POLECAMY
Wydawca:
Format:
pdf, ibuk
Wilno i ziemia wileńska – to teren niezwykle ważny dla polskiej kultury i historii. Istotny i interesujący również z uwagi na swoją wielokulturowość, na wieloetniczność i zróżnicowanie wyznaniowe zamieszkujących tu niegdyś społeczności.
Na tle wielkich wydarzeń dziejowych Autorka maluje barwny obraz życia codziennego lokalnej społeczności oraz relacji między narodami zamieszkującymi ziemię wileńską w dwudziestoleciu poprzedzającym kataklizm II wojny światowej.
Książka jest efektem wieloletnich badań Autorki, przede wszystkim w zasobie Centralnego Archiwum Państwowego Litwy w Wilnie, które pozwoliły zrekonstruować meandry relacji polsko-litewskich, polsko-białoruskich, polsko-żydowskich.
Przywołanie źródeł nieznanych, a kapitalnych dla poruszanego tematu to atut pracy korygującej dotychczasowe i wnoszącej nowe ustalenia do stanu badań historycznych. Czytelnik znajdzie tu m.in. opis intrygujących planów wspólnych, polsko-białoruskich działań powstańczych przeciw władzy sowieckiej, poufne oceny polskich władz administracyjnych dotyczące struktury narodowościowej województwa wileńskiego, losy projektu wprowadzenia żydowskiej autonomii kulturalno-narodowej na Litwie, dzieje konfliktów, a także prób porozumienia.
Nagroda Honorowa Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Krakowie oraz Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego im. Wacława Felczaka i Henryka Wereszyckiego w 11. edycji Konkursu, 13 grudzień 2011 r.:
"Nagroda Honorowa za szczególne zasługi na polu naukowym i popularyzatorskim przyznana została:
dr hab. Joannie Januszewskiej-Jurkiewicz
Książka dr hab. Joanny Januszewskiej-Jurkiewicz,
STOSUNKI NARODOWOŚCIOWE NA WILEŃSZCZYŹNIE W LATACH 1920-1939
to efekt wieloletnich badań autorki, w których ukazuje ona różne aspekty relacji: polsko-litewskich, polsko-białoruskich oraz polsko-żydowskich. Praca nie tylko uzupełnia i poszerza badania nad problematyką stosunków narodowościowych na Wileńszczyźnie, ale również koryguje wiele dotychczasowych ustaleń. Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego."
www.pth.krakow.pl
Fotoreportaż
Recenzja wyd. 1. ukazała się w „Białoruskich Zeszytach Historycznych” nr 34, 2011 r.
(dostępna pod adresem: www.kamunikat.org)
Rok wydania | 2011 |
---|---|
Liczba stron | 716 |
Kategoria | Wiek XX |
Wydawca | Uniwersytet Śląski |
ISBN-13 | 978-83-8012-603-9 |
Numer wydania | 2 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Spis treści | |
Wstęp / | 9 |
Rozdział I | |
Procesy narodotwórcze na Wileńszczyźnie jako źródło konfliktu | |
Wileńszczyzna w strukturach administracyjnych Rzeczypospolitej i Cesarstwa Rosyjskiego / | 23 |
Dwuszczeblowa świadomość / | 26 |
Wileńszczyzna: dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego czy „Kresy”? / | 29 |
Litewskie odrodzenie narodowe. Od „Miłośników Litwy” do postulatu autonomii obszaru narodowego / | 35 |
Kształtowanie się polskiego ośrodka narodowego. Od dwuszczeblowej świadomości gente Lithuani natione Poloni do nowoczesnego narodu polskiego / | 41 |
Początki ruchu białoruskiego / | 59 |
Żydzi. Między grupą wyznaniową a narodem / | 64 |
Ponad podziałami narodowymi — koncepcja krajowa / | 69 |
Dyskusja w sprawie stosunków narodowościowych u progu XX wieku / | 74 |
Struktura narodowa Wileńszczyzny na początku XX wieku (do końca I wojny światowej) / | 90 |
I wojna światowa a ruchy narodowe na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego / | 93 |
Rozdział II | |
