POLECAMY
-17%
Autor:
Jacek Gołaczyński, Piotr Mostowik, Witold Borysiak, Anna Juryk, Jacek Wierciński, Marcin Sokołowski, Piotr Rodziewicz, Piotr Kasprzyk, Marcin Stębelski, Joanna Zajączkowska-Burtowy, Michał Burtowy, Nikodem Rycko, Olga Bobrzyńska, Adrian Brzegowy, Michał Derek, Łukasz Dyrda, Anna Natalia Szulc, Agnieszka Wedeł-Domaradzka
Wydawca:
Format:
Publikacja dotyczy zagadnień międzynarodowego prawa rodzinnego. Zawartość i układ książki wynikają z praktycznego podejścia do spraw z elementem zagranicznym, przykładowo takich, w których dziecko zamieszkuje w innym państwie niż jego matka, ojciec lub – za terminologią przyjętą w umowach międzynarodowych – inny podmiot odpowiedzialności rodzicielskiej. Regulowane są przez normy o różnych zakresach, funkcjach i genezie, a łączy je okoliczność, że w praktyce znajdują zastosowanie w sytuacjach międzynarodowych (transgranicznych).
W publikacji omówiono takie kwestie, jak: - filiacja, czyli prawne pochodzenie dziecka, w tym uznanie i sądowe ustalenie oraz praktykę rejestracji stanu cywilnego; - bieżące relacje między matką i ojcem a dzieckiem, czyli władzę rodzicielską, kontakty z dzieckiem, opiekę prawną i kuratelę, problemy prawne w razie uprowadzenia dziecka za granicę; - obowiązek alimentacyjny i dochodzenie alimentów w sytuacjach międzynarodowych.
Publikacja swoim zakresem obejmuje też węzłowe zagadnienia materialnoprawne, w szczególności kwestię podstawowych zasad krajowego porządku prawnego, do których odnoszą się przepisy kolizyjne i z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego, rozwój jurysdykcyjnego i kolizyjnego łącznika zwykłego (stałego) pobytu dziecka oraz wybrane kwestie postępowania cywilnego w sprawach rodzinnych, ze szczególnym uwzględnieniem mediacji oraz postępowania w razie uprowadzenia dziecka za granicę. Przedstawiono także międzypaństwową współpracę w sprawach transgranicznych (w tym pomoc prawną), dorobek Organizacji Narodów Zjednoczonych i Rady Europy, jak też zagadnienia międzynarodowego prawa karnego.
Publikacja w sposób kompleksowy uwzględnia przepisy krajowego (w tym prawa prywatnego międzynarodowego i kodeksu postępowania cywilnego), konwencje haskie ( w tym z lat 1980, 1996 i 2007) oraz rozporządzenia unijne (w tym 2019/1111) wraz z projektowanymi na 2023 r. w tym zakresie zmianami ustawodawczymi.
Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla adwokatów, radców prawnych i sędziów, a także notariuszy i komorników oraz pracowników urzędów stanu cywilnego.
Rok wydania | 2023 |
---|---|
Liczba stron | 736 |
Kategoria | Inne |
Wydawca | Wolters Kluwer Polska SA |
ISBN-13 | 978-83-8328-262-6 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wykaz skrótów | str. | 23 |
Od redaktora naukowego | str. | 33 |
Część I | |
ZAGADNIENIA OGÓLNE | |
Rozdział | 1 |
Zagadnienia konstrukcyjne międzynarodowego prawa rodzinnego (Piotr Mostowik) | str. | 39 |
1. Intensyfikacja obrotu osobowego z zagranicą | str. | 39 |
2. Wieloaspektowość spraw rodzicielskich i opiekuńczych | str. | 40 |
2.1. Filiacja (pochodzenie dziecka, macierzyństwo i ojcostwo, stan cywilny) | str. | 41 |
2.2. Bieżące prawa i obowiązki rodziców lub opiekuna oraz dziecka | str. | 41 |
2.3. Obowiązek alimentacyjny | str. | 44 |
2.4. Skutki adopcji – wzmianka | str. | 44 |
3. Kompleksowe ujęcie obrotu prawnego z zagranicą | str. | 45 |
3.1. Jurysdykcja krajowa (międzynarodowa właściwość sądów) | str. | 46 |
3.1.1. Norma jurysdykcyjna | str. | 46 |
3.1.2. Podstawy jurysdykcji | str. | 47 |
3.1.3. Zawisłość sprawy za granicą a wykonywanie jurysdykcji krajowej | str. | 49 |
3.1.4. Immunitet personalny | str. | 50 |
3.1.5. Jurysdykcja przemienna | str. | 51 |
3.1.6. Jurysdykcja zapasowa | str. | 51 |
3.1.7. Jurysdykcja pochodna | str. | 52 |
3.1.8. Perpetuatio iurisdictionis i sanowanie pierwotnego braku jurysdykcji | str. | 53 |
3.2. Wskazanie prawa właściwego dla sprawy | str. | 55 |
3.2.1. Norma kolizyjna | str. | 55 |
3.2.2. Łączniki kolizyjne | str. | 57 |
3.2.3. Dookreślenie wskazania w razie niejednolitości prawa | str. | 57 |
3.2.4. Kwestia odesłania mocą obcych norm kolizyjnych | str. | 58 |
3.2.5. Kwestia wstępna (powiązanie spraw) | str. | 59 |
3.2.6. Kaskadowe ujęcie łączników | str. | 61 |
3.2.7. Korekcyjne ujęcie łączników | str. | 62 |
3.2.8. Subsydiarna właściwość prawa polskiego | str. | 62 |
3.2.9. Zastrzeżenie nienaruszania przez obce prawo podstawowych zasad porządku państwa sądu | str. | 62 |
3.2.10. Przepisy koniecznego zastosowania państwa sądu | str. | 65 |
3.3. Kwestia powrotu dziecka do państwa zamieszkania przed uprowadzeniem – wzmianka | str. | 66 |
