EBOOKI WYDAWCY
Redakcja:
Wydawca:
Format:
ibuk
Panorama dziejów zakonu w Prusach od sprowadzenia Krzyżaków do 1525 roku.
W książce omówiono kolejne etapy wzrostu terytorialnego państwa zakonnego, kształtowanie się struktury organizacyjnej i sposób sprawowania władzy. Ważne miejsce zajmuje proces urbanizacji i osadnictwa wiejskiego na podbijanych ziemiach. Opisane konflikty militarne z Polską i Litwą, a także stosunki z Inflantami, Szwecją i Danią pozwalają lepiej zrozumieć, w jaki sposób państwo krzyżackie stało się potęgą polityczną i militarną w ówczesnej Europie.
Autorzy uwzględnili nie tylko najnowsze wyniki badań, ale także zaprezentowali własne, oryginalne przemyślenia.
Rok wydania | 2008 |
---|---|
Liczba stron | 580 |
Kategoria | Historia powszechna |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-15526-1 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
EBOOKI WYDAWCY
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wstęp (Marian Biskup, Roman Czaja) | 9 |
Rozdział I. Prusy w starożytności i we wczesnym średniowieczu Wiesław Długokęcki | 25 |
1.1. Środowisko geograficzne | 25 |
1.2. Ziemie pruskie w starożytności i w okresie wędrówek ludów | 27 |
1.3. Prusy we wczesnym średniowieczu | 33 |
1.3.1. Granice Prus plemiennych | 33 |
1.3.2. Struktura terytorialna Prus plemiennych | 38 |
1.3.3. Ustrój społeczny | 42 |
1.3.4. Organizacja polityczna i obronna | 43 |
1.3.5. Rozwój gospodarczy Prus we wczesnym średniowieczu | 45 |
1.3.6. Religia, obyczaj, prawo | 48 |
Rozdział II. Władztwo terytorialne (1226–1409) – czas budowy i rozwoju Roman Czaja, Wiesław Długokęcki, Marian Dygo, Sławomir Jóźwiak, Andrzej Radzimiński, Janusz Tandecki | 53 |
2.1. Początki i budowa władztwa zakonu krzyżackiego (1226–1309) (Marian Dygo) | 53 |
2.1.1. Stanowisko prawne Krzyżaków w Prusach | 53 |
2.1.2. Pierwszy okres podboju Prus (1230–1249) | 64 |
2.1.3. Początki administracji zakonnej | 72 |
2.1.4. Społeczne podstawy władzy zakonu niemieckiego | 75 |
2.2. Ekspansja terytorialna i władztwo terytorialne (1249–1309) (Marian Dygo) | 79 |
2.2.1. Rozwój terytorialny | 79 |
2.2.2. Rozbudowa administracji | 93 |
2.2.3. Społeczne podstawy władztwa zakonu krzyżackiego | 99 |
2.3. Władztwo terytorialne wielkich mistrzów (1309–1409) | 105 |
2.3.1. Rozwój terytorialny państwa zakonnego w Prusach (Janusz Tandecki) | 105 |
2.3.2. Polityka zewnętrzna (Janusz Tandecki) | 110 |
2.3.2.1. Stosunki Zakonu z Polską | 110 |
2.3.2.2. Stosunki zakonu krzyżackiego z Litwą | 115 |
2.3.2.3. Polityka hanzeatycka i bałtycka | 120 |
2.3.3. Centralne organy władzy (Sławomir Jóźwiak) | 123 |
2.3.3.1. Malbork stolicą państwa krzyżackiego w Prusach | 123 |
2.3.3.2. Urząd wielkiego mistrza jako władcy terytorialnego | 124 |
2.3.3.3. Dygnitarze | 128 |
2.3.3.4. Kapituły | 129 |
2.3.3.5. Finansowanie władz centralnych | 131 |
2.3.4. Podziały administracyjne (Sławomir Jóźwiak) | 132 |
2.3.4.1. Rozbudowa i przekształcenia jednostek administracji terytorialnej | 132 |
2.3.4.2. Urzędnicy i ich kompetencje | 134 |
2.3.4.3. Finansowanie administracji terytorialnej | 136 |
2.3.5. Władza a społeczeństwo (Sławomir Jóźwiak) | 138 |
2.3.5.1. Udział społeczeństwa w rządach | 138 |
2.4. Geneza oraz ukształtowanie się organizacji kościelnej (1206–1409) (Andrzej Radzimiński) | 143 |
2.4.1. Misja cysterska i próby ustanowienia organizacji diecezjalnej | 143 |
