INNE EBOOKI AUTORA
-25%
Autor:
Wydawca:
Format:
Fikcja prawna w prawie procesowym cywilnym jest pierwszym w polskiej literaturze opracowaniem, które analizuje konstrukcję fikcji prawnej i to z różnych perspektyw. Fikcja przedstawiana jest tu na tle kodeksu cywilnego, kodeksu pracy oraz kodeksu postępowania cywilnego. Analizowana jest pod względem struktury oraz funkcjonalności w systemie prawnym. Konstrukcja fikcji prawnej, poza elementami teoretycznymi, wykazuje ścisły związek z praktyką sądowego stosowania prawa. Autor omawia znaczenie fikcji w postępowaniach sądowych ze szczególnym uwzględnieniem jej roli oraz funkcji. Praca ta ma znaczenie fundamentalne dla polskiej nauki prawa procesowego cywilnego.
Rok wydania | 2024 |
---|---|
Liczba stron | 444 |
Kategoria | Inne |
Wydawca | Wolters Kluwer Polska SA |
ISBN-13 | 978-83-8358-646-5 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wykaz skrótów | str. | 13 |
Słowo wstępne | str. | 17 |
Rozdział I | |
Pojęcie i znaczenie fikcji w prawie i prawoznawstwie. Klasyfikacja fikcji prawnych w prawie procesowym cywilnym (tzw. teoria fikcji) | str. | 21 |
1. Wprowadzenie. Zagadnienia terminologiczne | str. | 21 |
2. Filozoficzna koncepcja fikcji w ujęciu Hansa Vaihingera i jej aktualność z punktu widzenia obecnych badań nad problematyką fikcji | str. | 30 |
2.1. Założenia ogólne teorii fikcji Hansa Vaihingera | str. | 30 |
2.2. Cechy (znamiona) fikcji w ujęciu Hansa Vaihingera i możliwość ich zaadaptowania względem fikcji prawnych | str. | 37 |
2.3. Rodzaje fikcji w ujęciu Hansa Vaihingera z uwzględnieniem fikcji prawnej | str. | 42 |
2.4. Współczesne nurty fikcjonalizmu (fikcjonalizm modalny i fikcjonalizm moralny) | str. | 49 |
2.4.1. Fikcjonalizm modalny i teoria „światów możliwych” w kontekście zagadnienia fikcji w nauce prawa | str. | 50 |
2.4.2. Fikcjonalizm moralny w kontekście zagadnienia fikcji w nauce prawa | str. | 58 |
3. Pojęcie fikcji prawnej i jej znaczenie | str. | 61 |
3.1. Fikcja w prawie rzymskim i w późniejszych regulacjach | str. | 61 |
3.2. Próba zdefiniowania fikcji prawnej | str. | 70 |
3.2.1. Fikcja prawna jako środek techniki legislacyjnej | str. | 76 |
3.2.2. Fikcja prawna jako konstrukcja teoretyczna | str. | 80 |
3.2.3. Fikcja prawna jako konstrukcja praktyczna | str. | 88 |
3.2.4. Konstrukcja fikcji prawnej. Podstawowe cechy (znamiona) fikcji prawnej | str. | 90 |
3.3. Poglądy doktryny na temat fikcji prawnej | str. | 93 |
3.3.1. Jeremy Bentham i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 94 |
3.3.2. Friedrich Carl von Savigny i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 98 |
3.3.3. Rudolf von Jhering i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 103 |
3.3.4. Christian Meurer i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 107 |
3.3.5. Gustav Demelius i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 107 |
3.3.6. Oskar Bülow i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 108 |
3.3.7. Léon Michoud i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 110 |
3.3.8. Hans Kelsen i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 111 |
3.3.9. Władysław Leopold Jaworski i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 114 |
3.3.10. Andrzej Mycielski i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 115 |
3.3.11. Eugeniusz Waśkowski i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 117 |
3.3.12. Sawa Frydman i Eliasz Drapkin i ich zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 118 |
3.3.13. Bronisław Wróblewski i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 119 |
3.3.14. Marian Lisiewski i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 120 |
3.3.15. Stefan Grzybowski i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 120 |
3.3.16. Aleksander Wolter i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 121 |
