POLECAMY
Autor:
Magdalena Wilejczyk, Piotr Machnikowski, Radosław Strugała, Joanna Kuźmicka-Sulikowska, Nina Baranowska
Wydawca:
Format:
Publikacja omawia rolę prawa czynów niedozwolonych w społeczeństwie wykorzystującym rozwijające się dynamicznie technologie cyfrowe, przede wszystkim sztuczną inteligencję. Autorzy – specjaliści w dziedzinie prawa zobowiązań, a w szczególności prawa deliktowego – omawiają m.in.: • prawa i interesy chronione prawem deliktów; • właściwości technologii cyfrowych istotne dla stosowania prawa deliktowego; • odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny; • pojęcie winy w prawie polskim i w obcych systemach prawnych; • funkcje odpowiedzialności deliktowej za naruszenie praw człowieka; • przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody; • odpowiedzialność wielu podmiotów za tę samą szkodę; • sposoby naprawienia szkody majątkowej. Uwzględniając prace legislacyjne prowadzone obecnie w Unii Europejskiej, wskazują również, które elementy systemu prawa deliktowego wymagają modyfikacji w związku z upowszechnianiem się technologii cyfrowych. Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla radców prawnych, adwokatów i sędziów. Zainteresuje też przedstawicieli nauki.
Rok wydania | 2023 |
---|---|
Liczba stron | 632 |
Kategoria | Inne |
Wydawca | Wolters Kluwer Polska SA |
ISBN-13 | 978-83-8328-974-8 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wykaz skrótów | str. | 15 |
Słowo wstępne | str. | 17 |
Rozdział | 1 |
Wyzwania dla prawa czynów niedozwolonych związane z rozwojem technologii cyfrowych | str. | 19 |
1.1. Czym zajmuje się i o czym mówi prawo czynów niedozwolonych | str. | 19 |
1.2. Współczesne technologie cyfrowe – uwagi ogólne | str. | 25 |
1.2.1. Era rewolucji | str. | 25 |
1.2.2. Formowanie się gospodarki i społeczeństwa cyfrowego | str. | 28 |
1.2.3. Znaczenie danych – dane jako podstawa gospodarki i społeczeństwa cyfrowego | str. | 30 |
1.2.4. Usieciowienie | str. | 39 |
1.2.5. Transformacja cyfrowa | str. | 40 |
1.2.6. Globalny zasięg | str. | 46 |
1.2.7. Kształtowanie się technokracji | str. | 51 |
1.3. Właściwości technologii cyfrowych istotne dla stosowania prawa deliktowego | str. | 55 |
1.3.1. Uwagi ogólne | str. | 55 |
1.3.2. Oparcie technologii na danych | str. | 58 |
1.3.3. Złożoność | str. | 60 |
1.3.4. Sieciowy sposób działania | str. | 61 |
1.3.5. Autonomiczność oraz niepoznawalność funkcjonowania | str. | 62 |
1.3.6. Różnorodność zastosowań | str. | 64 |
1.3.6.1. Sztuczna Inteligencja oraz algorytmy | str. | 64 |
1.3.6.2. Internet Przedmiotów | str. | 71 |
1.3.6.3. Autonomiczne pojazdy | str. | 77 |
1.4. Prace studyjne i działania legislacyjne Unii Europejskiej | str. | 83 |
Rozdział | 2 |
Funkcje prawa deliktów we współczesnym społeczeństwie | str. | 89 |
2.1. Pojęcie funkcji prawa deliktów | str. | 89 |
2.2. Funkcja regulacyjna | str. | 91 |
2.2.1. Określenie relacji między wolnością i bezpieczeństwem | str. | 91 |
2.2.2. Obowiązki zachowania i obowiązki kompensacji | str. | 93 |
2.3. Funkcja gwarancyjna (windykacyjna) | str. | 95 |
2.4. Funkcja alokacyjna | str. | 97 |
2.4.1. Wprowadzenie | str. | 97 |
2.4.2. Kryterium związku przyczynowego | str. | 98 |
2.4.3. Kryterium uzupełniające | str. | 100 |
2.4.3.1. Zasada winy | str. | 101 |
2.4.3.2. Zasada ryzyka | str. | 104 |
2.5. Funkcja kompensacyjna | str. | 109 |
2.5.1. Kompensacja jako wyrównanie szkody | str. | 109 |
2.5.2. Zakres kompensacji w zależności od zasady odpowiedzialności | str. | 110 |
2.5.3. Zakres kompensacji w zależności od przyjętych założeń teoretycznych | str. | 112 |
