POLECAMY
Koszyk
Historia Ziemi
Autor:
Wydawca:
Format:
epub, mobi
Historia Ziemi jest znanym i cenionym podręcznikiem akademickim z zakresu geologii historycznej. Autorzy opisują dzieje Ziemi, od jej powstania do czasów współczesnych, oraz rozwijającego się na niej życia. Obecne wydanie, podobnie jak poprzednie, opiera się na podstawowej zasadzie najściślejszego powiązania fizycznej i biologicznej historii Ziemi, która musi być studiowana w sposób integrujący te dwa aspekty.
W rozdziałach 1–10 opisano fakty, procesy i koncepcje, których znajomość jest niezbędna do zrozumienia treści rozdziałów 11–20 prezentujących opis zmian systemu Ziemi od czasu jej powstania. Każdy z tych dalszych rozdziałów, poświęcony konkretnemu przedziałowi czasu geologicznego, zaczyna się od tematów ogólnych, takich jak charakter form życia występujących na tej planecie oraz globalnej paleogeografii i zmian klimatycznych. Następnie, w dalszych częściach większości tych rozdziałów, przechodzimy do przeglądu ważnych zdarzeń regionalnych.
Nowe wydanie Historii Ziemi zawiera m.in.:
• ponad tysiąc uaktualnień i zmian w danych liczbowych, tekstach i opisach ilustracji,
• całkowicie zmienione i uaktualnione materiały fotograficzne,
• skorygowaną skalę czasu geologicznego, z formalnym dodaniem okresu czwartorzędu,
• aktualne poglądy na temat wszystkich wielkich epizodów masowego wymierania,
• nową ocenę hipotezy dotyczącej Ziemi jako kuli śnieżnej,
• rozszerzone ujęcie skrzyżowanych i względnych związków czasowych, takich jak wynikające z analizy uskoków i ksenolitów,
• nowe definicje ważnych terminów naukowych,
• uaktualnione interpretacje zmian klimatycznych w erze kenozoicznej,
• najnowsze dowody dotyczące ewolucji człowieka,
• zrewidowane podrozdziały o filogenezie i bioróżnorodności.
Przejrzystość treści, staranny układ, liczne, bardzo pouczające barwne ilustracje oraz nowatorstwo i aktualność książki sprawiają, że jest to świetny podręcznik akademicki i, co podkreślają recenzenci, przydatny do nauczania geologii na polskich uczelniach. Może być także cennym źródłem wiedzy dla studentów z innych kierunków przyrodniczych oraz nauczycieli i uczniów szkół średnich.
| Rok wydania | 2023 |
|---|---|
| Liczba stron | 610 |
| Kategoria | Geografia ogólna |
| Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
| Tłumaczenie | Marek Czekański |
| ISBN-13 | 978-83-01-23075-3 |
| Numer wydania | 2 |
| Język publikacji | polski |
| Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
Ciekawe propozycje
Spis treści
| Wstęp do wydania polskiego xvii | |
| O autorach xviii | |
| Przedmowa xix | |
| Podziękowania xxiv | |
| Część I – Materiały, procesy i zasady | 1 |
| ROZDZIAŁ. Ziemia jako system | 1 |
| Badania systemu Ziemi | 2 |
| Unikatowość Ziemi | 2 |
| Współzależność składników systemu Ziemi | 2 |
| Wrażliwość i nietrwałość aspektów systemu Ziemi | 3 |
| Zasada aktualizmu | 3 |
| Zasada aktualizmu jako podstawa badań geologicznych | 3 |
| Eliminacja koncepcji katastroficznych przez zasadę aktualizmu w XIX wieku | 4 |
| Natura i pochodzenie skał | 5 |
| Wzajemne przeobrażenia skał magmowych, osadowych i metamorficznych | 6 |
| Jednostki formalnej klasyfikacji formacji skalnych | 9 |
| Trzy zasady Steno dotyczące skał osadowych | 9 |
| Powiązanie wszystkich rodzajów skał w cyklu skalnym | 10 |
| Globalne datowanie formacji skalnych | 11 |
| Skamieniałości i inne fizyczne wskaźniki względnego wieku skał | 11 |
| Określanie bezwzględnego wieku skał metodami radiometrycznymi | 12 |
| Podział historii Ziemi na jednostki formalne w skali czasu geologicznego | 12 |
| Rozróżnialność przedziałów skali czasu geologicznego | 13 |
| Obraz Ziemi pod jej powierzchnią | 13 |
| Wzrost gęstości Ziemi wraz z głębokością | 14 |
| Unoszenie się i ruchy kruchych stałych płyt litosfery na półpłynnej astenosferze | 15 |
| Tektonika płyt | 15 |
| Podział płyt w miejscach ich powstawania, subdukcje i zagłębienia | 15 |
| Ciepło z rozpadu radioaktywnego jako napęd dynamiki płyt tektonicznych | 17 |
