POLECAMY
Redakcja:
Format:
pdf, ibuk
Ponad 500 lat po ostatniej edycji jedno z najważniejszych dzieł Jana z Głogowa ukazuje się po raz pierwszy w wydaniu krytycznym, w polskim przekładzie i z komentarzem. Gwiazdy, planety, orbity, a nawet wieści o odkryciu Nowego Świata i pochodzeniu Poncjusza Piłata – Introductorium compendiosum to przekrojowa, humanistyczna opowieść o Ziemi oraz kosmosie z czasów, gdy wszechświat zdawał się być znacznie, znacznie mniejszy i przytulniejszy niż dziś, a drogą teoretycznych dywagacji trzeba było rozważać wszystkie naukowe zagadnienia, także te, które są dla nas oczywiste, gdyż stały się wiadome dzięki teleskopom i kosmicznym podróżom.
Współcześnie postać i prace Głogowczyka są nieco zapomniane przede wszystkim z dwóch powodów – po pierwsze był on zwolennikiem, odrzuconej przez naukę i spektakularnie zakwestionowanej przez jego ucznia Mikołaja Kopernika, geocentrycznej teorii wszechświata, po drugie Jan w swoich pracach korzystał z ówcześnie powszechnie używanego języka nauki, dzisiaj znanego jedynie elitarnemu gronu badaczy, czyli łaciny. Obecnie Głogowczyk może odzyskać niesłusznie zapomniane miejsce w panteonie wybitnych polskich humanistów za sprawą ostatniej publikacji doświadczonego tłumacza języków starożytnych oraz znawcy antycznej i europejskiej literatury Roberta K. Zawadzkiego.
(z recenzji prof. dr hab. Idaliany Kaczor)
Rok wydania | 2023 |
---|---|
Liczba stron | 444 |
Kategoria | Teksty źródłowe |
Wydawca | Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie |
ISBN-13 | 978-83-6653-674-6 |
Numer wydania | 2023 |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
SPIS TREŚCI | |
CZĘŚĆ I | |
SŁOWO WSTĘPNE .................................................................................................... | 9 |
1. Ogólna charakterystyka dzieła Introductorium compendiosum | |
in „Tractatum sphaerae materialis” Joannis de Sacrobusto Jana z Głogowa ..... | 11 |
Teoria geocentryczna. Uniwersytet Krakowski .............................................. | 13 |
Introductorium compediosum jako komentarz do Traktatu o sferze ................. | 21 |
Przegląd treści rozprawy Introductorium compendiosum ................................ | 27 |
Wstęp dzieła .................................................................................................. | 30 |
Część zasadnicza dzieła ................................................................................. | 32 |
2. Humanistyczne fascynacje średniowiecznego astronoma ............................. | 45 |
3. Mity ............................................................................................................... | 59 |
4. Wątki i postaci biblijne .................................................................................. | 71 |
Modlitewne zwroty ....................................................................................... | 71 |
Jerozolima ..................................................................................................... | 73 |
Piekło ............................................................................................................ | 75 |
Postaci biblijne .............................................................................................. | 77 |
Konkluzja ...................................................................................................... | 79 |
5 . Wątki anegdotyczne i osobliwe ..................................................................... | 81 |
6. Śmierć Pańska i zaćmienie Słońca ................................................................. | 87 |
Definicje zaćmienia Słońca i Ewangelie .......................................................... | 87 |
Zaćmienie Słońca i śmierć Pańska. Interpretacja Jana z Głogowa .................. | 88 |
Inne cudowne zjawiska astronomiczne .......................................................... | 92 |
Konkluzja ...................................................................................................... | 95 |
7. Wątki iberyjskie ............................................................................................. | 97 |
8. Pojęcie czasu ................................................................................................ | 105 |
Wszystkie zjawiska astronomiczne odbywają się w czasie. | |
Wielkość wszechświata ................................................................................. | 106 |
Miary czasu ................................................................................................... | 108 |
Zegar mechaniczny. Dzień naturalny, dzień sztuczny ................................... | 109 |
Dzień najdłuższy, dzień najkrótszy, dzień przestępny, zrównanie dnia z nocą .. | 113 |
Długość ludzkiego życia. Astrologia .............................................................. | 117 |
Wnioski ......................................................................................................... | 121 |
9. Wnioski końcowe .......................................................................................... | 123 |
Nota edytorska ................................................................................................... | 125 |
Bibliografia ......................................................................................................... | 127 |
Nota bibliograficzna ............................................................................................ | 135 |
CZĘŚĆ II | |
INTRODUCTORIUM COMPENDIOSUM IN TRACTATUM SPHAERAE MATERIALIS | |
JOANNIS DE SACROBUSTO ....................................................................................... | 137 |
Epigramma ad Lectorem ..................................................................................... | 139 |
Argumentum in dicenda ...................................................................................... | 141 |
[Capitulum primum] ............................................................................................ | 147 |
Titulus .......................................................................................................... | 147 |
Sequitur textus ............................................................................................. | 149 |
Quae sit forma mundi et quomodo tota machina mundi dividitur | |
in duas partes ............................................................................................... | 158 |
Quod caelum movetur ab oriente in occidentem Iterum rediens in orientem ...... | 165 |
Quod caelum sit rotundum et quae causae rotunditatis caeli ........................ | 166 |
De forma et dispositione elementi terrae et quod ipsa terra est rotundae | |
figurae .......................................................................................................... | 170 |
De forma elementi aquae et quod aqua in sua sphaera est rotundae figurae .... | 173 |
