INNE EBOOKI AUTORA
Koszyk
-22%
Summa iniuria
O błędzie formalizmu
Autor:
Wydawca:
Format:
pdf, ibuk
Dawne weneckie prawo surowo zakazywało „wylewać krew na ulicę”. Pewnego dnia za jego naruszenie formalistyczny sędzia skazał lekarza, który uratował życie leżącego na ulicy chorego, upuszczając mu krwi. Choć intuicyjnie niesłuszne, zachowanie weneckiego sędziego trudno krytykować. Gdyby uwolnił lekarza od odpowiedzialności, naraziłby się na zarzut odejścia od litery prawa, a więc zarzut dowolności rozstrzygnięcia. Z dylematem „duch czy litera” prawnicy borykają się od dawna. W ostatnim czasie górę zdaje się brać podejście nazywane formalizmem prawniczym, które – jak twierdzą jego zwolennicy – mimo wszystkich wad literalnego stosowania prawa gwarantuje ograniczenie swobody sędziów i urzędników, a tym samym zapewnia stabilność i przewidywalność ich rozstrzygnięć. Autor niniejszej książki nie podziela tego przekonania. Wykazuje w niej, że formalizm nie tylko prowadzi do niesłusznych rozstrzygnięć, lecz także jest niezgodny z podstawowymi założeniami pozytywizmu prawniczego i ideą rządów prawa. Przyczyną tej niezgodności jest nieadekwatność podejścia formalistycznego do charakteru języka, którym posługuje się prawodawca. Podejście formalistyczne paradoksalnie nie realizuje podstawowej funkcji procesu stosowania prawa, jaką jest wierność tekstowi prawnemu. Marcin Matczak tezę o błędzie formalizmu uzasadnia przy wykorzystaniu najnowszego dorobku filozofii języka i filozofii prawa, ilustrując swoje rozważania analizą praktyki orzeczniczej. Jednocześnie proponuje zastąpienie formalizmu holizmem interpretacyjnym, który mimo uwzględniania ducha prawa, nie niesie ze sobą ryzyka destabilizacji prawa i dowolności rozstrzygnięć sędziowskich.
Dr Marcin Matczak, Research Associate Fellow w Centrum Badań Socjologiczno-Prawnych Uniwersytetu Oxfordzkiego i prawnik praktyk, zajmuje się teorią stosowania prawa i społeczno-kulturowymi aspektami interpretacji prawniczej.
| Rok wydania | 2007 |
|---|---|
| Liczba stron | 234 |
| Kategoria | Historia i nauka prawa |
| Wydawca | Wydawnictwo Naukowe Scholar |
| ISBN-13 | 978-83-7383-257-2 |
| Numer wydania | 1 |
| Język publikacji | polski |
| Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
| Słowo wstępne | 9 |
| Synopsis | 13 |
| Prolog. Formalizm w praktyce polskich sądów | 33 |
| 1. Założenia generalne badania | 33 |
| 1.1. Zasady doboru badanych orzeczeń | 33 |
| 1.2. Relacja pomiędzy kontekstem rozstrzygnięcia a kontekstem uzasadnienia | 34 |
| 1.3. Typologia standardów, do których odwołują się sędziowie | 35 |
| 1.4. Odniesienia do standardów a charakter praktyki orzeczniczej | 39 |
| 2. Analiza orzeczeń | 41 |
| 2.1. Metodologia | 41 |
| 2.2. Wyniki badania | 42 |
| 3. Konkluzja badania | 48 |
| 4. Interpretacja wyników | 49 |
| Część I. Mniejsze zło | 52 |
| Wprowadzenie do części I | 52 |
| Rozdział 1. Formalizm i jego krytycy | 53 |
| 1. Oblicza formalizmu | 53 |
| 1.1. „Stary” formalizm | 53 |
| 1.2. „Nowy” formalizm | 56 |
| 1.3. Inne ujęcia formalizmu | 63 |
| 2. Czym jest formalizm? Próba zdefiniowania | 64 |
| 3. Krytyki formalizmu | 70 |
| 3.1. Uwagi ogólne | 70 |
| 3.2. Krytyka sylogistyczności formalizmu | 71 |
| 3.3. Krytyka redukcjonizmu przesłanek interpretacyjnych | 74 |
| 3.4. Krytyka twierdzenia o związaniu interpretatora | 78 |
| 4. Podsumowanie krytyki formalizmu | 80 |
| Rozdział 2. Formalizm a formalność prawa | 82 |
