Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 465.

Polityka spójności w Unii Europejskiej realizowana jest już od trzech dekad. Jednak pomimo różnych strategii i podejmowanych systematycznie działań, a także w wyniku rozszerzenia Unii Europejskiej o nowe kraje, zazwyczaj słabiej rozwinięte niż kraje „starej” Unii, wciąż mamy do czynienia z nierównościami w rozwoju regionów. Ich likwidacja bądź minimalizacja wciąż pozostaje kluczowym celem i wyzwaniem dla prowadzonej polityki spójności.
W ostatnich latach wystąpiły również pewne zjawiska i sytuacje zarówno wewnątrz Unii Europejskiej, jak i w otoczeniu międzynarodowym, które były powodem sytuacji kryzysowych oraz pojawiających się podziałów wewnątrz Unii. Wśród najważniejszych, negatywnie oddziałujących czynników wymienić można m.in. konflikt na Ukrainie, konflikt w Syrii i związane z nim ruchy migracyjne uchodźców, z których ogromna liczba podjęła próbę przedostania się na teren Unii Europejskiej, rosnące zagrożenie terrorystyczne w krajach członkowskich. Należy także wspomnieć o problemach wewnętrznych, takich jak: starzejące się społeczeństwa, brak wyraźnego przywództwa, zanieczyszczenie środowiska i ocieplanie się klimatu, potrzeba stałego unowocześniania gospodarek i zwiększania stopnia wykorzystania odnawialnych źródeł energii, wysokie bezrobocie w niektórych krajach, będące długotrwałym skutkiem ostatniego kryzysu gospodarczego, ubóstwo i wykluczenie społeczne znacznej liczby obywateli UE oraz wzrost poparcia w krajach członkowskich UE dla partii nacjonalistycznych i ksenofobicznych, kwestionujących uczestnictwo tych krajów w procesie integracji europejskiej. Kwestionowanie zasadności członkostwa w Unii Europejskiej znalazło wyraz w wynikach referendum przeprowadzonego w 2016 r. w Wielkiej Brytanii, w którym społeczeństwo, choć niewielką przewagą, ale jednak, opowiedziało się za opuszczeniem przez Zjednoczone Królestwo szeregów Unii Europejskiej.
Niniejsza publikacja zawiera artykuły naukowe omawiające wyniki badań prowadzonych w zakresie rozwiązywania problemów i podejmowania wyzwań stojących współcześnie przed Unią Europejską. W jednym z tomów znajdują się artykuły dotyczące szeroko rozumianej problematyki spójności gospodarczej, zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem oraz konkurencyjnością państw i regionów Europy. W drugim tomie, który aktualnie trzymają Państwo w rękach, zgromadzono publikacje poświęcone problemom społecznym, których symbolem są granice i solidarność.
Problematyka, której poświęcono największą liczbę artykułów w niniejszym tomie, to różnorodne aspekty funkcjonowania rynków pracy. Poruszane są takie zagadnienia, jak m.in.: feminizacja i maskulinizacja rynków pracy w krajach UE w kontekście polityki spójności (A. Janiszewska), rynki pracy młodzieży w państwach członkowskich UE (K. Kotliński), zmienność struktury zatrudnienia w Polsce w kontekście stabilności przestrzennej systemu (E. Małuszyńska) oraz demograficznego starzenia się społeczeństwa (A. Richert-Kaźmierska), jak również rozwój pracowników w przedsiębiorstwach sektora MŚP w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (K. Tracz-Krupa). Przedstawiono także wyzwania dla polityki spójności w zakresie zwiększenia wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (R. Bielak). W publikacji omawiane jest również zagadnienie demografii w Polsce (problemy szacunku wskaźników pojemności demograficznej – B. Bal-Domańska) oraz na Łotwie (perspektywy i problemy polityki demograficznej – Z. Tsaurkubule). Dwa artykuły zostały poświęcone zagadnieniom związanym z dostępem do dóbr i usług publicznych w polskich regionach (D. Miłaszewicz i M. Żelechowski). Poruszana jest także problematyka: metod podatkowych w rozwiązywaniu problemów społecznych na Łotwie (T. Andreeva), miast i obszarów słabo zurbanizowanych w kontekście procesów konwergencji gospodarczej w Polsce (M. Bogdański), zmiany wizerunku polskiej wsi w kontekście polityki spójności (L. Kłos), celów społecznych zrównoważonego rozwoju w Polsce na tle UE (B. Kryk) i wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego dla uczelni (D. Kwiatkowska-Ciotucha). Zagadnienia międzynarodowe omawiane są dodatkowo w artykułach dotyczących polityki spójności w wymiarze transgranicznym na pograniczu polsko-słowackim (S. Dołzbłasz) oraz konfliktu na Ukrainie jako zagrożeniu dla integralności Unii Europejskiej (A. Nychyk).
Liczymy, że przedstawione w artykułach wyniki badań, dotyczące różnych aspektów spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, spotkają się z Państwa zainteresowaniem i staną się inspiracją do kolejnych ciekawych badań w tym obszarze.
Ewa Pancer-Cybulska, Łukasz Olipra

• społeczeństwo
• Solidarność
• spójność gospodarcza
• wyzwania
• granice