3.4. Uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń | str. | 68 |
3.4.1. Kwestia potrzeby postępowania delibacyjnego (exequatur) | str. | 68 |
3.4.2. Jurysdykcja wyłączna i jurysdykcja pośrednia a skuteczność obcego orzeczenia | str. | 70 |
3.4.3. Brak sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego państwa sądu | str. | 71 |
3.5. Kwestia jednolitego ponadpaństwowego prawa materialnego | str. | 72 |
4. Rozbudowany układ źródeł prawa o różnej genezie | str. | 73 |
4.1. Zmiany stanu normatywnego w XXI w. | str. | 73 |
4.2. Krajowe oraz międzynarodowe i unijne normy jurysdykcyjne | str. | 76 |
4.3. Krajowe oraz konwencyjne i unijne normy kolizyjne | str. | 78 |
4.4. Krajowe oraz konwencyjne i unijne reguły uznawania i wykonywania zagranicznych orzeczeń | str. | 79 |
4.5. Współpraca międzynarodowa i pomoc prawa – wzmianka | str. | 80 |
4.6. Umowy międzynarodowe dwustronne – wzmianka | str. | 80 |
Rozdział | 2 |
Ustrojowe zasady prawa rodzicielskiego (Witold Borysiak, Marcin Stębelski) | str. | 82 |
1. Podstawowe pojęcia konstytucyjne | str. | 82 |
1.1. Rodzina | str. | 82 |
1.2. Rodzicielstwo i macierzyństwo | str. | 85 |
1.3. Rodzice | str. | 89 |
1.4. Dziecko | str. | 90 |
2. Konstytucyjne podstawy relacji rodzice – dzieci | str. | 92 |
2.1. Kontekst historyczny | str. | 92 |
2.2. Prawa i obowiązki rodziców | str. | 94 |
2.3. Zarys problematyki praw dziecka | str. | 100 |
2.4. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich | str. | 102 |
3. Konstytucyjne podstawy relacji filiacyjnych | str. | 105 |
3.1. Kontekst historyczny | str. | 105 |
3.2. Rzeczywistość biologiczna jako podstawa relacji między rodzicami a dziećmi | str. | 106 |
3.3. Ustalanie pochodzenia dziecka a konstytucyjna zasada jego ochrony | str. | 109 |
4. Konstytucyjne podstawy obowiązku alimentacyjnego | str. | 111 |
4.1. Kontekst historyczny | str. | 111 |
4.2. Alimentacja jako element opieki rodzicielskiej | str. | 113 |
4.3. Alimentacja a obowiązek wychowania dzieci | str. | 114 |
4.4. Alimentacja a pomoc państwa | str. | 116 |
Rozdział | 3 |
Zwykły (stały) pobyt dziecka jako łącznik jurysdykcyjny i kolizyjny oraz wyznacznik zastosowania prawa międzynarodowego (Olga Bobrzyńska) | str. | 118 |
1. Wprowadzenie | str. | 118 |
2. Rozwiązania umów międzynarodowych i rozporządzeń unijnych | str. | 120 |
2.1. Dorobek Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego | str. | 120 |
2.1.1. Konwencja haska z 1902 r. | str. | 120 |
2.1.2. Konwencja haska z 1961 r. | str. | 121 |
2.1.3. Konwencje haskie z 1973 r. | str. | 122 |
2.1.4. Konwencja haska z 1980 r. | str. | 123 |
2.1.5. Konwencja haska z 1993 r. | str. | 125 |
2.1.6. Konwencja haska z 1996 r. | str. | 127 |
2.1.7. Protokół i konwencja haska z 2007 r. | str. | 128 |
2.2. Prawo Unii Europejskiej | str. | 130 |
2.2.1. Rozporządzenie nr 44/2001 i konwencja lugańska z 2007 r. | str. | 130 |
2.2.2. Rozporządzenie nr 4/2009 | str. | 131 |
2.2.3. Rozporządzenia nr 1347/2000, 2201/2003 i 2019/1111 | str. | 132 |
3. Rozumienie zwykłego (stałego) pobytu na tle przepisów o genezie międzynarodowej i unijnej | str. | 135 |
4. Kwestia koegzystencji zwykłego (stałego) pobytu i miejsca zamieszkania w przepisach krajowych | str. | 143 |
5. Uwagi końcowe | str. | 145 |
Część II | |
FILIACJA (POCHODZENIE DZIECKA) | |
Rozdział | 4 |
Jurysdykcja krajowa, prawo właściwe i skuteczność zagranicznych orzeczeń w sprawach pochodzenia dziecka oraz macierzyństwa i ojcostwa (Nikodem Rycko) | str. | 149 |
1. Jurysdykcja krajowa | str. | 149 |
1.1. Regulacje prawa polskiego | str. | 149 |
1.2. Postanowienia dwustronnych umów międzynarodowych | str. | 157 |
2. Prawo właściwe | str. | 157 |
2.1. Wprowadzenie | str. | 157 |
2.2. Statut pochodzenia dziecka (filiacji) w ustawie – Prawo prywatne międzynarodowe | str. | 160 |
2.3. Obywatelstwo jako kryterium wskazania prawa właściwego | str. | 164 |
2.4. Zakres zastosowania miarodajnych norm kolizyjnych | str. | 168 |
2.5. Postanowienia dwustronnych umów międzynarodowych | str. | 173 |
2.6. Klauzula porządku publicznego | str. | 176 |
3. Skuteczność zagranicznych orzeczeń | str. | 178 |
3.1. Regulacje prawa polskiego | str. | 178 |
3.2. Postanowienia dwustronnych umów międzynarodowych | str. | 183 |
4. Przysposobienie dziecka – wzmianka | str. | 186 |
4.1. Wprowadzenie | str. | 186 |
4.2. Jurysdykcja krajowa | str. | 186 |
4.3. Prawo właściwe | str. | 187 |
4.4. Znaczenie konwencji międzynarodowych | str. | 188 |
Rozdział | 5 |
Filiacja w obrocie z zagranicą z perspektywy rejestracji stanu cywilnego (Piotr Kasprzyk) | str. | 190 |
1. Wprowadzenie | str. | 190 |