3.3.17. Lon Luvois Fuller i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 122 |
3.3.18. Aleksander Kunicki i jego zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 125 |
3.3.19. Ewa Tomańczok i jej zapatrywania na pojęcie fikcji | str. | 125 |
3.3.20. Podsumowanie poglądów na temat fikcji prawnej i jej podstawowych znamion | str. | 127 |
4. Klasyfikacja fikcji prawnej w prawie procesowym cywilnym (tzw. teoria fikcji). Schemat fikcji | str. | 129 |
Rozdział II | |
Istota fikcji prawnej w prawie procesowym cywilnym | str. | 137 |
1. Konceptualizacja problemu badawczego | str. | 137 |
2. Fikcja prawna a przepisy odsyłające | str. | 140 |
2.1. Istota przepisów odsyłających i ich rodzaje | str. | 140 |
2.2. Przepisy odsyłające w Kodeksie postępowania cywilnego. Wybrane przykłady | str. | 146 |
2.3. Fikcja prawna jako rodzaj przepisu odsyłającego. Stanowisko własne | str. | 149 |
3. Fikcja prawna a domniemania prawne | str. | 153 |
3.1. Istota domniemań prawnych i ich rodzaje | str. | 153 |
3.2. Fikcje prawne a domniemania prawne. Próba opracowania koncepcji dogmatycznej | str. | 170 |
3.2.1. Zastosowanie tzw. testu Fullera jako sposób odgraniczenia domniemań prawnych od fikcji prawnych | str. | 170 |
3.2.2. Kwestia fikcyjności faktów leżących u podstaw domniemań prawnych i fikcji prawnych | str. | 174 |
3.3. Doręczenia w Kodeksie postępowania cywilnego jako typowa instytucja rodząca problem kwalifikacji (między fikcją prawną a domniemaniem prawnym) | str. | 178 |
3.3.1. Uwagi wprowadzające | str. | 178 |
3.3.2. Regulacja art. 1311 § 2 k.p.c. a problem kwalifikacji do kategorii domniemania prawnego czy fikcji prawnej. Stanowisko własne | str. | 181 |
3.3.3. Regulacje art. 136 § 2 i 4, art. 139 § 2 i 3 oraz art. 62612 § 3, art. 11355 § 2 k.p.c. a problem kwalifikacji do kategorii domniemania prawnego czy fikcji ustawowej. Stanowisko własne | str. | 184 |
3.3.4. Regulacje art. 138 § 1 oraz art. 139 § 1 k.p.c. a problem kwalifikacji do kategorii domniemania prawnego czy fikcji prawnej. Stanowisko własne | str. | 189 |
3.3.5. Regulacja art. 145 k.p.c. a problem kwalifikacji do kategorii domniemania prawnego czy fikcji prawnej. Stanowisko własne | str. | 196 |
3.4. Podstawy wydania wyroku zaocznego a problem kwalifikacji (między fikcją prawną a domniemaniem prawnym lub domniemaniem faktycznym) | str. | 198 |
3.4.1. Uwagi wprowadzające | str. | 198 |
3.4.2. Obowiązek prawdomówności i obowiązek dokonywania czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami (art. 3 k.p.c.) a domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda o faktach zawartych w pozwie lub pismach procesowych z art. 339 § 2 k.p.c. | str. | 209 |
3.4.3. Niezłożenie przez pozwanego odpowiedzi na pozew a problem kwalifikacji do właściwej konstrukcji. Stanowisko własne | str. | 213 |
3.4.4. Brak udziału pozwanego w rozprawie pomimo stawiennictwa a problem kwalifikacji do właściwej konstrukcji. Stanowisko własne | str. | 218 |
3.4.5. Niestawiennictwo pozwanego na rozprawę a problem kwalifikacji do właściwej konstrukcji. Stanowisko własne | str. | 220 |
3.4.6. Fikcja litis contestatio a możliwość jej zaistnienia w przypadku wydania wyroku zaocznego | str. | 222 |
3.4.7. Sprzeciw od wyroku zaocznego a problem wzruszenia fikcji prawnej i domniemania | str. | 225 |
3.4.8. Przypadki, w których wyłączone jest domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda o faktach | str. | 227 |
3.5. Supozycja powszechnej znajomości prawa a problem jej kwalifikacji w postępowaniu cywilnym (między fikcją prawną a domniemaniem prawnym) | str. | 227 |
4. Fikcja prawna a kategoria prawdy w postępowaniu cywilnym | str. | 245 |
4.1. Pojęcie prawdy w poglądach doktryny | str. | 245 |
4.2. Fikcja prawna a poznanie prawdy. Fikcja prawna a zasada swobodnej oceny dowodów. Fikcja prawna a ciężar dowodu | str. | 255 |
