Substancja i atrybut

Studium z ontologii

1 opinia

Format:

pdf

RODZAJ DOSTĘPU

23,10

Format: pdf

Cena początkowa:

Najniższa cena z 30 dni: 17,56 zł  


23,10

w tym VAT

W niniejszej książce zajmuję się dychotomią, która jest jedną z najważniejszych w ontologii – dychotomią między zwykłymi przedmiotami bądź substancjami a różnymi atrybutami (tj. własnościami, rodzajami i relacjami), które z nimi kojarzymy. Moim celem jest wypracowanie prawidłowego filozoficznego opisu każdego członu tej dychotomii. Będę dowodził, że różne próby zrozumienia substancji lub atrybutów w kategoriach redukcyjnych zawodzą. Spróbuję wykazać, że mówienie o atrybutach jest tylko – mówieniem o atrybutach; i podobnie, mówienie o substancjach jest tylko – mówieniem o substancjach. Rezultatem jest to, co wielu uzna za dziwne połączenie stanowisk – platońskiej teorii atrybutów, w której atrybuty są powszechnikami czy wielorako egzemplifikowalnymi [multiply exemplifiable] bytami, których istnienie jest niezależne od „świata przepływu”, oraz arystotelesowskiej teorii substancji, w której substancje są podstawowymi jednościami nie dającymi się zredukować do bardziej fundamentalnych metafizycznie rodzajów rzeczy.
(fragment Przedmowy Autora)


Zdaniem Louxa, zadanie metafizyka jest relatywnie proste: przedstawić spójne i zgodne z przedfilozoficznymi intuicjami wyjaśnienie ontologicznej struktury świata danego nam w doświadczeniu. Rzeczywistość filozoficzna jest jednak nieco bardziej skomplikowana i pojęciu metafizyki od zarania jej dziejów towarzyszą poważne kontrowersje. Jak powszechnie wiadomo, sam termin zawdzięczamy Arystotelesowi i tytułowi jego słynnego traktatu, choć sam Arystoteles traktatu tego tak nie nazwał, a tytuł ma raczej związek z ułożeniem jego treści (po fizyce) niż z jego specyfiką przedmiotową. Niezależnie od autorskich intencji termin ten jednak zakorzenił się w europejskiej kulturze filozoficznej tak głęboko i mocno, że proponowane przez Arystotelesa w „Metafizyce” określenia tej dyscypliny, jako filozofii pierwszej lub teologii, albo niemal w ogóle nie są używane, albo też używane są w zupełnie innym znaczeniu. Jak przekonuje nas Loux, Arystotelesa w „Metafizyce” interesowały pierwsze przyczyny, co czyni z niej „dyscyplinę dotyczącą Boga”, czyli nieruchomego poruszyciela. Ale to wąskie, jak byśmy powiedzieli dzisiaj, teologiczne znaczenie metafizyki nie definiowało, zdaniem Arystotelesa, tej dziedziny w wystarczający sposób, ponieważ uważał on także, że jest to dyscyplina, która zajmuje się „bytem jako bytem”. W ten sposób metafizyka przestaje być wąską dziedziną nauki dotyczącą pierwszej przyczyny resp. pierwszych przyczyn, a staje się nauką uniwersalną w najbardziej ogólnym sensie: nauką „badającą wszystko, co istnieje”. Ale jest oczywiste, że tak pojmowana metafizyka może krzyżować się dziedzinowo z innymi naukami, które z definicji – jeśli ich wytworem ma być episteme – zajmują się raczej tym, co istnieje, a nie tym, co nie istnieje. Żeby zrozumieć specyfikę przedmiotu metafizyki, trzeba zatem koniecznie dookreślić, że zajmuje się ona bytami i próbuje określić własności bytów jako istniejących właśnie (a nie na przykład jako użytecznych, dobrych czy pięknych), i dlatego usiłuje „nie tylko zrozumieć pojęcie bytu, ale także najbardziej ogólne pojęcia, takie jak jedność czy tożsamość, różnica, podobieństwo czy brak podobieństwa, które stosują się do wszystkiego, co istnieje”. Jak metaforycznie, a zarazem doskonale precyzyjnie puentuje to Loux, zadanie, jakie stoi przed metafizykiem, da się wyrazić następująco: ma on narysować nam mapę struktury wszystkiego, co istnieje.