| Wznoszenie się pióropuszy magmowych do skorupy Ziemi z głębin jej płaszcza | 18 |
| Rola tektoniki płyt w cyklu skalnym | 18 |
| Cykl wodny | 18 |
| Przemieszczanie się wody między jej rezerwuarami | 19 |
| Ścisłe powiązanie cyklu wodnego z cyklem skalnym | 20 |
| Ukierunkowane zmiany w historii Ziemi | 20 |
| Radykalne i nieodwracalne ewolucyjne przekształcenia form życia | 20 |
| Zmiany fizycznych i chemicznych cech Ziemi | 21 |
| Związki zmian form życia i środowisk | 21 |
| Epizodyczne zmiany w historii Ziemi | 22 |
| Nieciągłości w procesach sedymentacji | 22 |
| Powstawanie skał osadowych w trybie katastroficznym | 22 |
| Niezgodności zalegania warstw jako reprezentacje nieciągłości formacji skalnych | 22 |
| Epizodyczne zmiany życia na Ziemi | 24 |
| Podsumowanie rozdziału | 24 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 25 |
| ROZDZIAŁ 2. Minerały skałotwórcze i skały | 27 |
| Struktura minerałów | 30 |
| Pierwiastki jako substancje złożone z jednakowych i unikalnych atomów | 30 |
| Izotopy pierwiastków i ich względne masy atomowe | 30 |
| Rola reakcji chemicznych w powstawaniu minerałów | 31 |
| Wiązania chemiczne jako wynik chemicznych reakcji | 31 |
| Trójwymiarowe struktury molekularne kryształów | 32 |
| Zastępowanie jonów pierwiastków przez jony pierwiastków podobnych | 34 |
| Właściwości minerałów | 34 |
| Zależność twardości minerałów od wiązań chemicznych | 34 |
| Zależność gęstości minerałów od mas atomowych i upakowania atomów | 36 |
| Odzwierciedlenie struktur krystalicznych w rodzajach spękań | 36 |
| Wpływ warunków fizykochemicznych formowania się minerałów i skał na ich struktury | 36 |
| Kilka grup minerałów tworzących większość skał | 36 |
| Typy skał | 38 |
| Skały magmowe jako rezultat krzepnięcia form płynnych | 38 |
| Powstawanie skał osadowych z cząstek zawieszonych w wodzie lub powietrzu | 40 |
| Skały metamorficzne jako transformacje innych skał w warunkach wysokiego ciśnienia i temperatury | 48 |
| Podsumowanie rozdziału | 50 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 50 |
| ROZDZIAŁ 3. Zróżnicowanie form życia | 51 |
| Skamieniałości i chemiczne pozostałości dawnych form życia | 54 |
| Twarde części zwierząt jako najczęściej zachowane ich ślady | 54 |
| Nietrwałość tkanek miękkich organizmów kopalnych | 54 |
| Skamieniałe drewno jako rezultat mineralizacji | 55 |
| Odciski w formie ośródek zewnętrznych i wewnętrznych | 55 |
| Skamieniałe ślady zwierząt jako zapis ich ruchu | 56 |
| Zróżnicowana jakość skamieniałości | 56 |
| Biomarkery jako użyteczne chemiczne wskaźniki form życia | 56 |
| Martwe organizmy w procesach rozkładu jako paliwo skamieniałości | 57 |
| Grupy taksonomiczne | 57 |
| Identyfikacja kladów i ich pokrewieństwa | 59 |
| Archeony i bakterie: dwie domeny prokariotów | 63 |
| Tolerancja archeonów wobec nieprzyjaznych środowisk | 63 |
| Niektóre typy bakterii: rozkładające, fotosyntetyzujące, patogenne i zanieczyszczające | 64 |
| Protisty: parafiletyczna grupa eukariotów | 65 |
| Zielenice i rośliny lądowe | 66 |
| Ewolucyjne pierwszeństwo naczyniowych roślin zarodnikowych | 68 |
| Ekspansja roślin nasiennych na lądach | 69 |
| Opisthokonta: grzyby i zwierzęta | 69 |
| Grzyby jako destruenty | 70 |
| Zwierzęta jako wielokomórkowe organizmy konsumujące | 70 |
| Gąbki jako proste bezkręgowce | 71 |
| Przynależność koralowców do parzydełkowców | 71 |
| Przynależność wielu zwierząt bezszkieletowych do lofotrochorowców | 72 |
| Zewnętrzne szkielety wylinkowców | 74 |
| Bezkręgowce i kręgowce jako wtórnogębowce | 75 |
| Podsumowanie rozdziału | 79 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 80 |
| ROZDZIAŁ 4. Środowiska i życie | 81 |
| Zasady ekologii | 85 |
| Nisza gatunku jako jego umiejscowienie w środowisku | 85 |
| Ekosystem jako zbiorowisko organizmów wraz ze środowiskiem ich życia | 85 |
| Biogeografia jako nauka badająca rozmieszczenie organizmów | 87 |
| Atmosfera | 88 |
| Główne składniki atmosfery: azot, tlen i dwutlenek węgla | 88 |
| Wpływ różnic temperatury i rotacji Ziemi na cyrkulację powietrza | 88 |