Quod terra sit centrum mundi et in medio mundi .......................................... | 174 |
Quod terra centrum universi existens sit in medio omnium immobilis | |
et quibus ex causis ........................................................................................ | 176 |
De quantitate terrae et eius ambitu in stadiis ................................................ | 178 |
Capitulum secundum de circulis, ex quibus sphaera materialis componatur | |
et illa supercaelestis, quae per istam imaginatur, componi intelligitur .................. | 185 |
Secundus circulus maior in sphaera est zodiacus, qui habet tria nomina ......... | 190 |
Nunc dicendum est consequenter de duobus coluris, quorum unus | |
distinguit solstitia et alter aequinoctia ........................................................... | 199 |
Iam dicendum est de aliis duobus circulis maioribus, scilicet de meridiano | |
et horizonte. Et primo de meridiano ............................................................. | 203 |
Iam determinandum est de quattuor circulis minoribus, ex quibus sphaera | |
materialis componitur et illa caelestis, quae per istam designatur, componi | |
intelligitur ..................................................................................................... | 207 |
Capitulum tertium: de ortu et occasu signorum, de diversitate dierum | |
et noctium et de divisione climatum .................................................................... | 215 |
Nunc de ortu et occasu signorum secundum intentionem et sententias | |
astronomorum est dicendum ........................................................................ | 223 |
Nunc adiungendae sunt ascensiones signorum, quantum ad propositum | |
nostrum sufficit, tam in sphaera recta quam obliqua ..................................... | 231 |
Iam dicendum est de varietatibus, quae accidunt hominibus habitantibus | |
in mundo respectu diversarum zenith in caelo et secundum diversa climata | |
mundi ............................................................................................................ | 242 |
Nunc dicendum est de climatibus septem mundi ........................................... | 254 |
Capitulum quartum et ultimum de motibus et circulis planetarum et de causis | |
exlipsium Solis et Lunae ....................................................................................... | 261 |
Auctor finaliter determinat de eclipsi Solis et Lunae et primo de eclipsi Lunae, | |
quo modo et qualiter contingit ............................................................................. | 269 |
CZĘŚĆ III | |
ZWIĘZŁE WPROWADZENIE DO TRAKTATU O SFERZE MATERIALNEJ | |
JANA Z HOLYWOOD ................................................................................................ | 277 |
Epigram do Czytelnika ......................................................................................... | 279 |
Słowo wstępne .................................................................................................... | 281 |
[Rozdział pierwszy] .............................................................................................. | 287 |
Tytuł .............................................................................................................. | 287 |
Następuje tekst ............................................................................................. | 289 |
O tym, jaka jest forma świata i o tym, w jaki sposób cała konstrukcja świata | |
dzieli się na dwie części ................................................................................. | 298 |
O tym, że niebo przemieszcza się ze wschodu na zachód i powraca | |
ponownie na wschód ..................................................................................... | 305 |
O tym, że niebo jest okrągłe i jakie są przyczyny okrągłości nieba ................. | 306 |
O konstrukcji i umiejscowieniu ziemskiego żywiołu oraz o tym, | |
że sama Ziemia ma kształt okrągły ............................................................... | 311 |
O formie żywiołu wodnego i o tym, że woda w swej sferze ma kształt | |
okrągły ......................................................................................................... | 314 |
O tym, że Ziemia stanowi centrum świata i znajduje się w centrum świata ... | 315 |
O tym, że Ziemia, stanowiąc centrum kosmosu, nieruchomo tkwi | |
w środku wszystkich bytów i o przyczynach tego .......................................... | 318 |
O wielkości Ziemi i jej obwodzie liczonym w stadiach ................................... | 320 |
Rozdział drugi o kręgach, z jakich składa się sfera materialna oraz owa sfera | |
nadniebna, której wygląd i strukturę poznajemy na podstawie tej pierwszej ....... | 327 |
Drugim kręgiem większym na sferze jest zodiak, który ma trzy nazwy ............. | 333 |
Wnikliwie omówić należy dwa kolury, z których jeden przecina punkty | |
przesilenia letniego, a drugi punkty równonocne .......................................... | 342 |
Czas powiedzieć o innych dwóch kręgach większych, to jest o południku | |
i horyzoncie. Najpierw powiemy o południku ............................................... | 347 |
Czas omówić cztery kręgi mniejsze, z których składa się sfera materialna, | |
a także owa sfera niebieska, którą, jak wiadomo, ta pierwsza określa | |
i tworzy ......................................................................................................... | 352 |
Rozdział trzeci: o wschodach i zachodach znaków niebieskich, o różnej długości | |
dni i nocy oraz o rodzajach sfer klimatycznych .................................................... | 360 |
A teraz opowiemy o wschodach i zachodach znaków niebieskich | |
zgodnie z tym, co na ten temat wyrzekli astronomowie ................................ | 369 |
A teraz opowiemy o różnych warunkach życiowych ludzi,które zmieniają się | |
w zależności od położenia zenitu na niebie i oddziaływania klimatu | |
ziemskiego ................................................................................................... | 390 |
A teraz opowiemy o siedmiu rodzajach klimatu panującego na świecie ........ | 403 |
Rozdział czwarty i ostatni – o ruchach i obrotach planet, a także o przyczynach | |
zaćmień Słońca i Księżyca ................................................................................... | 412 |
Autor na koniec omawia zjawisko zaćmienia Słońca i Księżyca, najpierw rozprawia | |
o zaćmieniu Księżyca, w jaki sposób i jak cudownie ten fenomen się dokonuje .... | 421 |
SUMMARY | |
Jan of Głogów – An Introduction to John’s of Holywood Tractatus | |
de sphaera (A Study, Latin Texts, Commentary and Translation) .................. | 429 |
INDEKSY ............................................................................................................... | 433 |