POLECAMY
-17%
Autor:
Teresa Dukiet-Nagórska, Dominika Bek, Michał Grudecki, Rafał Fic, Jakub Hanc, Katarzyna Hebda-Relidzyńska, Piotr Zawiejski, Olga Sitarz, Michał Kalitowski, Anna Jaworska-Wieloch
Redakcja:
Wydawca:
Format:
Podręcznik Prawo karne. Wykład akademicki zawiera prezentację wszystkich kluczowych zagadnień prawa karnego materialnego. Znajdują się w nim – oprócz informacji podstawowych – rozważania teoretyczne, wykorzystujące wieloletni dorobek polskiej doktryny prawa karnego, oraz orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także informacje dodatkowe dla zainteresowanych czytelników. Publikacja uwzględnia najnowsze zmiany ustawodawcze, które w szerokim zakresie objęły prawo karne. Autorzy omawiają m.in.: - najważniejsze instytucje prawa karnego należące do nauki o przestępstwie i nauki o karze, - prawne aspekty odpowiedzialności niepełnoletnich, - odpowiedzialność represyjną podmiotów zbiorowych, - wybrane typizacje części szczególnej oraz zagadnienia części wojskowej Kodeksu karnego. Poszczególne rozdziały zawierają pytania kontrolne oraz zestawy kazusów. W książce zaprezentowano również – specjalnie opracowany – algorytm ułatwiający rozwiązywanie kazusów, a także przykładowy egzamin z prawa karnego. Podręcznik przygotowali pracownicy naukowi oraz praktycy związani z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego. Publikacja przeznaczona jest dla studentów i aplikantów. Autorzy posługują się bowiem wieloma narzędziami dydaktycznymi ułatwiającymi przyswojenie wiedzy oraz samodzielne jej sprawdzenie. W celu sprawniejszego poruszania się w tak różnorodnej materii zastosowano odpowiednie piktogramy.
Rok wydania | 2023 |
---|---|
Liczba stron | 800 |
Kategoria | Inne |
Wydawca | Wolters Kluwer Polska SA |
ISBN-13 | 978-83-8328-866-6 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wykaz skrótów ............................................................................................................. | 23 |
Wstęp .............................................................................................................................. | 27 |
Część pierwsza | |
WIADOMOŚCI WSTĘPNE | |
Rozdział I | |
Ogólne wiadomości o prawie karnym ..................................................................... | 31 |
Rozdział II | |
Historia odpowiedzialności karnej – jej założenia i sposoby realizacji ........... | 37 |
1. Oświeceniowy paradygmat i jego kształtowanie ............................................ | 37 |
1.1. Publicznoprawny charakter prawa karnego ............................................. | 38 |
1.2. Odpowiedzialność osobista. Indywidualizacja odpowiedzialności ..... | 39 |
1.3. Subiektywizacja odpowiedzialności .......................................................... | 40 |
1.4. Legalizm. Zasada określoności ................................................................... | 40 |
1.5. Racjonalizacja kar. Humanitaryzm ........................................................... | 42 |
1.6. Początki kary pozbawienia wolności ......................................................... | 43 |
2. Nauka prawa karnego po epoce oświecenia .................................................... | 44 |
2.1. Szkoła klasyczna ........................................................................................... | 45 |
2.2. Szkoła antropologiczna ................................................................................ | 46 |
2.3. Szkoła socjologiczna ..................................................................................... | 47 |
2.4. Odbywanie kary pozbawienia wolności. Powstanie i rozwój | |
penitencjarystyki .......................................................................................... | 48 |
2.5. Ruch obrony społecznej. Resocjalizacja .................................................... | 49 |
3. Polskie kodyfikacje karne XX wieku ................................................................ | 51 |
3.1. Kodyfikacja karna z 1932 roku ................................................................... | 51 |
3.2. Degradacja prawa karnego w okresie stalinowskim ............................... | 51 |
3.3. Kodyfikacja karna z 1969 roku ................................................................... | 53 |
3.4. Kodyfikacja karna z 1997 roku ................................................................... | 54 |
3.5. Nowelizacja Kodeksu karnego z 7.07.2022 r. ............................................ | 54 |
4. Współczesność prawa karnego .......................................................................... | 56 |
Rozdział III | |
Podstawowe współczesne pojęcia w prawie karnym w ogólności ...................... | 59 |
1. Czyn zabroniony .................................................................................................. | 59 |
2. Przestępstwo ......................................................................................................... | 60 |
3. Kara ....................................................................................................................... | 61 |
4. Środki reakcji karnoprawnej i środki penalne ................................................ | 62 |
5. Sprawca ................................................................................................................. | 63 |
6. Pokrzywdzony ...................................................................................................... | 64 |
7. Kryminalizacja, penalizacja, dekryminalizacja, depenalizacja | |
i kontrawencjonalizacja ...................................................................................... | 65 |
Rozdział IV | |
Nauki powiązane z prawem karnym ....................................................................... | 67 |
Rozdział V | |
Funkcje i specyfika prawa karnego .......................................................................... | 69 |
Rozdział VI | |
Zasady prawa karnego ................................................................................................ | 75 |
1. Pojęcie zasad prawa karnego .............................................................................. | 75 |
2. Zasada nullum crimen, nulla poena sine lege (nie ma przestępstwa | |
ani kary bez ustawy) ........................................................................................... | 75 |
3. Zasada nullum crimen sine periculo sociali (nie ma przestępstwa | |
bez społecznego niebezpieczeństwa) i zasada proporcjonalności ................ | 79 |
4. Zasada osobistej odpowiedzialności za popełniony czyn i zasada | |
indywidualizacji odpowiedzialności ................................................................ | 81 |
5. Zasada nullum crimen sine culpa (nie ma przestępstwa bez zawinienia) .. | 83 |
6. Zasada humanitaryzmu...................................................................................... | 86 |
7. Zasada in dubio pro reo (w razie wątpliwości na korzyść sprawcy) ............. | 88 |
Rozdział VII | |
Źródła prawa karnego, jego normy i ich wykładnia ............................................. | 89 |
1. Ogólnie o źródłach polskiego prawa powszechnie obowiązującego ............ | 89 |
1.1. Rodzaje źródeł prawa ................................................................................... | 89 |
1.1.1. Konstytucja ......................................................................................... | 90 |
1.1.2. Umowy międzynarodowe i prawo stanowione | |
przez organizację międzynarodową, której Rzeczpospolita | |
Polska jest członkiem ........................................................................ | 91 |
1.1.3. Rozporządzenia .................................................................................. | 96 |