| Ekosystem lądowy | 90 |
| Typy wegetacji odpowiadające strefom klimatycznym | 90 |
| Zależność klimatów od wysokości | 94 |
| Wpływ czynników lądowych i wodnych na sezonowe zmiany temperatury | 95 |
| Odbicie przeszłych warunków klimatycznych w skamieniałościach roślinnych | 96 |
| Ekosystem morski | 97 |
| Powierzchniowe prądy oceaniczne napędzane przez wiatry | 97 |
| Zmiany form życia morskiego wraz z głębokością | 99 |
| Organizmy morskie pływające, unoszące się w wodzie i żyjące na dnie | 101 |
| Wpływ temperatury wody na zróżnicowanie biogeograficzne | 103 |
| Zasolenie jako ważny czynnik w obszarach przybrzeżnych | 104 |
| Środowiska słodkowodne | 105 |
| Podsumowanie rozdziału | 105 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 106 |
| ROZDZIAŁ 5. Środowiska osadowe | 107 |
| Środowiska lądowe | 110 |
| Historyczne gleby jako wskaźnik warunków klimatycznych w przeszłości | 110 |
| Słodkowodne jeziora i lodowce jako wizytówki przeszłych klimatów | 112 |
| Gromadzenie się soli i piasku na pustyniach i w jałowych basenach | 114 |
| Osady nanoszone przez rozgałęzione i meandrujące rzeki w regionach wilgotnych | 116 |
| Środowiska przybrzeżne i otwarte szelfy | 119 |
| Delty powstające przy ujściach rzek do mórz | 119 |
| Laguny położone za piaszczystymi wyspami barierowymi | 121 |
| Tempestyty powstające na otwartych szelfach | 122 |
| Skamieniałości jako wskaźniki środowisk morskich | 123 |
| Rafy organiczne jako formy skał węglanowych | 124 |
| Platformy węglanowe powstające w ciepłych morzach | 126 |
| Środowiska głębokomorskie | 129 |
| Prądy zawiesinowe opadające przy podmorskich zboczach | 129 |
| Drobnoziarniste, powoli gromadzące się osady eupelagiczne | 131 |
| Podsumowanie rozdziału | 132 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 132 |
| ROZDZIAŁ 6. Korelacja i datowanie zapisów skalnych | 135 |
| Skala czasu geologicznego | 138 |
| Sukcesja skamieniałości jako miara względnego wieku skał | 138 |
| Systemy geologiczne utworzone w XIX wieku | 138 |
| Jednostki stratygraficzne | 140 |
| Podział formacji skalnych w jednostkach czasowoskalnych oraz czasu geologicznego w jednostkach czasu | 140 |
| Jednostki biostratygraficzne oparte na występowaniu skamieniałości | 140 |
| Identyfikacja biegunowości jednostek czasowo-skalnych metodą stratygrafii magnetycznej | 142 |
| Definiowanie jednostek skalnych na podstawie litologii, a nie wieku skał | 143 |
| Bezwzględny wiek Ziemi | 146 |
| Niedoszacowanie wieku Ziemi w początkach geologii | 146 |
| Ocena bezwzględnego wieku skał z użyciem pierwiastków radioaktywnych | 147 |
| Przewaga korelacji na podstawie skamieniałości nad datowaniem radiometrycznym | 151 |
| Zmiany stabilnych izotopów jako podstawa korelacji globalnej | 152 |
| Stratygrafia zdarzeniowa | 153 |
| Korelacja na wielkich obszarach oparta na skałach przewodnich | 153 |
| Linia czasu dla korelacji oparta na dwukierunkowych przesunięciach granic facji | 155 |
| Wykrywanie niezgodności zalegania warstw metodami stratygrafii sejsmicznej | 155 |
| Sekwencje jako zapisy zmian poziomu morza | 157 |
| Zegar geologiczny oparty na zmianach parametrów rotacji Ziemi i kształtu jej orbity | 158 |
| Podsumowanie rozdziału | 160 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 160 |
| ROZDZIAŁ 7. Ewolucja i zapis kopalny | 163 |
| Adaptacje | 166 |
| Wkład Karola Darwina | 167 |
| Geograficzne dowody ewolucji zebrane w podróży na statku „Beagle” | 167 |
| Szerokie podstawy anatomicznych dowodów ewolucji przedstawionych przez Darwina | 169 |
| Selekcja naturalna jako główny mechanizm ewolucji | 170 |
| Geny, DNA i chromosomy | 170 |
| Podstawowe znaczenie dziedziczenia cech w genetyce | 170 |
| Mutacje jako instrument doboru naturalnego | 171 |
| Rekombinacja genetyczna jako czynnik doboru naturalnego | 171 |
| Nowo odkryty mechanizm zmian genetycznych: horyzontalny transfer genów | 172 |
| Geny regulatorowe a rozwój organizmów | 172 |
| Populacje, gatunki i specjacja | 172 |