2. Stan cywilny a obrót międzynarodowy w sprawach rodzinnych | str. | 191 |
3. Rejestracja stanu cywilnego in genere z perspektywy międzynarodowej | str. | 193 |
4. Właściwość polskich urzędów stanu cywilnego | str. | 194 |
5. Międzynarodowa wymiana informacji w zakresie stanu cywilnego | str. | 195 |
6. Kwestie dowodowe dokumentów stanu cywilnego w praktyce | str. | 195 |
7. Wydawanie, legalizacja i uwierzytelnienie dokumentów zagranicznych dotyczących filiacji | str. | 197 |
8. Rejestracja uznania ojcostwa przed kierownikiem USC | str. | 198 |
9. Rejestracja uznania ojcostwa w trybie art. 751 § 1 k.r.o. przed kierownikiem USC | str. | 201 |
10. Przysposobienie zagraniczne i jego rejestracja | str. | 202 |
11. Transkrypcja zagranicznych dokumentów stanu cywilnego dotyczących pochodzenia dziecka oraz jego nazwiska | str. | 205 |
11.1. Istota transkrypcji | str. | 205 |
11.2. Przesłanki dokonania transkrypcji | str. | 208 |
11.3. Legalizacja zagranicznych dokumentów stanu cywilnego będących podstawą sporządzania polskich aktów | str. | 208 |
11.4. Zakres danych przenoszonych w wyniku transkrypcji do polskiego aktu oraz dostosowanie pisowni | str. | 209 |
11.5. Odmowa transkrypcji | str. | 209 |
12. Imię i nazwisko w rejestracji stanu cywilnego z udziałem obcokrajowców | str. | 213 |
13. Odtworzenie zagranicznych dokumentów stanu cywilnego | str. | 216 |
14. Rejestracja w polskim rejestrze zdarzeń mających miejsce za granicą | str. | 216 |
15. Wzmianka lub przypisek na podstawie rozstrzygnięć | str. | 217 |
Część III | |
PIECZA NAD DZIECKIEM | |
Rozdział | 6 |
Jurysdykcja krajowa w sprawach praw i obowiązków rodzicielskich i opiekuńczych (Piotr Rodziewicz) | str. | 221 |
1. Zagadnienia wprowadzające | str. | 221 |
2. Zakres zastosowania instrumentów prawnych wyznaczających jurysdykcję oraz ich wzajemna relacja | str. | 222 |
2.1. Zagadnienia wprowadzające | str. | 222 |
2.2. Zakres temporalny obowiązywania instrumentów prawnych | str. | 223 |
2.3. Zakres sytuacyjny i przedmiotowy zastosowania instrumentów prawnych zawierających normy jurysdykcyjne | str. | 225 |
3. Jurysdykcja na podstawie rozporządzeń Bruksela II bis oraz Bruksela II ter | str. | 230 |
3.1. Zagadnienia wstępne | str. | 230 |
3.2. Ogólna podstawa jurysdykcji krajowej w rozporządzeniach Bruksela II bis i Bruksela II ter oraz jej czasowa petryfikacja po zmianie miejsca zwykłego pobytu | str. | 231 |
3.3. Jurysdykcja w przypadku bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka | str. | 234 |
3.4. Przedłużenie jurysdykcji w sprawach małżeńskich na odpowiedzialność rodzicielską zgodnie z rozporządzeniem Bruksela II bis oraz inne szczególne podstawy jurysdykcji, w tym jurysdykcja konieczna | str. | 238 |
3.5. Jurysdykcja na podstawie obecności dziecka | str. | 240 |
3.6. Jurysdykcja oparta na przekazaniu właściwości z uwagi na lepsze umiejscowienie sądu do rozpoznania sprawy | str. | 240 |
3.7. Jurysdykcja w przypadku braku podstaw właściwości na podstawie rozporządzeń Bruksela II bis oraz Bruksela II ter | str. | 243 |
3.8. Jurysdykcja oparta na wyborze sądu | str. | 243 |
3.9. Jurysdykcja w zakresie środków tymczasowych odnoszących się do odpowiedzialności rodzicielskiej | str. | 245 |
3.10. Jurysdykcja w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej jako kwestii ubocznej | str. | 245 |
3.11. Badanie istnienia jurysdykcji | str. | 246 |
4. Jurysdykcja w konwencji haskiej z 1996 r. | str. | 247 |
4.1. Jurysdykcja ogólna | str. | 247 |
4.2. Jurysdykcja oparta na pobycie dziecka | str. | 247 |
4.3. Jurysdykcja w razie bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka | str. | 248 |
4.4. Jurysdykcja oparta na lepszym umiejscowieniu do rozpoznania sprawy | str. | 248 |
4.5. Jurysdykcja pochodna wywodzona z jurysdykcji w sprawie o rozwód lub separację rodziców | str. | 250 |
4.6. Jurysdykcja w zakresie środków tymczasowych, w tym zabezpieczających | str. | 250 |
4.7. Badanie jurysdykcji | str. | 251 |
5. Jurysdykcja w Kodeksie postępowania cywilnego | str. | 251 |
5.1. Jurysdykcja w procesie | str. | 251 |
5.2. Jurysdykcja w postępowaniu nieprocesowym | str. | 251 |
5.3. Badanie jurysdykcji | str. | 252 |
Rozdział | 7 |
Prawo właściwe dla pieczy nad osobą dziecka i jego majątkiem (Piotr Mostowik) | str. | 253 |
1. Konwencja haska z 1996 r. | str. | 253 |
2. Szeroki zakres przedmiotowy reguł kolizyjnych (odpowiedzialności rodzicielskiej) | str. | 254 |
3. Orzekanie w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej oraz jej powstanie z mocy prawa i wykonywanie | str. | 258 |
3.1. Stosowanie przez sąd własnego prawa (lex fori) | str. | 259 |