1.1.4. Akty prawa wewnętrznego ............................................................... | 97 |
1.1.5. Akty prawa miejscowego .................................................................. | 97 |
1.1.6. Znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału | |
Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału | |
Praw Człowieka .................................................................................. | 98 |
2. Źródła polskiego prawa karnego – uwagi szczegółowe ................................. | 100 |
2.1. Wymóg określoności czynu zabronionego i kary w akcie prawnym | |
rangi co najmniej ustawy ............................................................................ | 100 |
2.2. Przepisy blankietowe i znaczenie rozporządzeń w uzupełnianiu ich | |
treści ............................................................................................................... | 100 |
2.3. Określanie wykroczeń w aktach prawa miejscowego ............................. | 101 |
2.4. Znaczenie doktryny, orzecznictwa i zwyczaju ......................................... | 102 |
3. Kodeks karny podstawowym źródłem prawa karnego .................................. | 104 |
4. Pozakodeksowe prawo karne ............................................................................. | 105 |
5. Normy prawnokarne i ich budowa ................................................................... | 106 |
5.1. Elementy składowe normy prawnokarnej ................................................ | 106 |
5.2. Normy sankcjonowane i sankcjonujące w prawie karnym .................... | 107 |
5.3. Sposoby ujęcia w normie sankcjonowanej istoty zakazu (nakazu) ....... | 110 |
5.4. Rodzaje sankcji za naruszenie norm sankcjonowanych ......................... | 111 |
6. Odrębności wykładni przepisów prawnokarnych .......................................... | 113 |
Rozdział VIII | |
Definicje legalne ........................................................................................................... | 119 |
1. Czyn zabroniony .................................................................................................. | 119 |
2. Stopień społecznej szkodliwości czynu ............................................................ | 120 |
3. Przestępstwa podobne ........................................................................................ | 121 |
4. Korzyść majątkowa lub osobista ....................................................................... | 122 |
5. Mienie oraz szkoda znacznej i wielkiej wartości ............................................ | 124 |
6. Rzecz ruchoma lub przedmiot ........................................................................... | 125 |
7. Kradzież szczególnie zuchwała .......................................................................... | 126 |
8. Młodociany ........................................................................................................... | 128 |
9. Osoba najbliższa .................................................................................................. | 129 |
10. Groźba bezprawna ............................................................................................... | 130 |
11. Funkcjonariusz publiczny .................................................................................. | 131 |
12. Dokument ............................................................................................................. | 132 |
13. Faktura .................................................................................................................. | 133 |
14. Statek wodny ........................................................................................................ | 134 |
15. Stan nietrzeźwości ............................................................................................... | 135 |
16. Żołnierz i rozkaz .................................................................................................. | 136 |
17. Osoba pełniąca funkcję publiczną .................................................................... | 137 |
18. Przestępstwo o charakterze terrorystycznym ................................................. | 138 |
19. Występek o charakterze chuligańskim ............................................................ | 139 |
20. Handel ludźmi...................................................................................................... | 142 |
21. Adopcja ................................................................................................................. | 144 |
22. Niewolnictwo ....................................................................................................... | 145 |
23. Rozmiar działalności przedsiębiorstwa ........................................................... | 146 |
24. Koszty inne niż odsetki ...................................................................................... | 147 |
Część druga | |
NAUKA O PRZESTĘPSTWIE | |
Rozdział I | |
Pojęcie przestępstwa.................................................................................................... | 151 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 151 |
2. Przestępstwo jako czyn człowieka .................................................................... | 153 |
3. Problematyka zaniechania ................................................................................. | 155 |
4. Typ czynu zabronionego..................................................................................... | 157 |
5. Bezprawność czynu ............................................................................................. | 158 |
6. Społeczna szkodliwość czynu ............................................................................ | 162 |
7. Wina w prawie karnym ...................................................................................... | 164 |
Rozdział II | |
Ustawowe znamiona czynu zabronionego .............................................................. | 171 |
1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................ | 171 |
2. Przedmiot ochrony .............................................................................................. | 171 |
3. Strona przedmiotowa .......................................................................................... | 174 |
3.1. O znamionach strony przedmiotowej ogólnie ......................................... | 174 |
4. Strona podmiotowa ............................................................................................. | 179 |
4.1. Umyślność ..................................................................................................... | 182 |
4.2. Nieumyślność ................................................................................................ | 186 |
4.3. Strona podmiotowa mieszana .................................................................... | 188 |
5. Podmiot ................................................................................................................. | 190 |
6. Inne podziały i rodzaje znamion czynu zabronionego .................................. | 191 |
Rozdział III | |
Przesłanki przypisania skutku ................................................................................. | 195 |
1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................ | 195 |
2. Teoria warunkowości, teoria ekwiwalencji, test conditio sine qua non ...... | 197 |
3. Teoria warunku właściwego – odpowiadającego empirycznie | |
potwierdzonej prawidłowości ............................................................................ | 199 |
