Sytuacja twórcy na emigracji opisywana i przedstawiana była na rozmaite sposoby: jako dojmująca i przykra codzienność, jako zaszczytna lub ofiarna misja, jako przekleństwo, względnie jako jedna z odmian nowoczesnego wydziedziczenia i obcości artysty. Dla jednych emigracja byΠa szansą wyjścia z polskiego partykularza w szeroki świat, dla innych zstąpieniem w anonimowość i pustkę, jedni widzieli w niej wyzwanie skłaniające do przewartościowania życia i poszukiwania nowej poetyki, inni żyli i pisali tak, jakby nie opuścili
swojej Litwy, Mazowsza czy Galicji. Wszyscy borykali si´ z emigracyjną codziennością, która byΠa przedmiotem beznamiętnego opisu, kpiny, satyry, przedstawiano ją patetycznie bądź sentymentalnie, względnie w ogóle jej nie przedstawiano. Innymi sΠowy, bycie pisarzem
na emigracji obrastaΠo mitologią twórcy wygnanego, zwycięzcy lub ofiary, zapoznanego geniusza, względnie kogoś z talentu obrabowanego.
Pisarze polscy przebywający po roku 1939 na wychodźstwie
różnie tematyzowali w swojej twórczości sytuację twórcy na emigracji, odwoΠując się do rozmaitych konwencji, języków i tradycji. Problematyzowali ją w utworach autobiograficznych i fikcjonalnych, fabularnych
i dyskursywnych, w liryce, epistolografii, eseistyce i diarystyce. Dziś próbujemy rozpoznać i opisać najważniejsze przejawy pisarskiej emigracyjności oraz sposoby jej artykuΠowania. Wskazać możliwości
ukazania nieujawnionych dotąd sensów, które kryją utwory
powstaΠe na emigracji. Ale, co znaczy obecnie sΠowo „emigracja”, jak rozumieć prozę i poezję´ tworzone przez Polaków poza krajem w przeszłości i dzisiaj? Czy można mówić o paradygmacie polskiej dwudziestowiecznej
literatury emigracyjnej? Jak wyglądają jej interpretacje
czynione ze stanowiska kultur obcych, drugich ojczyzn jej autorów? Co wnoszą nowe odczytania dokonywane przy użyciu narzędzi antropologii kulturowej, rozpatrującej interakcje między swojskością i obcością oraz studia postkolonialne, badające dyskursy zwycięzców
i zdominowanych, efekty wΠadzy metropolitalnego centrum nad mieszkańcami opanowanych przemocą terytoriów?
Na takie i inne pytania próbują odpowiadać teksty zamieszczone w tym tomie.