Powszechna historia ustroju

3 oceny

Format:

epub, mobi, ibuk

DODAJ DO ABONAMENTU

WYBIERZ RODZAJ DOSTĘPU

99,00

Format: epub, mobi

 

Dostęp online przez myIBUK

WYBIERZ DŁUGOŚĆ DOSTĘPU

Cena początkowa:

Najniższa cena z 30 dni: 49,50 zł  


99,00

w tym VAT

TA KSIĄŻKA JEST W ABONAMENCIE

Już od 24,90 zł miesięcznie za 5 ebooków!

WYBIERZ SWÓJ ABONAMENT

Podręcznik przeznaczony dla studentów prawa, administracji i historii. Zawiera całościowe przedstawienie ewolucji „modelowych” ustrojów: Anglii, Francji, Niemiec, Rosji i Stanów Zjednoczonych Ameryki. Ciekawie ukazuje funkcjonowanie głównych instytucji państwowych omawianych państw oraz zmiany i reformy ustrojowe. Uwzględnia praktykę konstytucyjną danych rozwiązań ustrojowych. Marian Lech Klementowski (ur. 1943), pracownik naukowo-dydaktyczny Katedry Historii Państwa i Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Autor kilkudziesięciu pozycji obejmujących monografie, obszerne rozprawy i artykuły, w tym również publikowane w języku niemieckim w prestiżowym czasopiśmie „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte”. Uczestnik krajowych i zagranicznych sympozjów naukowych. W kręgu jego głównych zainteresowań badawczych znajdują się: historia europejskiego prawa i postępowania karnego oraz gwarancje ochrony wolności osobistej w średniowiecznych i wczesnonowożytnych państwach europejskich. Autor m.in.: Studia nad kształtowaniem się gwarancji ochrony osobistej w państwie niemieckim X–XIV wiek (Lublin 1994), opracował także Efemeros czyli Diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656–1672 (Lublin 2002).


Rok wydania2012
Liczba stron736
KategoriaHistoria prawa i ustroju
WydawcaWydawnictwo Naukowe PWN
ISBN-13978-83-01-17713-3
Numer wydania1
Język publikacjipolski
Informacja o sprzedawcyePWN sp. z o.o.

Ciekawe propozycje

Spis treści

  Do Czytelnika     21
  Przedmowa     23
  
  Dział I. Między starożytnością a średniowieczem     27
  
  Uwagi wstępne     29
  
  Rozdział 1. Upadek zachodniego cesarstwa rzymskiego     33
  
  1.1. Przyczyny upadku     33
  1.1.1. Przyczyny zewnętrzne     33
  1.1.2. Przyczyny wewnętrzne     35
  1.1.2.1. Kryzys gospodarczy     35
  1.1.2.2. Kryzys na rynku pracy     35
  1.1.2.3. Przyczyny ekologiczno-przyrodnicze     36
  1.1.2.4. Przyczyny społeczne     37
  1.1.2.4.1. Rozkład kultury miejskiej     37
  1.1.2.4.2. Kryzys moralny i obyczajowy     38
  1.1.2.4.3. Osłabienie rodziny rzymskiej     38
  1.1.2.4.4. Spadek przyrostu naturalnego     39
  1.1.2.4.5. Niechęć do służby wojskowej     40
  1.1.2.4.6. Kryzys ideologiczny     40
  1.1.2.5. Przyczyny polityczne     41
  1.1.2.5.1. Przyczyny wewnętrzne     41
  1.1.2.5.2. Przyczyny zewnętrzne     42
  1.2. Cesarstwo wschodniorzymskie (395–1453)     44
  
  Rozdział 2. Cesarstwo rzymskie a chrześcijaństwo     46
  
  2.1. Stosunek państwa rzymskiego do chrześcijaństwa     46
  2.2. Pierwotna organizacja Kościoła katolickiego     47
  2.3. Stanowisko cesarzy rzymskich w Kościele katolickim     49
  
