POLECAMY
-20%
Autor:
Format:
pdf, ibuk
Czy Mickiewicz cierpiał na depresję? Na co chorowała jego żona Celina? Gdzie po studiach chciał zamieszkać Juliusz Słowacki? Co Salomea myślała o wyjeździe syna na emigrację? Jak wyglądały relacje Mickiewicza ze Słowackim podczas ich spotkań w Paryżu? Dlaczego obaj poeci tak łatwo uwierzyli Andrzejowi Towiańskiemu? Dlaczego wreszcie po opuszczeniu towiańczyków Mickiewicz przestał pisać, a Słowacki - wręcz przeciwnie?
Te kwestie, jak i wiele innych, wciąż powracają w biografiach obu wielkich romantyków. Książka "Adam Mickiewicz – Juliusz Słowacki: psychobiografia naukowa" przypomina pytania, które interesowały zarówno literaturoznawców, jak i wielbicieli twórczości wybitnych romantyków. Jej interdyscyplinarny paradygmat, dający możliwość wykorzystania zarówno wiedzy literaturoznawczej, jak i metodologii psychologicznej, pozwala inaczej niż dotychczas odpowiedzieć na wiele z nich. Równocześnie pojawiają się zagadnienia nowe, zwłaszcza pytania o odmienność drogi twórczej Mickiewicza i Słowackiego w świetle psychologii twórczości, a także o specyfikę rozwoju osobowości każdego z nich.
Prezentowana książka poświęcona jest również biografice i biografistyce w naukach humanistycznych. Zawiera zaktualizowany opis gatunków biograficznych, rozważania na temat wykorzystywania metod psychologicznych w badaniach literaturoznawczych oraz kwestię statusu badań biograficznych w kontekście tez narratywistycznej filozofii historii.
Rok wydania | 2012 |
---|---|
Liczba stron | 506 |
Kategoria | Literaturoznawstwo |
Wydawca | Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego |
ISBN-13 | 978-83-233-3248-0 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
WPROWADZENIE | 11 |
I. BIOGRAFIA – KILKA UWAG WSTĘPNYCH | 15 |
1. Rzut oka na współczesną biografikę i biografistykę | 17 |
1.1. Badania biograficzne w naukach humanistycznych | 17 |
1.2. Badania biograficzne w naukach społecznych | 22 |
1.3. Badania biograficzne wybitnych twórców „ponad podziałami”? | 26 |
2. W jaki sposób można napisać biografię? | 29 |
2.1. Biografie literackie | 32 |
2.2. Biografie faktograficzne | 40 |
2.3. Psychobiografia naukowa: nowa propozycja gatunkowa biografii faktograficznej | 44 |
2.3.1. Czym jest literaturoznawcza psychobiografia naukowa? | 45 |
2.3.2. Od metody badawczej do narracji o życiu i twórczości | 46 |
3. Specyficzne zniekształcenia spostrzegania w biografii | 51 |
3.1. Ukryta teoria osobowości: konstruowanie sylwetek innych | 52 |
3.2. Stereotypy i schematy jako podstawa konstruowania biografii | 54 |
4. Problemy z narracją biograficzną | 59 |
4.1. Literacki charakter narracji i dokumentów historycznych | 60 |
4.2. Zniekształcenia wynikające ze specyfiki poznania historycznego | 61 |
4.3. Prawda historyczna – fikcja literacka | 62 |
4.4. Co dalej z narracją biograficzną? | 66 |
4.2.1. Obiektywizm i prawda w biografii | 67 |
4.2.2. Miejsce teorii psychologicznych w narracji biograficznej i psychobiograficznej | 69 |
II. ANALIZY PSYCHOLOGICZNE W DOTYCHCZASOWYCH BIOGRAFIACH MICKIEWICZA I SŁOWACKIEGO | 73 |
1. Psychologia w biografiach Adama Mickiewicza | 75 |
1.1. Pierwsze monografie Mickiewicza | 76 |
1.1.1. Biografia w zarysie – monografia Piotra Chmielowskiego | 76 |
