POLECAMY
Redakcja:
Wydawca:
Format:
pdf, ibuk
Autorzy przedstawiają stojące przed polskim społeczeństwem wyzwania wynikające ze starzenia się ludności, odwołując się do doświadczeń innych społeczeństw i przenosząc te doświadczenia na specyficzne warunki demograficzne oraz uwarunkowania społeczno-ekonomiczne i polityczne współczesnej Polski.
Na tle ogólnych prawidłowości zjawisk ludnościowych prowadzących do przekształcenia się struktury populacji według wieku z bardzo młodej w bardzo starą – skonfrontowanych z długookresowym przebiegiem zjawisk demograficznych w Polsce, mających decydujący wpływ na dynamikę i skalę starzenia się Polaków – w książce zostały zaprezentowane wybrane aspekty i konsekwencje tego procesu oraz związane z nim wyzwania społeczne, z uwzględnieniem obecnej i przyszłej sytuacji demograficznej.
Prezentując szeroką panoramę skutków starzenia się w wybranych obszarach życia społecznego: gospodarce, relacjach międzypokoleniowych (w tym w dziedzinie opieki), wartościach i normach kulturowych, partycypacji obywatelskiej oraz polityce publicznej, autorzy skoncentrowali się na konsekwencjach widocznych na rynku pracy, w sferze zabezpieczenia społecznego i długoterminowej opieki zdrowotnej. Szczególną uwagę poświęcili reakcji polityków i innych podmiotów życia publicznego na zmiany demograficzne.
Kluczowym zagadnieniem podjętym w publikacji jest wpływ postępującego starzenia się populacji na sytuację seniorów i ich rodzin oraz wynikające z tego wyzwania społeczne w skali lokalnej. Zarysowany został również przewidywany proces starzenia się polskiej populacji i jego wybrane skutki na podstawie oryginalnej prognozy demograficznej, w której wyjątkowe miejsce zajęło kształtowanie się i konsekwencje społeczne przyszłych migracji zagranicznych.
Tylko sama enumeracja tytułów rozdziałów składających się na monografię dowodzi, z jak rozległą i głęboką panoramą problemów powiązanych z procesem starzenia się ludności Polski w pierwszych dekadach XXI wieku musieli mierzyć się Autorzy, tworząc w rezultacie dzieło, które w moim rozumieniu zajmie trwałe miejsce w polskiej literaturze demograficznej. [Z recenzji dr. hab. Jerzego T. Kowaleskiego]
Recenzowana publikacja jest niewątpliwie ważną pozycją naukową, która – o czym jestem przekonana – będzie dziełem, które na stałe wpisze się do dorobku nie tylko z zakresu demografii, gerontologii, ekonomii, socjologii i polityki społecznej, ale i innych pokrewnych, powiązanych dziedzin/dyscyplin naukowych. [G]ratuluję efektu podjęcia się tych prac i przygotowania publikacji, w której dokładnie pokazuje się, jak zmiany demograficzne są kluczowe do rozumienia zachodzących procesów i ich wpływów na obszary istotne dla starzejących się populacji (m.in. w obszarze opieki). [Z recenzji dr hab. Jolanty Perek-Białas]
******
The Challenges of an Aging Society: Poland Today and Tomorrow
The authors present the challenges facing Polish society resulting from the aging of the population. They explore the experiences of other societies and apply these experiences to the specific demographic conditions as well as socio-economic and political determinants of contemporary Poland.
