POLECAMY
Koszyk
W drodze do gwiazd. O teatrze i dramacie włoskiego futuryzmu
Autor:
Format:
ibuk
e-ISBN: 978-83-233-8483-0
Futuryści mówią o życiu, aktywności, dynamizmie. Gloryfikują heroizm i pierwotną męską siłę. Pragną zbudować nowy świat i zdają się z entuzjazmem podejmować to przedsięwzięcie. Zachłystują się wielką ideą lotu do gwiazd i ufnie zwracają twarze ku słońcu. A jednak jest w tym dyskursie coś zastanawiającego, co nie pozwala do końca uwierzyć w ich nieskażony entuzjazm. Zwłaszcza analiza pozostawionych przez futurystów tekstów dramatycznych pozwala z łatwością dojrzeć, że za butną apologią siły i zniszczenia kryje się ten sam lęk, który tak otwarcie uczynili osią swojej poezji dekadenccy zmierzchowcy. Począwszy od pierwszych manifestów, w konstrukcji futurystycznego świata uderza fakt, że jest on budowany w obszarze dychotomicznych pojęć: życiu towarzyszą obrazy śmierci, a blaskowi – mrok. A przecież futuryści, w swym dążeniu do „prawdziwej” rzeczywistości, pragnęli wyzwolenia od kultury i jej dychotomii. Cóż więc oznacza to uparcie odtwarzane czarno-białe imaginarium? Czy jest to świadoma gra ze strukturami kultury, mająca na celu wyzwolenie z jej więzów, czy też nieświadome poddanie się im i szukanie w nich ochrony przed nowoczesnością, która raz po raz odkrywa przed człowiekiem tajemnice, na które ten nie jest całkiem przygotowany? Ślady tego nierozerwalnego związku odwagi i strachu w obliczu rzeczywistości znajdujemy już w manifeście założycielskim futuryzmu.
Właśnie ten dualizm spojrzenia na świat i na własne w nim miejsce, na ogół pomijany w pobieżnej analizie futurystycznej ideologii, znajduje wyraz w bogatej twórczości dramaturgicznej i teatralnej. O ile bowiem entuzjastyczny marsz ku nowej teatralności, nieprzerwany nawet w obliczu artystycznych porażek, potwierdza programowy optymizm futurystów, o tyle analiza dramaturgii odkrywa przez nami obszary lęku, doskonale wpisujące się w stan ducha ludzi modernizmu.
Z wprowadzenia
| Rok wydania | 2009 |
|---|---|
| Liczba stron | 274 |
| Kategoria | Teatrologia |
| Wydawca | Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| ISBN-13 | 978-83-233-2746-2 |
| Numer wydania | 1 |
| Język publikacji | polski |
| Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
Ciekawe propozycje
Spis treści
| Od Autorki | 7 |
| Czas wielkiej przebudowy. Konteksty | 13 |
| Część I: Obszary twórczej mocy | 21 |
| Rozdział I: W poszukiwaniu aktywnego odbiorcy | 21 |
| 1. Ku nowej wrażliwości teatralnej | 21 |
| Refleksje reformatorów teatru | 21 |
| Pierwsze futurystyczne kroki ku teatrowi – wieczory futurystyczne i doświadczenia kabaretowe | 22 |
| 2. Widz współtwórcą sztuki teatru. Teoria i praktyka | 29 |
| Rozdział II: O walor tworzywa. Dynamika sceny | 37 |
| 1. Synestezja i synteza sztuk w muzyce, malarstwie i teatrze | 37 |
| 2. Od malarstwa do kompleksów plastycznych | 43 |
| Futurystyczne manifesty sztuk plastycznych | 43 |
| Giacomo Balla i Fortunato Depero. Eksperymenty z dwoma i trzema wymiarami oraz futurystyczna rekonstrukcja świata | 52 |
| 3. Balety plastyczne Giacoma Balli i Fortunata Depera | 56 |