3.1.1. Kwestia zakresu zastosowania normy kolizyjnej z art. 15 ust. 1 konwencji haskiej z 1996 r. | str. | 259 |
3.1.2. Prawo właściwe jako pochodna wykonywania jurysdykcji | str. | 261 |
3.1.3. Klauzula ściślejszego związku | str. | 264 |
3.2. Powstanie i ustanie odpowiedzialności rodzicielskiej z mocy prawa lub porozumienia (art. 16 ust. 1–2 konwencji haskiej z 1996 r.) | str. | 264 |
3.3. Sprawowanie odpowiedzialności rodzicielskiej lub opiekuńczej (art. 17 konwencji haskiej z 1996 r.) | str. | 265 |
3.4. Pozbawienie odpowiedzialności rodzicielskiej lub stwierdzenie nieistnienia albo orzeczenie o zmianie sposobu jej wykonywania (art. 18 konwencji haskiej z 1996 r.) | str. | 266 |
4. Kontynuacja praw i obowiązków rodzicielskich lub opiekuńczych według prawa poprzedniego zwykłego pobytu dziecka oraz kwestia nowych podmiotów (art. 16 konwencji haskiej z 1996 r.) | str. | 268 |
4.1. Zasada kontynuacji statusu prawnego osób sprawujących pieczę rodzicielską | str. | 268 |
4.2. Nowe podmioty odpowiedzialności rodzicielskiej po zmianie zwykłego pobytu dziecka | str. | 270 |
4.3. Wykonywanie wcześniejszych środków ochrony (art. 15 ust. 3 konwencji haskiej z 1996 r.) i bieżącej odpowiedzialności rodzicielskiej (art. 17 konwencji haskiej z 1996 r.) oraz jej modyfikacja (art. 18 konwencji haskiej z 1996 r.) w państwie obecnego pobytu dziecka | str. | 271 |
5. Czynności prawne z udziałem przedstawiciela dziecka (art. 19 i 22 konwencji haskiej z 1996 r.) | str. | 273 |
6. Wpływ rozwiązań zaliczanych do części ogólnej | str. | 274 |
6.1. Klauzula porządku publicznego | str. | 275 |
6.2. Kwestia stosowania obcych norm kolizyjnych | str. | 277 |
Rozdział | 8 |
Uznanie i stwierdzenie wykonalności zagranicznej orzeczeń w sprawach rodzicielskich i opiekuńczych (Jacek Gołaczyński) | str. | 279 |
1. Uwagi ogólne | str. | 279 |
1.1. Dotychczasowe rozporządzenia | str. | 279 |
1.2. Rozporządzenie Bruksela II ter | str. | 280 |
1.3. Zakres przedmiotowy | str. | 281 |
2. Relacja rozporządzenia Bruksela II ter do innych konwencji | str. | 281 |
2.1. Relacja rozporządzenia Bruksela II ter wobec konwencji wielostronnych | str. | 281 |
2.2. Wyłączenie stosowania konwencji wielostronnych | str. | 282 |
2.3. Pierwszeństwo rozporządzenia Bruksela II ter przed konwencjami: haską z 1961 r., luksemburską z 1967 r., haską z 1970 r. i europejską z 1980 r. | str. | 284 |
2.4. Relacja rozporządzenia Bruksela II ter w stosunku do konwencji haskiej z 1980 r. | str. | 284 |
2.5. Relacja rozporządzenia Bruksela II ter do innych umów międzynarodowych | str. | 284 |
2.6. Umowa między Stolicą Apostolską a Hiszpanią i Portugalią | str. | 284 |
2.7. Zakres podmiotowy | str. | 285 |
2.8. Rozporządzenie Bruksela II ter a Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej | str. | 285 |
2.9. Stosowanie rozporządzenia Bruksela II bis po brexicie | str. | 286 |
2.10. Umowy dwustronne a rozporządzenie Bruksela II ter | str. | 287 |
3. Zakres przedmiotowy i czasowy rozporządzenia Bruksela II ter | str. | 289 |
3.1. Zakres przedmiotowy i czasowy | str. | 289 |
3.2. Zakres przedmiotowy | str. | 289 |
3.3. Zakres czasowy | str. | 290 |
4. Warunki uznania lub stwierdzenia wykonalności | str. | 290 |
5. Podstawy odmowy uznania orzeczenia w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej | str. | 292 |
5.1. Sprzeczność z porządkiem publicznym | str. | 292 |
5.2. Orzeczenie zaoczne | str. | 293 |
5.3. Naruszenie odpowiedzialności rodzicielskiej | str. | 294 |
5.4. Relacja pomiędzy orzeczeniami dotyczącymi odpowiedzialności rodzicielskiej | str. | 294 |
5.5. Brak przestrzegania procedury z art. 82 rozporządzenia Bruksela II ter | str. | 295 |
5.6. Brak wysłuchania dziecka | str. | 295 |
5.7. Prawo dziecka do wyrażenia poglądu | str. | 295 |
5.8. Brak kontroli merytorycznej orzeczenia | str. | 296 |
5.9. Właściwość sądu | str. | 296 |
5.10. Tożsamość podstaw odmowy uznania i wykonalności | str. | 297 |
5.11. Uznanie i wykonalność orzeczeń uprzywilejowanych | str. | 297 |
5.12. Zaświadczenie jako warunek wykonania orzeczenia uprzywilejowanego | str. | 298 |
5.13. Uwzględnienie przyczyn i okoliczności wcześniejszego orzeczenia | str. | 299 |
5.14. Sprostowanie zaświadczenia | str. | 299 |
6. Tryb uznania | str. | 300 |
6.1. Brak postępowania w przedmiocie uznania orzeczenia | str. | 300 |
6.2. Dokumenty do wniosku o uznanie lub nieuznanie orzeczenia | str. | 301 |
6.3. Tłumaczenie lub transliteracja orzeczenia | str. | 302 |
6.4. Zawieszenie postępowania | str. | 302 |
6.5. Skutki prawne uznania orzeczenia | str. | 303 |
6.6. Podstawy odmowy uznania lub wykonalności orzeczenia uprzywilejowanego | str. | 303 |
