POLECAMY
Koszyk
Granice wolności związkowych w polskim systemie prawnym
Autor:
Format:
ibuk
Pierwsze opracowanie poświęcone tematyce granic wolności związkowych funkcjonujących w polskim systemie prawnym. Autor przedstawia własne koncepcje, skupiając się na problematyce prawidłowego wytyczania w krajowym porządku prawnym granic materialnych i legislacyjnych wolności związkowych, co pozwoliło na uzupełnienie dotychczas przedstawianego w doktrynie obrazu badanych swobód.
| Rok wydania | 2020 |
|---|---|
| Liczba stron | 504 |
| Kategoria | Prawo pracy |
| Wydawca | Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza |
| ISBN-13 | 978-83-232-3624-5 |
| Numer wydania | 1 |
| Język publikacji | polski |
| Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
Ciekawe propozycje
Spis treści
| WYKAZ SKRÓTÓW | 15 |
| WSTĘP | 19 |
| ROZDZIAŁ PIERWSZY ISTOTA WOLNOŚCI ZWIĄZKOWYCH I ICH GRANIC | 31 |
| 1. Uwagi wprowadzające | 31 |
| 2. Geneza i natura wolności związkowych | 32 |
| 2.1. Ewolucja prawodawstwa traktującego o wolnościach i prawach związkowych w rysie historycznym | 32 |
| 2.2. Teoretycznoprawne ujęcie wolności związkowych z perspektywy ich natury, charakteru oraz treści | 39 |
| 2.2.1. Uwagi ogólne | 39 |
| 2.2.2. Przyrodzona, niezbywalna i nienaruszalna godność człowieka jako źródło wolności związkowych | 41 |
| 2.2.3. Treść wolności związkowych w indywidualnym i zbiorowym wymiarze | 42 |
| 2.2.4. Charakter rodzajowy wolności związkowych | 45 |
| 3. Systematyka wolności związkowych funkcjonujących w polskim systemie prawnym: między monizmem a pluralizmem wolnościowym | 47 |
| 3.1. Uwagi ogólne | 47 |
| 3.2. Koncepcja monistyczna | 48 |
| 3.3. Koncepcja pluralistyczna | 51 |
| 3.4. Koncepcja meta-wolności związkowych | 55 |
| 4. Miejsce wolności związkowych wśród wolności i praw konstytucyjnych | 58 |
| 4.1. Uwagi ogólne | 58 |
| 4.2. Wolności związkowe jako zasada ustroju państwa | 59 |
| 4.3. Wolności związkowe jako filary solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych | 61 |
| 4.4. Wolności związkowe jako kategoria wolności i praw człowieka | 63 |
| 5. Teoretyczne ujęcie granic wolności związkowych | 67 |
| 5.1. Czy wolność ma granice? | 67 |
| 5.2. Złożona istota granic wolności prawnie chronionych | 69 |
| 5.3. Między prawem a wolnością: ograniczona swoboda prawodawcy w sferze kształtowania granic wolności związkowych | 72 |
| 5.4. Powszechne warunki dopuszczalności ograniczania wolności prawnie chronionych | 74 |
| 5.5. Kryterium skutkowe jako właściwe kryterium oceny działalności prawodawczej w obszarze ograniczania wolności związkowych | 76 |
| 5.6. Konieczność uwzględnienia specyfiki poszczególnych filarów wolności związkowych w procesie identyfikacji, charakterystyki i ewaluacji poszczególnych ograniczeń | 78 |
| 6. Uwagi końcowe | 78 |
| ROZDZIAŁ DRUGI KONSTYTUCYJNY MODEL OGRANICZANIA WOLNOŚCI ZWIĄZKOWYCH | 80 |
| 1. Uwagi wprowadzające | 80 |
| 2. Konstytucyjne ograniczenia wolności związkowych w ujęciu historycznym | 81 |
| 2.1. Ograniczenia wolności związkowych w polskich konstytucjach okresu międzywojennego | 81 |
| 2.2. Granice wolności związkowych w Konstytucji PRL | 84 |
| 3. Charakterystyka aktualnego konstytucyjnego modelu ograniczania wolności związkowych | 86 |
| 3.1. Uwagi ogólne | 86 |
