EBOOKI WYDAWCY
Autor:
Format:
ibuk
Książka poświęcona jest czterem wybitnym postaciom ze środowiska intelektualnego „Kultury”. Jest to gęsta od faktografii pozycja, przedstawiająca po raz pierwszy w literaturze ujęcie dziejów dokonane przez Józefa Czapskiego, Jerzego Stempowskiego, Witolda Gombrowicza oraz Czesława Miłosza. Praca Jacka Breczko drobiazgowo, precyzyjnie, z wyrafinowanym wyczuciem kreśli obraz tego jakoby apollińskiego (a nie dionizyjskiego) widzenia dziejów, daje rzeczowe i mądrościowe ujęcie „kwestii polskiej” na tle kwestii kultury zachodniej i dziejów globalnych […]
Rok wydania | 2010 |
---|---|
Liczba stron | 536 |
Kategoria | Historia idei |
Wydawca | Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej |
ISBN-13 | 978-83-227-3184-0 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
EBOOKI WYDAWCY
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wstęp | 9 |
1. Program badawczy. Założenia, zakres badań i materiał badawczy | 13 |
2. Główne pojęcia | 19 |
3. Metodologia | 22 |
Rozdział I. Józef Czapski | 34 |
1. Pryzmat poznawczy, tło filozoficzne | 35 |
1.1. Epifanie, idiografia, subiektywność, dialogiczność | 35 |
1.2. Impuls pascalowski i „tumult” | 40 |
2. Główne inspiracje | 41 |
2.1. Wpływy rosyjskie, Rozanow | 41 |
2.2. Wpływy polskie, Brzozowski | 47 |
2.3. Wpływy francuskie, Simone Weil | 51 |
3. Rosja, rosyjskość, radzieckość. Trzecia Rosja | 56 |
3.1. Przed rewolucją i rewolucja | 56 |
3.2. Po rewolucji | 59 |
3.3. Trzecia Rosja | 63 |
4. Polska, różne pojęcia narodu, nacjonalizm | 65 |
4.1. Istota polskości, charakter narodowy, wglądy, olśnienia | 65 |
4.2. Różne pojęcia narodu | 68 |
4.3. Krytyka polskiego nacjonalizmu | 69 |
5. Francja – zstępująca, Ameryka – wstępująca | 74 |
6. Próba zrozumienia nowoczesności | 81 |
6.1. Okrutna astronomia rzutowania – nacjonalizmy, nazizm, komunizm | 81 |
6.2. Społeczeństwa Zachodu. Zapomnienie o śmierci, przyspieszenie historii, niemodna dobroć | 84 |
6.3. Malarstwo w nowoczesności | 88 |
7. Człowiek i historia, najogólniejsze zrozumienia | 93 |
Rozdział II. Jerzy Stempowski | 105 |
1. Wykształcenie, typ umysłowości, tło światopoglądowe | 105 |
1.1. Wykształcenie, poprzednicy | 106 |
1.2. Typ umysłu, postawa badawcza | 109 |
1.3. Redukcja do starego. Powtórki historii | 113 |
2. Najogólniejsze zrozumienia | 117 |
2.1. Człowiek | 117 |
2.2. Mechanizmy zjawisk zbiorowych | 120 |
3. Wyróżnione procesy historyczne | 126 |
3.1. Kąpiele w Europie, dziedzictwo barbarzyńców | 128 |
3.2. Niemcy a Rosja | 133 |
3.3. Wolnomularstwo | 135 |
4. Wielki kryzys Europy – przyczyny, przebieg, skutki, wnioski | 137 |
4.1. Źródła nacjonalizmu | 138 |
4.2. Nacjonalizacja państwa. Totalna mobilizacja i obóz warowny | 140 |
4.3. Formacja humanistyczna i formacja przyrodniczo-techniczna | 147 |
4.4. Przejście od „zasady narodowości” do „prawa natury” | 149 |