7. Wykonalność orzeczeń | str. | 304 |
7.1. Wykonalność orzeczeń według rozporządzenia Bruksela II bis | str. | 304 |
7.2. Automatyczne wykonanie orzeczeń według rozporządzenia Bruksela II ter | str. | 306 |
7.3. Wykonanie orzeczenia zawierającego środek tymczasowy | str. | 306 |
7.4. Procedura powrotu dziecka | str. | 307 |
7.5. Zaświadczenie do wniosku o wykonanie orzeczenia | str. | 307 |
8. Wspólne przepisy w sprawie wykonania | str. | 308 |
8.1. Prawo właściwe dla wykonania orzeczenia | str. | 308 |
8.2. Organ właściwy do złożenia wniosku o wykonanie | str. | 309 |
8.3. Wykonanie orzeczenia w całości lub w części | str. | 310 |
8.4. Wykonanie orzeczenia o osobistej styczności z dzieckiem | str. | 310 |
8.5. Zawieszenie postępowania lub odmowa wykonania orzeczenia | str. | 311 |
8.6. Zawieszenie postępowania na wypadek poważnego ryzyka szkody | str. | 312 |
8.7. Sąd właściwy w sprawie odmowy wykonania orzeczenia | str. | 313 |
8.8. Stwierdzenie wykonalności ex lege | str. | 313 |
8.9. Zwolnienie od obowiązku przedstawienia dokumentów | str. | 314 |
8.10. Odmowa wykonania orzeczenia w jednym państwie członkowskim nie powoduje skutków w innych państwach | str. | 315 |
9. Wykonanie orzeczeń uprzywilejowanych | str. | 316 |
9.1. Wykonanie orzeczeń uprzywilejowanych według rozporządzenia Bruksela II bis | str. | 316 |
9.2. Współpraca organów według rozporządzenia Bruksela II bis | str. | 318 |
9.3. Wykonanie orzeczeń dotyczących osobistej styczności według rozporządzenia Bruksela II ter | str. | 319 |
9.4. Dokumenty do wniosku o wykonanie orzeczenia uprzywilejowanego | str. | 319 |
9.5. Zaświadczenie w celu wykonania orzeczenia uprzywilejowanego | str. | 320 |
9.6. Sprostowanie orzeczenia | str. | 321 |
9.7. Procedura cofnięcia zaświadczenia | str. | 321 |
9.8. Odmowa wykonania orzeczeń uprzywilejowanych | str. | 322 |
10. Postępowanie odwoławcze | str. | 322 |
10.1. Legitymacja czynna według rozporządzenia Bruksela II bis | str. | 322 |
10.2. Legitymacja czynna według rozporządzenia Bruksela II ter | str. | 323 |
10.3. Postępowanie odwoławcze | str. | 324 |
11. Dokumenty urzędowe i porozumienia | str. | 325 |
11.1. Zakres przedmiotowy | str. | 325 |
11.2. Pojęcie dokumentu urzędowego | str. | 325 |
11.3. Automatyczne uznawanie i wykonywanie dokumentów urzędowych | str. | 325 |
11.4. Podstawy odmowy uznania i wykonywania dokumentów urzędowych | str. | 326 |
12. Uwagi końcowe | str. | 327 |
Rozdział | 9 |
Uprowadzenie dziecka za granicę (Jacek Wierciński) | str. | 329 |
1. Uwagi ogólne | str. | 329 |
2. Przesłanki zarządzenia powrotu dziecka leżące po stronie wnioskodawcy | str. | 331 |
2.1. Miejsce stałego pobytu dziecka przed uprowadzeniem | str. | 331 |
2.1.1. Uwagi ogólne | str. | 331 |
2.1.2. Wykładnia pojęcia | str. | 332 |
2.1.3. Moment utraty miejsca stałego pobytu przez dziecko | str. | 334 |
2.1.4. Możliwości nakazania powrotu dziecka do państwa, w którym opuszczony rodzic aktualnie mieszka, a które nie jest miejscem stałego pobytu dziecka | str. | 336 |
2.1.5. Skutki wyboru podstawy prawnej oddalenia wniosku | str. | 338 |
2.2. Prawo do opieki | str. | 340 |
2.3. Niewykonywanie prawa do opieki | str. | 343 |
2.4. Bezprawność uprowadzenia lub zatrzymania dziecka | str. | 344 |
2.5. Autonomiczna podstawa żądania nakazania powrotu z art. 18 konwencji haskiej z 1980 r. | str. | 344 |
3. Środki obrony uczestnika postępowania | str. | 346 |
3.1. Wszczęcie procedury konwencyjnej po upływie roku od uprowadzenia dziecka lub jego zatrzymania wobec przystosowania się dziecka do swego nowego środowiska | str. | 347 |
3.2. Zgoda na zmianę stałego pobytu dziecka | str. | 350 |
3.3. Poważne ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną | str. | 351 |
3.3.1. Ryzyko szkody fizycznej | str. | 354 |
3.3.2. Ryzyko szkody psychicznej – rozdzielenie z rodzicem | str. | 356 |
3.3.2.1. Znaczenie środków zabezpieczających i ustaleń | str. | 360 |
3.3.3. Ryzyko szkody psychicznej – rozdzielenie z rodzeństwem | str. | 362 |
3.4. Sytuacja nie do zniesienia | str. | 364 |
3.5. Sprzeciw małoletniego | str. | 365 |
3.5.1. Wysłuchanie małoletniego w Unii Europejskiej | str. | 365 |
3.5.2. Wiek i dojrzałość dziecka | str. | 367 |
3.5.3. Forma sprzeciwu | str. | 368 |
3.5.4. Motywy sprzeciwu | str. | 369 |
3.5.5. Swoboda ukształtowania stanowiska dziecka | str. | 370 |
3.5.6. Możliwość zrozumienia długofalowych skutków swoich decyzji przez dziecko | str. | 370 |
3.5.7. Konieczność uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy przed uwzględnieniem sprzeciwu dziecka | str. | 371 |
