Polish Archaeology in the Mediterranean 27/1

W pierwszym fascykule czasopisma PAM 27/1 zainteresowani wynikami najnowszych polskich badań archeologicznych w północno-wschodniej Afryce, basenie Morza Śródziemnego oraz na Bliskim Wschodzie i w Arabii znajdą 23 opracowania dotyczące 17 antycznych stanowisk i programów badań archeologicznych. Tradycyjnie już najliczniejszą reprezentację, o najszerszym zakresie terytorialnym i chronologicznym, mają badania w Egipcie: Aleksandria Kom el-Dikka, Marina el-Alamein, Tell el-Retaba, Tell el-Farkha, Tell el-Murra, Sakkara, Asasif w Tebach Zachodnich, Gebelein i Berenike nad Morzem Czerwonym. W Sudanie są to projekty G.A.S.P. w Ghazali oraz Early Makuria Research Project, pracujący tym razem na cmentarzysku w Tanqasi.

Artykuły dotyczą również nowych stanowisk w Jordanii, czyli rzymskiego i późnoantycznego Khirbat al-Sar/Sara oraz prehistorycznego osadnictwa w regionie al-Tafila, oraz na Półwyspie Arabskim: Qumayrah Ayn w Omanie z okresu neolitu i epoki brązu oraz Saruq al-Hadid w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (Emirat Dubaju), przede wszystkim z epoki żelaza. Kolejny sezon badań w fortecy Metsamor w Armenii jest prezentowany obok znalezisk chalkolitycznych z badań powierzchniowych projektu UGZAR w irackim Kurdystanie. Inne polskie prace archeologiczne i konserwatorskie omówione są pokrótce w kronice na początku fascykułu.

Część poświęcona studiom badawczym zawiera cztery artykuły. Archeometryczne studium ceramicznych materiałów budowlanych z rzymskich fortów garnizonowych w Kolchidzie na wybrzeżu Morza Czarnego obejmuje archeoceramologiczną analizę Małgorzaty Daszkiewicz połączoną z archeologicznym komentarzem współautorów Radosława Karasiewicza-Szczypiorskiego, Shoty Mamuladzego i Lashy Aslanischvili.

Drugi artykuł to wnikliwe opracowanie Elżbiety Jastrzębowskiej, opatrzone katalogiem fragmentów malowanych tynków odkrytych trzydzieści lat temu w Domu Aiona w Nea Pafos na Cyprze. Autorka omawia repertuar dekoracji, proponując nowe identyfikacje Muz przedstawionych na malowidłach w oparciu o paralele z późnorzymskiego malarstwa i mozaik. Włodzimierz Godlewski rekonstruuje na podstawie źródeł archeologicznych oraz opublikowanych źródeł epigraficznych historię Kościoła Makurii od połowy VI po wczesny XII w. n.e. W drugim swoim tekście włączonym do rocznika Godlewski podsumowuje archeologiczne i architektoniczne dowody na zachodzące w XIII–XVIII w. zmiany społeczne w Dongoli.

For readers interested in the most recent Polish archaeological discoveries in northeastern Africa, the Eastern Mediterranean and the Near East and Arabia, the PAM 27/1 volume brings 23 texts from 17 archaeological sites and excavation programs. Egypt is traditionally the best represented with projects from all periods and parts of the country: Alexandria Kom el-Dikka, Marina el-Alamein, Tell el-Retaba, Tell el-Farkha, Tell el-Murra, Saqqara, Asasif in West Thebes, Gebelein and Berenike on the Red Sea. In Sudan, the G.A.S.P. project at Ghazali and the Early Makuria Research Project, this time working at Tanqasi, present their findings. Articles concern also new sites in Jordan: the Roman and late antique Khirbat al-Sar/Sara and prehistoric sites in the al-Tafila region, and in the Arabian Peninsula: prehistoric and Bronze Age Qumayrah Ayn in Oman and Iron Age Saruq al-Hadid in the United Arab Emirates (Emirate of Dubai). The ongoing project at the fortress site of Metsamor in Armenia reports on another season of finds and the Chalcolithic section of the UGZAR survey in Iraqi Kurdistan discusses the latest results. Other Polish work is reviewed briefly in a chronicle at the beginning of the volume.

The growing STUDIES section includes four papers. First is an archaeometric study of ceramic building material from the Roman forts on the Colchis coast with Daszkiewicz providing an archaeoceramological analysis of the finds discussed from an archaeological point of view by co-authors Karasiewicz-Szczypiorski, Mamuladze and Aslanischvili. In the second paper, Jastrzębowska revisits a collection of wall painting fragments from the House of Aion in Nea Paphos on Cyprus, discovered some 30 years ago. In a meticulous study, she catalogs the fragments and reconstructs the mutual relations between the figural representations of the Muses, some of which she re-identifies based on parallels from late antique wall painting and mosaics. Two papers by Godlewski reflect his long-time research at Dongola in Sudan. In the first paper, he presents a short history of the Church of Makuria from the mid-6th to the early 12th century. His second article reviews the archaeological and architectural evidence for social change in 13th–17th-century Dongola.

• Oman
• Kom el-Dikka
• Marina el-Alamein
• Tell el-Retaba
• Ghazala
• Khirbat al-Sar/Sara
• Metsamor