4. Teoria adekwatnego związku przyczynowego i teoria relewancji ................ | 200 |
5. Koncepcja obiektywnego przypisania skutku ................................................. | 202 |
6. Przyczynowość zaniechania .............................................................................. | 207 |
Rozdział IV | |
Podziały przestępstw .................................................................................................. | 213 |
1. Zbrodnie i występki ............................................................................................ | 213 |
2. Typizacje narażenia na niebezpieczeństwo ..................................................... | 215 |
3. Typy podstawowe i zmodyfikowane ................................................................. | 217 |
4. Czyny ścigane z urzędu, z urzędu na wniosek pokrzywdzonego | |
i z oskarżenia prywatnego .................................................................................. | 219 |
Rozdział V | |
Czas i miejsce popełnienia czynu zabronionego ................................................... | 223 |
Rozdział VI | |
Formy stadialne i zasady odpowiedzialności za nie ............................................. | 229 |
1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................ | 229 |
2. Przygotowanie ...................................................................................................... | 231 |
3. Usiłowanie ............................................................................................................ | 234 |
4. Dokonanie ............................................................................................................ | 243 |
Rozdział VII | |
Współdziałanie przestępne ........................................................................................ | 247 |
1. Problem współdziałania przestępnego ............................................................. | 247 |
2. Sprawcze postacie współdziałania .................................................................... | 249 |
2.1. Sprawstwo pojedyncze ................................................................................. | 250 |
2.2. Współsprawstwo ........................................................................................... | 250 |
2.3. Sprawstwo kierownicze ............................................................................... | 253 |
2.4. Sprawstwo poleceniowe ............................................................................... | 255 |
3. Niesprawcze postacie współdziałania ............................................................... | 257 |
3.1. Podżeganie..................................................................................................... | 259 |
3.2. Pomocnictwo ................................................................................................ | 262 |
3.3. Pomocnictwo a współsprawstwo. Problem istoty sprawstwa ................ | 264 |
3.4. Podżeganie i pomocnictwo do przestępstwa nieumyślnego .................. | 266 |
4. Zasady odpowiedzialności za współdziałanie i prowokację ......................... | 268 |
4.1. Zasady ogólne ............................................................................................... | 268 |
4.2. Właściwości osobiste współdziałającego .................................................. | 269 |
4.3. Czynny żal ..................................................................................................... | 270 |
4.4. Prowokacja .................................................................................................... | 271 |
Rozdział VIII | |
Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną ............................................. | 275 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 275 |
2. Brak czynu ............................................................................................................ | 276 |
3. Niewypełnienie ustawowych znamion czynu zabronionego – pierwotna | |
legalność ................................................................................................................ | 277 |
4. Brak bezprawności .............................................................................................. | 281 |
4.1. Pojęcia kontratypu i kontratypizacji ......................................................... | 281 |
4.2. Problem kontratypów pozaustawowych ................................................... | 283 |
4.3. Obrona konieczna ........................................................................................ | 284 |
4.4. Stan wyższej konieczności .......................................................................... | 290 |
4.5. Ryzyko nowatorstwa (kontratyp dopuszczalnego ryzyka, | |
eksperyment) ................................................................................................. | 295 |
4.6. Kontratyp szczególnych uprawnień i obowiązków ................................. | 297 |
4.7. Kontratyp karcenia małoletnich ................................................................ | 298 |
4.8. Zwyczaj .......................................................................................................... | 299 |
5. Znikomość społecznej szkodliwości ................................................................. | 300 |
6. Okoliczności wyłączające i umniejszające winę ............................................. | 302 |
6.1. Wprowadzenie do okoliczności uniemożliwiających przypisanie | |
winy ................................................................................................................ | 302 |
6.2. Nieletniość ..................................................................................................... | 303 |
6.3. Niepoczytalność ........................................................................................... | 306 |
6.4. Błąd co do faktu – art. 28 k.k...................................................................... | 309 |
6.5. Błąd co do kontratypu lub okoliczności wyłączającej winę – | |
art. 29 k.k. ...................................................................................................... | 312 |
6.6. Błąd co do prawa – art. 30 k.k. ................................................................... | 313 |
6.7. Stan wyższej konieczności .......................................................................... | 315 |
6.8. Tak zwana klauzula dobrego samarytanina ............................................. | 316 |
Rozdział IX | |
Obowiązywanie polskiej ustawy karnej w czasie, w miejscu i co do osób ....... | 319 |
1. Obowiązywanie ustawy karnej w czasie .......................................................... | 319 |
2. Zmiana ustawodawstwa przed wydaniem wyroku ........................................ | 319 |
3. Zmiana ustawodawstwa po wydaniu prawomocnego wyroku .................... | 326 |
4. Obowiązywanie ustawy karnej co do miejsca ................................................. | 327 |
5. Zasada terytorialności oraz bandery ................................................................ | 327 |
6. Zasady obowiązywania polskiej ustawy karnej za czyny popełnione | |
za granicą .............................................................................................................. | 332 |
7. Orzeczenia zapadłe za granicą – moc prawna wyroku obcego .................... | 336 |
Rozdział X | |
Jedność – wielość czynów i przestępstw .................................................................. | 341 |
1. Jeden czyn – jeden czyn zabroniony ................................................................. | 341 |
2. Zbieg przepisów ustawy ...................................................................................... | 346 |
