Uwarunkowania kosztowo-logistyczne przepływu materiałów w łańcuchu dostaw

Problematyka określania wielkości partii, jako podstawowe zagadnienie z obszaru zarządzania przepływem strumieni materiałowych, jest nadal w orbicie zainteresowań zarówno świata akademickiego jak i praktyków zarządzania.
Poszukiwanie optymalnej wielkości partii, zarówno w obszarze produkcji jak i zaopatrzenia, znalazło wiele realizacji. Klasyczna formuła w oparciu o koszty uzupełniania i utrzymaniu zapasów ewaluowała w kierunku modeli uwzględniających: specyfikę istniejących ograniczeń, charakterystykę zużycia, czy wreszcie potrzebę integracji obszaru zaopatrzenia i produkcji. Zaawansowanie modeli matematycznych w rozważaniach akademickich spowodowało jednak hermetyzację proponowanych rozwiązań, które czasami znajdują swoją realizację w algorytmach „zaszytych” w systemach informatycznych wspomagających zarządzanie. Praktyka pokazuje jednak, że często rozwiązania te nie znajdują uznania wśród praktyków, ze względu na nieintuicyjne wyniki obliczeń oraz wysokie wymagania co do precyzji i aktualności danych wsadowych. Zmienność warunków praktyki gospodarczych, a co za tym idzie aktualność i dokładność posiadanych danych, jest (obok ogólnej komplikacji kryteriów optymalizacji) zapewne najistotniejszą determinantą warunkującą osiągnięcie satysfakcjonujących wyników.
Rozwój zarządzania łańcuchem dostaw, zarówno w ujęciu lokalnej sieci dostawców jak i globalnych źródeł dostaw, spowodował kolejny wzrost wymagań w zakresie optymalizacji wielkości partii dostawy. Obok klasycznych kryteriów optymalizacji pojawiły się zagadnienia związane z dostosowaniem sposobu kalkulacji do realizacji konkretnej strategii logistycznej lub rozwiązań z zakresu zarządzania zapasami, czy metod konsolidacji i dekonsolidacji ładunków. Nastąpiła również ogólna multiplikacja wzajemnych zależności ze względu na rozwój wielopoziomowych łańcuchów dostaw.
W ostatnich latach obserwuje się również wzrost znaczenia dostępności towaru rozumianej nie tylko przez prymat fizycznej obecności towaru w określonej lokalizacji łańcucha dostaw ale także jako gotowość przemieszczenia towaru w akceptowalnym przez klienta czasie do lokalizacji wskazanej przez niego. Taka zmiana podejścia do określania dostępności towarów otwiera nowe możliwości w zakresie definiowania przepływu materiałowego w tym wielkości partii.
Wobec powyższych stwierdzeń i obserwacji z punktu widzenia praktyki zarządzania, wciąż istotnym zagadnieniem jest dobór metody określania wielkości partii do istniejących uwarunkowań oraz przyjęcie odpowiednich sposobów pomiaru uzyskiwanych wyników. Zatem niezbędne staje się sformułowanie właściwych rekomendacji w zakresie użycia konkretnych metod kształtowania wielkości partii dla zróżnicowanych konfiguracji łańcucha dostaw.
Niniejsze opracowanie jest wynikiem realizacji projektu badawczego KSL 1/15 „Modelowanie ekonomicznej wielkości partii w łańcuchu dostaw” realizowanego w latach 2015 – 2017 w Katedrze Systemów Logistycznych Wyższej Szkoły Logistyki w Poznaniu. Głównym celem prac badawczych była analiza funkcjonowania modeli przepływu materiałowego w rozmaitych uwarunkowaniach łańcucha dostaw. Opracowanie ma cechy projektu naukowego o charakterze badań podstawowych, który nie wyklucza zastosowania (wdrożenia) wyników badań w praktyce gospodarczej. W projekcie wykorzystane zostały narzędzia i metody typowe dla realizacji badań teoretycznych: studium literatury krajowej i zagranicznej, obserwacja i analiza otoczenia gospodarczego – współczesne praktyki biznesowe, obliczenia scenariuszy wariantów biznesowych w arkuszu kalkulacyjnym MS Excel, symulacje procesów przepływu materiałowego w programie iGrafx Process for Six Sigma, obróbka statystyczna wyników badań w programie Minitab 19. Efektem realizacji projektu badawczego jest zdobycie szczegółowej wiedzy na temat wybranego modelu przepływu materiałowego w łańcuchu dostaw, pozwalającego skutecznie i efektywnie zarządzać nim z punktu widzenia ekonomiki realizacji tego przepływu. Niniejsze opracowanie stanowi uzupełnienie luk w obecnym stanie wiedzy logistycznej na temat obserwowanych faktów związanych z modelami przepływów w łańcuchach dostaw – doprecyzowanie i dogłębne poznanie praw rządzących zachowaniem się analizowanych zjawisk.
Część pierwszą opracowania stanowią studia literaturowe metod kształtowania wielkości partii zamówienia / dostawy (rozdziały 1 – 3). Pierwszą, wyjściową perspektywę, stanowi ujęcie klasyczne – rozpatrywanie wielkości partii jedynie w relacji dwóch współpracujących ze sobą ogniw łańcucha dostaw. Druga, szersza perspektywa, dotyczy ujęcia współczesnego – rozpatrywania wielkości partii pomiędzy wszystkimi uczestnikami łańcucha dostaw. Obie perspektywy zostały rozpatrzone z punktu widzenia zarówno teorii jak i praktyki.
Część drugą opracowania stanowią przeprowadzone w arkuszu kalkulacyjnym analizy dotyczące funkcjonowania wybranego modelu przepływu materiałowego (rozdziały 4 – 6). W ramach tej części ma miejsce identyfikacja zależności pomiędzy wielkością partii przepływu materiałowego pomiędzy poszczególnymi ogniwami w łańcuchu dostaw a kosztami tego przepływu. Uzupełnieniem analizy kosztów jest analiza osiągniętego poziomu obsługi klienta.
Część trzecią opracowania stanowi model obliczeniowy, pozwalający badać metodę ekonomicznej wielkości partii zamówienia / dostawy – ekonomikę przepływu materiałowego (rozdziały 7 i 8). Opracowany model umożliwia testowanie rozmaitych scenariuszy biznesowych. W badaniach posłużono się metodą modelowania i symulacji procesów. W kontekście wcześniejszych wyników badań (rozdziały 4 – 6), uwagę skupiono na konfiguracji wielkości partii w obszarze dystrybucji.
Niniejsze opracowanie kończy przekrojowe podsumowanie w postaci syntetycznych wniosków, obejmujące wszystkie części (zadania) programu badawczego projektu.
Każdy logistyk poszukuje kompromisu, stara się pogodzić dwa sprzeczne ze sobą cele: z jednej strony – zapewnić określony poziom obsługi klienta, z drugiej – uczynić to po akceptowalnych kosztach. Niniejsze opracowanie, dotyczące kształtowania wielkości partii zamówienia / dostawy w łańcuchach dostaw, wpisuje się w ten logistyczny dylemat. Jest dedykowane wszystkim logistykom – teoretykom jak i praktykom logistyki – wszystkim tym, którym zależy aby osiągać zakładany poziom obsługi klienta ale przy niższym niż dotychczas zaangażowaniu kapitału.

• przepływy materiałowe
• logistyka
• łańcuch dostaw
• koszty w logistyce