1.1.2. Mickiewicz doskonały – monografia Józefa Kallenbacha | 79 |
1.1.3. Portret Mickiewicza czy portret epoki? – monografia Stanisława Szpotańskiego | 82 |
1.1.4. Pełne czy nieukończone opus vitae?– monografia Juliusza Kleinera | 83 |
1.2. Biografie psychoanalityczne Mickiewicza | 91 |
1.2.1. Próba zbadania „duszy” Mickiewicza – psychobiografia Stanisława Maciaszka | 91 |
1.2.2. Mickiewicz u psychoanalityka – psychobiografia Jean-Charles’a Gille-Maisaniego | 94 |
1.3. Współczesne monografie Mickiewicza | 99 |
1.3.1. Słowo i czyn Mickiewicza – monografia Aliny Witkowskiej | 100 |
1.3.2. W polemicznym lustrze – „antymonografia” Jana Walca | 106 |
1.3.3. Mickiewicz mityczny – praca Bojana Biołczewa | 110 |
1.4. Opracowania biografii Mickiewicza – kierunki rozwoju badań | 114 |
2. Psychologia w biografiach Juliusza Słowackiego | 117 |
2.1. Pierwsze monografie Słowackiego | 118 |
2.1.1. Słowacki w korespondencyjnym „lustrze” – monografia Antoniego Małeckiego | 118 |
2.1.2. Biografia „hipotetyczna” Słowackiego – praca Ferdynanda Hoesicka | 119 |
2.1.3. Słowacki a Mickiewicz – monografia Józefa Tretiaka | 122 |
2.1.4. Słowackiego „poezja życia” – monografia Tadeusza Grabowskiego | 125 |
2.1.5. W poszukiwaniu pełni – monografia Juliusza Kleinera | 128 |
2.2. Biografie psychoanalityczne i artykuły psychobiograficzne | 134 |
2.2.1. W czeluściach duszy Słowackiego – psychobiografia Gustawa Bychowskiego | 135 |
2.2.2. Biografia „testerem” psychoanalizy – artykuły psychobiograficzne Stefana Baleya | 138 |
2.2.3. Od Freuda do Fromma – analizy psychobiograficzne Ewy Łubieniewskiej | 143 |
2.3. Współczesne monografie Słowackiego | 152 |
2.3.1. Rewolucjonista od narodzin do śmierci – biografia Eugeniusza Sawrymowicza | 152 |
2.3.2. Słowacki w zbliżeniach – próba monografii problemowej Aliny Kowalczykowej | 156 |
2.4. Opracowania biografii Słowackiego – co jest, czego brakuje? | 159 |
III. WPROWADZENIE DO PSYCHOBIOGRAFII NAUKOWEJ | 161 |
1. Bieg życia człowieka według modelu Charlotte Bühler | 163 |
1.1. Trzy rodzaje danych biograficznych | 164 |
1.1.1. Dane obiektywne – perspektywa biologiczno-biograficzna | 165 |
1.1.2. Dane subiektywne – perspektywa przeżyć | 167 |
1.1.3. Dane dotyczące dokonań – perspektywa osiągnięć | 169 |
1.2. Struktura życia człowieka w perspektywie rozwojowej | 170 |
1.2.1. Typologia struktur życia w koncepcji Charlotte Bühler | 172 |
1.2.2. Wyznaczanie fazy kulminacyjnej życia | 173 |
1.3. Przełom połowy życia a koncepcja Charlotte Bühler | 174 |
1.3.1. Charakterystyka przełomu połowy życia | 175 |
1.3.2. Kryzys połowy życia u twórców | 176 |
1.3.3. Syndrom Gauguina lub powrót do marzeń młodości | 177 |
2. Współczesne psychologiczne teorie twórczości | 179 |
2.1. Przegląd dawnych i współczesnych ujęć twórczości w psychologii | 181 |
2.2. Proces twórczy, czyli „jak” powstaje wielkie dzieło | 185 |
2.2.1. Od prywatnej idei do dzieła – koncepcja Howarda Gardnera | 187 |
2.2.2. Natchnienie: między romantycznym mitem a rzeczywistością psychologiczną | 189 |
2.2.3. Wgląd i przepływ jako psychologiczne ekwiwalenty natchnienia | 190 |
2.2.4. Koncepcja interakcji twórczej Edwarda Nęcki | 192 |
2.3. Osobowość twórcza – próba charakterystyki wielkiego twórcy | 193 |
2.4. Modelowa biografi a twórcy | 195 |
2.4.1. „Trójkąt twórczości” Csikszentmihalyiego | 195 |