3. Typizacje przewidujące wieloczynowość (przestępstwa wieloczynowe) ..... | 350 |
4. Ciąg przestępstw .................................................................................................. | 351 |
5. Realny zbieg przestępstw .................................................................................... | 356 |
6. Przestępstwa podlegające współukaraniu ....................................................... | 357 |
7. Podsumowanie ..................................................................................................... | 359 |
Część trzecia | |
NAUKA O ŚRODKACH KARNOPRAWNEJ REAKCJI | |
Rozdział I | |
Zagadnienia wstępne ................................................................................................... | 365 |
Rozdział II | |
Kary ................................................................................................................................ | 371 |
1. Katalog kar ........................................................................................................... | 371 |
2. Kara grzywny ....................................................................................................... | 372 |
3. Kara ograniczenia wolności ............................................................................... | 375 |
4. Kara pozbawienia wolności................................................................................ | 377 |
4.1. Terminowa kara pozbawienia wolności .................................................... | 379 |
4.2. Kara dożywotniego pozbawienia wolności .............................................. | 381 |
5. Sekwencyjne orzeczenie terminowej kary pozbawienia wolności oraz | |
kary ograniczenia wolności ............................................................................... | 382 |
Rozdział III | |
Środki karne ................................................................................................................. | 385 |
1. Środki karne w polskim prawie karnym .......................................................... | 385 |
2. Pozbawienie praw publicznych .......................................................................... | 386 |
3. Zakazy i nakaz ..................................................................................................... | 387 |
3.1. Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania | |
określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności | |
gospodarczej .................................................................................................. | 387 |
3.2. Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, | |
leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi ........................... | 387 |
3.3. Zakaz zajmowania stanowiska lub wykonywania zawodu lub pracy | |
w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego, | |
a także w spółkach prawa handlowego, w których Skarb Państwa | |
lub jednostka samorządu terytorialnego posiadają bezpośrednio | |
lub pośrednio przez inne podmioty co najmniej 10% akcji | |
lub udziałów .................................................................................................. | 388 |
3.4. Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, | |
kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się | |
do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu | |
bez zgody sądu i nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego | |
wspólnie z pokrzywdzonym ....................................................................... | 389 |
3.5. Zakaz wstępu na imprezę masową ............................................................. | 390 |
3.6. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach | |
hazardowych ................................................................................................. | 391 |
3.7. Zakaz prowadzenia pojazdów .................................................................... | 392 |
4. Świadczenie pieniężne ........................................................................................ | 393 |
5. Podanie wyroku do publicznej wiadomości .................................................... | 394 |
6. Degradacja ............................................................................................................ | 394 |
Rozdział IV | |
Przepadki, środki kompensacyjne i nawiązka ...................................................... | 397 |
1. Wprowadzenie ..................................................................................................... | 397 |
2. Przepadek.............................................................................................................. | 398 |
3. Środek kompensacyjny ....................................................................................... | 400 |
4. Nawiązka............................................................................................................... | 401 |
Rozdział V | |
Środki związane z poddaniem sprawcy próbie...................................................... | 405 |
1. Uwagi wstępne ..................................................................................................... | 405 |
2. Warunkowe umorzenie postępowania karnego ............................................. | 406 |
2.1. Istota ............................................................................................................... | 406 |
2.2. Przesłanki stosowania ................................................................................. | 407 |
2.3. Rygory okresu próby .................................................................................... | 408 |
2.4. Skutki przebiegu próby ................................................................................ | 410 |
3. Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności ............... | 412 |
3.1. Istota ............................................................................................................... | 412 |
3.2. Przesłanki stosowania ................................................................................. | 412 |
3.3. Rygory okresu próby .................................................................................... | 414 |
3.4. Skutki przebiegu próby ................................................................................ | 416 |
4. Warunkowe przedterminowe zwolnienie ........................................................ | 419 |
4.1. Istota ............................................................................................................... | 419 |
4.2. Przesłanki stosowania ................................................................................. | 419 |
4.3. Rygory okresu próby .................................................................................... | 422 |
4.4. Skutki przebiegu próby ................................................................................ | 423 |
5. Skrócenie kary ograniczenia wolności i wykonywania środków karnych ...... | 424 |
5.1. Skrócenie kary ograniczenia wolności ...................................................... | 424 |
5.2. Skrócenie wykonywania środków karnych .............................................. | 425 |
Rozdział VI | |
Wymiar kary i środków karnych .............................................................................. | 429 |
1. Ustawowy wymiar kary ...................................................................................... | 429 |
2. Sądowy wymiar kary .......................................................................................... | 445 |
3. Mediacje w sprawach karnych ........................................................................... | 455 |