2.6. Funkcja repartycyjna | str. | 113 |
2.6.1. Sposoby repartycji | str. | 113 |
2.6.2. Ocena funkcji repartycyjnej | str. | 114 |
2.7. Funkcja prewencyjna | str. | 117 |
2.7.1. Prewencja jako refleks kompensacji | str. | 117 |
2.7.2. Zakres zalecanej prewencji | str. | 119 |
2.7.3. Prewencja jako kryterium przypisania szkody (krytyka) | str. | 120 |
2.7.4. Stopień prewencji ze względu na zasadę odpowiedzialności | str. | 122 |
2.7.5. Ocena realizacji funkcji prewencyjnej | str. | 124 |
2.7.6. Roszczenie prewencyjne (wzmianka) | str. | 126 |
2.8. Funkcja restytucyjna | str. | 126 |
2.8.1. Zakres realizacji funkcji restytucyjnej | str. | 126 |
2.8.2. Roszczenie o wydanie korzyści jako przejaw quasi-kompensacji | str. | 128 |
2.8.3. Roszczenie o wydanie korzyści w obszarze własności intelektualnej | str. | 130 |
2.9. Funkcja satysfakcyjna | str. | 131 |
2.10. Funkcja ekspresyjna (komunikacyjna) | str. | 132 |
2.11. Funkcja represyjna | str. | 134 |
2.11.1. Funkcja represyjna jako funkcja niesamodzielna | str. | 134 |
2.11.2. Przypadki sporne | str. | 135 |
2.11.3. Samodzielna realizacja funkcji represyjnej przez instytucję odszkodowania karnego | str. | 139 |
2.11.4. Zmodyfikowane odszkodowanie karne wpłacane na rzecz funduszu kompensacyjnego | str. | 142 |
2.12. Relacje między poszczególnymi funkcjami | str. | 144 |
2.13. Wielość funkcji i ich porządek | str. | 146 |
Rozdział | 3 |
Dobór zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle ekonomicznej analizy prawa | str. | 149 |
3.1. Uwagi wstępne | str. | 149 |
3.2. Wyrządzenie przez jeden podmiot uszczerbku w dobrach innego podmiotu – uwagi na tle tzw. wypadków jednostronnych i dwustronnych | str. | 150 |
3.3. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny | str. | 161 |
3.4. Ograniczona przydatność wniosków płynących z ekonomicznej analizy prawa | str. | 167 |
Rozdział | 4 |
Podmiot odpowiedzialny | str. | 177 |
4.1. Uwaga wstępna | str. | 177 |
4.2. Zdolność prawna jako przesłanka ponoszenia odpowiedzialności | str. | 177 |
4.3. „Zdolność deliktowa” | str. | 179 |
4.4. Problem „podmiotowości cyfrowej” w aspekcie odpowiedzialności deliktowej | str. | 183 |
Rozdział | 5 |
Przypisanie odpowiedzialności za szkodę | str. | 187 |
5.1. Konstrukcje przypisania odpowiedzialności | str. | 187 |
5.2. Odpowiedzialność sprawcza zależna od winy | str. | 195 |
5.2.1. Wprowadzenie | str. | 195 |
5.2.2. Pojęcie winy w prawie polskim i w obcych systemach prawnych | str. | 198 |
5.2.3. Wymagany standard postępowania | str. | 205 |
5.2.4. Znaczenie indywidualnej oceny postępowania | str. | 207 |
5.2.5. Sprawstwo – problematyka przyczynowości | str. | 211 |
5.2.6. Zagadnienia dowodowe | str. | 211 |
5.3. Odpowiedzialność sprawcza niezależna od winy | str. | 212 |
5.3.1. Odpowiedzialność uzależniona od bezprawności zachowania | str. | 212 |
5.3.2. Odpowiedzialność na zasadzie słuszności | str. | 220 |
5.4. Odpowiedzialność za inną osobę | str. | 226 |
5.4.1. Wprowadzenie: modele odpowiedzialności za inną osobę | str. | 226 |
5.4.2. Kryteria przypisania odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez drugiego | str. | 232 |
5.4.3. Problematyka przyczynowości | str. | 238 |
5.4.4. Zagadnienia dowodowe | str. | 239 |
5.5. Odpowiedzialność za produkt wadliwy | str. | 242 |
5.6. Odpowiedzialność niezależna od sprawstwa | str. | 257 |
5.7. Umowne wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności deliktowej | str. | 269 |
Rozdział | 6 |
Prawa i interesy chronione prawem deliktów | str. | 277 |
6.1. Zasady ogólne | str. | 277 |
6.1.1. Wprowadzenie | str. | 277 |