| 3.2. Motywy leżące u postaw decyzji prawodawcy konstytucyjnego o odwołaniu się do standardu umowy międzynarodowej w zakresie ograniczania wolności związkowych | 87 |
| 3.3. Istota i charakter konstytucyjnego odesłania do umów międzynarodowych w związku z ograniczaniem wolności związkowych | 91 |
| 3.4. Wynik konstytucyjnego testu proporcjonalności stosowanych ograniczeń jako uniwersalna i ostateczna granica legislacyjna w procesie prawnego limitowania wolności związkowych | 100 |
| 4. Konstytucyjne ograniczenia i wyłączenia dotyczące wolności związkowych w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym | 105 |
| 4.1. Uwagi ogólne | 105 |
| 4.2. Konstytucyjne ograniczenia i wyłączenia o charakterze przedmiotowym | 106 |
| 4.2.1. Konstytucyjne zakazy tworzenia określonego typu organizacji związkowych | 106 |
| 4.2.2. Odrębny standard ograniczania konstytucyjnego prawa do strajku pracowniczego | 110 |
| 4.2.3. Ograniczenia wolności związkowych a konstytucyjna regulacja stanów nadzwyczajnych | 113 |
| 4.3. Konstytucyjne ograniczenia i wyłączenia o charakterze podmiotowym | 115 |
| 5. Uwagi końcowe | 119 |
| ROZDZIAŁ TRZECI MIĘDZYNARODOWY MODEL OGRANICZANIA WOLNOŚCI ZWIĄZKOWYCH | 121 |
| 1. Uwagi wprowadzające | 121 |
| 2. Zakres obowiązywania umów międzynarodowych w obszarze ograniczania wolności związkowych – między literalną treścią umowy a jej wykładnią | 123 |
| 3. Problematyka kształtowania granic wolności związkowych w systemie aktów uniwersalnych | 125 |
| 3.1. Wolności i prawa związkowe w prawodawstwie Organizacji Narodów Zjednoczonych | 125 |
| 3.2. Uniwersalne standardy ograniczania wolności i praw związkowych ukształtowane w aktach prawnych ONZ | 127 |
| 4. Legislacyjne i materialne granice wolności związkowych w dokumentach Międzynarodowej Organizacji Pracy | 132 |
| 4.1. Przegląd najważniejszych aktów prawnych Międzynarodowej Organizacji Pracy wiążących polskiego ustawodawcę w obszarze wolności i praw związkowych | 132 |
| 4.2. Generalny model ograniczania wolności i praw związkowych w świetle prawodawstwa Międzynarodowej Organizacji Pracy | 135 |
| 5. Granice wolności związkowych w systemach regionalnych | 141 |
| 5.1. Wolności związkowe i ich granice w aktach prawnych Rady Europy | 141 |
| 5.1.1. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności | 142 |
| 5.1.2. Europejska Karta Społeczna | 146 |
| 5.2. Prawodawstwo UE a ograniczanie wolności związkowych | 153 |
| 6. Zakaz nadużywania kompetencji prawodawczych oraz wolności i praw związkowych jako podstawowa granica legislacyjna i materialna w prawodawstwie międzynarodowym | 157 |
| 7. Wzajemne relacje pomiędzy standardami ograniczania wolności związkowych ukształtowanymi w poszczególnych umowach międzynarodowych wiążących Polskę | 161 |
| 8. Uwagi końcowe – czy prawo międzynarodowe pozwala ustawodawcom krajowym na naruszenie istoty wolności związkowych? | 167 |
| ROZDZIAŁ CZWARTY ZWIĄZKOWA WOLNOŚĆ ZRZESZANIA SIĘ Z PERSPEKTYWY JEJ GRANIC 174 | |
| 1. Uwagi wprowadzające | 174 |
| 2. Podmiotowe granice związkowej wolności zrzeszania się | 176 |
| 2.1. Uwagi ogólne | 176 |
| 2.2. Osoby samozatrudnione oraz świadczące pracę w oparciu o formy cywilnoprawne na krajowym rynku pracy w kontekście związkowej wolności zrzeszania się | 178 |