  Rozdział 3. Ustrój rodowo-plemienny germańskich państw szczepowych     51
  
  Rys historyczny     51
  3.1. Ustrój rodowo-plemienny     52
  3.1.1. Rozmieszczenie plemion germańskich     52
  3.1.2. Kultura i cywilizacja Germanów     52
  3.1.2.1. Wiara i religia germańska     53
  3.1.2.2. Ideały moralne Germanów     53
  3.1.3. Organizacja życia społecznego     54
  3.1.3.1. Rodzina germańska     54
  3.1.3.2. Różnicowanie się społeczeństwa     55
  3.1.3.3. Drużyna     56
  3.1.3.4. Geldonie     56
  3.1.4. Władze centralne plemion germańskich     57
  3.1.4.1. Wiec plemienia     57
  3.1.4.2. Zjazdy arystokracji plemiennej     57
  3.1.4.3. Król     58
  3.1.5. Zarząd lokalny w państwie germańskim     58
  3.1.6. Organizacja wojskowa w państwie germańskim     58
  3.1.7. Wymiar sprawiedliwości     59
  3.1.7.1. Sądownictwo     59
  3.1.7.2. Zemsta rodowa     59
  3.2. Rozwój szczepowych państw germańskich     60
  3.2.1. Osiedlanie się państw szczepowych     60
  3.2.2. Rozmieszczenie państw szczepowych     61
  3.2.3. Państwa szczepowe germańskie na Wyspach Brytyjskich     63
  
  Dział II. Początki państwa patrymonialno-lennego     65
  
  Rys historyczny     67
  
  Rozdział 4. Ustrój państwa Franków     69
  
  4.1. Rozwój terytorialny     69
  4.2. Kultura i cywilizacja     70
  4.3. Ustrój społeczno-gospodarczy     71
  4.3.1. Ustrój społeczny za Merowingów     72
  4.3.2. Ustrój społeczny w północno-wschodniej części państwa Franków     73
  4.3.3. Instytucje społeczne oparte na więzach krwi     74
  4.4. Władze centralne     76
  4.4.1. Grupa kierownicza     77
  4.4.2. Panujący     77
  4.4.2.1. Podstawy i zakres władzy monarchy     77
  4.4.2.2. Zasady następstwa tronu     78
  4.4.2.3. Kompetencje władcy     80
  4.4.2.4. Próby wzmocnienia władzy królewskiej     82
  4.5. Organy zarządu centralnego państwa     83
  4.5.1. Palatium     83
  4.5.2. Placita     84
  4.5.3. Synody     84
  4.6. Zarząd lokalny     85
  4.6.1. Zarząd lokalny za Merowingów     85
  4.6.2. Kryzys zarządu lokalnego     86
  4.6.3. Zarząd lokalny za Karolingów     87
  4.7. Wymiar sprawiedliwości     88
  4.7.1. Zemsta legalna     88
  4.7.2. Karne postępowanie pozasądowe z urzędu     89
  4.7.3. Sądownictwo     90
  4.8. Wpływ ustroju państwa Franków na rozwój państwowości europejskiej     91
  
  Rozdział 5. Kształtowanie się modelu państwa patrymonialno-lennego     92
  
  5.1. Feudalizm a ustrój lenny     92
  5.2. Istota feudalizmu – stosunek poddańczy     92
  5.3. Ustrój lenny     93
  5.4. Umowa lenna – kontrakt lenny     94
  5.4.1. Prawa i obowiązki seniora     95
  5.4.2. Prawa i obowiązki wasala     95
  5.5. Władztwo lenne     97
  5.5.1. Władze centralne we władztwie lennym     97
  5.6. Źródła prawa lennego     98
  5.7. Formy państwa feudalnego     98
  
