Przesiedlenia a pamięć

Przesiedlenia a pamięć

Studium (nie) pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich "Ziem odzyskanych"

1 ocena

Format:

ibuk

Książka stanowi porównawcze case study pamięci społecznej w miejscach, które na skutek wojennych i tużpowojennych czystek etnicznych, masowych przesiedleń i migracji doświadczyły niemal całkowitej wymiany ludności. Żółkiew – do 1939 roku wieloetniczne (zamieszkane przez Żydów, Polaków i Ukraińców) miasteczko w województwie lwowskim, należące do II Rzeczpospolitej – po wojnie weszła w skład Ukraińskiej SRR. Krzyż, przed wojną niemiecki Kreuz (Ostbahn), znalazł się po 1945 roku w granicach polskich „ziem odzyskanych”. Oba miasta nie tylko straciły większość swoich mieszkańców i znaczną część tkanki miejskiej, zostały również pozbawione dotychczasowej tożsamości i historii. To samo spotkało ludzi, którzy do Krzyża i Żółkwi przyjechali: niezależnie od tego, czy byli migrantami przymusowymi, czy dobrowolnymi, musieli rozpocząć nowe życie i przystosować się do zupełnie nowych warunków. Musieli też – fizycznie i symbolicznie – zająć miejsce tych, których we wspomnianych miejscowościach już nie było.


Na podstawie analizy ponad stu pięćdziesięciu wywiadów biograficznych i biograficzno-tematycznych autorka odtwarza proces kształtowania się nowej, powojennej rzeczywistości społecznej w obu miastach, ograniczony przez represywny system polityczny, wewnętrzne konflikty i indywidualne ludzkie dramaty. Pokazuje, w jaki sposób różne grupy nowych mieszkańców odnoszą się do przeszłości grupy własnej, obcego miejsca zamieszkania oraz ludzi, którzy żyli tu przed nimi. Pamięć przesiedlenia i postmigracyjna rekonstrukcja tożsamości, dynamika procesów zakorzenienia w różnych pokoleniach mieszkańców Krzyża i Żółkwi, lokalne spory o bohaterów i zdrajców – to najważniejsze tematy pojawiające się w książce. Osadzając analizę empiryczną w instrumentarium teoretycznym współczesnych studiów nad pamięcią biograficzną i zbiorową, praca proponuje oryginalne spojrzenie porównawcze na problematykę pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej.


Rok wydania2012
Liczba stron528
KategoriaPublikacje darmowe
WydawcaWydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
ISBN-13978-83-231-3180-9
Numer wydania1
Język publikacjipolski
Informacja o sprzedawcyePWN sp. z o.o.

INNE EBOOKI AUTORA

Ciekawe propozycje

Spis treści

  Wstęp /    9
  
  Część I. Konteksty
  
  Rozdział 1. Historia i dyskurs pamięci /    19
  Korzenie (do39 roku) /    19
  Wojna i inne nieszczęścia (1938–1945) /    26
  Nowy wspaniały świat (1945–1953) /    31
  Powojenna kultura (nie)pamięci (1953–1989/1991) /    40
  Po upadku komunizmu: nowe otwarcie? (od 1989/1991 roku) /    50
  
  Rozdział 2. Perspektywa teoretyczna /    65
  Pamięć a historia /    66
  Indywidualny i zbiorowy wymiar pamięci /    68
  Drugie oblicze pamięci: niepamięć i zapominanie /    76
  Terminy zastosowane w książce /    80
  
  Rozdział 3. Metodologia i metody badań /    85
  Inspiracje metodologiczne /    85
  Koncepcja badań pamięci historycznej w społeczności lokalnej. Podejście biograficzne i ujęcie pokoleniowe /    90
  Narzędzia badawcze /    94
  Realizacja badań /    97
  W jaki sposób korzystano z materiału empirycznego /    104
  
  Część II. Badania. Światy przeżywane
  
  Rozdział 4. Przesiedlenie i pierwszy okres adaptacji /    111
  Podróż: pamięć biograficzna i przekaz /    111
  Strach, przemoc, bieda: po przyjeździe /    125
  Tęsknota, tymczasowość, wyobcowanie /    138
  
  Rozdział 5. Tworzenie się nowej społeczności i integracja społeczna /    155
  Relacje z władzą i nowy ustrój polityczny /    155
  Zbudować wszystko od nowa, czyli społeczny Dziki Zachód /    169
  Długofalowe skutki powojennych podziałów: procesy integracji w młodszych pokoleniach /    180
  
  Rozdział 6. Przesiedlenie a tożsamość /    197
  Powroty do domu jako ostatni etap procesu integracji psychologicznej /    197
  Ojczyzna to ludzie: „nie mam już do kogo wracać” /    198
  Stara ojczyzna elementem tożsamości: „Popatrzeć na ten nasz dom” /    199
  Utracona ojczyzna – okaleczona tożsamość: „Jednak ciągnie człowieka w swoje strony” /    202
  Nikła potrzeba ojczyzny: „Po co mieliby jechać?” /    205
  Stara ojczyzna w świadomości młodszych pokoleń /    206
  Bilanse zysków i strat, czyli o tym, dla kogo migracja zakończyła się sukcesem /    210
  
  Rozdział 7. Pamięć o nieobecnych: Niemcy i dziedzictwo niemieckie w Krzyżu /    217
  Osadnicy versus Niemcy: pamięć najstarszego pokolenia /    217
  Przed naszymi dziadkami: pamięć młodszych pokoleń /    229
  Niemcy dziś: niedobitki, wizyty, odszkodowania /    235
  Wokół dziedzictwa materialnego /    251
  Niemieckość a tożsamość /    261
  
  Rozdział 8. Pamięć o nieobecnych: Żydzi i dziedzictwo żydowskie w Żółkwi /    269
  Życie i śmierć w sąsiedztwie /    269
  Zasłyszane: co wiedzą przesiedleńcy? /    280
  (Nie)pamięć rodzinna: następne pokolenia /    287
  Cudze dziedzictwo /    297
  Ocaleni, duchy, goście /    307
  
  Rozdział 9. Pamięć o nieobecnych: Polacy i dziedzictwo polskie w Żółkwi /    315
  „Dawno temu, za Polski” /    315
  W czasach grozy /    325
  Wyjazd, wysiedlenie, marginalizacja /    335
  „Myśmy wszystko zapomnieli…” /    343
  Dziedzictwo materialne i symboliczne /    351
  
  Rozdział 10. Bohaterowie i antybohaterowie /    363
  UPA: bojownicy o niepodległość czy bandyci? /    363
  Sowieci i władza radziecka w żółkwi /    381
  Krzyż: miasto bez bohaterów /    402
  Postscriptum. Przestrzeń symboliczna /    421
  Podsumowanie /    433
  Pamięć przesiedlenia /    434
  Pamięć o obcych /    435
  Pamięć o bohaterach /    437
  Między pamięcią a niepamięcią /    439
  Pamięć przeszłości a tożsamość zbiorowa /    441
  
  Bibliografia /    447
  Aneks 1. Indeks i biogramy respondentów /    463
  Aneks 2. Fotografie /    483
  Summary /    499
  Indeks osobowy /    505
RozwińZwiń