INNE EBOOKI AUTORA
Autor:
Wydawca:
Format:
Opracowanie dotyczy kwestii odpowiedzialności odszkodowawczej za niezgodne z prawem działania organów administracji publicznej, w tym. m.in.
zakres przedmiotowy i podmiotowy odpowiedzialności;
katalog działań niezgodnych z prawem oraz pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej;
przedawnienie roszczeń odszkodowawczych;
odpowiedzialność odszkodowawczą organów władzy publicznej w prawie międzynarodowym.
W monografii dokonano także:
oceny skuteczności i efektywności regulacji konstytucyjnej i ustawowej z perspektywy ochrony prawa jednostki,
oceny tendencji rozwojowych w kwestii kompensacji za szkody wyrządzone niezgodnie z prawem organów administracji publicznej.
Publikacja uwzględnia zmiany legislacyjne wynikające z nowelizacji ustawy z 7.04.2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 1.06.2017 r.
Adresaci:Publikacja jest przeznaczona dla pracowników administracji rządowej i samorządowej. Może być przydatna także adwokatom, radcom prawnym i sędziom w ich codziennej pracy.
Rok wydania | 2018 |
---|---|
Liczba stron | 526 |
Kategoria | Inne |
Wydawca | Wolters Kluwer Polska SA |
ISBN-13 | 978-83-8160-287-7 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wykaz skrótów | 10 |
I. Źródła prawa | 10 |
II. Czasopisma | 11 |
III. Sądy i inne instytucje | 12 |
IV. Inne | 13 |
Wstęp | 14 |
ROZDZIAŁ I | 19 |
Ewolucja zasad odpowiedzialności odszkodowawczej za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej | 19 |
1. Wprowadzenie | 19 |
2. Konstytucja marcowa z 1921 r. | 20 |
3. Kodeks zobowiązań | 25 |
4. Ustawa o odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych przy wykonywaniu powierzonych czynności z 15 listopada 1956 r. | 28 |
5. Kodeks cywilny z 1964 r. | 35 |
6. Nowelizacja k.p.a. z 31 stycznia 1980 r. | 41 |
7. Nowelizacja Kodeksu cywilnego z 23 sierpnia 1996 r. w związku z reaktywacją samorządu terytorialnego | 47 |
8. Uchwalenie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. | 49 |
9. Wyrok TK z 4 grudnia 2001 r. (SK 18/00) | 49 |
10. Ustawa nowelizująca z 2004 r. | 53 |
Podsumowanie | 54 |
Rozdział II | 56 |
Zagadnienia intertemporalne związane ze zmianami ustawodawczymi i tzw. derogacją trybunalską | 56 |
1. Informacje ogólne | 56 |
2. Konsekwencje intertemporalne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego | 61 |
2.1. Wina jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa (zagadnienia intertemporalne powstałe po wyroku TK z 4 grudnia 2001 r., SK 18/00) | 62 |
2.1.1. Problemy intertemporalne związane z derogacją trybunalską art. 418 k.c. | 62 |
2.1.2. Problemy intertemporalne związane z orzeczeniem interpretacyjnym dotyczącym art. 417 k.c. | 64 |
2.2. Zakres odszkodowania w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego | 68 |
2.2.1. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 23 września 2003 r., K 20/02 | 69 |
2.2.2. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 kwietnia 2014 r., SK 56/12 | 70 |
3. Problemy intertemporalne powstałe na gruncie art. 5 ustawy nowelizującej z 2004 r. | 74 |
3.1. Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych z art. 160 k.p.a. | 75 |
3.1.1. Moment wydania nadzwyczajnej decyzji weryfikacyjnej jako łącznik czasowy | 76 |
3.1.2. Moment wydania decyzji szkodzącej jako łącznik czasowy | 85 |
3.2. Droga dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z art. 160 k.p.a. | 92 |
3.2.1. Informacje ogólne | 92 |
3.2.2. Artykuł 5 ustawy nowelizującej z 2004 r. nie jest normą intertemporalną prawa procesowego | 93 |