Rok wydania | 2018 |
---|---|
Liczba stron | 428 |
Kategoria | Polityka społeczna |
Wydawca | Uniwersytet Warszawski |
ISBN-13 | 978-83-235-3392-4 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Marek Okólski | |
Słowo wstępne | 11 |
CZĘŚĆ I. RAMY KONCEPCYJNE TOMU | |
Agnieszka Fihel, Marek Okólski | |
1. Przemiany cywilizacyjne, ludnościowe i | |
starzenie się społeczeństwa | 22 |
1.1. Długookresowe zmiany ludnościowe jako | |
zjawisko historyczne i cywilizacyjne związane | |
z modernizacją | 22 |
1.2. Przejścia demograficzne | 26 |
1.2.1. Sekularna równowaga demograficzna | |
jako przesłanka ontologiczna | 26 |
1.2.2. Przejście demograficzne jako zmiana | |
porządku (wzorca) reprodukcji ludności | 27 |
1.2.3. Zmiany w strukturze demograficznej | |
29 | |
1.2.4. Zmienna rola rodziny | 29 |
1.2.5. Transfery rodzinne | |
(międzypokoleniowe) | 33 |
1.2.6. Rodzina epoki późnej modernizacji | 35 |
1.2.7. Drugie przejście demograficzne | 36 |
1.3. Przejście migracyjne | 38 |
1.3.1. Przejście demograficzne a presja | |
migracyjna | 38 |
1.3.2. Przejście migracyjne – centralna | |
część cyklu migracyjnego | 39 |
1.3.3. Wzorce przejścia migracyjnego w | |
społeczeństwie nowoczesnym i ponowoczesnym | |
41 | |
1.4. Starzenie się społeczeństwa w trakcie | |
modernizacji | 45 |
1.4.1. Odmłodzenie struktury wieku na | |
początku przejścia demograficznego | 45 |
1.4.2. Czynniki starzenia się populacji w | |
trakcie przejścia demograficznego | 46 |
1.4.3. Przejście struktury wieku (age | |
transition) | 46 |
1.4.4. Starzenie się populacji – aspekt | |
ilościowy i strukturalny | 47 |
1.4.5. Starzenie się a transfery | |
międzypokoleniowe w epoce późnej | |
nowoczesności | 48 |
1.5. Wyzwania dla starzejącego się | |
społeczeństwa | 51 |
1.5.1. Dywidenda demograficzna i jej | |
następstwa | 51 |
1.5.2. Wyzwania w podstawowych sferach | |
życia społecznego | 52 |
CZĘŚĆ II. PRAWIDŁOWOŚCI/ANOMALIE LUDNOŚCIOWE | |
W POLSCE Z PERSPEKTYWY DŁUGIEGO TRWANIA | |
Marta Kiełkowska | |
2. Przemiany rozrodczości w Polsce | 66 |
2.1. Uwagi wstępne | 66 |
2.2. Początek przemian demograficznych na | |
ziemiach polskich | 68 |
2.3. Bezpośrednie determinanty przemiany | |
rozrodczości po II wojnie światowej | 70 |
2.3.1. Liczby kobiet w wieku reprodukcyjnym | |
72 | |
2.3.2. Tworzenie rodzin | 73 |
2.3.3. Zmiany płodności | 76 |
2.4. Wybrane pośrednie determinanty przemian | |
rozrodczości w okresie transformacji | |
ustrojowej | 80 |
2.5. Podsumowanie | 81 |
Marta Anacka, Agnieszka Fihel, Marek Okólski | |
3. Niedokończone przejście migracyjne | 85 |
3.1. Wstęp | 85 |
3.2. Wzrost demograficzny i potencjał | |
migracyjny (od końca XIX w. do 1939 r.) | 86 |
3.3. Zakłócenia procesów ludnościowych w | |
wyniku II wojny światowej (1939–1948) | 90 |
3.4. Migracje w „kraju bez wyjścia” (od | 1948 |
r. do lat 80. XX w.) | 94 |
3.5. Emigracja pod przykrywką wyjazdów | |
czasowych (lata 80. XX w.) | 97 |
3.6. Stopniowe otwieranie granic (od 1989 r.) | |
99 | |
3.7. Napływ do Polski (od 1989 r.) | 102 |
3.8. Podsumowanie | 104 |
Agnieszka Fihel | |
4. Przejście struktury wieku | 109 |
4.1. Wstęp | 109 |
4.2. Dane i metoda analizy | 112 |
4.3. Wyniki analizy | 115 |
4.3.1. Proces depopulacji | 115 |
4.3.2. Przebieg procesu starzenia | 117 |
4.3.3. Czynniki procesu starzenia | 120 |
4.4. Podsumowanie | 127 |
CZĘŚĆ III. STARZENIE SIĘ POPULACJI Z PERSPEKTYWY | |
MAKROSPOŁECZNEJ | |
Ewa Jaźwińska, Marta Kiełkowska | |
5. Konsekwencje społeczne starzenia | 132 |
5.1. Starzenie się ludności a starzenie się | |
społeczeństwa | 132 |
5.2. Katalog konsekwencji społecznych | |
starzenia się populacji | 134 |
5.2.1. Zmiany w gospodarce i na rynku pracy | |