2.4.2. Powstanie biskupstw i kapituł katedralnych | 145 |
2.4.3. Organizacja wewnętrzna diecezji w Prusach oraz na Pomorzu Gdańskim | 150 |
2.4.3.1. Ukształtowanie się kościelnych władztw terytorialnych | 150 |
2.4.3.2. Rozwój sieci archiprezbiteralnej (dekanalnej) i parafialnej | 156 |
2.4.3.3. Oficjalaty | 163 |
2.4.3.4. Organizacja kapituł katedralnych oraz kapituły kolegiackiej w Dobrym Mieście | 164 |
2.4.3.5. Zakony i klasztory | 174 |
2.5. Rozwój osadnictwa | 177 |
2.5.1. Urbanizacja kraju (Roman Czaja) | 177 |
2.5.1.1. Organizacja lokacji | 177 |
2.5.1.2. Kształtowanie się sieci miejskiej | 178 |
2.5.1.2.1. Ziemia chełmińska | 178 |
2.5.1.2.2. Prusy właściwe | 182 |
2.5.1.2.3. Pomorze Gdańskie | 190 |
2.5.1.3. Przestrzeń miejska | 193 |
2.5.1.4. Prawo, ustrój, autonomia komunalna | 196 |
2.5.2. Kolonizacja ziemi chełmińskiej, Prus i Pomorza Gdańskiego do 1410 r. (Wiesław Długokęcki) | 200 |
2.5.2.1. Początki i rozwój kolonizacji wiejskiej w Prusach Zachodnich i Dolnych | 200 |
2.5.2.2. Kolonizacja Prus Dolnych i Sambii | 202 |
2.5.2.3. Organizacja procesu osadniczego i pochodzenie kolonistów | 203 |
2.5.2.4. Udział Prusów w kolonizacji wiejskiej Prus Zachodnich i Dolnych | 204 |
2.5.2.5. Początki kolonizacji Wielkiej Puszczy | 205 |
2.5.2.6. Drugi etap kolonizacji Wielkiej Puszczy | 208 |
2.5.2.7. Organizacja osadnictwa w Wielkiej Puszczy i pochodzenie osadników | 210 |
2.5.2.8. Kolonizacja na prawie niemieckim na Pomorzu Gdańskim | 212 |
2.5.3. Dobra rycerskie (Sławomir Jóźwiak) | 217 |
2.5.3.1. Nadania na prawie rycerskim | 217 |
2.5.3.2. Wielkość terytorialna i rozmieszczenie nadań | 221 |
2.5.3.3. Polityka władz zakonnych wobec rycerstwa | 227 |
Rozdział III. Prusy Krzyżackie (1409–1525) Marian Biskup, Roman Czaja, Wiesław Długokęcki, Marian Dygo, Sławomir Jóźwiak, Andrzej Radzimiński | 233 |
3.1. Polityka zewnętrzna zakonu krzyżackiego (Marian Biskup) | 233 |
3.1.1. Konflikty z Polską i Litwą (1409–1525) | 233 |
3.1.1.1. Wielka wojna 1409–1411 | 233 |
3.1.1.2. Konflikty lat 1412–1414 | 237 |
3.1.1.3. Spór zakonu krzyżackiego z Polską i Litwą na soborze i przed sądem polubownym króla Zygmunta Luksemburskiego | 238 |
3.1.1.4. Wojna 1422 r. i traktat mełneński | 241 |
3.1.1.5. Wojny zakonu krzyżackiego z Polską i z wielkim księciem litewskim Zygmuntem Kiejstutowiczem (1431–1435) | 244 |
3.1.1.6. Traktat brzeski 1435 r. i jego realizacja | 250 |
3.1.1.7. Polska wobec konfliktu władz zakonu krzyżackiego ze Związkiem Pruskim (1450–1454) | 254 |
3.1.1.8. Poddanie się stanów pruskich Polsce (1454) | 258 |
3.1.1.9. Główne etapy wojny trzynastoletniej i rola Polski | 262 |
3.1.1.10. Realizacja traktatu toruńskiego (1466–1497) | 275 |
3.1.1.11. Stosunki zakonu krzyżackiego z Polską w okresie książęcych wielkich mistrzów (1498–1519) | 280 |
3.1.1.12. „Wojna pruska” (1519–1521) | 283 |
3.1.1.13. Na drodze do traktatu krakowskiego 1525 r. | 286 |
3.1.1.14. Traktat krakowski 1525 r. | 288 |
3.1.2. Zakon krzyżacki a Rzesza Niemiecka | 291 |
3.1.3. Zakon krzyżacki a Dania i Szwecja | 306 |
3.1.4. Zakon krzyżacki a Hanza | 317 |
3.1.5. Zakon krzyżacki w Prusach wobec Inflant | 324 |
3.2. Kryzys władzy terytorialnej (Sławomir Jóźwiak) | 332 |
3.2.1. Laicyzacja zakonu krzyżackiego i kryzys życia wewnętrznego | 332 |
3.2.2. Zmiany w funkcjonowaniu organów władzy centralnej | 336 |