4.3. Fikcja prawna a dowód z urzędu | str. | 268 |
5. Fikcja prawna a podstawa faktyczna i prawna rozstrzygnięcia sądowego. Problem umiejscowienia fikcji prawnej i wynikające z tego skutki na płaszczyźnie procesowej | str. | 272 |
6. Fikcja prawna a normy imperatywne i dyspozytywne. Fikcja prawna a czynności dyspozycyjne stron w procesie cywilnym | str. | 279 |
Rozdział III | |
Zastosowanie i przydatność fikcji prawnych w prawie procesowym cywilnym | str. | 287 |
1. Zastosowanie fikcji prawnych tzw. praktycznych | str. | 287 |
1.1. Wprowadzenie do zagadnienia fikcji prawnych tzw. ustawowych (fikcje sensu stricto). Najbardziej reprezentatywne przykłady fikcji ustawowych | str. | 288 |
1.1.1. Fikcja przyznania zdolności sądowej lub procesowej lub potraktowania czynności procesowych tak jak czynności osoby właściwie umocowanej (art. 70 § 2 k.p.c.) | str. | 290 |
1.1.2. Fikcja uznania czynności interwenienta ubocznego za niebyłe (art. 78 § 3 k.p.c.) | str. | 291 |
1.1.3. Fikcja pełnomocnictwa w razie śmierci strony lub utraty przez nią zdolności sądowej (art. 96 k.p.c.). Fikcja pełnomocnictwa w przypadku działania osoby bez umocowania (art. 97 § 1 k.p.c.) | str. | 293 |
1.1.4. Fikcja wstrzymania skutku czynności procesowych podjętych w okresie zawieszenia postępowania (art. 179 § 3 k.p.c.) | str. | 294 |
1.1.5. Fikcja nieistnienia skutków materialnoprawnych związanych z wytoczeniem powództwa, tak jakby w ogóle nie miały one miejsca, jako efekt umorzenia postępowania (art. 182 § 2 k.p.c.) | str. | 296 |
1.1.6. Fikcja zgody pozwanego w przypadku cofnięcia pozwu (art. 203 § 3 k.p.c.) | str. | 299 |
1.1.7. Fikcja przyznania (przyznanie milczące) (art. 230 k.p.c.) | str. | 300 |
1.1.8. Fikcja, że nie doszło do popełnienia przestępstwa, pomimo prawomocnego skazania w przypadku zwolnienia od przyrzeczenia (art. 267 k.p.c.) | str. | 303 |
1.1.9. Fikcja zmiany stanu sprawy bez wpływu na tok postępowania (art. 316 § 1 k.p.c.) | str. | 304 |
1.1.10. Fikcja sprostowania wyroku jako uzgodnienie treści wyroku, a nie jego zmiana (art. 350 k.p.c.) | str. | 309 |
1.1.11. Fikcja zachowania terminu do wniesienia apelacji (art. 369 § 11 i 3 k.p.c.) | str. | 311 |
1.1.12. Fikcja utrzymania przez późniejszą umowę dowodową postanowień umowy wcześniejszej (art. 4589 § 2 k.p.c.) | str. | 312 |
1.1.13. Fikcja nawiązania ponownie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą (fikcja złożenia przez pracodawcę oświadczenia woli w przedmiocie nawiązania ponownie stosunku pracy) (art. 4772 § 2 k.p.c.) | str. | 314 |
1.1.14. Fikcja doręczenia w postępowaniu nieprocesowym w sprawach z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej (art. 5606 § 4 k.p.c.) | str. | 315 |
1.1.15. Fikcja, że wpis ma moc wsteczną od chwili złożenia wniosku (art. 6266 § 1 i 11 k.p.c. w zw. z art. 29 u.k.w.h.) | str. | 316 |
1.1.16. Fikcja przyjęcia, że wpis został dokonany z chwilą jego zapisania w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych, a nie z momentem złożenia podpisów (art. 6268 § 8 k.p.c.) | str. | 317 |
1.1.17. Fikcja przyjęcia, że wierzyciel otrzymał przysługujące mu świadczenie w takim stanie, w jakim wydał mu je dłużnik, na przykładzie dokumentów i innych depozytów rzeczowych (art. 6938 k.p.c.) | str. | 318 |
1.1.18. Fikcja uprawdopodobnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia (art. 7301 § 21 k.p.c.) | str. | 318 |
1.1.19. Fikcja traktowania zawieszonego wspólnika w spółce tak, jakby nie był on już wspólnikiem na skutek udzielonego zabezpieczenia (art. 268 k.s.h.) | str. | 320 |
1.1.20. Fikcja wcześniejszego wyłączenia wspólnika od dnia doręczenia mu pozwu (fikcja utraty przez wspólnika udziałów już w dniu doręczenia pozwu) (art. 269 k.s.h.) | str. | 322 |
1.1.21. Fikcja przynależności do majątku wspólnego przedmiotów wyłączonych umową majątkową małżeńską (art. 7872 k.p.c.) | str. | 323 |