| 1. Wprowadzenie | 82 |
| 2. Formalność prawa – uwagi ogólne | 82 |
| 3. Jak stosować formalne prawo? | 85 |
| 4. Formalność prawa a dwa rodzaje reguł – preskrypcyjne i konstruujące czynności prawne | 88 |
| 5. Formalność reguł preskrypcyjnych | 90 |
| 5.1. Generalizacja jako cecha formalna reguł preskrypcyjnych i problem ich nadmiernej lub niedostatecznej pojemności | 90 |
| 6. Formalność reguł konstruujących czynności prawne | 96 |
| 6.1. Cechy formalne reguł konstruujących czynności prawne | 96 |
| 6.2. Problem instrumentalizowania reguł konstruujących czynności prawne | 97 |
| 6.3. Formalność reguł konstruujących czynności prawne – wnioski | 109 |
| 7. Podsumowanie – stosowanie prawa jako proces usuwania wad formalności | 110 |
| Rozdział 3. Siła formalizmu | 111 |
| 1. Wprowadzenie | 111 |
| 2. Formalizm a pozytywizm prawniczy | 111 |
| 3. Formalizm a idea rządów prawa | 114 |
| 3.1. Uwagi wprowadzające | 114 |
| 3.2. Formalizm a przewidywalność procesu stosowania prawa | 116 |
| 3.3. Formalizm a ograniczenie dyskrecjonalności prawników | 119 |
| 4. Psychospołeczna atrakcyjność formalizmu prawniczego | 122 |
| 5. Siła formalizmu – podsumowanie | 126 |
| Część II. Nasze słowa i nasza historia | 130 |
| Wprowadzenie do części II | 130 |
| Rozdział 4. Właściwości semantyczne tekstu prawnego a błąd formalizmu | 133 |
| 1. Językowy charakter prawa w ujęciu pozytywistycznym | 133 |
| 2. Znaczenie tekstu prawnego a upływ czasu pomiędzy uchwaleniem prawa a jego interpretacją | 134 |
| 3. Semantyka Kripkego–Putnama a język prawny | 141 |
| 3.1. Różnice pomiędzy tradycyjnymi ujęciami semantyki a semantyką K–P | 142 |
| 3.2. Metody ustalania kolejnych znaczeń tekstu prawnego w czasie | 151 |
| 4. Podsumowanie | 156 |
| Rozdział 5. Syntaktyka i pragmatyka komunikacji przez prawo a błąd formalizmu | 158 |
| 1. Uwagi wprowadzające | 158 |
| 2. Założenia o wielokanałowości, hierarchiczności i diachroniczności komunikacji przez prawo | 160 |
| 3. Prawodawca realny a prawodawca idealny – metafora tygla | 165 |
| 4. Hierarchiczność komunikacji poprzez prawo | 170 |
| 5. Syntaktyka i pragmatyka języka prawnego a zastosowanie prawa do konkretnego przypadku | 173 |
| 6. Problem z intencją | 176 |
| 7. Podsumowanie | 179 |
| Rozdział 6. Formalizm versus holizm interpretacyjny | 181 |
| 1. Trzy błędy formalizmu i wypaczenie idei pozytywistycznej | 181 |
| 1.1. Błąd jednokanałowości a holistyczne podejście do interpretacji prawa | 183 |
| 1.2. Błąd unichroniczności a podejście holistyczne | 189 |
| 1.3. Błąd ahierarchiczności a podejście holistyczne | 195 |
| 2. Możliwe zarzuty pod adresem podejścia holistycznego | 199 |
| 2.1. Holizm interpretacyjny a nieprzewidywalność (niestabilność) decyzji stosowania prawa | 200 |
| 2.2. Holizm interpretacyjny a nadmierna dyskrecjonalność prawników | 207 |
| 3. Holizm interpretacyjny a naruszenie autonomii prawa | 212 |
| 3.1. Uwagi wprowadzające | 212 |
| 3.2. Argument z powołania wielokrotnych ugruntowań a autonomia prawa | 215 |
| 4. Podsumowanie | 216 |
| Epilog. Jak przeciwstawiać się formalizmowi w praktyce | 217 |
| 1. Wprowadzenie | 217 |
| 2. Sugestie w zakresie metodologii stosowania prawa | 218 |
| Bibliografia | 223 |
KUP NA PREZENT
Summa iniuria
29,64 zł
Uzupełnij informacje na temat odbiorcy.
Produkt został pomyślnie dodany do koszyka.
Nieudana próba zakupu produktu. Spróbuj jeszcze raz.
Wypożyczaj w abonamencie!
Już od 2,66 zł za ebooka