136 | |
5.2.2. Zmiany w strukturze społecznej i | |
relacjach międzypokoleniowych | 137 |
5.2.3. Zmiany w zakresie opieki i relacji | |
opiekuńczych | 143 |
5.2.4. Zmiany w zakresie systemów norm i | |
wartości | 147 |
5.2.5. Zmiany w partycypacji społecznej | |
seniorów | 152 |
5.2.6. Zmiany w polityce państwa | 154 |
5.3. Podsumowanie | 156 |
Marta Anacka, Anna Janicka, Paweł Kaczmarczyk, Małgorzata Wrotek | |
6. Rynek pracy, system emerytalny i opieka | |
zdrowotna z perspektywy ekonomicznej | 162 |
6.1. Wprowadzenie | 162 |
6.2. Efekty związane z rynkiem pracy | 164 |
6.2.1. Zmiany aktywności zawodowej | 165 |
6.2.2. Zmiany w produktywności | 171 |
6.2.3. Zmiany relacji pracy i kapitału | 174 |
6.2.4. Niedopasowania popytu i podaży | 175 |
6.3. Wpływ zmian struktury populacji na | |
systemy zabezpieczenia społecznego | 176 |
6.4. Starzenie się demograficzne a | |
funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia | 181 |
6.4.1. Starzenie się a opieka medyczna | 181 |
6.4.2. Starzenie się a opieka | |
długoterminowa | 185 |
6.5. Starzenie się i inne efekty ekonomiczne – | |
koncepcja dywidendy demograficznej | 190 |
6.6. Podsumowanie | 194 |
Maciej Duszczyk, Magdalena Lesińska, Kamil Matuszczyk | |
7. Upolitycznienie starzenia się społeczeństwa – | |
perspektywa polityki (policy) i polityków | |
(politics) | 201 |
7.1. Wstęp | 201 |
7.2. Teoretyczne podstawy upolitycznienia | |
starzenia się populacji | 203 |
7.3. Upolitycznienie starzenia się | |
społeczeństwa w Polsce | 206 |
7.4. Podniesienie i zrównanie wieku | |
emerytalnego dla kobiet i mężczyzn oraz prace | |
nad tworzeniem systemu opieki długoterminowej | |
jako przykłady procesu upolitycznienia (lub | |
jego braku) | 217 |
7.4.1. Wiek emerytalny | 217 |
7.4.2. Opieka długoterminowa | 220 |
7.5. Podsumowanie i wnioski | 223 |
CZĘŚĆ IV. STARZENIE SIĘ POPULACJI Z PERSPEKTYWY | |
LOKALNEJ/REGIONALNEJ | |
Magdalena Lesińska, Kamil Matuszczyk | |
8. Regionalna polityka demograficzna na | |
przykładzie trzech wybranych województw | 228 |
8.1. Wstęp | 228 |
8.2. Regionalna polityka demograficzna – próba | |
definicji | 229 |
8.3. Przyszłość polskich regionów według badań | |
i prognoz demograficznych | 231 |
8.4. Reakcja władz regionalnych – możliwe | |
działania modelowe | 236 |
8.5. Wyzwania demograficzne i propozycje | |
odpowiedzi na nie w dokumentach strategicznych | |
w województwach: łódzkim, opolskim i | |
zachodniopomorskim | 239 |
8.5.1. Województwo opolskie – program | |
Specjalna Strefa Demograficzna | 240 |
8.5.2. Województwo łódzkie – plan | |
przeciwdziałania depopulacji | 242 |
8.5.3. Województwo zachodniopomorskie – | |
program wspierania rodziny i systemu pieczy | |
zastępczej | 243 |
8.6. Realizacja regionalnej polityki | |
demograficznej w trzech województwach: | |
łódzkim, opolskim i zachodniopomorskim | 245 |
8.7. Podsumowanie | 250 |
Agnieszka Radziwinowiczówna, Anna Rosińska | |
9. Lokalna realizacja polityk senioralnych w | |
obszarach partycypacji, integracji i opieki | 255 |
9.1. Wprowadzenie | 255 |
9.2. Polskie rozwiązania z zakresu polityki | |
senioralnej i ich lokalna implementacja | 258 |
9.2.1. Aktywność obywatelska | 259 |
9.2.2. Integracja społeczno-kulturowa | 259 |
9.2.3. Opieka | 260 |
9.3. Metody zastosowane w badaniu terenowym | |
264 | |
9.4. Wyzwania starzejącego się społeczeństwa z | |
perspektywy lokalnej | 266 |
9.4.1. Lokalna realizacja polityk w | |
obszarze aktywności obywatelskiej osób | |
starszych | 267 |
9.4.2. Lokalna realizacja polityk w | |
obszarze integracji społeczno-kulturowej | |
osób starszych | 269 |
9.4.3. Lokalna realizacja polityk w | |
obszarze opieki nad osobami starszymi | 271 |