6.1.2. Koncepcja szkody prawnie relewantnej (DCFR) | str. | 280 |
6.1.3. Koncepcja szkody bezprawnej | str. | 285 |
6.1.4. Koncepcja chronionych interesów (PETL) | str. | 286 |
6.1.5. Ocena proponowanych rozwiązań | str. | 287 |
6.1.6. Podsumowanie: uwarunkowania ogólnosystemowe | str. | 289 |
6.2. Prawa człowieka jako przedmiot ochrony prawa deliktów | str. | 290 |
6.2.1. Wprowadzenie | str. | 290 |
6.2.2. Funkcje odpowiedzialności deliktowej za naruszenie praw człowieka | str. | 292 |
6.2.3. Horyzontalne oddziaływanie praw człowieka na prawo czynów niedozwolonych | str. | 295 |
6.3. Problem kompensacji osób poszkodowanych pośrednio | str. | 299 |
6.3.1. Względny charakter obowiązku ostrożności jako uzasadnienie wyłączenia kompensacji | str. | 299 |
6.3.2. Krytyka stanowiska zakładającego jako regułę kompensację osób poszkodowanych pośrednio | str. | 305 |
6.3.3. Sytuacje wyjątkowe, w których kompensacja osób poszkodowanych pośrednio jest dopuszczalna | str. | 306 |
6.4. Problem kompensacji szkód czysto majątkowych | str. | 311 |
6.4.1. Pojęcie i rodzaje szkód czysto majątkowych | str. | 311 |
6.4.2. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji | str. | 314 |
6.4.2.1. Wprowadzenie | str. | 314 |
6.4.2.2. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji ze względu na brak obowiązku ostrożności | str. | 317 |
6.4.2.3. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji ze względu na brak prawa podmiotowego po stronie poszkodowanego | str. | 319 |
6.4.2.4. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji ze względu na brak szkód w zasobach społecznych | str. | 322 |
6.4.2.5. Uzasadnienie wyłączenia kompensacji w przypadku odpowiedzialności na zasadzie ryzyka | str. | 323 |
6.4.2.6. Podsumowanie | str. | 325 |
6.4.3. Najważniejsze przypadki, w których kompensację szkód czysto majątkowych uznaje się za dopuszczalną | str. | 328 |
6.4.3.1. Umyślne wyrządzenie szkody czysto majątkowej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami | str. | 328 |
6.4.3.2. Szkody spowodowane zaufaniem do nierzetelnej rady lub informacji | str. | 330 |
6.4.3.3. Wyłączenie szerszej odpowiedzialności ekspertów wobec osób trzecich | str. | 334 |
6.4.3.4. Koncepcja odpowiedzialności ograniczonej | str. | 336 |
6.4.3.5. Pozostałe przypadki | str. | 339 |
6.5. Problem kompensacji utraconej szansy | str. | 341 |
6.5.1. Wprowadzenie | str. | 341 |
6.5.2. Utracona szansa jako samodzielny interes podlegający ochronie deliktowej | str. | 341 |
6.5.3. Utracona szansa jako problem związku przyczynowego | str. | 345 |
6.5.4. Kompensacja utraconej szansy w sytuacjach uzasadnionych ochroną zaufania | str. | 347 |
6.5.5. Kompensacja utraconej szansy w przypadku istnienia afirmatywnego obowiązku ostrożności | str. | 349 |
6.5.6. Sposób obliczania odszkodowania | str. | 351 |
6.6. Regulacje szczególne | str. | 354 |
6.6.1. Wyłączenie kompensacji szkód na mieniu wyrządzonych przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej | str. | 354 |
6.6.2. Wyłączenie kompensacji niektórych rodzajów szkód na mieniu wyrządzonych przez produkt niebezpieczny | str. | 359 |
Rozdział | 7 |
Związek przyczynowy | str. | 363 |
7.1. Cywilnoprawne pojęcie związku przyczynowego | str. | 363 |
7.1.1. Nieodzowność przesłanki związku przyczynowego | str. | 363 |
7.1.2. Przyczynowość faktyczna: test conditio sine qua non | str. | 366 |
7.1.3. Metoda eliminacji jako sposób przeprowadzania testu conditio sine qua non | str. | 368 |
7.1.4. Odróżnienie warunku (conditio) i przyczyny (cause) | str. | 371 |
7.1.5. Asymetryczność powiązania przyczynowego | str. | 374 |