4.5. Blitzkrieg nacjonalizmu | 151 |
4.6. Komunizm. Kolejna wielka schizma | 154 |
4.7. Skutki: Europa prowincją, la grande paura | 160 |
4.8. Objawy zdrowienia, odradzanie się kontynentu | 162 |
4.9. Wnioski z kryzysu | 168 |
5. Eskapizm, ucieczki „do” i „od”, arkadia pasterska | 176 |
5.1. Międzymorze, dolina Dniestru | 176 |
5.2. Odejście od Piłsudskiego i krytyka duchowego zawężenia w międzywojennej Polsce | 179 |
5.3. Niechęć do maszyn, do świata anglosaskiego i pragmatyzmu | 183 |
5.4. Arkadia pasterska | 187 |
6. Uwagi końcowe | 189 |
6.1. Ciągłość historii. Kultura klasyczna, pogoda ducha | 189 |
6.2. Między Wolterem a Szestowem. Między naturą a nicością | 193 |
6.3. Katastrofizm, pulsowanie epok, sens historii | 196 |
Rozdział III. Witold Gombrowicz | 204 |
1. Typ umysłowości, pryzmat poznawczy, stosunek do filozofii, poprzednicy | 204 |
1.1. Momenty kształtujące, przebywanie „pomiędzy” i antynomiczność natury | 204 |
1.2. Pryzmat poznawczy, sposoby docierania do rzeczywistości. Inspiracje filozoficzne | 208 |
2. Koncepcja formy, filozofia człowieka | 220 |
2.1. Koncepcja formy – wprowadzenie | 220 |
2.2. Koncepcja formy a filozofia dialogu. Antynaturalizm i „kościół międzyludzki” | 223 |
2.3. Koncepcja formy a sumienie, odpowiedzialność, wolność | 225 |
2.4. Niedojrzałość – dojrzałość, młodość – starość, żeńskość – męskość | 229 |
3. Koncepcja formy w zastosowaniu do historii | 236 |
3.1. Dynamiczna wizja historii i główne siły napędowe | 238 |
3.2. Przełom w historii, fabrykacja form z totalitaryzmie, przyszłościowa orientacja myśli | 242 |
4. Krytyka współczesności, kultura | 246 |
4.1. Uwagi wstępne. Mechanizmy alienacyjne | 246 |
4.2. Krytyka sztuki | 249 |
4.3. Krytyka nauki | 255 |
4.4. Francja. Im mądrzej, tym głupiej | 259 |
4.5. Powszechny obowiązek wojskowy i powszechny obowiązek agonii | 263 |
5. Dzieje formy polskiej i jej przezwyciężanie | 265 |
5.1. Główne cechy formy polskiej i zarys jej dziejów, stosunek do mesjanizmu | 266 |
5.2. Wskazania. Wyzwolenie Polaka z formy polskiej. „Synczyzna” | 274 |
6. Krytyka współczesności i wizja przyszłości – Europa, świat | 282 |
7. Uwagi końcowe. Trzech Gombrowiczów | 290 |
Rozdział IV. Czesław Miłosz | 300 |
1. Ogólna orientacja epistemologiczna. Realizm, wiara w byt, mimesis | 300 |
2. Zarys antropologii, główne wątki | 304 |
2.1. Natura ludzka. Upadek, łaska. Opatrzność indywidualna, opatrzność w historii | 304 |
2.2. Antropologiczny antynaturalizm. Eros nadseksualny | 309 |
3. Prawa, mechanizmy historii | 314 |
3.1. Odrzucenie pojęcia „konieczności dziejowej”. Problem praw w historii | 314 |
3.2. Prawa w kulturze i historii. Zestawienie | 318 |
4. Wielkie nowożytne linie rozwojowe | 323 |
4.1. Esencja chrześcijaństwa, chrześcijaństwo jako religia historyczna | 323 |
4.2. Erozja wyobraźni religijnej. Sekularyzacja schematów chrześcijańskich i wkraczanie nowych kultów. Podłoże powstania totalitaryzmu | 328 |