Rozdział VII | |
Środki zabezpieczające ............................................................................................... | 461 |
1. Istota i funkcje środków zabezpieczających .................................................... | 461 |
2. Katalog środków zabezpieczających ................................................................. | 462 |
3. Zasady orzekania środków zabezpieczających ................................................ | 464 |
4. Przesłanki stosowania środków zabezpieczających ....................................... | 465 |
5. Stosowanie środków zabezpieczających ........................................................... | 469 |
Rozdział VIII | |
Ustawa o sprawcach szczególnie niebezpiecznych. KOZZD w Gostyninie ..... | 473 |
Rozdział IX | |
Ustanie i ograniczenie karalności ............................................................................ | 479 |
1. Podokonaniowy czynny żal ............................................................................... | 479 |
2. Wyłączenie karalności związane ze zmniejszonym stopniem winy ............ | 481 |
3. Immunitety ........................................................................................................... | 482 |
4. Przedawnienie ...................................................................................................... | 484 |
4.1. Uwagi ogólne ................................................................................................. | 484 |
4.2. Przedawnienie ścigania ............................................................................... | 485 |
4.3. Przedawnienie wyrokowania ...................................................................... | 486 |
4.4. Przedawnienie wykonania kary ................................................................. | 486 |
4.5. Spoczywanie biegu przedawnienia i wyłączenie przedawnienia .......... | 487 |
5. Amnestia, abolicja i akt łaski ............................................................................. | 488 |
Rozdział X | |
Zatarcie skazania ......................................................................................................... | 493 |
1. Skutki skazania i istota jego zatarcia ................................................................ | 493 |
2. Zasady zatarcia skazania .................................................................................... | 495 |
3. Skazania niepodlegające zatarciu ...................................................................... | 497 |
4. Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym ........................................ | 497 |
Rozdział XI | |
Prawne aspekty przestępczości niepełnoletnich ................................................... | 501 |
1. Pozycja niepełnoletniego sprawcy czynu naruszającego normy społeczne | |
(w tym normy prawnokarne) ............................................................................. | 502 |
2. Ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich ............................................... | 503 |
2.1. Uwagi wprowadzające ................................................................................. | 503 |
2.2. Cel ustawy...................................................................................................... | 504 |
2.3. Zakres obowiązywania ................................................................................ | 504 |
2.4. Środki przewidziane w ustawie .................................................................. | 505 |
2.5. Zasady orzekania środków .......................................................................... | 506 |
3. Odpowiedzialność karna nieletnich ................................................................. | 507 |
4. Odpowiedzialność niepełnoletniego, który ma status osoby dorosłej | |
w prawie karnym ................................................................................................. | 508 |
5. Podsumowanie – kategorie wiekowe a rodzaj czynu i prawne następstwa ..... | 509 |
6. Odpowiedzialność rodziców .............................................................................. | 510 |
Rozdział XII | |
Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą | |
kary ................................................................................................................................. | 513 |
Część czwarta | |
WYBRANE TYPIZACJE CZĘŚCI SZCZEGÓLNEJ | |
Rozdział I | |
Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne ...... | 523 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 523 |
2. Wojna napastnicza (art. 117) .............................................................................. | 523 |
3. Ludobójstwo (art. 118) ........................................................................................ | 524 |
4. Zbrodnie przeciwko ludzkości (art. 118a) ........................................................ | 525 |
5. Dyskryminacja (art. 119) .................................................................................... | 526 |
6. Stosowanie środków masowej zagłady (art. 120) ............................................ | 526 |
7. Wytwarzanie, gromadzenie lub obrót zakazanymi środkami masowej | |
zagłady (art. 121) .................................................................................................. | 527 |
8. Niedopuszczalne sposoby lub środki walki (art. 122) .................................... | 528 |
9. Zabójstwo wojenne (art. 123) ............................................................................. | 528 |
10. Inne przestępne naruszenia prawa międzynarodowego (art. 124) .............. | 529 |
11. Zamach na mienie lub dobra kultury (art. 125) .............................................. | 529 |
12. Bezprawne używanie znaków (art. 126) ........................................................... | 530 |
13. Publiczne nawoływanie do popełnienia przestępstw z rozdziału XVI k.k. | |
lub ich publiczne pochwalanie (art. 126a) ........................................................ | 531 |
14. Dopuszczenie do popełnienia przestępstw z rozdziału XVI k.k. | |
(art. 126b) .............................................................................................................. | 531 |
15. Przygotowania do przestępstw przeciwko pokojowi, ludzkości | |
oraz przestępstw wojennych (art. 126c) ........................................................... | 532 |
Rozdział II | |
Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej .............................................. | 535 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 535 |
2. Zamach na Rzeczpospolitą Polską (art. 127) ................................................... | 536 |
3. Zamach stanu (art. 128) ...................................................................................... | 537 |
4. Zdrada dyplomatyczna (art. 129) ...................................................................... | 538 |
5. Szpiegostwo (art. 130) ......................................................................................... | 539 |
6. Czynny żal (art. 131)............................................................................................ | 542 |
7. Dezinformacja wywiadowcza (art. 132) ........................................................... | 543 |
8. Znieważenie narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej (art. 133) ...................... | 544 |
9. Zamach na życie Prezydenta RP (art. 134) ...................................................... | 544 |
10. Czynna napaść na Prezydenta RP (art. 135 § 1) .............................................. | 545 |