7.1.6. Sposoby ustalania przyczynowości prawnej | str. | 379 |
7.1.7. Otwartość testu wartościującego | str. | 384 |
7.2. Wielość przyczyn | str. | 388 |
7.2.1. Przyczynowość kumulatywna | str. | 388 |
7.2.2. Przyczynowość konkurencyjna | str. | 389 |
7.2.3. Przyczynowość alternatywna | str. | 390 |
7.2.4. Wielość alternatywnych sprawców i wielość poszkodowanych | str. | 393 |
7.2.5. Wielość przyczyn z udziałem zdarzeń przypadkowych | str. | 395 |
7.2.6. Przyczynowość hipotetyczna | str. | 397 |
7.2.7. Problem tzw. legalnego zachowania alternatywnego | str. | 402 |
7.3. Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody | str. | 405 |
7.3.1. Poglądy ukształtowane w doktrynie polskiej | str. | 405 |
7.3.2. Zdolność deliktowa i wina jako przesłanki przyczynienia | str. | 407 |
7.3.3. Ograniczenie zarzutu przyczynienia w przypadku odpowiedzialności deliktowej na zasadzie ryzyka | str. | 411 |
7.4. Ułatwienia procesowe jako sposób rozwiązania niepewności związku przyczynowego | str. | 416 |
7.4.1. Wprowadzenie | str. | 416 |
7.4.2. Domniemanie prawne związku przyczynowego | str. | 419 |
7.4.3. Obniżenie standardu dowodowego | str. | 421 |
7.4.4. Sądowe odwrócenie ciężaru dowodu | str. | 422 |
7.5. Koncepcja odpowiedzialności proporcjonalnej i jej krytyka | str. | 427 |
7.5.1. Odpowiedzialność częściowa a odpowiedzialność proporcjonalna sensu stricto | str. | 427 |
7.5.2. Odpowiedzialność proporcjonalna w przypadku przyczynowości alternatywnej | str. | 430 |
7.5.3. Odpowiedzialność proporcjonalna w przypadku wielości alternatywnych sprawców i wielości poszkodowanych (market share liability) | str. | 435 |
7.5.4. Odpowiedzialność proporcjonalna w sytuacji wielości przyczyn z udziałem zdarzeń przypadkowych | str. | 438 |
7.5.5. Ocena koncepcji | str. | 440 |
Rozdział | 8 |
Kompensacja szkody | str. | 441 |
8.1. Sposoby naprawienia szkody majątkowej | str. | 441 |
8.2. Specyfika szkód na osobie | str. | 452 |
8.3. Kompensacja szkód niemajątkowych | str. | 458 |
8.4. Istota i funkcje roszczeń niekompensacyjnych | str. | 465 |
Rozdział | 9 |
Odpowiedzialność wielu podmiotów za tę samą szkodę | str. | 477 |
9.1. Solidarność a inne rozwiązania zbiegu odpowiedzialności deliktowej | str. | 477 |
9.2. Roszczenia regresowe | str. | 487 |
Rozdział | 10 |
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej a prawo deliktowe | str. | 497 |
10.1. Zarys problematyki | str. | 497 |
10.2. Funkcje i skutki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej | str. | 498 |
10.3. Interakcje pomiędzy prawem deliktów a ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej – wybrane zagadnienia | str. | 506 |
10.4. Ubezpieczenia obowiązkowe a dobrowolne | str. | 517 |
10.5. Motywy stojące za nadaniem ubezpieczeniu obowiązkowego charakteru | str. | 534 |
10.6. Stan obecny i perspektywy | str. | 546 |
Rozdział | 11 |
Adekwatność polskiego prawa deliktowego do zagrożeń związanych ze współczesnymi technologiami cyfrowymi | str. | 553 |
11.1. Kluczowe przemiany | str. | 553 |
11.2. Odpowiedzialność sprawcza | str. | 557 |
11.2.1. Wina i sprawstwo | str. | 557 |
11.2.2. Projekt dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję | str. | 565 |
11.3. Odpowiedzialność producenta | str. | 571 |
11.3.1. Stan obecny | str. | 571 |
11.3.2. Projekt dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za produkty wadliwe | str. | 574 |
11.4. Odpowiedzialność użytkownika niezależna od zawinienia | str. | 578 |
11.5. Szkoda, związek przyczynowy i odszkodowanie | str. | 584 |
Wykaz powoływanej literatury | str. | 587 |
O Autorach | str. | 629 |