9.5. Podsumowanie | 279 |
Anna Rosińska, Ewa Jaźwińska, Marta Kiełkowska, Weronika Kloc-Nowak, Agnieszka Radziwinowiczówna | |
10. Seniorzy i ich rodziny – migracje i | |
rozwiązania opiekuńcze | 287 |
10.1. Wprowadzenie | 287 |
10.2. Metodologia badań | 289 |
10.3. Sytuacja seniorów w społecznościach | |
lokalnych | 291 |
10.3.1. Gospodarstwa domowe | 292 |
10.3.2. Zapotrzebowanie na opiekę | 295 |
10.3.3. Opieka a migracje | 297 |
10.4. Typy rozwiązań opiekuńczych w rodzinach | |
seniorów | 300 |
10.4.1. Rozwiązanie opiekuńcze: doraźna | |
pomoc | 302 |
10.4.2. Rozwiązanie opiekuńcze: główny | |
opiekun – rodzina | 303 |
10.4.3. Rozwiązanie opiekuńcze: główny | |
opiekun – instytucja | 304 |
10.4.4. Rozwiązanie opiekuńcze: luźna sieć | |
opieki | 305 |
10.4.5. Rozwiązanie opiekuńcze: gęsta sieć | |
opieki | 306 |
10.5. Podsumowanie | 307 |
CZĘŚĆ V. STARZENIE SIĘ POPULACJI W PRZYSZŁOŚCI | |
Marta Anacka | |
11. Przyszłość demograficzna Polski. Dlaczego | |
potrzebne są nam nowe prognozy | 314 |
11.1. Wyniki dotychczasowych projekcji | |
populacyjnych dla Polski | 314 |
11.2. Ocena założeń i poprawności metod | |
stosowanych w dotychczasowych projekcjach | 317 |
11.2.1. Problem związany ze stosowanymi | |
definicjami ludności | 317 |
11.2.2. Problem związany z pomiarem i | |
przewidywaniem strumienia migracji | |
zagranicznych | 318 |
11.2.3. Problem niekwantyfikowalnej | |
niepewności | 321 |
11.3. Propozycja założeń metodologicznych do | |
konstrukcji prognozy populacyjnej Mig/Ageing | |
322 | |
11.3.1. Modyfikacja polegająca na | |
zastąpieniu populacji faktycznej populacją | |
rezydującą | 324 |
11.3.2. Modyfikacja polegająca na | |
zastąpieniu oficjalnych TFR wartościami | |
skorygowanymi | 324 |
11.3.3. Modyfikacja związana ze sposobem | |
przewidywania przepływów migracyjnych z i | |
do Polski | 328 |
11.3.4. Modyfikacja polegająca na ustaleniu | |
horyzontu czasowego prognozy do 2060 r. | 328 |
11.4. Wyniki prognozy Mig/Ageing | 329 |
Anna Janicka, Marta Anacka | |
12. Starzenie się populacji w warunkach | |
dopełniającego się przejścia migracyjnego | 334 |
12.1. Prognoza migracji z i do Polski do roku | |
2060 | 334 |
12.1.1. Założenia prognozy migracyjnej | 334 |
12.1.2. Wyniki prognozy migracyjnej | 340 |
12.1.3. Dopełnianie się przejścia | |
migracyjnego w Polsce | 342 |
12.2. Wpływ prognozowanego strumienia migracji | |
na strukturę wieku populacji Polski | 343 |
12.2.1. Cudzoziemcy w populacji | 343 |
12.2.2. Dekompozycja czynników zmian | |
wielkości i struktury populacji | 348 |
12.3. Podsumowanie: zmiana roli migracji | 351 |
Anna Janicka, Paweł Kaczmarczyk | |
13. Wybrane problemy rynku pracy starego | |
społeczeństwa w przyszłości | 355 |
13.1. Prognozowane zmiany wielkości podaży | |
siły roboczej | 355 |
13.2. Równowaga podaży i popytu na pracę w | |
starzejącym się społeczeństwie | 365 |
13.3. Cudzoziemcy na rynku pracy | 366 |
13.4. Podsumowanie | 374 |
Paweł Kaczmarczyk, Małgorzata Wrotek | |
14. Determinanty popytu i wydatków publicznych na | |
opiekę długoterminową – doświadczenia Polski na | |
tle Europy | 377 |
14.1. Wprowadzenie | 377 |
14.2. Determinanty popytu i wydatków na LTC – | |
wnioski z analiz empirycznych | 379 |
14.2.1. Czynniki fundamentalne: wzorce | |
zachorowalności i niesamodzielności | 379 |
14.2.2. Czynniki społeczno-demograficzne | |
oraz cechy gospodarstw domowych | 380 |
14.2.3. Czynniki strukturalne: poziom | |
rozwoju gospodarczego i polityki publiczne | |
381 | |
14.3. Dane i metoda | 383 |
14.4. Wyniki estymacji i dyskusja | 384 |
14.5. Podsumowanie | 391 |
Marek Okólski | |
Konkluzje | 399 |
Indeks rzeczowy | 405 |
Noty o autorach | 419 |
Abstracts | 422 |