11. Znieważenie Prezydenta RP (art. 135 § 2) ....................................................... | 546 |
12. Czynna napaść na przedstawiciela obcego państwa lub znieważenie go | |
(art. 136) ................................................................................................................ | 549 |
13. Znieważenie znaku lub symbolu państwowego (art. 137) ............................. | 550 |
14. Zasada wzajemności ścigania (art. 138) ........................................................... | 551 |
15. Przepadek przedmiotów (art. 139) .................................................................... | 552 |
Rozdział III | |
Przestępstwa przeciwko obronności ........................................................................ | 553 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 553 |
2. Zamach na jednostkę Sił Zbrojnych RP (art. 140) .......................................... | 553 |
3. Podjęcie służby w obcym wojsku (art. 141) ...................................................... | 554 |
4. Zaciąg do wojska obcego (art. 142) ................................................................... | 556 |
5. Samouszkodzenie i inne podstępne zabiegi w celu zwolnienia od służby | |
wojskowej (art. 143) ............................................................................................. | 556 |
6. Uchylanie się od odbywania służby wojskowej (art. 144) .............................. | 557 |
7. Uchylanie się od pełnienia służby zastępczej (art. 145, 146, 147) ................. | 558 |
Rozdział IV | |
Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu................................................................. | 561 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 561 |
2. Typy zabójstwa ..................................................................................................... | 562 |
2.1. Zabójstwo w typie podstawowym (art. 148 § 1) ....................................... | 562 |
2.2. Kwalifikowane typy zabójstwa ................................................................... | 564 |
2.2.1. Zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem (art. 148 § 2 pkt 1) ..... | 564 |
2.2.2. Zabójstwo w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem lub | |
rozbojem (art. 148 § 2 pkt 2) ............................................................. | 565 |
2.2.3. Zabójstwo w wyniku motywacji zasługującej na szczególne | |
potępienie (art. 148 § 2 pkt 3) ........................................................... | 566 |
2.2.4. Zabójstwo z użyciem materiałów wybuchowych | |
(art. 148 § 2 pkt 4) .............................................................................. | 567 |
2.2.5. Zabójstwo jednym czynem więcej niż jednej osoby | |
lub zabójstwo popełnione przez sprawcę uprzednio | |
prawomocnie skazanego za zabójstwo, zabójstwo | |
funkcjonariusza publicznego w związku z jego służbą | |
(art. 148 § 3) ........................................................................................ | 568 |
2.3. Uprzywilejowane typy zabójstwa .............................................................. | 569 |
2.3.1. Zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia (art. 148 § 4) ....... | 569 |
2.3.2. Dzieciobójstwo (art. 149) .................................................................. | 570 |
2.3.3. Zabójstwo eutanatyczne (art. 150) i pomoc do samobójstwa | |
(art. 151) ............................................................................................... | 571 |
3. Nielegalna aborcja (art. 152–154) ...................................................................... | 573 |
4. Bójka lub pobicie (art. 158 i 159) ....................................................................... | 576 |
5. Typizacje, których skutkiem jest narażenie na niebezpieczeństwo | |
(art. 160 i 161), oraz przestępstwo nieudzielenia pomocy (art. 162) ............. | 578 |
Rozdział V | |
Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i bezpieczeństwu | |
w komunikacji .............................................................................................................. | 581 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 581 |
2. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu ............................ | 582 |
2.1. Sprowadzenie niebezpiecznego zdarzenia (art. 163) ............................... | 583 |
2.2. Sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa (art. 164) ................ | 583 |
2.3. Sprowadzenie innego niebezpieczeństwa powszechnego (art. 165)...... | 584 |
2.4. Porwanie środka transportu (art. 166) ...................................................... | 584 |
2.5. Karalność przygotowania (art. 168) ........................................................... | 585 |
2.6. Czynny żal (art. 169) .................................................................................... | 586 |
3. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji ............................. | 586 |
3.1. Katastrofa komunikacyjna (art. 173) ......................................................... | 586 |
3.2. Wypadek w komunikacji (art. 177) ............................................................ | 587 |
3.3. Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości (art. 178a) ....................... | 590 |
Rozdział VI | |
Przestępstwa przeciwko środowisku ....................................................................... | 593 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 593 |
2. Powodowanie zniszczenia w przyrodzie (art. 181) ......................................... | 595 |
3. Zanieczyszczenie środowiska (art. 182) ........................................................... | 596 |
4. Nieodpowiednie postępowanie z odpadami (art. 183) ................................... | 596 |
5. Niewłaściwe postępowanie z materiałami promieniotwórczymi (art. 184) | 597 |
Rozdział VII | |
Przestępstwa przeciwko różnym aspektom wolności .......................................... | 599 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 599 |
2. Pozbawienie wolności (art. 189) ........................................................................ | 603 |
3. Handel ludźmi (art. 189a) ................................................................................... | 605 |
4. Groźba karalna (art. 190) ................................................................................... | 605 |
5. Uporczywe nękanie (art. 190a) .......................................................................... | 607 |
6. Zmuszanie (art. 191) ............................................................................................ | 608 |
7. Bezprawne utrwalanie lub rozpowszechnianie wizerunku intymnego | |
(art. 191a) .............................................................................................................. | 610 |
8. Zmuszanie do zawarcia małżeństwa lub nakłanianie do opuszczenia | |
kraju w celu zmuszenia do zawarcia małżeństwa (art. 191b) ........................ | 611 |
9. Zabieg leczniczy bez zgody pacjenta (art. 192) ................................................ | 612 |
10. Naruszenie miru domowego (art. 193 § 1) ....................................................... | 613 |
11. Dyskryminacja ze względu na wyznanie lub bezwyznaniowość (art. 194) ..... | 613 |
12. Przeszkadzanie aktom religijnym (art. 195) .................................................... | 614 |
13. Obraza uczuć religijnych (art. 196) ................................................................... | 615 |
14. Zgwałcenie ............................................................................................................ | 617 |
15. Seksualne wykorzystanie osoby bezradnej (art. 198) ..................................... | 619 |