| Szybkości specjacji | 174 |
| Radiacje ewolucyjne jako rezultat nowych ekologicznych możliwości i adaptacyjnych przełomów | 174 |
| Szybka specjacja w niewielkich izolowanych populacjach | 176 |
| Możliwość powstania nowej jednostki systematycznej w pojedynczym wydarzeniu | 178 |
| Zegar molekularny i czasy powstawania | 180 |
| Konwergencja ewolucyjna | 180 |
| Wymieranie | 181 |
| Znaczne zróżnicowania szybkości wymierania | 182 |
| Masowe wymieranie dokonujące się obecnie | 183 |
| Tendencje ewolucyjne | 184 |
| Ewolucyjna tendencja do powiększania się rozmiarów ciał zwierząt | 184 |
| Proste i złożone tendencje ewolucyjne | 185 |
| Nieodwracalność procesu ewolucji | 189 |
| Podsumowanie rozdziału | 189 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 190 |
| ROZDZIAŁ 8. Teoria tektoniki płyt | 191 |
| Historia teorii dryfu kontynentalnego | 194 |
| Błędne interpretacje niektórych wczesnych obserwacji | 194 |
| Alfred Wegener – pionier teorii dryfu w XX wieku | 195 |
| Badania Aleksandra Du Toit dotyczące sekwencji Gondwany | 196 |
| Powszechne odrzucanie koncepcji dryfu kontynentalnego | 198 |
| Zagadkowe dane ujawnione przez paleomagnetyzm | 198 |
| Narodziny tektoniki płyt | 200 |
| Wyjaśnienie wielu zjawisk na gruncie ekspansji dna oceanicznego | 200 |
| Ostateczna weryfikacja metodami paleomagnetycznymi | 203 |
| Uskoki i aktywność wulkaniczna na granicach płyt | 203 |
| Formowanie się skorupy wzdłuż grzbietów śródoceanicznych | 204 |
| Przemieszczanie grzbietów śródoceanicznych przez uskoki transformacyjne | 205 |
| Subdukcja litosfery wzdłuż głębokich rowów oceanicznych | 205 |
| Ruchy płyt | 207 |
| Cztery przyczyny ruchów płyt | 207 |
| Zagłębianie się luźnych fragmentów skorupy w płaszczu Ziemi | 207 |
| Mierzalność ruchów płyt | 208 |
| Podsumowanie rozdziału | 210 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 211 |
| ROZDZIAŁ 9. Tektonika kontynentów i łańcuchy górskie | 213 |
| Dzielenie się kontynentów | 216 |
| Węzły potrójne w rejonach plam gorąca | 216 |
| Powstawanie rowów tektonicznych w początkowej fazie podziału | 218 |
| Powstawanie pasywnych krawędzi w procesach podziału | 218 |
| Zginanie i płynięcie skał | 220 |
| Orogeneza | 222 |
| Orogeneza jako skutek kolizji kontynentów | 222 |
| Możliwości orogenezy bez zderzeń kontynentów | 223 |
| Charakterystyczne struktury pasm górskich | 223 |
| Kompresja jako przyczyna deformacji | 224 |
| Powstawanie basenu przedpola pod ciężarem góry | 224 |
| Andy jako przykład gór powstałych bez zderzenia kontynentów | 226 |
| Pireneje jako przykład gór powstałych w wyniku zderzenia kontynentów | 227 |
| Łączenie się niewielkich mas lądowych z kontynentami | 229 |
| Tektonika wnętrz kontynentów | 229 |
| Podsumowanie rozdziału | 232 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 232 |
| ROZDZIAŁ 10. Główne cykle geochemiczne | 235 |
| Rezerwuary chemiczne | 238 |
| Przepływy jako prędkości ruchu między rezerwuarami | 238 |
| Wpływ sprzężeń zwrotnych na przepływy | 238 |
| Dwutlenek węgla, tlen i procesy biologiczne | 239 |
| Wykorzystanie cyklu fotosyntezy–oddychania przez rośliny | 239 |
| Wzrost tkanek jako rezultat fotosyntezy | 240 |
| Uwalnianie energii w procesie oddychania | 240 |
| Wykorzystywanie oddychania przez destruenty | 241 |
| Modyfikacje chemii atmosfery w wyniku pogrążania się szczątków roślinnych w ziemi | 241 |
| Podobieństwo morskich i lądowych cyklów fotosyntezy–oddychania | 243 |
| Izotopy tlenu, klimat i cykl wodny | 244 |
| Proporcje izotopów tlenu w szkieletach jako wskaźnik temperatury | 244 |
| Wiązanie tlenu 16O w lodowcach | 245 |
| Wpływ zasolenia na proporcje izotopów tlenu | 246 |
| Działanie pary wodnej jako gazu cieplarnianego | 247 |
| Wykorzystanie izotopów węgla w badaniach globalnych cyklów chemicznych | 247 |
| Proporcje izotopów węgla jako zapisy cyklicznej cyrkulacji węgla organicznego | 247 |
| Proporcje izotopów w skałach wapiennych i morskich osadach głębinowych jako zapisy zmian tempa pogrzebania węgla w ziemi | 248 |