| Projekty i realizacje sceniczne Balli | 56 |
| Projekty sceniczne Depera | 58 |
| Teatr magiczny i dramat plastyczny Depera | 60 |
| 4. Eksperymenty Enrica Prampoliniego. Teoria i praktyka | 64 |
| Teorie nowej sceny | 64 |
| Prampolini i teatr koloru Achille Ricciardiego | 68 |
| Sceniczny debiut Prampoliniego i jego teatr magnetyczny | 72 |
| Futurystyczna pantomima | 73 |
| 5. Nowa teatralność w syntezie futurystycznej | 79 |
| Droga futurystów do teatru syntetycznego. Manifesty | 79 |
| Kolor, światło, ruch i stany ducha. Realizacje | 82 |
| 6. Teatr wizualizacji stanów ducha Pina Masnaty | 90 |
| 7. W królestwie dotyku, smaku i zapachu | 92 |
| Manifest taktylizmu i teatr dotykowy | 92 |
| Biesiada futurystyczna – happening gastronomiczny. Smak w syntezie | 95 |
| Rozdział III: Nowy człowiek i jego sztuka: arte meccanica i arte sacra meccanica | 99 |
| 1. Maszynolatria i duchowy wymiar sztuki | 99 |
| 2. Balety mechaniczne: Prampolini, Paladini, Pannaggi, Balla, Depero | 109 |
| 3. Hołd złożony maszynie. Marinetti, Vasari, Fillia | 115 |
| Mechaniczne drugie ja | 115 |
| Maszyna – namiętność bezpieczna? | 117 |
| On, Ona i Maszyna | 119 |
| 4. Teatr napowietrzny, teatr napowietrznoradiotelewizyjny i teatr dla mas | 122 |
| Część II: Obszary lęku | 131 |
| Rozdział I: Kobieta. Relacje płci | 131 |
| 1. Androgynia, mizoginia i modernistyczny namysł nad seksualnością | 131 |
| 2. W walce o androgyniczną pełnię (F.T. Marinetti) | 141 |
| Między mizoginią a pragnieniem miłości | 141 |
| Miraż kobiety przyszłości | 148 |
| 3. Seksualność jako otchłań (R. Vasari) | 161 |
| Incest i zbrodnia | 162 |
| Przez piekło do bram raju | 164 |
| Kobieta – synonim zła | 166 |
| 4. Kobieca lubieżność, miałka codzienność. Próba kontrataku (U. Boccioni, F. Cangiullo, R. Chiti, D. Cinti, B. Corra, A. Ginna, F.T. Marinetti, F. Balilla-Pratella, U. Quinterio, E. Settimelli) | 168 |
| Ucieczka z dusznego uścisku | 169 |
| Zuchwałe i niestałe | 171 |
| Galeria osobliwości | 174 |
| Rozdział II: Terror historii | 177 |
| 1. Negatywne diagnozy polityczne w prefuturystycznej dramaturgii Marinettiego | 177 |
| Zamiast prologu. Śladem bohatera tragicznego | 177 |
| Groteska i antyparlamentaryzm, czyli rzecz o zjadaniu i niestrawności | 179 |
| 2. Interwencjonizm i syntezy „wojenne” (F.T. Marinetti, F. Cangiullo, Trilucci, Volt) | 183 |
| 3. Ucieczka przed historią (F.T. Marinetti) | 193 |
| 4. Niewiara w postęp? | 196 |
| Pozytywizm w egzotycznej oprawie (F.T. Marinetti) | 196 |
| Maszyna – nieudana próba sojuszu (R. Vasari) | 201 |
| Rozdział III: Czas i śmierć | 209 |
| 1. O teraźniejszości i nieobecności | 209 |
| 2. Korowód śmierci | 212 |
| Piękna śmierć futurysty | 212 |
| Zasłużona śmierć paseisty, bladego starca i... nadczłowieka | 213 |
| Groteskowy pochód śmierci | 216 |
| Zakończenie | 221 |
| Aneks | 233 |
| Chronologia najważniejszych futurystycznych wydarzeń teatralnych i parateatralnych | 233 |
| Biogramy futurystów | 241 |
| Bibliografia | 253 |
| Indeks osób | 267 |
| Indeks sztuk | 273 |
| Indeks spektakli i projektów spektakli | 274 |
| Spis ilustracji | 279 |