4.3. Inne przyczyny powstania systemów totalitarnych. Porównanie nazizmu i komunizmu | 336 |
4.4. Dwa wielkie prądy kulturowe. Konflikt Wschód–Zachód | 345 |
4.5. Umysł zniewolony czy oportunistyczny. Spór między Miłoszem a Herlingiem-Grudzińskim o przyczyny poparcia komunizmu przez intelektualistów. Różnice w pojmowaniu natury ludzkiej i totalitaryzmu | 349 |
4.6. Zwycięstwo amerykanizacji i krytyka Zachodu. Kultura masowa | 358 |
5. Litwa i Polska. Polskość, mesjanizm. Europa Środkowa | 370 |
5.1. Gente Lithuani, natione Poloni | 371 |
5.2. Polski charakter narodowy, „dusza polska” | 375 |
5.3. Stosunek do mesjanizmu | 381 |
5.4. Perspektywy Polski i Europy Środkowej | 393 |
6. Przedłużenie wielkich linii rozwojowych w przyszłość. Przewidywania i proroctwa. Apokalipsa i nadzieja | 400 |
6.1. Katastrofizm, trzy apokalipsy, wiara w drugi brzeg | 401 |
6.2. Uwagi o demokracji | 407 |
6.3. Nowa nauka i nowa religijność. Ratunek z przeszłości. Otwarcie na religie Wschodu | 408 |
6.4. Nowy ustrój zjednoczonej Ziemi | 414 |
7. Historia między przyrodą a wiecznością | 416 |
7.1. Błędne ujęcia historyczności | 416 |
7.2. Historia a przyroda, antynaturalizm w kontekście historiozoficznym. Niezwykłość ludzkiego społeczeństwa | 418 |
7.3. Ominięcie teorii ewolucji, „druga natura”. Duch Ziemi, Duch Dziejów | 421 |
7.4. Antynaturalizm i antymechanicyzm. Dwa pryzmaty. Żywa czasoprzestrzeń | 424 |
7.5. „Moment wieczny” i apokatastaza | 427 |
Rozdział V. Porównanie i podsumowanie | 434 |
1. Światopoglądy – podobieństwa, różnice | 434 |
1.1. Związek z modernizmem, niezależna postawa badawcza | 434 |
1.2. Dwa ateizmy i dwa teizmy, immanentyzm, wiara w transcendencję | 436 |
1.3. Kazualizm, finalizm, umiarkowany determinizm i woluntaryzm, sens historii | 438 |
2. Krytyka wiary w postęp, minimalistyczna historiozofia. Elitaryzm, prymat jednostki nad zbiorowością, pochwała wielokulturowości | 441 |
3. Pesymizm, katastrofizm, antyrewolucjonizm | 450 |
3.1. Wpływ Schopenhauera, pesymizm ontologiczny i antropologiczny | 450 |
3.2. Odmiany katastrofizmu i jego przezwyciężenie, antyrewolucjonizm | 454 |
4. Dystans wobec mesjanizmu i krytyka mesjanizmu | 462 |
4.1. Szerokie rozumienie mesjanizmu. Mesjanizm a millenaryzm i rewolucjonizm | 463 |
4.2. Węższe rozumienie mesjanizmu. Wiara w transcendencję jako konieczny składnik mesjanizmu, millenaryzm religijny | 468 |
4.3. Mesjanizm polski, idea posłannictwa narodowego | 471 |
4.4. Krytyczny stosunek badanych pisarzy do polskiego mesjanizmu | 478 |
5. Podobieństwa w ujmowaniu ważnych trendów historycznych, próba zrozumienia istoty totalitaryzmu | 491 |
6. Historiozoficzne poglądy pisarzy z kręgu „Kultury” a wizja polityczna Giedroycia i Mieroszewskiego | 496 |
Zakończenie | 514 |
Literatura | 519 |
Indeks osób | 529 |