  Dział III. Państwo patrymonialno-lenne     103
  
  Rys historyczny     105
  
  Rozdział 6. Ustrój Francji do schyłku XIV w     107
  
  6.1. Rozwój terytorialny Francji     107
  6.2. Stanowość społeczeństwa     109
  6.3. Pojęcie państwa we Francji     113
  6.4. Władze centralne     114
  6.4.1. Podstawy i zakres władzy królewskiej we Francji     114
  6.4.2. Objęcie władzy     115
  6.4.3. Uprawnienia króla francuskiego     118
  6.5. Zarząd centralny państwa francuskiego do XV w. – curia regis     121
  6.5.1. Dwór królewski     122
  6.5.2. Curia regis, czyli Wielka Rada Feudalna     123
  6.5.3. Parlament Paryża     124
  6.5.4. Stany Generalne i Stany Prowincjonalne     125
  6.5.4.1. Stany Generalne     125
  6.5.4.2. Stany Prowincjonalne     127
  6.5.5. Ścisła Rada Królewska     127
  6.5.6. Izba Obrachunkowa     128
  6.6. Zarząd lokalny     128
  6.7. Wymiar sprawiedliwości w państwie francuskim do XV w     130
  6.8. Skarbowość     132
  6.9. Wojskowość     133
  6.10. Stosunek państwa do Kościoła katolickiego     134
  
  Rozdział 7. Ustrój państwa niemieckiego do 1806 r     136
  
  7.1. Rozwój terytorialny państwa     136
  7.2. Ustrój społeczny Rzeszy     138
  7.2.1. Stan szlachecki     138
  7.2.2. Stan duchowny     139
  7.2.3. Stan mieszczański     140
  7.2.4. Stan chłopski     140
  7.3. Pojęcie państwa niemieckiego     141
  7.3.1. Pojęcie Rzeszy Niemieckiej     141
  7.3.2. Specyfika stosunków wewnętrznych     141
  7.4. Władze centralne I Rzeszy Niemieckiej     142
  7.4.1. Król albo cesarz     143
  7.4.1.1. Pojęcie monarchy     143
  7.4.1.2. Sposób objęcia władzy     144
  7.4.1.3. Kompetencje panującego     146
  7.4.1.4. Odpowiedzialność monarchy     150
  7.4.2. Kuria królewska     152
  7.4.3. Zjazdy Rzeszy, Sejm Rzeszy od XV w     152
  7.4.4. Zjazdy książąt elektorów     154
  7.4.5. Sąd Kameralny Rzeszy     155
  7.4.6. Rada Nadworna Rzeszy     157
  7.4.7. Rząd Rzeszy     157
  7.5. Zarząd lokalny     158
  7.6. Sądownictwo     159
  7.7. Skarbowość     161
  7.8. Wojskowość     162
  7.9. Stosunek państwa do wyznań     163
  7.10. Charakter prawny i ustrój terytoriów Rzeszy     164
  7.11. Zasady ustrojowe władztw terytorialnych     166
  
  Rozdział 8. Uniwersalizm cesarsko-papieski – Christianitas Europa (X–XIV w.)     167
  
  Rys historyczny     167
  8.1. Geneza i charakter prawny związku państw chrześcijańskiej Europy – Christianitas     168
  8.2. Cele i zadania Christianitas     169
  8.3. Władze centralne Christianitas     170
  8.3.1. Papież     170
  8.3.2. Sobór powszechny     172
  8.3.3. Cesarz     173
  8.4. Instytucje realizujące cele Christianitas     174
  8.4.1. Instytucje Christianitas w dziedzinie wojskowości     174
  8.4.1.1. Rycerstwo     174
  8.4.1.2. Krzyżowcy     175
  8.4.1.3. Zakony rycerskie     175
  8.4.2. Instytucje Christianitas w zakresie nauki i nauczania     178
  8.4.3. Instytucje realizujące wymiar sprawiedliwości Christianitas     180
  8.4.3.1. Samopomoc     180
  8.4.3.2. Sądownictwo     181
  8.4.4. Instytucje Christianitas w zakresie opieki społecznej     181
  8.4.5. Instytucje Christianitas w zakresie skarbowości     182
  8.5. Wspólne prawo Christianitas     182
  
