Amerykańska wystawa fotograficzna The Family of Man z 1955 roku stała się wizualnym manifestem zimnowojennego liberalizmu oraz szczególnej formy nowoczesnego fotoreportażu prasowego, tzw. fotografii humanistycznej. Akcentując wspólnotę ludzi na całym świecie, stanowiła nie tylko atrakcyjną inspirację formalną dla wielu projektów fotograficznych, lecz także ambiwalentnie odbierane narzędzie perswazji. Gdy pojawiła się w Polsce w 1959 roku, odczytano ją jako wygodną deklarację optymistycznej wizji świata podnoszącego się po katastrofie wojennej. Autorka analizuje oryginalny projekt wystawy, jej podróż po świecie i specyfikę prezentacji w Polsce, jak również zjawisko
humanistycznego fotoreportażu pojęte jako wizualny język ponadnarodowej komunikacji, charakterystyczny dla modernistycznego myślenia o medium.

W pierwszych latach po II wojnie światowej zyskujące na popularności magazyny ilustrowane określały horyzont świadomości odbiorców w różnych miejscach globu. Fotoreporterzy, bohaterzy frontowi obserwowali świat podnoszący się z ruin i dręczony kolejnymi konfliktami, a ich fotografie, niekiedy wstrząsające, innym razem kojące, wykorzystywano w rozmaity sposób – niejednokrotnie odbiegający od autorskiej intencji. Język nowoczesnego fotoreportażu, kształtujący się przede wszystkim we Francji i Stanach Zjednoczonych w latach 40. i 50. XX wieku, służył umiejętnemu budowaniu narracji o narodowej i ponadnarodowej konsolidacji.

Kluczowym wydarzeniem dla zrozumienia tego fenomenu jest amerykańska wystawa The Family of Man, „monumentalny esej fotograficzny” skomponowany z materiałów magazynów ilustrowanych, zwłaszcza „Life”. W latach 1955–1962 prezentowano ją w kilkudziesięciu krajach o rozmaitym statusie politycznym, w tym w 1959 roku – w Polsce, gdzie witano ją z entuzjazmem, jako zwiastun ideowego rozprężenia, język fotografii humanistycznej był tu już zadomowiony i miał swoją ideową wymowę.

Książka ma na celu uchwycenie fenomenu powojennego fotoreportażu jako języka opowiadania o świecie po katastrofie, trawionego niepokojem zimnej wojny, nieprzepracowaną traumą i obawą o jutro.

[…] książka dr Dworniczak podejmuje tematykę polskiej recepcji wystawy The Family of Man oraz zagadnienie polskiej fotografii humanistycznej, które nie mają jak dotychczas monograficznego opracowania, a których systematyczna interpretacja jest istotna zarówno w obszarze historii sztuki, jak historii fotografii i generalnie historii kultury polskiej lat 50. i 60. XX wieku. (Z recenzji prof. dr. hab. Piotra Juszkiewicza)

Niewątpliwą wartością książki i jednocześnie świadectwem jej metodologicznej oryginalności jest analiza fotografii humanistycznej i funkcjonowania tytułowej wystawy w kontekście szeroko zakreślonego kręgu zjawisk i uwarunkowań o charakterze artystycznym, społecznym, kulturowym, politycznym i historycznym. (Z recenzji dr. hab. Andrzeja Kisielewskiego, prof. UwB)

******

A Human Family. The Reception of the Exhibition "The Family of Man" in Poland and a Humanistic Photographic Paradigm

The author analyses the original project of the exhibition, its travels around the world and the specific character of its presentation in Poland, as well as the phenomenon of humanistic photo report seen as a visual language in transnational communication, characteristic of the modern thinking about the medium.

*********

Kamila Dworniczak – historyk sztuki, adiunkt w Katedrze Teorii Sztuki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią fotografii, a także różnymi obszarami sztuki współczesnej oraz krytyki artystycznej. Jej rozprawa doktorska, poświęcona recepcji wystawy The Family of Man w Polsce, została wyróżniona Nagrodą im. ks. prof. Szczęsnego Dettloffa.

• krytyka artystyczna
• art criticism
• humanizm
• modernizm
• realizm
• fotoreportaż
• Modernism
• photo report
• fotografia
• Photography
• humanism
• realism