| Wpływ pogrzebania węgla i siarki na powiększanie się atmosferycznego rezerwuaru tlenu | 248 |
| Usuwanie dwutlenku węgla z atmosfery w procesach wietrzenia i jego transfer do skał wapiennych | 249 |
| Wpływ zmian szybkości wietrzenia na atmosferyczny rezerwuar węgla | 250 |
| Wpływ zmian globalnej temperatury na atmosferyczny rezerwuar węgla | 252 |
| Tendencje zmian zawartości dwutlenku węgla w atmosferze w eonie fanerozoicznym | 253 |
| Wpływ pozytywnego sprzężenia zwrotnego na cykl węglowy | 254 |
| Stabilizujący wpływ negatywnych sprzężeń zwrotnych na poziom dwutlenku węgla | 254 |
| Ekskursje proporcji izotopów węgla i tlenu | 255 |
| Wpływ zmian szybkości oddychania bakterii na proporcje izotopów węgla | 256 |
| Wpływ zmian ilości hydratu metanu naproporcje izotopów węgla | 256 |
| Wpływ zmian produktywności fitoplanktonu na proporcje izotopów węgla | 256 |
| Relatywnie większy wpływ epizodów masywnego pogrzebania węgla na proporcje izotopów węgla w porównaniu z innymi czynnikami | 257 |
| Chemia oceanów i mineralogia szkieletów | 257 |
| Wpływ zmian zawartości magnezu i wapnia na powstawanie morskich węglanów | 257 |
| Wpływ zmian zawartości potasu i siarczanów na mineralogię ewaporatów | 259 |
| Usuwanie krzemu z oceanów przez organizmy żywe | 259 |
| Podsumowanie rozdziału | 260 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 261 |
| Część II – Historia Ziemi | 263 |
| ROZDZIAŁ 11. Eony prekambryjskie: hadeik i archaik | 263 |
| Wiek planet i Wszechświata | 268 |
| Powstanie Układu Słonecznego | 269 |
| Powstanie Słońca z mgławicy | 270 |
| Powstanie planet z mgławicy słonecznej | 270 |
| Hadeik | 272 |
| Rozwarstwienie Ziemi jako rezultat przechodzenia materii w stan ciekły | 272 |
| Powstanie Księżyca w następstwie kolizji | 272 |
| Pochodzenie wód oceanicznych z wulkanów i komet oraz ich zasolenia ze skał | 273 |
| Pochodzenie wczesnej atmosfery Ziemi z jej wnętrza | 273 |
| Liczne zderzenia z asteroidami i meteorytami we wczesnej historii Ziemi | 273 |
| Wysoka temperatura wczesnej Ziemi i niewielkie rozmiary jej płyt | 274 |
| Pochodzenie skorupy kontynentalnej | 275 |
| Powstanie skorupy felzytowej z topniejącej litosfery oceanicznej | 275 |
| Pojawienie się płyty kontynentalnej we wczesnej historii Ziemi | 276 |
| Eon archaiczny | 276 |
| Niewielkie rozmiary lądów archaiku jako skutek wysokiej temperatury wnętrza Ziemi | 276 |
| Szybki wzrost rozmiarów skorupy kontynentalnej | 276 |
| Pasma zieleńcowe | 277 |
| Zmiana systemu Ziemi 11-1 Pojawianie się wielkich kratonów pod koniec eonu archaicznego | 278 |
| Dowody istnienia życia w eonie archaicznym | 280 |
| Chemiczne hipotezy dotyczące początków życia na Ziemi | 283 |
| Łatwość formowania się aminokwasów | 283 |
| Możliwość istnienia świata RNA | 283 |
| Możliwość rozwoju życia wzdłuż grzbietów śródoceanicznych | 285 |
| Tlen atmosferyczny | 287 |
| Podsumowanie rozdziału | 287 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 288 |
| ROZDZIAŁ 12. Eon proterozoiczny prekambru | 289 |
| Główne zdarzenia eonu proterozoicznego | 290 |
| Współczesny styl orogenezy | 292 |
| Zdarzenia globalne w paleoproterozoiku i mezoproterozoiku | 295 |
| Powszechne zlodowacenia we wczesnym proterozoiku | 295 |
| Rozwój sinic, a później eukariotów w oceanach | 295 |
| Początki życia zwierzęcego | 297 |
| Gwałtowny rozwój organizmów zwierzęcych | 297 |
| Rozwój eukariotów pod wpływem wzrostu zawartości tlenu w atmosferze | 301 |
| Zmiana systemu Ziemi 12-1 Wielkie zdarzenie oksydacyjne | 302 |
| Zmiana systemu Ziemi 12-2 Czy Ziemia były kiedyś śnieżną kulą? | 304 |
| Dwa rozległe zlodowacenia w proterozoiku dosięgające niskich szerokości geograficznych | 306 |
| Możliwość wpływu zróżnicowania zwierząt na ewolucję fitoplanktonu | 306 |
| Ekspansja i kurczenie się kontynentów | 306 |
| Konsolidacja kontynentu Ameryki Północnej | 308 |
| Ekspansja Laurencji w proterozoiku poprzez kontynentalną akrecję | 308 |
| Powstanie wielkich złóż rud w wyniku zderzenia z obiektem zewnętrznym | 309 |
