INNE EBOOKI AUTORA
Autor:
Format:
ibuk
Przedmiotem książki nie jest ani sowietyzacja wsi białoruskiej, ani tez specyfikacja poskomunistycznej mentalności - choć można ją uważać za pracę sowietologiczną. „Kołchoźnicy” to analiza antropologiczna, dekonstruująca potoczny stereotyp kołchozu jako instytucji nieodłącznej od fenomenu homo sovieticus. Daje ona wgląd w długie trwanie konstytutywnych dla tożsamości współczesnych kołchoźników tradycyjnych kategorii kognitywnych i aksjologicznych, jakie przetrwały XX-wieczne paroksyzmy destrukcji: kolektywizację, ateizację, wojnę i Zagładę.
Autorka „Kołchoźników” nie opisuje białoruskiej wsi z perspektywy gabinetowej. Jej interpretacja jest plonem kilkunastu lat badań terenowych, prowadzonych we wsiach chłopskich i okolicach szlacheckich na zachodniej i wschodniej Białorusi. W efekcie powstał złożony i zróżnicowany zbiorowy autoportret ich mieszkańców, rekonstruowany z perspektywy wnętrza badanej kultury, w dialogu z rozmówcami. Celem antropologicznych dociekać autorki jest bowiem zrozumienie, kim są białoruscy kołchoźnicy we własnych oczach.
Rdzeń wizerunku własnego kołchoźników, wpisanego w ich narrację tożsamościową, to zrealizowany dzięki pracy na ziemi sakralny wzór dobrego gospodarza. Ich wspólnotowa tożsamość jest zaś wypadkową funkcjonujących w zbiorowej wyobraźni stereotypów pana i Żyda - dwóch historycznych i symbolicznych partnerów społecznych tradycyjnego chłopa. Zbiorowa tożsamość wsi białoruskiej w jej dzisiejszym wariancie kołchoźniczym okazuje się chłopską tożsamością postpańszczyźnianą, która nosi w sobie ślady dawnej stanowej struktury społecznej i jest nierozerwalnie związana ze światopoglądem mitycznym. Pozostając obojętna na nowoczesne projekty ideologiczne i polityczne, zachowując wymiar uniwersalistyczny, skoncentrowany wokół relacji człowieka z sacrum.
Rok wydania | 2012 |
---|---|
Liczba stron | 858 |
Kategoria | Publikacje darmowe |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika |
ISBN-13 | 978-83-231-2922-6 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wykaz skrótów / | 13 |
Podziękowania / | 15 |
Wprowadzenie. Etnograf w kołchozie, czyli uwagi o temacie, terenie i metodzie / | 19 |
Część I. W kołchozie | |
Rozdział 1. „Bez kołchoza życia nie ma”. Narracja o końcu i początku jako mit założycielski / | 41 |
„Jak żyć bez kołchozu?” W stronę zbiorowej tożsamości kołchoźników / | 41 |
Pamięć kolektywizacji, czyli gospodarze wobec końca świata. | |
Casus zachodniobiałoruski / | 52 |
Pamięć kolektywizacji, czyli gospodarze wobec dwukrotnego końca świata. Casus wschodniobiałoruski / | 77 |
Rozdział 2. „Kołchoz musi być”. Długie trwanie wzoru feudalnego / | 103 |
„Trudno żyć, ale przywykszy”. Kołchoz oswojony / | 103 |
„Szto zrobisz, tak treba musi”. Chłopski fatalizm i etos przetrwania / | 122 |
Między ludzkim a kołchoźnym. Kołchozowa symbioza / | 131 |
Kołchoźnik między panem, wójtem i plebanem. Kołchozowy feudalizm / | 156 |
Część II. Kołchoźnik i pan | |
Rozdział 3. Chamy versus pany. Odrębność grupowa jako fundament tożsamości / | 191 |
Chłop i pan przed kołchozem i w kołchozie, czyli o współczesnej pańszczyźnie / | 191 |
Stereotyp chama w relacji do pana, czyli mit o pochodzeniu po raz pierwszy / | 210 |
Szlachetna szlachta i proste mużyki. Casus grodzieński / | 222 |