Spór o Wilno po zakończeniu I wojny światowej. Między republiką sowiecką, państwem narodowym, a federacją | |
Wpływ wojny na warunki bytowe i radykalizację nastrojów ludności / | 107 |
Wileńszczyzna w obliczu ofensywy bolszewików / | 110 |
Wyprawa wileńska 1919 roku a próba realizacji koncepcji federacyjnej / | 113 |
Litwini wobec polskich rządów w Wilnie / | 118 |
Życie codzienne w okresie konfliktu o przynależność ziemi wileńskiej / | 128 |
Białorusini i Żydzi na Wileńszczyźnie wobec polsko-litewskiego sporu o Wilno / | 132 |
Idea odbudowy Litwy historycznej jako państwa trzech narodów / | 146 |
Spis ludności na terenie administrowanym przez ZCZW / | 149 |
Układ litewsko-sowiecki z lipca 1920 roku i jego konsekwencje / | 151 |
Rozdział III | |
Główne grupy narodowe Wileńszczyzny wobec idei Litwy Środkowej | |
Litwa Środkowa — koncepcje w obozie polskim / | 163 |
Idea trójkantonalnej „Wielkiej Litwy” / | 163 |
Kontrowersje wobec atrybutów państwowości Litwy Środkowej: terytorium i konstytuanta /166 | |
Krajowcy czy federaliści? / | 170 |
Federacja czy inkorporacja? / | 176 |
Wybory do Sejmu Wileńskiego / | 184 |
Dyskusja o autonomii w Sejmie Wileńskim / | 186 |
Litwini Wileńszczyzny wobec Litwy Środkowej / | 191 |
Stanowisko elit litewskich wobec władz Litwy Środkowej / | 191 |
Szkolnictwo litewskie / | 193 |
Prasa litewska jako środek kształtowania opinii o stosunkach polsko-litewskich / | 197 |
Narodowa rola litewskiego duchowieństwa / | 203 |
Stosunki polsko-litewskie na prowincji i w Wilnie / | 205 |
Wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego / | 209 |
Społeczność żydowska na Litwie Środkowej / | 214 |
Źródła antagonizmu polsko-żydowskiego na Litwie Środkowej / | 214 |
Próby porozumienia polsko-żydowskiego w Wilnie / | 221 |
Szkolnictwo żydowskie na Litwie Środkowej / | 227 |
Rola prasy żydowskiej jako czynnika opiniotwórczego / | 232 |
Program budowy autonomii narodowej / | 241 |
Żydzi Wileńszczyzny wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego / | 242 |
Trudna droga do normalizacji / | 248 |
Białorusini na Litwie Środkowej / | 252 |
Litwa Środkowa czy Zachodnia Białoruś? / | 252 |
Białoruski Komitet Narodowy w Wilnie / | 256 |
Działacze Rady Najwyższej i ich udział w Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej / | 263 |
Litwa Środkowa jako baza antysowieckiej partyzantki białoruskiej / | 271 |
Zmiana rządu Litwy Środkowej a sprawy białoruskie. W kręgu „polityki wojskowej” / | 277 |
Związek Krajowy / | 280 |
Polski obóz narodowy w Wilnie wobec ruchu białoruskiego / | 287 |
W poszukiwaniu perspektyw ruchu białoruskiego na Litwie Środkowej. Między pracą organiczną a polityką / | 292 |
Przygotowania powstańcze / | 300 |
Organizacje białoruskie wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego / | 304 |
Próba bilansu / | 314 |
Rozdział IV | |
Wielonarodowa społeczność Wileńszczyzny w granicach Rzeczypospolitej (1922—1925) | |
Utworzenie Okręgu Administracyjnego Wileńskiego / | 323 |
Przesłanki kształtowania się stosunków między narodowościami Wileńszczyzny po wcieleniu do Rzeczypospolitej / | 325 |
Żydzi w Okręgu Administracyjnym Wileńskim / | 327 |
Białorusini w Okręgu Administracyjnym Wileńskim / | 329 |
Litwini / | 333 |
Opinie i koncepcje w obozie polskim / | 324 |
Wobec narodowego ruchu białoruskiego i ludności białoruskiej / | 324 |
Wobec Litwinów i dziedzictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego / | 341 |
Poglądy Mariana Zdziechowskiego / | 343 |
W obliczu akcji dywersyjnej na Kresach / | 345 |