| Rów tektoniczny w centralnej i wschodniej Ameryce Północnej | 310 |
| Orogeneza grenwilska we wschodniej części Ameryki Północnej | 312 |
| Połączenia i podziały superkontynentów neoproterozoicznych | 312 |
| Superkontynent Nuna zawierający wszystkie wielkie masy lądowe | 312 |
| Mniejszy od Nuny superkontynent Rodinia | 313 |
| Połączenie Pannocji z Gondwaną mimo utraty Laurencji | 313 |
| Podsumowanie rozdziału | 314 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 315 |
| ROZDZIAŁ 13. Wczesna era paleozoiczna | 317 |
| Kambryjska eksplozja życia | 320 |
| Ślady o złożonych formach jako najwcześniejsze świadectwa życia kambryjskiego | 320 |
| Szkielety w wielu grupach zwierząt wczesnokambryjskich | 320 |
| Ograniczenie sposobów życia zwierząt wczesnokambryjskich | 323 |
| Zmiana systemu Ziemi 13-1 Kształtowanie się szkieletów w wielu grupach zwierząt związane z różnicowaniem się drapieżników | 324 |
| Powstanie kręgowców w warunkach różnicowania późnokambryjskiego | 327 |
| Życie w ordowiku | 329 |
| Zwierzęta pływające i unoszące się w wodach we wczesnym paleozoiku | 329 |
| Wielka radiacja życia w późnym ordowiku | 329 |
| Wpływ organizmów zwierzęcych na recesję stromatolitów | 331 |
| Zahamowanie różnicowania organizmów morskich związane z wymieraniem | 332 |
| Ekspansja bezkręgowców w wodach śródlądowych i roślin na lądach | 332 |
| Paleogeografia świata kambryjskiego | 332 |
| Epizody masowego wymierania kambryjskich trylobitów | 334 |
| Paleogeografia, zmiany klimatyczne i masowe wymieranie w ordowiku | 335 |
| Zlodowacenie w wyniku ochłodzenia klimatu | 335 |
| Zmiana systemu Ziemi 13-2 Zlodowacenie i masowa zagłada form życia jako rezultat ochłodzenia klimatu | 336 |
| Wielkie wymierania jako rezultat ochłodzeń klimatu | 338 |
| Zdarzenia regionalne we wczesnym paleozoiku | 339 |
| Wypiętrzenie gór wschodniej Laurencji w orogenezie takońskiej | 339 |
| Trwała pasywna krawędź zachodniej Laurencji | 344 |
| Podsumowanie rozdziału | 345 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 345 |
| ROZDZIAŁ 14. Świat środkowego paleozoiku | 347 |
| Odnowa zróżnicowanych form życia | 350 |
| Odrodzenie życia w środowiskach wodnych | 350 |
| Zasiedlanie lądów przez rośliny | 357 |
| Wyjście zwierząt na lądy | 359 |
| Zmiana systemu Ziemi 14-1 Kolonizacja lądów przez kręgowce jako rezultat zmian krajobrazów wywołanych rozwojem roślinności | 360 |
| Paleogeografia świata środkowego paleozoiku | 364 |
| Zlodowacenie i masowe wymieranie | 365 |
| Zdarzenia regionalne w środkowym paleozoiku | 365 |
| Ponowne przejście wschodniej Ameryki | |
| Północnej w stan krawędzi pasywnej | 365 |
| Zmiana systemu Ziemi 14-2 Globalne zmiany klimatyczne, zlodowacenie i masowe wymieranie jako efekt ekspansji roślin na lądach | 366 |
| Powstanie Euroameryki podczas drugiej orogenezy appalachijskiej | 368 |
| Orogeneza i tworzenie się raf w zachodniej części Ameryki Północnej | 372 |
| Podsumowanie rozdziału | 373 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 373 |
| ROZDZIAŁ 15. Świat późnego paleozoiku | 375 |
| Życie w późnym paleozoiku | 379 |
| Pojawianie się nowych form życia w morzach paleozoiku | 379 |
| Rozwój organizmów rafotwórczych w morzach aragonitowych | 380 |
| Rozwój drzewostanów bagiennych | 381 |
| Ekspansja flory wyżynnej | 383 |
| Różnicowanie się zwierząt lądowych i ich ekspansja w środowiskach słodkowodnych | 385 |
| Zmiana systemu Ziemi 15-1 Wielkie zlodowacenie w wyniku osłabienia efektu cieplarnianego | 386 |
| Paleogeografia świata późnopaleozoicznego | 390 |
| Ciepły i wilgotny klimat we wczesnym karbonie | 390 |
| Wielkie zlodowacenie w połowie karbonu spowodowane kolizją kontynentów | 390 |
| Ekspansja siedlisk suchych w permie | 393 |
| Masowe wymieranie pod koniec ery paleozoicznej | 394 |
| Zdarzenia regionalne w późnym paleozoiku | 394 |
| Powstanie Appalachów w orogenezie alegheńskiej | 394 |
| Zmiana systemu Ziemi 15-2 Najbardziej destruktywny ze wszystkich epizodów wymierania kończący erę paleozoiczną | 395 |
