POLECAMY
-20%
Autor:
Format:
pdf, ibuk
Niniejsza praca stanowi pierwszą większą próbę przyjrzenia się prozie dla dzieci i młodzieży oraz jej „starszej siostrze” – baśni z perspektywy genderowej i feministycznej. W pedagogiczną funkcję tej literatury wpisane są społeczne i kulturowe systemy wartości, a więc również komunikaty dotyczące płci. Utopią jest – słusznie stwierdza Monika Graban-Pomirska – trwanie w przekonaniu, że pozornie demokratyczna twórczość dla dzieci „stanowi obszar nieskażony i że prezentuje bezpieczny świat »ponad podziałami«”. Już sama geneza tzw. powieści dla dziewcząt kryje chęć sprawowania kontroli nad spontanicznym czytelnictwem młodych kobiet, które, pogrążone w lekturze romansów, mogły wypaczyć sobie obraz niewieścich powinności.
Aby przeciwstawić się tym wzorom, Klementyna z Tańskich Hoffmanowa pisze przecież Pamiątkę po dobrej matce, pierwszy utwór adresowany do dziewcząt, określający role i zadania kobiety. Nawet współczesne definicje traktują powieść dla dziewcząt jako swoisty instruktaż rozwoju. W Słowniku literatury popularnej czytamy, że pełniła ona i nadal pełni „funkcję inicjacji w zakresie podjęcia przez dorastające czytelniczki przyszłych ról” kobiecych66. Różne podejście do potencjalnego czytelnika i czytelniczki zakodowane jest także w adresie. Mamy powieść „dla dziewcząt” bez równie wyraźnego „dla chłopców”, podczas gdy za tę ostatnią uchodzi powieść podróżniczo-przygodowa lub różne odmiany prozy detektywistycznej. Gdyby – zmieniając oczywiście intencje – podążyć tropem rozumowania Ryszarda Waksmunda, okazałoby się, że owo „dla” kryje zawsze aspekt instrumentalny, intencjonalnie wychowawczy lub wręcz moralizatorski, w przeciwieństwie do określeń przymiotnikowych. (Fragment Wstępu)
Rok wydania | 2012 |
---|---|
Liczba stron | 276 |
Kategoria | Literaturoznawstwo |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku |
ISBN-13 | 978-83-7467-174-3 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
WPROWADZENIE | 5 |
CZĘŚĆ PIERWSZA – WZORCE PŁCIOWE | 19 |
Rozdział I. GENDER W BAŚNI | 21 |
1. PŁEĆ A TRADYCJA KULTURY | 21 |
Kobieta jako symbol zła | 22 |
Fabularna i psychologiczna rola zakazów | 26 |
Baśniowe próby dziewcząt i chłopców jako wzorce socjalizacyjne | 31 |
Dojrzewanie chłopca i dziewczynki z perspektywy genderowej | 40 |
Brak – pasywność – podporządkowanie jako psychoseksualny model | |
dojrzewania dziewczynki w baśniach braci Grimm i Charles’a Perraulta | 45 |
Destrukcyjność męskiej seksualności i zbawcza rola kobiety – baśnie o narzeczonym zaklętym w zwierzę | 53 |
Dojrzewanie mężczyzny do związków – baśnie o narzeczonej zaklętej w zwierzę | 56 |
2. POZA PATRIARCHALNYM STEREOTYPEM | 59 |
Spotkać czarownicę | 59 |
Kobieta w baśni rosyjskiej | 64 |
Dziewczęce baśnie inicjacyjne | 69 |
Rozdział II. PŁEĆ W TWÓRCZOŚCI HANSA CHRISTIANA ANDERSENA | 74 |
1. KULT PRAWDZIWEJ KOBIECOŚCI | 74 |
2. KOBIETA WIKTORIAŃSKA | 77 |
3. OD CYTATOWOŚCI PŁCI DO TOŻSAMOŚCI NIENORMATYWNEJ | 82 |
4. CIEŃ CIENIA | 86 |
5. KOBIECOŚĆ DEMONICZNA | 89 |
6. KOBIECOŚĆ OCALAJĄCA | 92 |
Rozdział III. KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ W PROZIE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY | 97 |
1. KOBIECOŚĆ | 97 |
Od socjalizacji ku kobiecości do ról płciowych | 97 |
Płeć w perspektywie emancypacyjnej | 104 |
Pryzmaty rodzaju | 107 |
Społeczne nakazy roli płciowej | 112 |
Tożsamość kobieca jako konstrukt gender | 117 |
2. MĘSKOŚĆ | 122 |
Męskość i powieść przygód | 122 |
Męskość jako niebezpieczna zabawa | 125 |
Chłopiec, który „czuje się w świecie, jak u siebie w domu” | 130 |
Chłopiec jako superman | 133 |
Kryzys supermana | 137 |
CZĘŚĆ DRUGA – KOBIECY REPERTUAR TOPICZNY | 141 |
Rozdział I. BAŚNIOWE DZIEDZICTWO | 143 |
Rozdział II. TOPIKA KOBIECA | 148 |
1. W KRĘGU ZNACZEŃ KOPCIUSZKA | 148 |
Wzorcowa opowieść o utracie Matki i wejściu dziewczynki do świata Ojca | 148 |
Wśród wątków baśni | 148 |
Córka Matki | 150 |
Córka Ojca | 155 |
Tajemniczy opiekunowie | 157 |
Kobiety wobec siebie. Kopciuszek, siostry i macocha królewny Śnieżki | 160 |
Mężczyzna i jego „charakter ekonomiczny” | 160 |
Macocha Królewny Śnieżki | 161 |
Konstruowanie kobiecości | 164 |
Zazdrosne siostry i maskarada. „Kopciuszek” bez Kopciuszka | 168 |
2. CZAROWNICA JAKO WYOBRAŻENIE NEGATYWNE | 171 |
Czarownica w literaturze dla dzieci | 171 |
Kiedy zło przybiera postać pięknej kobiety | 173 |
3. PIĘKNE I BESTIE | 180 |
Struktura opowieści i współczesne pytania | 180 |
Matka, której nie ma | 183 |
Piękna i Bestia jako antybaśń | 185 |
Urok śmiertelnych zaślubin | 189 |
Bestia jako Inny | 193 |
Kto zdejmie zaklęcie? | 196 |
Rozdział III. TOPIKA FEMINISTYCZNA | 201 |
1. OBUDZENIE ŚPIĄCEJ KRÓLEWNY | 201 |
Po rewolucji seksualnej | 201 |
Z ducha Matki. Znaczenie psychoseksulnej symboliki matriarchalnej | 203 |
Silniejsze od Ojca. Przekroczenie perspektywy Freuda | 208 |
2. PERSWAZYJNOŚĆ MAŁEJ SYRENY I CZERWONEGO KAPTURKA | 219 |
Moje ciało jest moim głosem | 219 |
Opowiedzenie traumy | 226 |
„Zejście w wilczość” | 233 |
3. CZAROWNICA JAKO WYOBRAŻENIE AFIRMATYWNE | 234 |
Magia mężczyzn, magia kobiet | 235 |
Czarownica: Kobieta-Natura | 238 |
Czarownica-Bogini | 241 |
ZAKOŃCZENIE | 249 |
BIBLIOGRAFIA PODMIOTOWA | 256 |
BIBLIOGRAFIA PRZEDMIOTOWA | 260 |
ABSTRACT | 268 |
NOTA BIBLIOGRAFICZNA | 270 |