16. Seksualne wykorzystanie zależności lub zaufania (art. 199) ......................... | 620 |
17. Obcowanie płciowe z małoletnim i przestępstwa związane z pedofilią | |
(art. 200–200b) ..................................................................................................... | 621 |
18. Kazirodztwo (art. 201) ........................................................................................ | 624 |
19. Pornografia (art. 202) .......................................................................................... | 625 |
20. Przestępstwa związane z prostytucją (art. 203 i 204) ..................................... | 626 |
Rozdział VIII | |
Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece .............................................................. | 629 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 629 |
2. Znęcanie się (art. 207) ......................................................................................... | 630 |
3. Niealimentacja (art. 209) .................................................................................... | 631 |
Rozdział IX | |
Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej ......................................... | 635 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 635 |
2. Zniesławienie – pomówienie (art. 212)............................................................. | 636 |
3. Kontratyp dopuszczalnej krytyki (art. 213)..................................................... | 637 |
4. Zniewaga (art. 216) .............................................................................................. | 639 |
5. Naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217) .................................................. | 640 |
Rozdział X | |
Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową ......... | 643 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 643 |
2. Złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracowniczych (art. 218) ............ | 644 |
3. Naruszenie obowiązków w zakresie bhp (art. 220) ........................................ | 646 |
Rozdział XI | |
Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych | |
i samorządowych.......................................................................................................... | 649 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 649 |
2. Ochrona funkcjonariuszy publicznych ............................................................ | 651 |
2.1. Naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza lub osoby | |
przybranej mu do pomocy (art. 222) ......................................................... | 652 |
2.2. Zniewaga funkcjonariusza publicznego (art. 226) .................................. | 653 |
2.3. Czynna napaść na funkcjonariusza publicznego (art. 223).................... | 653 |
2.4. Wymuszenie (art. 224) ................................................................................. | 654 |
3. Przestępstwa o charakterze korupcyjnym ....................................................... | 655 |
3.1. Łapownictwo bierne i czynne (art. 228 i 229) .......................................... | 655 |
3.1.1. Łapownictwo bierne .......................................................................... | 655 |
3.1.2. Łapownictwo czynne ........................................................................ | 659 |
3.2. Przestępstwa płatnej protekcji (art. 230–230a) ........................................ | 660 |
4. Przestępstwo przywłaszczenia funkcji (art. 227) i przestępstwo | |
przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków | |
przez funkcjonariusza publicznego (art. 231) .................................................. | 661 |
4.1. Przywłaszczenie funkcji .............................................................................. | 661 |
4.2. Przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązku przez | |
funkcjonariusza publicznego ...................................................................... | 662 |
Rozdział XII | |
Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości ......................................... | 665 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 665 |
2. Przemoc lub groźba względem sądu (art. 232) ................................................ | 666 |
3. Znęcanie się w celu uzyskania wypowiedzi o określonej treści | |
(art. 246) ................................................................................................................ | 668 |
4. Fałszywe zeznania (art. 233) .............................................................................. | 669 |
5. Publiczne rozpowszechnianie wiadomości z postępowania | |
przygotowawczego (art. 241) .............................................................................. | 670 |
6. Naruszenie zakazu sądowego (art. 244) ........................................................... | 671 |
7. Znęcanie się nad osobą pozbawioną wolności (art. 247) ............................... | 672 |
Rozdział XIII | |
Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu .............................................. | 675 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 675 |
2. Wzięcie zakładnika (art. 252) ............................................................................ | 675 |
3. Udział w zbiegowisku (art. 254) ........................................................................ | 676 |
4. Propagowanie nazizmu, komunizmu, faszyzmu lub innego ustroju | |
totalitarnego (art. 256) ........................................................................................ | 677 |
5. Udział w grupie lub związku przestępczym (art. 258) ................................... | 678 |
6. Nielegalny wyrób i handel bronią palną oraz amunicją, nielegalne ich | |
posiadanie (art. 263) ............................................................................................ | 681 |
7. Nielegalne przekroczenie granicy (art. 264 § 2), nielegalne | |
organizowanie wbrew przepisom innym osobom przekraczania granicy | |
Rzeczypospolitej Polskiej (art. 264 § 3), organizowanie przekraczania | |
wbrew przepisom granic innego państwa (art. 264 § 4), umożliwianie | |
lub ułatwianie innej osobie wbrew przepisom pobytu na terytorium | |
Rzeczypospolitej Polskiej (art. 264a § 1) .......................................................... | 682 |
Rozdział XIV | |
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji ........................................................ | 685 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 685 |
2. Przestępstwo ujawnienia lub wykorzystania informacji niejawnych | |
(art. 265) ................................................................................................................ | 686 |
3. Przestępstwo ujawnienia informacji uzyskanych w związku z pełnioną | |
funkcją (art. 266) ................................................................................................. | 687 |
4. Przestępstwo nielegalnego uzyskania informacji (art. 267) .......................... | 689 |
5. Przestępstwo niszczenia informacji (art. 268)................................................. | 689 |
6. Przestępstwo niszczenia danych informatycznych (art. 268a i 269) ............ | 690 |
7. Przestępstwo zakłócania pracy systemu komputerowego (art. 269a) .......... | 691 |
8. Wytwarzanie urządzeń i oprogramowania do przestępstw | |
komputerowych i obrót nimi (art. 269b) .......................................................... | 692 |
Rozdział XV | |
Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów ........................................ | 695 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 695 |