Opinie o ustawach językowych i szkolnej z 1924 roku / | 350 |
Problem reformy rolnej i osadnictwa / | 353 |
Stosunki polsko-litewskie / | 357 |
Opinie, stereotypy, publicystyka / | 357 |
„Wojna” partyzancka / | 361 |
Litewska działalność kulturalno-oświatowa / | 366 |
Władze administracyjne a ludność litewska na Wileńszczyźnie / | 372 |
Szkolnictwo litewskie po uchwaleniu ustawy szkolnej Stanisława Grabskiego / | 381 |
Na rozdrożu / | 388 |
Stosunki polsko-białoruskie / | 391 |
Między aktywizmem a powstaniem / | 391 |
Reprezentacja parlamentarna społeczeństwa białoruskiego i jej platforma polityczna / | 398 |
Akcja dywersyjna na Kresach / | 405 |
Walka o szkołę białoruską / | 412 |
Sprawa języka białoruskiego w Kościele. Postawy księży Białorusinów / | 419 |
Radykalizacja narodowego ruchu białoruskiego i akcja likwidacyjna / | 429 |
Ludność żydowska w Okręgu Administracyjnym Wileńskim / | 432 |
Organizacja gmin żydowskich / | 432 |
Gmina Wileńska i jej dążenia / | 440 |
Spór o szkolnictwo żydowskie w Wilnie / | 445 |
W drodze do kompromisu / | 450 |
Inne grupy narodowo-wyznaniowe / | 455 |
Rosjanie-starowierzy / | 455 |
Rosjanie prawosławni / | 459 |
Tatarzy mahometanie / | 460 |
Akcja sumarycznego stwierdzenia obywatelstwa / | 475 |
Rozdział V | |
Polacy i mniejszości narodowe w województwie wileńskim 1926—1939 | |
Województwo wileńskie / | 487 |
Ludność województwa wileńskiego w świetle materiałów dla Komisji ds. Reformy Administracji Państwa / | 492 |
Stosunki językowe w województwie wileńskim / | 496 |
Spis ludności z 1931 roku jako odzwierciedlenie stosunków językowych w województwie wileńskim / | 503 |
Przygotowania do spisu / | 503 |
Wyniki spisu / | 505 |
Interpelacja Fabiana Jaremicza / | 511 |
Spory i polemiki wokół interpretacji wyników spisu / | 513 |
Społeczność żydowska w województwie wileńskim / | 525 |
Organizacja gmin — stosunki z administracją / | 525 |
Stosunki gospodarcze / | 534 |
Współobecność kultury polskiej i żydowskiej na Wileńszczyźnie / | 536 |
Żydzi i Polacy: obcy czy swoi? / | 544 |
Antysemityzm / | 553 |
Mniejszość litewska w województwie wileńskim / | 560 |
Obóz „pomajowy” wobec ludności litewskiej / | 560 |
Udział duchowieństwa w ruchu narodowym litewskim a skutki zawarcia konkordatu / | 564 |
Próby normalizacji stosunków polsko-litewskich na Wileńszczyźnie / | 568 |
Retorsje wobec ruchu litewskiego / | 571 |
Wybory parlamentarne w 1928 roku / | 576 |
Instytucje litewskie na Wileńszczyźnie i ich wpływ na stosunki polsko-litewskie / | 579 |
Państwowe i prywatne szkolnictwo litewskie w latach trzydziestych / | 583 |
Represje wobec ruchu litewskiego. Polityka wojewody Ludwika Bociańskiego / | 590 |
Białorusini w województwie wileńskim / | 598 |
Białoruska ludność Wileńszczyzny wobec państwa polskiego w 1926 roku / | 598 |
Kwestia białoruska w polityce polskiej po przewrocie majowym / | 605 |
Hromada i jej wpływ na stosunki polsko-białoruskie / | 610 |
Niekomunistyczny nurt w ruchu białoruskim / | 619 |
Białoruskie organizacje prorządowe / | 630 |
Wybory 1928 i 1930 roku / | 632 |
Administracja województwa wileńskiego wobec ludności białoruskiej po śmierci Józefa Piłsudskiego / | 636 |
Projekt programu Biura Studiów Obozu Zjednoczenia Narodowego w kwestii białoruskiej / | 641 |
Inne grupy narodowo-wyznaniowe / | 646 |
Rosjanie / | 646 |
Tatarzy / | 650 |
Karaimi / | 654 |
Zakończenie / | 659 |
Bibliografia / | 669 |
Wykaz skrótów używanych w pracy / | 691 |
Indeks osobowy / | 693 |
Резюме / | 707 |
Summary / | 709 |