | 721 |
44.1. Dlaczego mierzyć przestępczość? | 721 |
44.2. Jak definiować przestępczość? | 721 |
44.3. Źródła danych o przestępczości | 723 |
44.3.1. Statystki kryminalne | 723 |
44.3.2. Gdzie szukać danych statystyk kryminalnych? – Paweł Ostaszewski, Justyna Włodarczyk-Madejska | 727 |
44.3.3. Badania sondażowe | 728 |
44.3.4. Gdzie szukać danych z badań sondażowych – Paweł Ostaszewski, Justyna Włodarczyk-Madejska | 731 |
44.4. Podsumowanie | 732 |
Rozdział 45. Badania jakościowe w kryminologii – Renata Szczepanik, Piotr Chomczyński | 735 |
45.1. Rodowód „kryminologii jakościowej” | 737 |
45.2. Współczesne badania jakościowe w kryminologii | 739 |
45.3. Metodologia badań jakościowych w trudnym terenie | 740 |
45.4. Badania karier kryminalnych | 741 |
45.5. Badania etnograficzne w kryminologii | 742 |
Rozdział 46. Etyka w badaniach kryminologicznych – Witold Klaus, Monika Szulecka, Justyna Włodarczyk-Madejska, Dagmara Woźniakowska | 747 |
46.1. Wprowadzenie | 747 |
46.2. Finansowanie badań i konflikt interesów | 748 |
46.3. Primum non nocere | 749 |
46.4. Wynagradzanie udziału w badaniach | 751 |
46.5. Analiza danych i upowszechnianie wyników badań kryminologicznych | 754 |
Rozdział 47. Prowadzenie badań kryminologicznych w nieprzyjaznym terenie – problemy etyczne – Andrzej Kacprzak, Kamil Miszewski | 761 |
47.1. Wprowadzenie | 761 |
47.2. Główne problemy etyczne związane z prowadzeniem badań w nieprzyjaznym terenie | 762 |
47.2.1. Świadoma zgoda | 762 |
47.2.2. Poufność | 763 |
47.2.3. Szkody i korzyści czego? | 764 |
47.2.4. Pomyślmy o innych badaczach | 765 |
47.3. Dyskusja: jak zatem badać? | 765 |
47.3.1. Każdy z nas chciałby dobrze wypaść | 765 |
47.3.2. Jestem badaczem czy stróżem prawa? | 766 |
47.3.3. Nie można szkodzić szkodnikowi? | 766 |
47.3.4. Kiedy można „spalić” teren? | 767 |
47.4. Podsumowanie | 768 |
Indeks rzeczowy | 773 |
Indeks nazwisk | 799 |
O Autorach | 811 |