| Orogenezy w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych | 398 |
| Powstawanie pokładów węgla w cyklotemach | 402 |
| Powstawanie raf w basenie Delaware w zachodnim Teksasie | 403 |
| Powiększenie kontynentu Ameryki Północnej w orogenezie sonomskiej | 406 |
| Podsumowanie rozdziału | 406 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 407 |
| ROZDZIAŁ 16. Wczesny mezozozoik | 409 |
| Życie w oceanach: nowa biota | 412 |
| Spowolnienie odnowy życia we wczesnym triasie przez trzy epizody masowego wymierania | 413 |
| Nowe grupy fitoplanktonu oraz liczne gatunki pływających drapieżników jako formy życia pelagicznego | 415 |
| Życie na lądach | 418 |
| Dominacja roślin nagonasiennych we florze mezozoicznej | 418 |
| Początek epoki dinozaurów | 419 |
| Zmiana systemu Ziemi 16-1 Pojawienie się dinozaurów i zagadka ich ewolucyjnego sukcesu | 422 |
| Zmiana systemu Ziemi 16-2 Aktywność wulkaniczna i masowa zagłada | 428 |
| Masowe wymieranie pod koniec triasu | 431 |
| Paleogeografia wczesnego mezozoiku | 431 |
| Wpływ rozmiarów Pangei na klimat i rozmieszczenie organizmów | 432 |
| Początek podziału Pangei | 432 |
| Lokalizacja stref tropikalnychi nietropikalnych | 434 |
| Zdarzenia tektoniczne w Ameryce Północnej | 434 |
| Powstawanie basenów gór zrębowych na wschodzie | 434 |
| Powiększanie się Ameryki Północnej na zachodzie | 436 |
| Podsumowanie rozdziału | 440 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 441 |
| ROZDZIAŁ 17. Świat w okresie kredowym | 443 |
| Życie w kredzie | 446 |
| Zmiany form życia pelagicznego | 446 |
| Zmiany form życia eupelagicznego | 448 |
| Ekspansja roślin kwiatowych na lądach | 450 |
| Ograniczenie rozwoju wczesnych ssaków przez dinozaury | 452 |
| Paleogeografia świata kredowego | 456 |
| Podział kontynentów i ekspansja oceanów | 456 |
| Wzrost poziomu morza, stagnacja wód głębokomorskich i ocieplenie klimatu | 456 |
| Wymieranie pod koniec okresu kredowego | 460 |
| Radykalne wymieranie życia w kredzie jako ostrzeżenie | 461 |
| Odzwierciedlenie chronologii wymierania w skamieniałościach | 461 |
| Rozwój gatunków oportunistycznch po masowym wymieraniu | 461 |
| Zmiana systemu Ziemi 17-2 Śmierć z Kosmosu | 462 |
| Ameryka Północna w okresie kredowym | 466 |
| Kontynuacja wypiętrzania Kordylierów | 466 |
| Powstanie akwenu morskiego łączącego Zatokę Meksykańską z Oceanem Arktycznym | 467 |
| Wydrążenie przez starą rzekę głębokiej doliny, która stała się później Wielkim Kanionem | 468 |
| Powstawanie współczesnego szelfu kontynentalnego na wschodzie Ameryki Północnej | 469 |
| Morza kredowe w Europie | 470 |
| Podsumowanie rozdziału | 470 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 471 |
| ROZDZIAŁ 18. Świat w paleogenie | 473 |
| Życie w paleogenie | 476 |
| Odrodzenie życia oceanicznego | 477 |
| Dominacja roślin kwiatowych | 478 |
| Intensywna radiacja ssaków w paleocenie i eocenie | 479 |
| Wielkie ptaki wczesnego paleogenu | 482 |
| Rozwój współczesnych grup zwierząt kopytnych, drapieżnych i naczelnych w oligocenie | 483 |
| Ewolucyjne uwspółcześnienie żab i owadów w paleogenie | 484 |
| Klimat paleogenu | 484 |
| Fala ocieplenia na początku eocenu | 484 |
| Zasięg ciepła w wysokich szerokościach geograficznych | 486 |
| Początek ochłodzenia i zlodowacenia w wysokich szerokościach geograficznych w środkowym eocenie | 488 |
| Zmiany klimatyczne, ekspansja lodowców i masowe wymieranie na przełomie eocenu i oligocenu | 489 |
| Zdarzenia regionalne w paleogenie | 489 |
| Zmiany położenia lądów i mórz w pobliżu biegunów | 489 |
| Kontynuacja aktywności górotwórczej w zachodniej części Ameryki Północnej | 489 |
| Zmiana systemu Ziemi 18-1 Początek globalnego ochłodzenia i wysychania wód | 490 |
| Nowy ryft na amerykańskim południowym zachodzie | 496 |
| Aktywność wulkaniczna w rejonie parku Yellowstone jako rezultat płytkiej subdukcji | 497 |
| Kontynuacja sedymentacji wzdłuż brzegów Zatoki Meksykańskiej | 497 |
| Zatoka Chesapeake jako efekt upadku meteorytu | 498 |
| Podsumowanie rozdziału | 499 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 500 |