„Mużyk je mużykom”, czyli w stronę opozycji człowiek : nieczłowiek. Casus poleski / | 237 |
Stereotyp prostej mowy, czyli o konstruowaniu odrębności. Casus Grodzieński / | 246 |
Rozdział 4. Chamy i pany. Między strukturą a communitas / | 273 |
Cham i szlachcic jako kategorie statyczne i dynamiczne / | 273 |
Nie ma abla bez kaina, czyli mit o pochodzeniu po raz drugi / | 284 |
Chłopsko-pańska symbioza, alias mużyki-kołchoźniki i szlachta-kołchoźniki. Neutralizowanie odrębności / | 308 |
Rozdział 5. Proste robocze ludzie. Praca na ziemi jako wartość konstytutywna dla tożsamości / | 327 |
Praca na ziemi jako domena współdziałania człowieka i boga. Od wartości podstawowych do tożsamości zbiorowej / | 327 |
Zapracowany naród między męką a modlitwą, czyli mit o pochodzeniu po raz trzeci / | 360 |
Czarnarabocze ludzie, czyli o kołchoźniczym poczuciu krzywdy / | 384 |
Trudolubiwe ludzie, czyli o kołchoźniczym poczuciu godności / | 396 |
Chłop sam sobie panem, czyli wzór dobrego gospodarza przed kołchozem i w kołchozie / | 418 |
Część III. Kołchoźnik i Żyd | |
Rozdział 6. Chłopi versus Żydzi. Odrębność grupowa jako fundament tożsamości / | 439 |
W chłopsko-pańsko-żydowskim trójkącie, czyli opowieść o porządku świata / | 439 |
Żyd ambiwalentny, czyli kołchoźnicy wobec stereotypu Żyda / | 455 |
Wieś i miasto przed kołchozem i w kołchozie, czyli wokół współczesnego Żyda / | 477 |
Rozdział 7. Chłopi i Żydzi. Między strukturą a communitas / | 489 |
Chłopsko-żydowskie sąsiedztwo, czyli między odróżnorodnieniem a rekonstytuowaniem odrębności / | 489 |
Pamięć zagłady po raz pierwszy, czyli kołchoźnicy wobec końca świata / | 518 |
Pamięć zagłady po raz drugi, czyli pytanie o porządek świata / | 545 |
Część IV. Wobec Boga | |
Rozdział 8. Chrześcijanie i Żydzi. Znaczący inni jako współtwórcy tożsamości / | 583 |
Chrześcijanie versus Żydzi, czyli wokół legend o krwi / | 583 |
Chrześcijanie i Żydzi, czyli ludzie, którzy wierzą w boga. Neutralizowanie odrębności / | 604 |
Mit babelski, czyli Żydzi i chrześcijanie w systemie klasyfikacyjnym wiar-nacji. Casus grodzieński / | 620 |
Rozdział 9. Ludzie chrzczone. Krzyż jako rdzeń tożsamości kołchoźników / | 651 |
Chrześcijanie versus niechrzczeńcy, czyli kołchoźnicy jako ludzie chrzczone / | 651 |
„Trzeba chrzcić”, czyli bóg bez cerkwi i chrzest bez religii. Casus wschodniobiałoruski / | 657 |
Znak krzyża jako rdzeń tożsamości kołchoźników. Casus wschodniobiałoruski / | 671 |
Znak krzyża jako rdzeń tożsamości kołchoźników. Casus grodzieński / | 681 |
Rozdział 10. Ludzie chrześcijanie. Wiara w boga jako wartość konstytutywna dla tożsamości / | 689 |
Ludzie chrześcijanie, czyli polaki i ruskie między wspólnotą a odrębnością. Casus grodzieński / | 689 |
Mużyk-chrześcijanin jako ochrzczony Żyd, czyli mit o pochodzeniu po raz czwarty / | 703 |
Pamięć ateizacji: od zamknięcia do otwarcia wiary. Kołchoźnicy wobec destrukcji i rekonstrukcji wartości podstawowych / | 717 |
Zakończenie. Etnograf w gabinecie, czyli uwagi o tożsamości wsi białoruskiej przełomu XX i XXI wieku / | 759 |
Rozmówcy / | 765 |
Bibliografia / | 785 |
Wykaz ilustracji / | 809 |
Summary. Kolkhozniks. An anthropological study of the Identity of belarusian villagers at the turn of the 20th and 21th centuries / | 813 |
Indeks osobowy / | 827 |