3.6. Kwestia naruszenia praw człowieka i podstawowych wolności | str. | 371 |
Część IV | |
ALIMENTACJA | |
Rozdział | 10 |
Jurysdykcja krajowa w sprawach o alimenty na rzecz dziecka (Anna Juryk) | str. | 377 |
1. Źródła prawa | str. | 377 |
2. Jurysdykcja na podstawie rozporządzenia nr 4/2009 | str. | 379 |
2.1. Zakres zastosowania rozporządzenia nr 4/2009 | str. | 379 |
2.2. Podstawy jurysdykcji | str. | 386 |
2.2.1. Ogólna charakterystyka jurysdykcji w sprawach o alimenty | str. | 386 |
2.2.2. Łączniki osobowe dotyczące miejsca zwykłego pobytu jednej ze stron | str. | 389 |
2.2.3. Jurysdykcja pochodna | str. | 392 |
2.2.4. Jurysdykcja dodatkowa i konieczna | str. | 396 |
2.2.5. Umowa jurysdykcyjna i wdanie się pozwanego w spór | str. | 398 |
2.2.6. Ograniczenie prowadzenia postępowania | str. | 400 |
3. Jurysdykcja w sprawach alimentacyjnych na podstawie konwencji Lugano II | str. | 401 |
4. Jurysdykcja w sprawach alimentacyjnych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego | str. | 403 |
Rozdział | 11 |
Prawo właściwe dla alimentacji dziecka (Anna Juryk) | str. | 406 |
1. Wstęp | str. | 406 |
2. Zakres zastosowania protokołu haskiego z 2007 r. | str. | 407 |
3. Wskazanie prawa właściwego | str. | 409 |
3.1. Wybór prawa | str. | 409 |
3.1.1. Ogólna charakterystyka | str. | 409 |
3.1.2. Wybór prawa na podstawie art. 8 protokołu haskiego z 2007 r. | str. | 410 |
3.1.3. Wybór legis fori dla celów konkretnego postępowania na mocy art. 7 protokołu haskiego z 2007 r. | str. | 415 |
3.2. Wskazanie prawa właściwego w braku wyboru prawa | str. | 416 |
3.2.1. Właściwość ogólna na mocy art. 3 protokołu haskiego z 2007 r. | str. | 416 |
3.2.2. Właściwość szczególna na mocy art. 4 protokołu haskiego z 2007 r. | str. | 418 |
3.2.3. Prawo właściwe dla alimentów między (byłymi) małżonkami | str. | 422 |
3.3. Ochrona dłużnika na mocy art. 6 protokołu haskiego z 2007 r. | str. | 423 |
3.4. Prawo właściwe dla roszczeń regresowych | str. | 424 |
4. Zakres zastosowania prawa właściwego | str. | 427 |
5. Klauzula porządku publicznego | str. | 432 |
Rozdział | 12 |
Uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń w sprawach alimentacyjnych (?ukasz DyrdaŁukasz Dyrda) | str. | 433 |
1. Wstęp | str. | 433 |
2. Uznawanie i wykonywanie między państwami członkowskimi UE na podstawie rozporządzenia nr 4/2009 | str. | 433 |
2.1. Zakres zastosowania | str. | 433 |
2.1.1. Zakres geograficzny | str. | 433 |
2.1.2. Zakres sytuacyjny | str. | 434 |
2.1.3. Zakres przedmiotowy | str. | 434 |
2.1.4. Zakres temporalny | str. | 435 |
2.2. Ogólne zasady uznawania i wykonywania zagranicznych orzeczeń | str. | 436 |
2.3. Orzeczenia wydane w państwie stronie protokołu haskiego z 2007 r. | str. | 437 |
2.3.1. Uznanie | str. | 437 |
2.3.2. Wykonalność | str. | 438 |
2.3.2.1. Automatyczna wykonalność | str. | 438 |
2.3.2.2. Wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia | str. | 439 |
2.3.2.3. Odmowa wykonania | str. | 442 |
2.3.2.4. Zawieszenie wykonania | str. | 446 |
2.3.2.5. Środki zabezpieczające | str. | 447 |
2.4. Orzeczenia wydane w państwie członkowskim niebędącym stroną protokołu haskiego z 2007 r. | str. | 447 |
2.4.1. Uznanie | str. | 447 |
2.4.2. Wykonalność | str. | 448 |
2.4.3. Zawieszenie postępowania | str. | 450 |
2.4.4. Środki zabezpieczające | str. | 450 |
2.5. Postępowanie egzekucyjne w transgranicznych sprawach | str. | 451 |
2.5.1. Uwagi ogólne | str. | 451 |
2.5.2. Wymagane dokumenty | str. | 452 |
2.5.3. Klauzula wykonalności | str. | 453 |
2.5.4. Sposób składania wniosków | str. | 454 |
2.5.5. Jurysdykcja krajowa | str. | 454 |
2.6. Stosunek rozporządzenia nr 4/2009 do innych aktów normatywnych | str. | 455 |
2.7. Wykonalność ugód sądowych | str. | 456 |
3. Uznawanie i wykonywanie na podstawie konwencji haskiej z 2007 r. | str. | 456 |
3.1. Zakres zastosowania | str. | 456 |
3.1.1. Zakres przedmiotowy | str. | 457 |
3.1.2. Zakres temporalny | str. | 458 |
3.1.3. Zakres geograficzny | str. | 458 |
3.2. Uznanie i wykonanie a uznanie | str. | 460 |
3.3. Jurysdykcja pośrednia | str. | 461 |
3.4. Podstawy odmowy uznania i wykonania | str. | 463 |
3.5. Wykonalność | str. | 468 |
3.5.1. Uwagi ogólne | str. | 468 |
3.5.2. Sposoby złożenia wniosku | str. | 469 |
3.5.3. Wymagane dokumenty | str. | 469 |
3.5.4. Postępowanie | str. | 470 |
3.6. Orzeczenie wynikające ze środka tymczasowego i środka potwierdzającego | str. | 472 |
3.7. Postępowanie egzekucyjne | str. | 473 |
3.8. Wykonalność ugód alimentacyjnych | str. | 474 |
3.9. Stosunek do innych aktów prawnych | str. | 474 |
4. Uznawanie i wykonywanie na podstawie konwencji lugańskiej z 2007 r. | str. | 476 |