3.2.3. Moment wydania nadzwyczajnej decyzji weryfikacyjnej jako łącznik czasowy | 96 |
3.2.4. Moment wydania decyzji szkodzącej jako łącznik czasowy | 98 |
Podsumowanie | 99 |
ROZDZIAŁ III | 103 |
Zakres przedmiotowy odpowiedzialności | 103 |
1. Informacje ogólne | 103 |
1.1.Wzajemna relacja art. 77 ust. 1 Konstytucji RP i art. 417 k.c. | 103 |
1.2. Źródło trudności interpretacyjnych pojęcia „wykonywania władzy publicznej” | 107 |
2. Dotychczasowe poglądy doktryny | 109 |
2.1. Kryterium władztwa | 109 |
2.1.1. Kryterium władztwa w doktrynie i orzecznictwie | 109 |
2.1.2. Ocena przydatności kryterium władztwa dla ustalenia zakresu przedmiotowego odpowiedzialności za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej | 113 |
2.2. Kryterium aktów gospodarczych | 121 |
2.3. Kryteria mieszane | 122 |
2.4. Kryterium nadrzędności | 124 |
2.5. Kryterium „aktów swoistych” | 125 |
3. Proponowane rozwiązanie | 127 |
3.1. Sfera imperium a wykonywanie władzy publicznej | 127 |
3.1.1. Czym jest sfera imperium? Jaka jest geneza wyodrębnienia sfery imperium i dominium? | 127 |
3.1.2. Podział na sferę imperium i dominium a problem rozgraniczenia prawa prywatnego i publicznego | 136 |
3.1.2.1. Podział na prawo publiczne i prywatne – informacje ogólne | 136 |
3.1.2.2. Podział na prawo publiczne i prywatne a podział na sferę imperium i dominium | 142 |
3.1.3. Czy można utożsamiać wykonywanie władzy publicznej z działaniami w sferze imperium? | 145 |
3.2. Kryterium wyznaczające zakres przedmiotowy odpowiedzialności za niezgodne z prawem działania organów administracji publicznej | 146 |
3.2.1. Wykonywanie zadań publicznych | 146 |
3.2.2. Norma kompetencyjna – informacje ogólne | 149 |
3.2.3. Zadanie publiczne a norma kompetencyjna | 153 |
3.2.4. Norma kompetencyjna jako kryterium ustalenia zakresu przedmiotowego odpowiedzialności odszkodowawczej za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej | 154 |
3.2.4.1. Norma kompetencyjna – analiza od strony przedmiotowej | 159 |
3.2.4.2. Norma kompetencyjna – analiza od strony strukturalno-formalnej | 167 |
3.2.4.3. Wnioski | 174 |
4. Wyrządzenie szkody „przy wykonywaniu władzy publicznej” | 177 |
4.1. Dotychczasowe poglądy doktryny i judykatury | 177 |
4.2. Propozycja wykładni pojęcia „przy wykonywaniu władzy publicznej” | 186 |
Podsumowanie | 189 |
ROZDZIAŁ IV | 192 |
Zakres podmiotowy odpowiedzialności | 192 |
1. Podmioty wyrządzające szkodę | 192 |
1.1. Organ władzy publicznej z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP | 192 |
1.2. Organy administracji publicznej | 193 |
1.2.1. Zasada trójpodziału władzy | 193 |
1.2.2. Zasada trójpodziału władzy w Konstytucji RP z 1997 r. | 197 |
1.3. Władza wykonawcza a administracja publiczna | 197 |
1.3.1. Podejście nauki prawa konstytucyjnego | 198 |
1.3.2. Podejście nauki prawa administracyjnego | 200 |
1.3.3. Funkcja administrowania a pozostałe funkcje władzy wyknawczej | 205 |
1.4. Katalog organów administracji publicznej, których działanie może wyrządzić szkodę | 210 |
1.4.1. Informacje ogólne | 210 |
1.4.2. Norma kompetencyjna jako wyznacznik zakresu podmiotowego odpowiedzialności | 211 |
1.4.3. Podstawowe typy organów administracji publicznej | 212 |
1.4.3.1. Podmioty wykonujące władzę publiczną z mocy prawa | 212 |
1.4.3.2. Podmioty wykonujące władzę publiczną na podstawie porozumienia | 213 |
2. Podmioty ponoszące odpowiedzialność odszkodowawczą | 220 |
2.1. Zasady ogólne | 220 |
2.1.1. Katalog podmiotów publicznych posiadających zdolność deliktową | 220 |