2.4.2. „Modelowy Twórca” Howarda Gardnera | 196 |
2.4.3. Cztery typy twórców – uzupełnienie koncepcji Modelowego Twórcy | 203 |
2.4.4. Od twórczości uniwersalnej do osiągnięć wybitnych | 204 |
3. Uwagi wstępne do psychobiografii naukowej Adama Mickiewicza | 209 |
3.1. Materiał źródłowy | 210 |
3.2. Wyniki badań ilościowych – obszar danych obiektywnych | 212 |
3.2.1. Twórczość i rozwój intelektualny | 213 |
3.2.2. Życie osobiste | 220 |
3.2.3. Życie towarzyskie | 223 |
3.2.4. Życie społeczne | 226 |
3.3. Wyniki badań ilościowych – tematyka korespondencji | 227 |
3.4. Przebieg życia Adama Mickiewicza z perspektywy danych obiektywnych | 228 |
4. Uwagi wstępne do psychobiografii naukowej Juliusza Słowackiego | 232 |
4.1. Materiał źródłowy | 232 |
4.2. Wyniki badań ilościowych – obszar danych obiektywnych | 233 |
4.2.1. Twórczość i rozwój intelektualny | 233 |
4.2.2. Życie osobiste | 240 |
4.2.3. Życie towarzyskie | 244 |
4.2.4. Życie społeczne | 246 |
4.3. Wyniki badań ilościowych – tematyka korespondencji | 247 |
4.4. Przebieg życia Juliusza Słowackiego z perspektywy danych obiektywnych | 248 |
IV. PSYCHOBIOGRAFIA PORÓWNAWCZA ADAMA MICKIEWICZA I JULIUSZA SŁOWACKIEGO | 251 |
1. Dzieciństwo – pierwsze fascynacje tworzeniem | 253 |
1.1. Dzieciństwo Adama Mickiewicza | 254 |
1.2. Dzieciństwo Juliusza Słowackiego | 260 |
1.3. Podsumowanie: dzieciństwo i lata szkolne | 262 |
2. Dojrzewanie i dorosłość wyłaniająca się – czas pierwszych decyzji | 265 |
2.1. Młody Mickiewicz – między medycyną, fizyką a literaturą | 266 |
2.2. Młody Słowacki – między wiejską idyllą a karierą w Warszawie | 272 |
2.3. Podsumowanie: okres studiów | 275 |
2.4. Mickiewicz jako młody dorosły: między Kownem a Rosją | 276 |
2.4.1. Kowieńskie dylematy: poeta za szkolnym biurkiem | 276 |
2.4.2. Samotność w Kownie – czas dochodzenia do ekspertywności | 278 |
2.4.3. Przekład jako inspiracja twórczości własnej | 281 |
2.4.4. Kryzys przed pierwszym przełomem twórczym | 283 |
2.4.5. Pierwszy przełom twórczy: czas tworzenia Dziadów kowieńskich | 285 |
2.4.6. Przeznaczenie definitywne – pojawienie się celu życia | 291 |
2.5. Słowacki jako młody dorosły: między Warszawą a Genewą | 294 |
2.5.1. Pierwsze kroki w dorosłość | 294 |
2.5.2. Drezdeńskie dylematy: mamo, czy dobrze zrobiłem? | 298 |
2.5.3. Poeta przeszłorocznych wydarzeń | 300 |
2.5.4. Spotkanie mistrza z uczniem | 303 |
2.5.5. Pierwszy kryzys przed definitywnym wyborem przeznaczenia | 304 |
2.5.6. Pierwszy przełom twórczy: pisanie Kordiana | 308 |
2.5.7. Rywalizacja z Mickiewiczem | 310 |
2.5.8. Twórczość jako realizacja przeznaczenia definitywnego | 313 |
2.6. Podsumowanie: okres pierwszego przełomu twórczego | 315 |
3. Dorosłość właściwa – definitywność wyborów | 319 |
3.1. Mickiewicz w fazie dorosłości właściwej | 319 |
3.1.1. Między pierwszym a drugim przełomem – okres terminowania twórcy | 320 |
3.1.2. Autonomia i nonkonformizm: wchodzenie w rolę mistrza | 323 |
3.1.3. Poeta jako człowiek zobowiązany do rozwoju | 333 |
3.1.4. Przygotowanie do drugiego przełomu twórczego – faza gromadzenia doświadczeń | 336 |
3.1.5. Kryzys w realizacji przeznaczenia – Mickiewicz a powstanie listopadowe | 342 |
3.1.6. Depresja Mickiewicza: dramat niedziałania | 345 |