3.2.3. Przemiany w strukturze administracji terytorialnej | 340 |
3.2.4. Walka stanów z Zakonem o współudział w rządach do 1454 r. | 342 |
3.2.4.1. Osłabienie władzy zakonnej i jej rywalizacja z rycerstwem i mieszczaństwem na gruncie ekonomicznym | 342 |
3.2.4.2. Rywalizacja rycerstwa i mieszczaństwa z Zakonem na gruncie politycznym | 347 |
3.2.5. Walka szlachty o współudział w rządach po 1466 r. | 354 |
3.3. Ideologia panowania zakonu niemieckiego w Prusach (Marian Dygo) | 357 |
3.4. Rozwój osadnictwa | 370 |
3.4.1. Rozwój osadnictwa miejskiego (Roman Czaja) | 370 |
3.4.1.1. Ostatnie próby lokacji miast | 370 |
3.4.1.2. Przemiany ustrojowe | 372 |
3.4.2. Odbudowa osadnictwa, kolonizacja i przemiany wsi w państwie krzyżackim w latach 1411–1525 (Wiesław Długokęcki) | 375 |
3.4.2.1. Odbudowa osadnictwa i kolonizacja (1411–1454) | 375 |
3.4.2.2. Odbudowa osadnictwa i kolonizacja Wielkiej Puszczy (1466–1525) | 377 |
3.4.2.3. Kolonizacja kurońska i litewska | 381 |
3.5. Kościół w państwie krzyżackim w Prusach (1409–1525) (Andrzej Radzimiński) | 384 |
3.5.1. Zmiany w strukturach diecezjalnych (granice, parafie, oficjalaty, klasztory) | 384 |
3.5.2. Ustawodawstwo synodalne metropolitalne i diecezjalne | 390 |
3.5.3. Wizytacje i sądy synodalne | 397 |
3.5.4. Stosunek Zakonu do Kościoła i duchowieństwa | 399 |
Rozdział IV. Społeczeństwo Roman Czaja, Wiesław Długokęcki, Sławomir Jóźwiak, Andrzej Radzimiński, Janusz Tandecki | 405 |
4.1. Zakon krzyżacki (Janusz Tandecki) | 405 |
4.1.1. Organizacja wewnętrzna zakonu krzyżackiego i jego członkowie | 405 |
4.1.2. Reformy wewnętrzne korporacji | 411 |
4.1.3. Świadomość grupowa | 417 |
4.2. Duchowieństwo (Andrzej Radzimiński) | 420 |
4.2.1. Liczebność kleru | 420 |
4.2.2. Pochodzenie społeczne | 423 |
4.2.3. Pochodzenie terytorialne | 426 |
4.2.4. Wykształcenie | 431 |
4.3. Mieszczaństwo | 437 |
4.3.1. Liczebność i pochodzenie terytorialne (Janusz Tandecki) | 437 |
4.3.1.1. Liczba ludności miejskiej | 437 |
4.3.1.2. Pochodzenie terytorialne | 440 |
4.3.2. Struktura społeczna (Roman Czaja) | 444 |
4.3.3. Struktura etniczna | 447 |
4.3.4. Konflikty wewnętrzne | 448 |
4.3.5. Tożsamość społeczna mieszczaństwa pruskiego | 449 |
4.4. Rycerstwo-szlachta (Sławomir Jóźwiak) | 451 |
4.4.1. Rycerstwo-szlachta do wybuchu wojny trzynastoletniej | 451 |
4.4.1.1. Kształtowanie się nowych elit rycerstwa i ich najważniejsi reprezentanci | 451 |
4.4.1.2. Struktura własnościowa i dochodowość dóbr rycerskich | 455 |
4.4.2. Szlachta w państwie zakonnym w Prusach (1466–1525) | 457 |
4.4.2.1. Struktura etniczna i własność ziemska | 457 |
4.5. Społeczeństwo wiejskie (Wiesław Długokęcki) | 460 |
4.5.1. Wieś na prawie chełmińskim | 460 |
4.5.1.1. Sołtysi | 460 |
4.5.1.2. Chłopi | 462 |
4.5.1.3. Wieś zagrodnicza | 465 |
4.5.1.4. Gmina wiejska | 465 |
4.5.2. Wieś na prawie polskim | 466 |
4.5.3. Wieś pruska | 468 |
4.5.4. Przemiany wsi w państwie krzyżackim (1411–1454) | 475 |
4.5.5. Przemiany wsi w państwie krzyżackim (1466–1525) | 478 |
4.5.6. Inne grupy ludności wiejskiej | 481 |
4.5.6.1. Młynarze wiejscy | 481 |
4.5.6.2. Karczmarze wiejscy | 483 |
4.5.7. Region specyficzny – dolina dolnej Wisły – Żuławy | 484 |
4.5.8. Pozarolnicza ludność wiejska (rybacy, bartnicy, myśliwi, budnicy) | 486 |
Wykaz skrótów | 495 |
Bibliografia | 498 |
Indeks osób | 547 |
Indeks geograficzny | 565 |
Spis map | 577 |