4.1. Zakres zastosowania | str. | 476 |
4.1.1. Zakres przedmiotowy | str. | 476 |
4.1.2. Zakres geograficzny | str. | 476 |
4.1.3. Zakres temporalny | str. | 476 |
4.1.4. Zakres sytuacyjny | str. | 477 |
4.2. Uznanie | str. | 477 |
4.3. Wykonalność | str. | 478 |
4.3.1. Uwagi ogólne | str. | 478 |
4.3.2. Wymagane dokumenty | str. | 479 |
4.3.3. Postępowanie | str. | 479 |
4.3.4. Środki tymczasowe | str. | 481 |
4.4. Wykonalność dokumentów urzędowych i ugód zawartych przed sądem | str. | 481 |
4.5. Stosunek konwencji lugańskiej z 2007 r. do innych aktów normatywnych | str. | 482 |
5. Uznawanie i wykonywanie na podstawie konwencji haskiej z 1973 r. | str. | 484 |
5.1. Zakres zastosowania | str. | 484 |
5.1.1. Zakres geograficzny i stosunek do innych konwencji | str. | 484 |
5.1.2. Zakres przedmiotowy | str. | 485 |
5.1.3. Zakres temporalny | str. | 486 |
5.2. Uznanie i wykonanie | str. | 486 |
5.2.1. Uwagi ogólne | str. | 486 |
5.2.2. Jurysdykcja pośrednia | str. | 487 |
5.2.3. Podstawy odmowy uznania lub wykonania | str. | 487 |
5.2.4. Postępowanie | str. | 488 |
5.2.5. Wymagane dokumenty | str. | 489 |
5.2.6. Wykonalność ugód | str. | 490 |
5.2.7. Współpraca między umawiającymi się państwami | str. | 490 |
6. Konwencje dwustronne – wzmianka | str. | 490 |
7. Regulacja w Kodeksie postępowania cywilnego – wzmianka | str. | 492 |
7.1. Zakres zastosowania | str. | 492 |
7.2. Uznanie | str. | 492 |
7.3. Wykonalność | str. | 493 |
7.4. Wymagane dokumenty | str. | 494 |
7.5. Wykonalność ugód sądowych | str. | 495 |
7.6. Wykonalność rozstrzygnięć innych organów | str. | 495 |
Rozdział | 13 |
Egzekucja alimentów od dłużników zamieszkałych za granicą w praktyce sądowej (Adrian Brzegowy) | str. | 496 |
1. Wprowadzenie | str. | 496 |
2. Katalog źródeł prawa normujących kognicję sądów | str. | 500 |
2.1. Konwencja nowojorska z 1956 r. | str. | 501 |
2.2. Rozporządzenie nr 4/2009 | str. | 510 |
2.3. Konwencja haska z 2007 r. | str. | 513 |
2.4. Konwencje dwustronne | str. | 517 |
3. Rozwiązania krajowe | str. | 519 |
4. Właściwość sądów a prawo do świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego | str. | 522 |
5. Praktyka sądów okręgowych | str. | 525 |
6. Zakreślenie kompetencji a standard ochrony wierzycieli | str. | 529 |
7. Uwagi końcowe | str. | 530 |
Część V | |
ZAGADNIENIA POWIĄZANE | |
Rozdział | 14 |
Bilateralne umowy międzynarodowe o obrocie cywilnoprawnym z zagranicą (Piotr Mostowik) | str. | 537 |
1. Zróżnicowane zakresy zastosowania i modele konwencji dwustronnych | str. | 537 |
1.1. Brak zastosowania w sprawach rodzicielskich i opiekuńczych | str. | 538 |
1.2. Unormowanie wyłącznie uznawania i wykonywania zagranicznych orzeczeń | str. | 538 |
1.2.1. Kontrola podstaw jurysdykcji przyjętych przez sąd obcy oraz zakresu właściwości własnego prawa | str. | 539 |
1.2.2. Kontrola podstaw jurysdykcji przyjętych przez sąd obcy przy braku badania właściwości zastosowanego prawa | str. | 540 |
1.2.2.1. Uwielostronnienie krajowych reguł jurysdykcyjnych | str. | 540 |
1.2.2.2. Jurysdykcja pośrednia jako warunek uznania i wykonania | str. | 541 |
1.2.3. Częściowa kontrola jurysdykcji sądu zagranicznego przy braku badania właściwości zastosowanego prawa | str. | 541 |
1.3. Całościowe unormowanie jurysdykcji, właściwości prawa oraz skuteczności orzeczeń | str. | 542 |
2. Zakres zastosowania norm konwencyjnych | str. | 542 |
2.1. Zakres sytuacyjny | str. | 542 |
2.2. Zakres przedmiotowy | str. | 545 |
2.3. Relacje z innymi aktami normatywnymi | str. | 545 |
2.3.1. Kwestia priorytetu umowy dwustronnej | str. | 546 |
2.3.2. Przykłady ograniczenia zakresu zastosowania | str. | 547 |
3. Szczegółowe normy jurysdykcyjne i kolizyjne | str. | 549 |
3.1. Konwencja z Węgrami z 1959 r. po zmianie z 1980 r. | str. | 549 |
3.2. Konwencja z Jugosławią z 1960 r. (Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Kosowo, Macedonia, Serbia, Słowenia) | str. | 550 |
3.3. Konwencja z Bułgarią z 1961 r. po zmianie z 1980 r. | str. | 551 |
3.4. Konwencja z Austrią z 1963 r. | str. | 551 |
3.5. Konwencja z Francją z 1967 r. | str. | 553 |
3.6. Konwencja z Mongolią z 1971 r. po zmianie z 1988 r. | str. | 554 |
3.7. Konwencja z Kubą z 1982 r. | str. | 555 |
3.8. Konwencja z Koreą Północną z 1986 r. | str. | 555 |
3.9. Konwencja z Czechosłowacją z 1987 r. (Czechy, Słowacja) | str. | 556 |
3.10. Konwencja z Wietnamem z 1993 r. | str. | 557 |
3.11. Konwencja z Ukrainą z 1993 r. | str. | 557 |
3.12. Konwencja z Litwą z 1993 r. | str. | 558 |
3.13. Konwencja z Białorusią z 1994 r. | str. | 559 |