3.1.7. Mickiewicz w Wielkopolsce: między rozpaczą a ucieczką od poczucia winy | 350 |
3.1.8. Pokonanie depresji: od przeżycia własnej klęski do sformułowania nowych celów | 352 |
3.1.9. Dojrzałe i pełne zaangażowanie w realizację przeznaczenia | 354 |
3.1.10. Drugi przełom twórczy: tworzenie Dziadów drezdeńskich | 356 |
3.1.11. Pan Tadeusz jako ukoronowanie drugiego przełomu twórczego | 362 |
3.1.12. Poezja w zetknięciu z prozą życia – jak realizować przeznaczenie? | 366 |
3.2. Słowacki w fazie dorosłości właściwej | 367 |
3.2.1. Rozwój twórczości po pierwszym przełomie | 368 |
3.2.2. Zadania rozwojowe okresu dorosłości i bezradność Słowackiego | 370 |
3.2.3. W poszukiwaniu wsparcia – Słowacki jako syn, kochanek, przyjaciel | 375 |
3.2.4. „Męska” przygoda – podróż duchowa | 380 |
3.2.5. Twórczość między pierwszym a drugim przełomem | 383 |
3.2.6. Walka o autonomię: ambiwalencja w relacjach z matką | 383 |
3.3. Podsumowanie: Mickiewicz i Słowacki w fazie dorosłości właściwej | 388 |
4. Średnia dorosłość – bilans życia | 391 |
4.1. Adam Mickiewicz w okresie średniej dorosłości | 391 |
4.1.1. Mickiewicz jako przywódca i autorytet: pełnia dorosłości | 392 |
4.1.2. Czas ostatecznych decyzji: małżeństwo czy kapłaństwo? | 397 |
4.1.3. Trudna paryska codzienność – jak zjednoczyć emigrację? | 399 |
4.1.4. Życie w cieniu choroby psychicznej żony | 402 |
4.1.5. Mickiewicz jako Mistrz – wykłady w College de France | 406 |
4.1.6. Kryzys połowy życia – niemożliwe osiągnięcie jedności? | 409 |
4.1.7. Dlaczego Mickiewicz uwierzył Towiańskiemu? | 410 |
4.1.8. Jedność jako wiara w jedną ideologię – okres przynależności do Towiańskiego | 413 |
4.1.9. Jedność jako realizowanie tej samej idei różnymi środkami | 419 |
4.1.10. Dlaczego przestał publikować, chociaż dalej pisał? | 424 |
4.2. Juliusz Słowacki w okresie średniej dorosłości | 428 |
4.2.1. Ku pełnej autonomii: podmiotowa kulminacja życia | 429 |
4.2.2. Kryzys wieku średniego: czas przewartościowań | 432 |
4.2.3. Słowacki wśród towiańczyków | 435 |
4.2.4. Czy towiańczyk może być poetą? | 439 |
4.2.5. Zmiana dominanty życiowej jako rezultat pokonania kryzysu wieku średniego | 440 |
4.2.6. Zerwanie z towiańczykami | 443 |
4.2.7. Przeżycie drugiego przełomu twórczego: poeta jako rewelator tajemnic genezyjskich | 445 |
4.2.8. Słowacki w okresie genezyjskim: obraz epistolarny | 448 |
4.2.10. Znaczenie drugiego przełomu twórczego w rozwoju Słowackiego | 454 |
4.3. Podsumowanie: kryzys połowy życia i sposób wyjścia z niego | 456 |
5. Późna dorosłość – czas pożegnań | 459 |
5.1. Mickiewicz na początku piątej fazy życia | 459 |
5.1.1. Między nadzieją a rozpaczą | 460 |
5.1.2. Spróbować jeszcze raz… | 463 |
5.2. Słowacki w piątej fazie życia | 465 |
5.2.1. Starość jako motyw korespondencji Słowackiego przed piątą fazą | 465 |
5.2.2. Relacje z matką w piątej fazie: między miłością a rozczarowaniem | 467 |
5.2.3. Życie ze świadomością bliskiej śmierci | 469 |
5.3. Podsumowanie: piąta faza wyznacznikiem pełnego biegu życia | 473 |
6. Struktura przebiegu życia Mickiewicza i Słowackiego | 475 |
6.1. Przebieg życia Adama Mickiewicza i jego struktura | 475 |
6.2. Przebieg życia Juliusza Słowackiego i jego struktura | 477 |
ZAKOŃCZENIE | 481 |
BIBLIOGRAFIA PRAC CYTOWANYCH | 483 |
INDEKS OSOBOWY | 495 |
INDEKS NAJWAŻNIEJSZYCH POJĘĆ | 503 |