| 2.3. Pojęcie człowieka pracy w Konstytucji i prawie międzynarodowym jako wartość graniczna zakresu podmiotowego związkowej wolności koalicji | 183 |
| 2.3.1. Uwagi terminologiczne | 183 |
| 2.3.2. Człowiek pracy w prawie międzynarodowym | 184 |
| 2.3.2.1. Problem ścisłego tłumaczenia języka autentycznego aktów prawa międzynarodowego w kontekście kształtowania statusu człowieka | 184 |
| 2.3.2.2. Rola międzynarodowych organów implementacyjnych w definiowaniu cech dystynktywnych człowieka pracy | 188 |
| 2.3.3. Człowiek pracy w rozważaniach Trybunału Konstytucyjnego w kontekście wyroku w sprawie K 1/13 | 195 |
| 2.3.3.1. Problematyka podmiotowych granic związkowej wolności zrzeszania się w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego | 195 |
| 2.3.3.2. Koncepcja podmiotu związkowej wolności zrzeszania się przyjęta przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 1/13 | 196 |
| 2.3.3.3. Uwagi krytyczne | 198 |
| 2.3.3.4. Postulowany sposób definiowania pojęcia „człowiek pracy” na poziomie konstytucyjnym | 206 |
| 2.4. Krytyczna analiza ustawowego pojęcia „człowiek pracy” w kontekście wolności zrzeszania się w związkach zawodowych | 215 |
| 2.4.1. Kontekst czasowy | 215 |
| 2.4.2. Człowiek pracy w ustawie związkowej w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2018 roku | 216 |
| 2.4.2.1. Pełne prawo koalicji ludzi pracy w przededniu nowelizacji | 216 |
| 2.4.2.2. Ograniczone prawo koalicji ludzi pracy przed nowelizacją | 221 |
| 2.4.3. „Człowiek pracy” w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2019 roku | 225 |
| 2.4.3.1. Zasadniczy cel analizowanej reformy prawa związkowego | 225 |
| 2.4.3.2. Pełne prawo koalicji ludzi pracy po nowelizacji | 225 |
| 2.4.3.3. Ograniczone prawo koalicji ludzi pracy po nowelizacji | 231 |
| 2.5. Ustawowe podmiotowe wyłączenia i ograniczenia związkowego prawa koalicji w służbach publicznych | 233 |
| 2.5.1. Specyfika ograniczania prawa koalicji w służbach publicznych | 233 |
| 2.5.2. Granice wolności zrzeszania się funkcjonariuszy publicznych w świetle standardów międzynarodowych | 235 |
| 2.5.3. Członkowie administracji publicznej | 240 |
| 2.5.4. Funkcjonariusze Policji oraz służb pokrewnych | 247 |
| 2.5.5. Członkowie sił zbrojnych | 250 |
| 3. Modele legalizacji ruchu związkowego oraz ich wpływ na kształt granic związkowej wolności zrzeszania się | 253 |
| 3.1. Uwagi ogólne | 253 |
| 3.2. Notyfikacja i rejestracja jako modele legalizacji działalności związkowej w świetle standardów międzynarodowych | 257 |
| 3.3. Polski model legalizacji działalności związkowej w kontekście granic związkowej wolności zrzeszania się | 260 |
| 3.3.1. Ogólna charakterystyka polskiego modelu | 260 |
| 3.3.2. Obligatoryjna treść statutu organizacji związkowej w kontekście międzynarodowych standardów legislacyjnych | 262 |
| 3.3.3. Minimalna liczba osób uprawnionych do utworzenia organizacji a problem niskiego stopnia uzwiązkowienia rynku pracy w Polsce | 265 |
| 3.3.3.1. Wpływ wymogu zachowania minimalnej liczby założycieli i członków na sytuację prawną organizacji związkowej | 265 |
| 3.3.3.2. Stanowisko organów międzynarodowych w przedmiocie dopuszczalnych wymogów liczbowych w procesie tworzenia i działania organizacji związkowych | 266 |
| 3.3.3.3. Minimalna liczba założycieli i członków organizacji związkowej a realia polskiego rynku pracy | 268 |