Rok wydania2022
Liczba stron252
KategoriaMetafizyka
WydawcaMarek Derewiecki
TłumaczenieTomasz Sieczkowski
ISBN-13978-83-66941-29-8
Numer wydania1
Język publikacjipolski
Informacja o sprzedawcyePWN sp. z o.o.

Ciekawe propozycje

Spis treści

  Michael J. Loux i zadanie metafizyka – Tomasz Sieczkowski    5
  
  SUBSTANCJA I ATRYBUT
  Przedmowa    21
  
  Część pierwsza: Atrybuty    25
  I. Zgodność atrybutów i problem powszechników    27
  1. Zgodność atrybutów: trzy interpretacje    27
  2. Zgodność atrybutów: natura sporu    34
  II. Orzekanie i powszechniki    39
  1. Realizm i orzekanie    39
  2. Rzekome kontrprzykłady do (I)    42
  3. Rzekome błędne koło zawarte w (I)    51
  4. (I) i regres w nieskończoność    53
  5. Odniesienie terminów orzecznikowych    59
  6. Prawdziwość dyskursu podmiotowo­-orzecznikowego    67
  III. Podobieństwo i powszechniki    77
  1. Rzekoma niemożliwość wyeliminowania podobieństwa    77
  2. Rzekoma niepełność twierdzeń o podobieństwie    81
  3. Podstawa podobieństwa    83
  IV. Odniesienie abstrakcyjne i powszechniki    89
  1. Kwantyfikacja wyższego rzędu    89
  2. Abstrakcyjne terminy jednostkowe    98
  3. Skrajny nominalizm i abstrakcyjne terminy jednostkowe    104
  4. Nominalizm i abstrakcyjne terminy jednostkowe    114
  5. Metajęzykowa interpretacja abstrakcyjnych terminów jednostkowych    120
  6. Wniosek    130
  V. W stronę ontologii realistycznej    133
  1. Istnienie powszechników    133
  2. Powszechniki jako byty konieczne    136
  3. Więcej platonizmu    143
  4. Warunki tożsamości dla powszechników    146
  5. Ile powszechników istnieje?    149
  6. Wniosek    150
  
  Część druga: Substancje    153
  VI. Dwie teorie substancji    155
  1. Nagie substraty    155
  2. Wiązki, skupiska i zbiory    162
  3. Problemy związane z toerią wiązki: nowe spojrzenie na nagie substraty    166
  VII. Teoria wiązki    171
  1. Przygodność substancji    171
  2. Tożsamość i zmiana    175
  3. Dyskurs podmiotowo-orzecznikowy    177
  4. Tożsamość rzeczy nierozróżnialnych    183
  5. Rozwiązanie Russella    189
  VIII. Nagie substraty    193
  1. Postulowanie istnienia nagich substratów    193
  2. Empiryzm a nagie substraty    197
  3. Niespójność ontologii substratu    201
  4. Nagie substraty i własności istotowe    203
  5. Substraty zmodyfikowane a indywiduacja    205
  IX. W stronę substancjalnej teorii substancji    209
  1. Dylemat indywiduacji    209
  2. Substancje i ich rodzaje    216
  3. Substacjalna teoria substancji    222
  4. Esencjalizm    225
  5. Substancje i ich części    231
  6. Rodzaje i gatunki    234
  7. Indywidualne istoty    238
  
  Epilog    242
  Indeks nazwisk    244
  Indeks pojęć    247
RozwińZwiń