2.1.1.1. Odpowiedzialność z art. 417 § 1 k.c. | 220 |
2.1.1.2. Odpowiedzialność z art. 417 § 2 k.c. (odpowiedzialność solidarna) | 221 |
2.1.2. Rozdział odpowiedzialności pomiędzy samorządem terytorialnym a administracją rządową | 223 |
2.1.2.1. Przekazywanie zadań zleconych a ich finansowanie | 223 |
2.1.2.2. Sukcesja zobowiązań Skarbu Państwa na rzecz gminy | 223 |
2.1.2.3. Rozgraniczenie odpowiedzialności j.s.t. i Skarbu Państwa | 228 |
2.1.2.4. Rozdział odpowiedzialności między organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej | 228 |
2.2. Regres do bezpośredniego sprawcy szkody w prawie polskim | 231 |
3. Podmiot uprawniony do żądania odszkodowania | 232 |
3.1. Osoby fizyczne | 232 |
3.2. Osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej | 232 |
3.3. Podmioty wykonujące władzę publiczną | 234 |
3.3.1. Informacje ogólne | 234 |
3.3.2. Możliwość korzystania przez podmioty publiczne z konstytucyjnych praw i wolności | 238 |
3.3.3. Ocena orzecznictwa TK | 240 |
3.3.3.1. Podmioty wykonujące władzę publiczną (poza j.s.t.). | 240 |
3.3.3.2. J.s.t. jako podmioty wykonujące władzę publiczną | 241 |
Podsumowanie | 251 |
ROZDZIAŁ V | 252 |
Działania podejmowane na podstawie normy kompetencyjnej przez organy administracji publicznej | 252 |
1. Wprowadzenie | 252 |
2. Czynności konwencjonalne Ck (czynności prawne) | 254 |
2.1. Informacje wstępne | 254 |
2.2. Działania, które wpływają na normy kompetencyjne R lub normy postępowania N | 254 |
2.2.1. Informacje ogólne | 254 |
2.2.2. Akty prawa miejscowego | 255 |
2.2.3. Akty organów j.s.t. i organów terenowej administracji rządowej nie będące aktami prawa miejscowego | 256 |
2.2.4. Akty powszechnie obowiązujące i tzw. prawo wewnętrzne wydawane m.in. przez centralne organy administracji rządowej | 257 |
2.2.5. Akty dwustronne (i wielostronne) zawierane przez organy administracji rządowej i samorządowej z innymi podmiotami | 258 |
2.3. Działania, które wpływają na prawa lub obowiązki podmiotu P | 259 |
2.3.1. Decyzja administracyjna | 260 |
2.3.1.1. Informacje ogólne | 260 |
2.3.1.2. Odpowiedzialność za niezgodne z prawem wykonanie decyzji administracyjnej | 262 |
2.3.1.3. Wykonanie decyzji nieostatecznej | 263 |
2.3.1.4. Odpowiedzialność za niezgodne z prawem decyzje nieostateczne, które nie zostały uchylone przez organ II instancji | 264 |
2.3.2. Postanowienie | 270 |
2.4. Działania, które wywołują inne skutki konwencjonalne | 272 |
2.4.1. Formy związane z wykonywaniem czynności nadzorczych i kontrolnych o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym | 273 |
2.4.2. Akty powołania, mianowania, uchwała o wygaśnięciu mandatu radnego itp. | 273 |
3. Czynności faktyczne | 274 |
4. Świadczenie usług użyteczności publicznej | 278 |
Podsumowanie | 279 |
ROZDZIAŁ VI | 280 |
Niezgodność z prawem | 280 |
1. Pojęcie niezgodności z prawem | 280 |
1.1. Informacje ogólne | 280 |
1.2. Niezgodność z prawem w rozumieniu Konstytucji RP | 281 |
1.3. Bezprawność a niezgodność z prawem w rozumieniu Kodeksu cywilnego | 282 |
1.4. Niezgodność z prawem w rozumieniu prawa administracyjnego | 284 |
1.5. Niezgodność z prawem a bezprawność cywilna – poglądy doktryny i judykatury | 286 |
1.6. Teorie wadliwości czynności konwencjonalnych zastosowane w reżimie odpowiedzialności za niezgodne z prawem działania organów władzy publicznej | 294 |
1.6.1. Stopień niezgodności z prawem w przypadku czynności konwencjonalnych organów władzy sądowniczej | 294 |
1.6.2. Stopień niezgodności z prawem w przypadku czynności konwencjonalnych organów administracji publicznej | 301 |