| ROZDZIAŁ 19. Świat późnego kenozoiku przed holocenem | 501 |
| Życie w neogenie | 504 |
| Radiacja wielorybów i odrodzenie otwornic w oceanach | 504 |
| Rozwój i adaptacja gatunków lądowych do sezonowo suchych środowisk | 505 |
| Współczesna epoka lodowcowa na półkuli północnej | 509 |
| Względne ocieplenie klimatu we wczesnym pliocenie | 509 |
| Formowanie się lodowców kontynentalnych na półkuli północnej | 509 |
| Proporcje izotopów jako wskaźnik chronologii zlodowaceń | 512 |
| Zmiany flory wynikające ze zmian klimatycznych | 513 |
| Wielokrotne ekspansje i regresje lodowców | 513 |
| Zmiany rodzajów wegetacji w okresach maksimów glacjalnych | 514 |
| Zmiany cyrkulacji wód oceanicznych jako możliwa przyczyna epoki lodowcowej | 515 |
| Zmiana systemu Ziemi 19-1 Radykalnie szybkie zmiany klimatyczne w epoce lodowcowej | 516 |
| Wpływ zmian ruchu wirowego Ziemi na cykle zlodowaceń | 519 |
| Wpływ oscylacji klimatycznych na zmiany efektu cieplarnianego | 519 |
| Zdarzenia regionalne w okresie neogenu | 520 |
| Procesy górotwórcze w całej zachodniej części Ameryki Północnej | 520 |
| Wypiętrzenia Appalachów oraz pochodzące z nich osady na wschodzie | 527 |
| Narodziny Morza Karaibskiego | 528 |
| Wymiana ssaków między Ameryką Północną i Południową | 528 |
| Powstanie Himalajów – najwyższego łańcucha górskiego na Ziemi | 530 |
| Koniec oceanu Tetyda | 532 |
| Ewolucja człowieka | 534 |
| Radiacja wczesnych małp człekokształtnych w Afryce i w Azji | 534 |
| Najstarsze ślady hominidów sprzed 6 milionów lat | 534 |
| Podobieństwo australopiteków do małp człekokształtnych i ludzi | 535 |
| Nagłe pojawienie się rodzaju ludzkiego | 536 |
| Podobieństwo gatunku Homo erectus do człowieka współczesnego | 538 |
| Osobliwe ludzkie karły z Flores | 539 |
| Większe podobieństwo gatunku Homo heidelbergensis niż Homo erectus do ludzi współczesnych | 539 |
| Zmiana systemu Ziemi 19-2 Powstanie rodzaju ludzkiego w okresie nagłych zmian klimatycznych | 540 |
| Pojawienie się neandertalczyków w Eurazji | 542 |
| Ewolucja Homo sapiens w Afryce i jego migracja na północ | 543 |
| Podsumowanie rozdziału | 544 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 545 |
| ROZDZIAŁ 20. Regresja lodowców i holocen | 547 |
| Regresja lodowców | 550 |
| Gwałtowne zdarzenia globalne pod koniec plejstocenu i we wczesnym holocenie | 552 |
| Młodszy dryas | 553 |
| Pierwsi Amerykanie | 554 |
| Zmiana systemu Ziemi 20-1 Dowody kolizji Ziemi z kometą jako przyczyny ochłodzenia młodszego dryasu oraz wymierania wielkich ssaków i zniknięcia kultury Clovis | 556 |
| Nagłe wyginięcie wielkich ssaków | 559 |
| Wahania klimatyczne w okresie minionych 10 000 lat | 560 |
| Krótki okres globalnego ocieplenia zwany interwałem hypsitermalnym | 560 |
| Zapoczątkowanie rolnictwa przez ludzi | 561 |
| Lodowce oraz zasięgi drzew i ich przekroje jako odzwierciedlenia zmian klimatycznych | 562 |
| Wahania temperatury po interwale hypsitermalnym | 563 |
| Dotkliwe susze w holocenie | 563 |
| Zmiany poziomu morza | 565 |
| Szybki wzrost poziomu morza pod koniec plejstocenu i w początkach holocenu | 565 |
| Zmiany linii brzegowych w okresie minionych 7000 lat | 565 |
| Wiek XX i XXI: wpływ działalności człowieka | 567 |
| Gazy wprowadzane przez człowieka do atmosfery jako przyczyna ocieplenia klimatu i efektu cieplarnianego | 567 |
| Poważne przyszłe konsekwencje zmian klimatycznych | 569 |
| Wzrost stężenia dwutlenku węgla w oceanach jako czynnik hamujący wapnienie organizmów morskich | 570 |
| Podnoszenie się poziomu morza | 571 |
| Możliwość przyśpieszenia zmian klimatycznych przez dodatnie sprzężenia zwrotne | 573 |
| Podsumowanie rozdziału | 574 |
| Pytania przeglądowe i polecenia | 575 |
| Dodatek | 577 |
| Słownik | 581 |
| Indeks | 601 |
KUP NA PREZENT
Historia Ziemi
179,10 zł
Uzupełnij informacje na temat odbiorcy.
Produkt został pomyślnie dodany do koszyka.
Nieudana próba zakupu produktu. Spróbuj jeszcze raz.
Wypożyczaj w abonamencie!
Już od 2,66 zł za ebooka
