22 czerwca, rozpoczęła się operacja Barbarossa, która miała być najbłyskotliwszą z błyskawicznych wojen (Blitzkrieg) Hitlera. Miała być zwieńczeniem wizji führera, do której przekonał masy Niemców: zapewnić aryjczykom przestrzeń życiową (Lebensraum) na skolonizowanym Wschodzie (Generalplan Ost). Należało naprawić szkody wyrządzone Niemcom przez traktat wersalski (a tak myślał nie tylko dyktator III Rzeszy, tak myślało wielu polityków w Republice Weimarskiej i miliony Niemców), zabezpieczyć sobie tyły na zachodzie i południu Europy oraz oczyścić przedpole do marszu na Wschód, także z całych narodów.

Ale ten Wschód był zarządzany dyktatorską ręką Stalina, a Związek Sowiecki miał własne plany mocarstwowe. Obaj tyrani byli związani świeżym sojuszem (pakt Ribbentrop-Mołotow). Łączyło ich poczucie odstawienia na boczny tor historii przez zwycięzców I wojny światowej. W ogóle oba imperia – pruskie i rosyjskie – narodziły się mniej więcej w tym samym czasie i chociaż toczyły w przeszłości wojny ze sobą, to przez dwa stulecia wzajemnie się fascynowały, bacznie obserwowały, czerpały ze swych doświadczeń.

Operacja Barbarossa załamała się po kilku miesiącach, na przełomie 1941/42 r. Od 22 czerwca 1941 r. do końca marca 1942 r. Wehrmacht stracił w niej ok. 1 mln żołnierzy (razem z rannymi), w tym 275 tys. bezpowrotnie (zabici, zaginieni, wzięci do niewoli), Armia Czerwona natomiast ponad 10 mln, w tym 3,8 mln bezpowrotnie!

W 1942 r. zaczęła się inna wojna. Niemców stać było tylko na ofensywę na południu, zakończoną zresztą okrążeniem i klęską pod Stalingradem. Od tej chwili cofali się generalnie na całym froncie wschodnim, a potem na innych frontach. Jednym bowiem ze skutków operacji Barbarossa było i to, że zachodni alianci przyszli z pomocą swemu niedawnemu wrogowi ideologicznemu i politycznemu, Stalinowi; narodziła się Wielka Koalicja, która ostatecznie w 1945 r. pokonała nazistowskie Niemcy.

W perspektywie całej II wojny światowej operacja Barbarossa była punktem zwrotnym. Dlatego warto o niej opowiedzieć w 80. rocznicę ataku wojsk Hitlera na wojska Stalina. Z tą myślą wznawiamy poświęcony temu wydarzeniu – poprawiony i zaktualizowany – „Pomocnik Historyczny”.

Zapraszamy do lektury!

• Operacja Barbarossa
• II wojna światowa
• Pomocnik historyczny
• wydanie specjalne