| 3.3.3.4. Propozycje rozwiązania zarysowanego problemu | 270 |
| 3.3.4. Postępowanie w przedmiocie rejestracji organizacji związkowej i jego reglamentacyjne oddziaływanie na związkową wolność zrzeszania się | 275 |
| 3.3.5. Zakres kontrolnych kompetencji sądu rejestrowego w procesie rejestracji organizacji związkowej | 280 |
| 3.3.6. Charakter prawny i skutki prawne rejestracji organizacji związkowych | 284 |
| 4. Stowarzyszenie zawodowe jako alternatywa dla związku zawodowego w procesie ograniczania gwarancji związkowych na poziomie ustawowym | 291 |
| 4.1. Uwagi ogólne | 291 |
| 4.2. Związek zawodowy w ujęciu funkcjonalnym | 292 |
| 4.3. Związek zawodowy a stowarzyszenie – między genetycznym pokrewieństwem a funkcjonalną odmiennością | 296 |
| 4.4. „Zwykły” związek zawodowy | 298 |
| 5. Uwagi końcowe | 300 |
| ROZDZIAŁ PIĄTY NEGATYWNA WOLNOŚĆ ZWIĄZKOWA I JEJ GRANICE | 306 |
| 1. Uwagi wprowadzające | 306 |
| 2. Polski model negatywnego wymiaru wolności związkowych i jego granice | 310 |
| 2.1. Uwagi ogólne | 310 |
| 2.2. Związek zawodowy jako dobrowolna organizacja ludzi pracy w kontekście negatywnego wymiaru wolności związkowych | 311 |
| 2.3. Zakaz dyskryminacji ze względu na fakt pozostawania poza związkiem zawodowy | 317 |
| 2.3.1. Istota zakazu | 317 |
| 2.3.2. Obowiązki pracodawców | 318 |
| 2.3.3. Obowiązki innych podmiotów | 320 |
| 2.3.4. Szczególny obowiązek prawodawcy w kontekście zasady równości w prawie | 321 |
| 2.3.5. Zakaz dyskryminacji a negatywne konsekwencje wynikające z faktu pozostawania poza związkiem zawodowym | 324 |
| 2.4. Poszanowanie negatywnej wolności związkowej w kontekście zasady reprezentacji ogólnej i szczególnej | 325 |
| 2.4.1. Zakres reprezentacji związkowej | 325 |
| 2.4.2. Zasada reprezentacji ogólnej | 326 |
| 2.4.3. Zasada reprezentacji szczególnej | 329 |
| 2.5. Monopol formy organizacyjnej związku zawodowego a negatywna wolność związkowa | 330 |
| 3. Problematyka dopuszczalność stosowania klauzul bezpieczeństwa związkowego w krajowych stosunkach przemysłowych | 335 |
| 3.1. Uwagi ogólne | 335 |
| 3.2. Typy klauzul bezpieczeństwa związkowego oraz ich wpływ na swobodę pozostawania poza związkiem zawodowym | 338 |
| 3.3. Dopuszczalność stosowania klauzul bezpieczeństwa związkowego w świetle standardów międzynarodowych | 342 |
| 3.4. Związek między stosowaniem klauzul związkowych a stopniem uzwiązkowienia danego rynku pracy na przykładzie wybranych porządków prawnych | 348 |
| 2.5. Potencjał stosowania klauzul bezpieczeństwa związkowego w polskim systemie prawnym | 354 |
| 4. Uwagi końcowe | 357 |
| ROZDZIAŁ SZÓSTY GRANICE AUTONOMII ZWIĄZKOWEJ 361 | |
| 1. Uwagi wprowadzające | 361 |
| 2. Granice niezależności związków zawodowych i organizacji pracodawców | 366 |
| 2.1. Uwagi ogólne | 366 |
| 2.2. Pracodawca jako podmiot aktywnie zaangażowany w życiu pracowniczych organizacji związkowych w kontekście problematyki „żółtych” związków zawodowych | 368 |
| 2.3. Potrzeba ograniczania aktywności politycznej ruchu związkowego | 377 |
| 2.4. Sądowy nadzór nad działalnością związkową i jego wpływ na autonomię partnerów społecznych w Polsce | 380 |
| 2.4.1. Uwagi ogólne | 380 |
| 2.4.2. Nadzorowanie działalności związkowej w świetle standardów międzynarodowych | 381 |