3.14. Konwencja z Łotwą z 1994 r. | str. | 559 |
3.15. Konwencja z Rosją z 1996 r. | str. | 559 |
2.16. Konwencja z Estonią z 1998 r. | str. | 560 |
3.17. Konwencja z Rumunią z 1999 r. | str. | 561 |
4. Uwagi końcowe | str. | 562 |
Rozdział | 15 |
Postępowanie sądowe i mediacja w międzynarodowych sprawach rodzicielskich (Joanna Zajączkowska-Burtowy, Michał Burtowy) | str. | 564 |
1. Uwagi wprowadzające | str. | 564 |
2. Wszczęcie postępowania | str. | 567 |
3. Tok postępowania | str. | 571 |
4. Zasada dobra dziecka | str. | 576 |
5. Ustawa o wykonywaniu czynności organu centralnego w projekcie nowelizacji z 2022 r. | str. | 578 |
6. Zasada szybkości postępowania | str. | 579 |
7. Mediacja w sprawach rodzicielskich | str. | 586 |
7.1. Źródła prawa | str. | 586 |
7.2. Rozwiązania dyrektywy 2008/52/WE i bieżące projekty | str. | 591 |
7.3. Dorobek organizacji międzynarodowych | str. | 593 |
7.4. Nowe rozwiązania rozporządzenia 2019/1111 | str. | 595 |
8. Cechy postępowania mediacyjnego w poszczególnych sprawach | str. | 599 |
9. Uwagi końcowe | str. | 606 |
Rozdział | 16 |
Karnoprawne zagadnienia międzynarodowych spraw rodzicielskich (Michał Derek) | str. | 607 |
1. Wprowadzenie | str. | 607 |
2. Jurysdykcja legislacyjna państwa | str. | 610 |
3. Jurysdykcja karna państwa | str. | 613 |
4. Uwagi końcowe | str. | 617 |
Rozdział | 17 |
Dorobek Rady Europy i orzecznictwo ETPC w zakresie spraw rodzicielskich (Agnieszka Wedeł-Domaradzka) | str. | 619 |
1. System ochrony praw człowieka Rady Europy | str. | 619 |
2. Pochodzenie dziecka oraz ustalenie relacji rodzicielskich (w tym adopcji międzynarodowej i macierzyństwa zastępczego) | str. | 623 |
2.1. Postanowienia Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności | str. | 623 |
2.2. Inne dokumenty organów RE | str. | 627 |
3. Pochodzenie dziecka i ustalenie relacji prawnych między rodzicami i dzieckiem w orzecznictwie ETPC | str. | 633 |
4. Prawo rodziców do wychowania dziecka oraz prawo do kontaktu między rodzicami a dziećmi | str. | 638 |
4.1. Rozwiązanie konwencyjne | str. | 638 |
4.2. Inne dokumenty Rady Europy | str. | 639 |
5. Prawo do kontaktu między rodzicami a dziećmi oraz prawo rodziców do wychowania dziecka w orzecznictwie ETPC | str. | 644 |
6. Uwagi końcowe | str. | 650 |
Rozdział | 18 |
Dorobek Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie stosunków między rodzicami a dzieckiem (Anna Natalia Schulz) | str. | 652 |
1. Wprowadzenie | str. | 652 |
1.1. Początki – Liga Narodów | str. | 653 |
1.2. Organizacja Narodów Zjednoczonych – rozwój i podstawy ochrony | str. | 654 |
1.2.1. Deklaracje | str. | 654 |
1.2.2. Traktaty dotyczące poszczególnych kwestii rodzinnoprawnych | str. | 655 |
2. Prawa człowieka w traktatach | str. | 655 |
2.1. Bill of Rights | str. | 655 |
2.2. Umowy międzynarodowe zawarte pod auspicjami ONZ | str. | 657 |
2.3. Konwencja o prawach dziecka z 1989 r. | str. | 657 |
2.3.1. Dziecko | str. | 658 |
2.3.2. Zasady | str. | 658 |
2.4. Komitety | str. | 660 |
3. Stosunki wewnątrzrodzinne w świetle prawa ONZ | str. | 662 |
3.1. Pochodzenie dziecka | str. | 662 |
3.2. Stosunki pomiędzy rodzicami a dziećmi | str. | 665 |
3.3. Reprezentacja dziecka | str. | 667 |
3.4. Deportacja | str. | 669 |
3.5. Kontakty i dyskryminacja | str. | 669 |
3.6. Piecza zastępcza | str. | 670 |
3.7. Nauka i wychowanie | str. | 671 |
3.8. Przysposobienie | str. | 672 |
3.9. Alimentacja dziecka | str. | 675 |
3.9.1. Konwencja nowojorska o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą z 1956 r. | str. | 675 |
3.9.2. Kwestia rozwoju prawa człowieka w odniesieniu do spraw rodzicielskich i opiekuńczych | str. | 676 |
4. Uwagi końcowe | str. | 678 |
Rozdział | 19 |
Poprawa życia rodzinnego w koncepcjach i strategiach działań Unii Europejskiej (Marcin Sokołowski) | str. | 680 |
1. Prawo UE jako źródło norm oddziałujących na stosunki życia rodzinnego na początku XXI w. | str. | 680 |
2. Prawa i strategie gwarancyjne UE w zakresie życia społecznego, gospodarczego i rodzinnego | str. | 683 |
3. Miejsce spraw rodziny w prawie UE i stan harmonizacji w zakresie prawa rodzinnego na początku trzeciej dekady XXI w. | str. | 685 |
4. Nowe wyzwania i strategie dotyczące życia rodzinnego | str. | 687 |
5. Kwestia dopuszczalności macierzyństwa zastępczego (surogacji) a ochrona praw kobiet w latach 2016–2019 | str. | 689 |
6. Macierzyństwo zastępcze (surogacja) w bieżących pracach | str. | 690 |
7. Zaangażowanie społeczne młodej generacji Europejczyków. Nowa strategia UE na rzecz młodzieży 2019–2027 | str. | 691 |
8. Uwagi końcowe | str. | 694 |
Bibliografia | str. | 697 |
O Autorach | str. | 729 |