2. Fałsz materialny dokumentu (art. 270 § 1) ...................................................... | 697 |
3. Fałszerstwo faktur (art. 270a) ............................................................................ | 698 |
4. Fałsz intelektualny dokumentu (art. 271) ........................................................ | 700 |
5. Podanie w fakturze nieprawdy (art. 271a) ....................................................... | 701 |
6. Wyłudzenie podstępem poświadczenia nieprawdy (art. 272)....................... | 702 |
7. Używanie dokumentu poświadczającego nieprawdę (art. 273) .................... | 702 |
8. Zbycie dokumentu tożsamości (art. 274) ......................................................... | 703 |
9. Posługiwanie się cudzym dokumentem (art. 275 § 1), bezprawny | |
transfer za granicę dokumentu stwierdzającego tożsamość innej osoby | |
(art. 275 § 2) .......................................................................................................... | 703 |
10. Bezprawne niszczenie dokumentów (art. 276) ................................................ | 704 |
11. Niszczenie, usuwanie znaków granicznych (art. 277) .................................... | 704 |
12. Fałszowanie faktur ze znaczną kwotą należności (art. 277a) ........................ | 705 |
13. Wysokość grzywny w razie skazania za fałszowanie faktur (art. 277b) ...... | 705 |
14. Nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpienie od wymierzenia kary | |
wobec sprawcy przestępstwa fałszowania faktur (art. 277c i 277d) ............. | 706 |
Rozdział XVI | |
Przestępstwa przeciwko mieniu ............................................................................... | 707 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 707 |
2. Kradzież ................................................................................................................ | 711 |
3. Typy zmodyfikowane kradzieży ........................................................................ | 713 |
4. Kradzież rozbójnicza i wymuszenie rozbójnicze ............................................ | 714 |
5. Przywłaszczenie ................................................................................................... | 715 |
6. Oszustwo ............................................................................................................... | 716 |
7. Zniszczenie mienia .............................................................................................. | 717 |
8. Paserstwo .............................................................................................................. | 718 |
Rozdział XVII | |
Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu .............................................. | 721 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 721 |
2. Nadużycie zaufania (art. 296) ............................................................................ | 724 |
3. Oszustwo finansowe (art. 297) .......................................................................... | 728 |
4. Pranie brudnych pieniędzy (art. 299) ............................................................... | 731 |
5. Naruszenie interesów majątkowych uczestników obrotu gospodarczego | |
przez nierzetelną dokumentację (art. 303) ....................................................... | 733 |
Rozdział XVIII | |
Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi ...... | 737 |
1. Uwagi ogólne ........................................................................................................ | 737 |
2. Fałszerstwo środków płatniczych (art. 310) ..................................................... | 738 |
3. Oszustwo kapitałowe (art. 311) .......................................................................... | 741 |
4. Fałszerstwo znaków i narzędzi (art. 313–315) ................................................. | 742 |
Część piąta | |
WYBRANE ZAGADNIENIA CZĘŚCI WOJSKOWEJ KODEKSU KARNEGO | |
Rozdział I | |
Prawo karne wojskowe – uwagi ogólne ................................................................... | 747 |
1. Pojęcie oraz istota sił zbrojnych ......................................................................... | 747 |
2. Pojęcie oraz istota prawa wojskowego .............................................................. | 748 |
3. Pojęcie oraz istota dyscypliny wojskowej ......................................................... | 749 |
4. Pojęcie, funkcje oraz systematyka prawa karnego wojskowego ................... | 750 |
4.1. Pojęcie i funkcje prawa karnego wojskowego .......................................... | 750 |
4.2. Systematyka prawa karnego wojskowego ................................................. | 751 |
Rozdział II | |
Przestępstwo wojskowe ............................................................................................... | 753 |
1. Pojęcie przestępstwa wojskowego ..................................................................... | 753 |
2. Podmiot przestępstw wojskowych .................................................................... | 754 |
3. Przedmiot ochrony przestępstw wojskowych ................................................. | 755 |
4. Zakres terytorialny odpowiedzialności za przestępstwo wojskowe ............ | 756 |
Rozdział III | |
Rozkaz oraz ostateczna potrzeba w prawie karnym wojskowym ...................... | 757 |
1. Istota rozkazu ....................................................................................................... | 757 |
2. Odpowiedzialność żołnierza za wydanie oraz wykonanie rozkazu | |
przestępnego ......................................................................................................... | 758 |
2.1. Teorie związania żołnierza rozkazem ....................................................... | 758 |
2.2. Okoliczność wyłączająca winę z art. 318 k.k. oraz odmowa | |
wykonania rozkazu ...................................................................................... | 759 |
3. Kontratyp ostatecznej potrzeby w wojskowym prawie karnym................... | 762 |
Rozdział IV | |
Kary oraz środki karne w prawie karnym wojskowym ....................................... | 765 |
1. Kara aresztu wojskowego ................................................................................... | 765 |
2. Kara ograniczenia wolności ............................................................................... | 766 |
3. Środki karne w prawie karnym wojskowym ................................................... | 767 |
4. Wybrane różnice w wykonywaniu kar i innych środków penalnych | |
w prawie karnym wojskowym ........................................................................... | 768 |
Rozdział V | |
Odpowiednie stosowanie wybranych przepisów części wojskowej Kodeksu | |
karnego w innych służbach mundurowych ............................................................ | 771 |
Aneks .............................................................................................................................. | 775 |
I. Algorytm rozwiązywania kazusu................................................................... | 775 |
II. Kazus przekrojowy ........................................................................................... | 777 |
III. Test z prawa karnego ........................................................................................ | 779 |
Skorowidz ...................................................................................................................... | 785 |
O autorach ..................................................................................................................... | 799 |