| 2.4.3. Kryterium zgodności z prawem jako podstawowa granica materialna dla swobody działania organizacji związkowych w Polsce | 382 |
| 2.4.3.1. Uwagi wstępne | 382 |
| 2.4.3.2. Wpływ reformy prawa związkowego z 1 stycznia 2019 r. na zakres ingerencji nadzorczej sądu rejestrowego | 382 |
| 2.4.3.3. Wzorce nadzoru – kodeks dobrych praktyk związkowych | 383 |
| 2.4.3.4. Szczególne znaczenie klauzul generalnych z art. 8 k.p. | 386 |
| 2.4.3.5. Działalność organu związkowego jako przedmiot sądowego nadzoru | 390 |
| 2.4.4. Konsekwencje prawne podjęcia działalności niezgodnej z prawem | 391 |
| 2.4.5. Postępowanie nadzorcze a standardy legislacyjne wiążące krajowego prawodawcę | 393 |
| 3. Granice samorządności związków zawodowych i organizacji pracodawców | 396 |
| 3.1. Uwagi ogólne | 396 |
| 3.2. Wybrane standardy uzasadniające reglamentację swobody partnerów społecznych w zakresie kształtowania swojej struktury organizacyjnej | 398 |
| 3.3. Charakter prawny statutu a granice swobody kształtowania organizacji wewnętrznej | 402 |
| 3.4. Granice swobody kształtowania zasad nabywania i utraty statusu członka danej organizacji | 406 |
| 3.5. Wybrane standardy reglamentujące swobodę prowadzenia statutowej działalności | 411 |
| 4. Uwagi końcowe | 413 |
| ROZDZIAŁ SIÓDMY GRANICE RÓWNOŚCI ZWIĄZKOWEJ | 417 |
| 1. Uwagi wprowadzające | 417 |
| 2. Granice zasady równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego | 421 |
| 3. Wyjątki od zasady równości związkowej w świetle standardów Międzynarodowej Organizacji Pracy | 422 |
| 4. Kryterium reprezentatywności jako granica równouprawnienia partnerów społecznych i pluralizmu związkowego | 424 |
| 4.1. Uwagi ogólne | 424 |
| 4.2. Prawny mechanizm wyłaniania reprezentatywnych organizacji | 425 |
| 4.3. Skutki i funkcje różnicowania organizacji w oparciu o kryterium reprezentatywności | 427 |
| 4.3.1. Skutki przypisania danej organizacji statusu reprezentatywnej | 427 |
| 4.3.2. Funkcje przypisywane konstrukcji prawnej reprezentatywności związkowej | 429 |
| 4.3.2.1. Uwagi wstępne | 429 |
| 4.3.2.2. Funkcja porządkująco-kolizyjna | 430 |
| 4.3.2.3. Wyłanianie najbardziej efektywnej reprezentacji związkowej | 431 |
| 4.3.2.4. Konsolidacja ruchu związkowego | 433 |
| 5. Problem asymetrii uprawnień partnerów społecznych | 436 |
| 6. Potrzeba dyferencjacji pozycji prawnej poszczególnych kategorii ludzi pracy a zakładowy poziom dialogu i współpracy partnerów społecznych | 441 |
| 6.1. Uwagi ogólne | 441 |
| 6.2. Dyferencjacja jako cecha zbiorowego prawa pracy | 443 |
| 6.3. Socjologiczne motywy uzasadniające potrzebę różnicowania pozycji prawnej pracowników i innych osób wykonujących pracę w zbiorowym prawie pracy | 444 |
| 6.4. Więź z zakładem pracy jako kryterium uzasadniające potrzebę różnicowania związkowych uprawnień pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową na poziomie zakładu pracy | 447 |
| 6.5. Podstawowe dylematy związane z potrzebą różnicowania związkowych uprawnień pracowników i innych osób wykonujących pracę zarobkową na poziomie zakładu pracy | 452 |
| 7. Uwagi końcowe | 456 |
| ZAKOŃCZENIE | 460 |
| BIBLIOGRAFIA | 473 |
| STRESZCZENIE | 501 |
| SUMMARY (The limits of trade union freedoms in the Polish legal system) | 503 |
Wypożyczaj w abonamencie!
Już od 2,66 zł za ebooka