1.1.22. Fikcja wygaśnięcia obciążeń w przypadku nabycia rzeczy w toku egzekucji z ruchomości (art. 879 k.p.c.) | str. | 323 |
1.1.23. Fikcja traktowania zbywcy jako właściciela nieruchomości mimo przejścia prawa jej własności na nabywcę. Fikcja przyjęcia na potrzeby postępowania egzekucyjnego, że do zbycia nie doszło, mimo iż miało ono miejsce w rzeczywistości (art. 930 § 1 k.p.c.) | str. | 325 |
1.1.24. Fikcja traktowania statku morskiego (czyli rzeczy ruchomej) jako nieruchomości w związku z koniecznością przeprowadzenia egzekucji (art. 1014 k.p.c.) | str. | 327 |
1.1.25. Fikcja złożenia oświadczenia woli przez dłużnika (art. 1047 k.p.c.) | str. | 328 |
1.1.26. Fikcja doręczenia zawiadomień pisemnych w postępowaniu arbitrażowym (art. 1160 § 1 k.p.c.) | str. | 329 |
1.1.27. Podsumowanie zagadnienia fikcji ustawowych | str. | 330 |
1.2. Fikcje sądowe (fikcje sensu largo). Wprowadzenie do zagadnienia fikcji prawnych tzw. sądowych | str. | 330 |
1.2.1. Klasyczne przykłady fikcji sądowych związanych z treścią orzeczenia | str. | 332 |
1.2.1.1. Fikcja złożenia oświadczenia woli (art. 1047 k.p.c. i art. 64 k.c.) | str. | 332 |
1.2.1.2. Fikcja ponownego nawiązania stosunku pracy przed uprawomocnieniem się wyroku (ewentualnie fikcja złożenia przez pracodawcę oświadczenia woli co do nawiązania ponownie stosunku pracy) (art. 4772 § 2 k.p.c.) | str. | 334 |
1.2.1.3. Fikcja świadectwa pracy (art. 4771b § 2 i art. 69110 § 4 k.p.c.) | str. | 338 |
1.2.1.4. Fikcja uznania, że przedmiot czynności fraudacyjnej znajduje się w majątku dłużnika (art. 532 k.c.), oraz fikcja bezskuteczności umowy (art. 59 k.c.) | str. | 340 |
1.2.1.5. Fikcja nieistnienia połączenia spółek lub podziału spółki (art. 510 § 1 i art. 545 § 1 k.s.h.) | str. | 344 |
1.2.1.6. Fikcja adopcji (fikcja pokrewieństwa) | str. | 345 |
1.2.1.7. Fikcja śmierci wynikająca z postanowienia o uznaniu za zmarłego (art. 31 k.c.) i fikcja ustania małżeństwa (art. 55 k.r.o.) | str. | 347 |
1.2.2. Przykład fikcji sądowej będącej efektem praktyki orzeczniczej | str. | 352 |
1.2.3. Podsumowanie zagadnienia fikcji sądowych | str. | 355 |
2. Zastosowanie fikcji prawnych tzw. dogmatycznych (teoretycznych) (fikcje sensu largo). Wprowadzenie do zagadnienia fikcji teoretycznych | str. | 355 |
2.1. Najbardziej reprezentatywne przykłady fikcji naukowych | str. | 359 |
2.1.1. Fikcja zgody (względnie fikcja umowy lub fikcja zrzeczenia się zarzutu) | str. | 359 |
2.1.2. Fikcja ustanowienia właściwości sądu polubownego na skutek wdania się w spór | str. | 367 |
2.1.3. Fikcja uznania pozwu za niebyły na skutek cofnięcia pozwu | str. | 369 |
2.1.4. Fikcja cofnięcia pozwu na skutek zrzeczenia się roszczenia | str. | 371 |
2.1.5. Fikcja nieistnienia postępowania (fikcja nieistnienia czynności procesowych) jako skutek zniesienia postępowania | str. | 372 |
2.1.6. Fikcja jako konstrukcja przydatna do wyjaśnienia istoty pełnomocnictwa procesowego | str. | 373 |
2.2. Najistotniejsze przykłady fikcji personifikujących | str. | 379 |
2.2.1. Osobowość prawna oraz podmiotowość prawna (i procesowa) jako użyteczna fikcja | str. | 379 |
2.2.2. Spółka cywilna jako użyteczna fikcja | str. | 391 |
2.2.3. Reifikacja prawa podmiotowego do kategorii rzeczy | str. | 393 |
2.3. Zasadność fikcji dogmatycznych (teoretycznych). Podsumowanie zagadnienia fikcji teoretycznych | str. | 393 |
3. Ocena przydatności fikcji prawnych w prawie procesowym cywilnym | str. | 394 |
4. Funkcje fikcji prawnych w prawie procesowym cywilnym | str. | 399 |
4.1. Funkcja poznawcza (deskryptywna, opisowa) | str. | 400 |
4.2. Funkcja porządkująca (organizacyjna) | str. | 402 |
4.3. Funkcja dynamizująca postępowanie | str. | 403 |
4.4. Funkcja ochronna | str. | 405 |
Podsumowanie | str. | 409 |
Bibliografia | str. | 413 |