2. Prejdukat | 305 |
2.1. Procedury uzyskiwania prejudykatów – informacje ogólne | 306 |
2.2. Obowiązek stworzenia właściwej procedury prejudycjalnej | 320 |
2.3. Konsekwencje braku konieczności przedstawienia prejudykatu | 323 |
2.3.1. Informacje ogólne | 323 |
2.3.2. Wpływ wyroku sądu administracyjnego na postępowanie cywilne | 325 |
2.3.3.1. Informacje ogólne | 325 |
2.3.3.2. Wpływ poszczególnych wyroków sądów administracyjnych na postępowanie cywilne | 329 |
2.3.3. Wpływ innych aktów wydawanych przez organy władzy publicznej na postępowanie cywilne | 335 |
Podsumowanie | 336 |
ROZDZIAŁ VII | 338 |
Pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej | 338 |
1. Wprowadzenie | 338 |
2. Szkoda | 338 |
2.1. Informacje ogólne | 338 |
2.2. Przyczyna rezerwowa i wysokość poniesionej szkody na przykładzie spraw tzw. gruntów warszawskich | 341 |
3. Związek przyczynowy | 347 |
3.1 Informacje ogólne | 347 |
3.2. Teoria przyczynowości adekwatnej | 348 |
3.3. Adekwatny związek przyczynowy a odpowiedzialność za niezgodne z prawem działania organów administracji publicznej | 354 |
3.3.1. Przyczyna wadliwości działania organu administracji publicznej a związek przyczynowy | 354 |
3.3.2. Problem tzw. zależności typu normatywnego i związku przyczynowego wieloczłonowego na przykładzie roszczeń odszkodowawczych byłych właścicieli gruntów warszawskich | 358 |
3.3.3. Zakres związania sądu cywilnego prejudykatem | 368 |
3.3.4.Wynagrodzenia pełnomocnika a relacja kauzalna | 371 |
3.3.5. Wykorzystanie środków zaskarżenia a relacja kauzalna | 372 |
Podsumowanie | 374 |
Rozdział VIII | 375 |
Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych | 375 |
1. Informacje ogólne | 375 |
2. Moment rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia | 375 |
Podsumowanie | 380 |
ROZDZIAŁ IX | 382 |
Funkcje odpowiedzialności odszkodowawczej za niezgodne z prawem działania organów administracji publicznej | 382 |
1. Wprowadzenie | 382 |
2. Dlaczego państwo powinno ponosić odpowiedzialność za niezgodne z prawem działania administracji publicznej? | 382 |
3. Funkcje odszkodowania za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej przez organy administracji publicznej | 386 |
3.1. Informacje ogólne | 386 |
3.2. Funkcja gwarancyjna | 387 |
3.3. Funkcja kompensacyjna | 391 |
3.4. Funkcja sprawiedliwościowa | 392 |
Podsumowanie | 393 |
ROZDZIAŁ X | 394 |
Odpowiedzialność odszkodowawcza organów władzy publicznej w prawie międzynarodowym | 394 |
1. Odpowiedzialność odszkodowawcza organów władzy publicznej w prawie europejskim | 394 |
1.1. Prawo Unii Europejskiej | 394 |
1.2. Rekomendacja Rady Europy nr R (84) 15 | 397 |
2. Odpowiedzialność odszkodowawcza organów władzy publicznej w ujęciu komparatystycznym | 398 |
Wnioski końcowe | 408 |
Bibliografia | 413 |
Wykaz orzecznictwa | 436 |
1. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego | 436 |
1.1. Wyroki Trybunału Konstytucyjnego | 436 |
1.2. Postanowienia Trybunału Konstytucyjnego | 437 |
2. Orzecznictwo Sądu Najwyższego | 437 |
2.1. Uchwały Sądu Najwyższego | 437 |
2.2. Wyroki Sądu Najwyższego | 438 |
2.3. Postanowienia Sądu Najwyższego | 442 |
3. Orzecznictwo sądów powszechnych | 442 |
4. Orzecznictwo sądów administarcyjnych | 444 |
4.1. Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego | 444 |
4.2. Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego | 444 |
4.3. Postanowienia Naczelnego Sądu Administarcyjnego | 445 |
4.4. Wyroki wojewódzkich wądów administarcyjnych | 445 |