  Rozdział 9. Ustrój Anglii do schyłku XV w     184
  
  Rys historyczny     184
  9.1. Rozwój terytorialny państwa angielskiego     185
  9.2. Odrębność angielskiego ustroju lennego     186
  9.3. Odrębności angielskiego ustroju społecznego     188
  9.4. Władze centralne w państwie angielskim do XV w     189
  9.4.1. Władza monarchy do końca XIII w     190
  9.4.2. Ograniczanie władzy królewskiej (XIII–XV w.)     192
  9.4.3. Zasady następstwa tronu     194
  9.5. Organy centralnego zarządu     195
  9.5.1. Kuria królewska     195
  9.5.2. Parlament     196
  9.6. Odrębności samorządu lokalnego     198
  9.6.1. Urząd szeryfa     198
  9.6.2. Samorząd lokalny     199
  9.7. Odrębność sądownictwa angielskiego     200
  9.7.1. Sądownictwo centralne     200
  9.7.2. Sądownictwo lokalne     203
  9.8. Stosunek państwa do Kościołów     205
  
  Rozdział 10. Ustrój Rusi Kijowskiej i państwa moskiewskiego do połowy XVII w     207
  
  10.1. Państwo kijowskie w okresie monarchii wczesnofeudalnej     207
  10.1.1. Powstanie i rozwój państwa kijowskiego     207
  10.1.2. Władze centralne     209
  10.1.2.1. Wielki książę     209
  10.1.2.2. Zasady następstwa tronu     210
  10.1.2.3. Zakres władzy wielkiego księcia     211
  10.1.3. Organy kolegialne     213
  10.1.3.1. Dwór książęcy i urzędnicy nadworni     213
  10.1.3.2. Drużyna książęca     214
  10.1.3.3. Rada książęca     214
  10.1.3.4. Zjazdy książąt i wiece     215
  10.1.4. Zarząd lokalny     215
  10.1.5. Skarbowość     216
  10.1.6. Wojskowość     217
  10.1.7. Wymiar sprawiedliwości     218
  10.1.7.1. Sądownictwo     218
  10.1.7.2. Pozasądowe formy wymiaru sprawiedliwości     218
  10.1.8. Stosunek państwa do Kościołów     219
  10.2. Ruś Kijowska w okresie rozdrobnienia feudalnego (XII–XIV w.)     221
  10.2.1. Rozdrobnienie feudalne     221
  10.2.2. Zwierzchnictwo mongolskie     222
  10.3. Monarchia stanowa w państwie moskiewskim     223
  10.3.1. Terytorium zjednoczonego państwa moskiewskiego     223
  10.3.2. Podstawy zjednoczenia     225
  10.3.3. Ustrój     227
  10.3.3.1. Samodzierżawna władza cara     227
  10.3.3.2. Zarząd centralny     228
  10.3.3.3. Zarząd lokalny – samorząd gubny i ziemski     231
  10.3.3.4. Sądownictwo     233
  10.3.3.5. Wojskowość     237
  10.3.4. Stosunek państwa do Kościołów     239
  
  Dział IV. Państwo publiczne w czasach nowożytnych     241
  
  Monarchia absolutna     243
  Rys historyczny     243
  
  Rozdział 11. Ustrój Francji w okresie monarchii absolutnej (XVI–XVIII w.)     249
  
  Uwagi wstępne     249
  11.1. Terytorium państwa     252
  11.2. Absolutyzm króla Francji     252
  11.2.1. Podstawa i zakres władzy królewskiej     252
  11.2.2. Ograniczanie władzy królewskiej     253
  11.3. Organy administracji centralnej     255
  11.3.1. Dwór królewski     255
  11.3.2. Urzędy jednoosobowe     255
  11.3.3. Urzędy kolegialne – Rada Królewska     257
  11.4. Stany Generalne     258
  11.5. Administracja lokalna     259
  11.5.1. Gubernatorzy     259
  11.5.2. Intendenci     259
  11.6. Sądownictwo w okresie monarchii absolutnej     261
  11.6.1. Sądownictwo królewskie delegowane     262
  11.6.2. Sądownictwo królewskie zastrzeżone     263
  11.6.3. Sądownictwo królewskie szczególne     264
  11.6.4. Prokuratura i adwokatura     264
  11.7. Skarbowość     265
  11.8. Wojskowość     266
  11.9. Stosunek państwa do wyznań     267
  
  Rozdział 12. Ustrój Anglii w okresie monarchii absolutnej (XV–XVII w.)     269
  
  12.1. Terytorium państwa     269
  12.2. Podstawy prawne absolutyzmu angielskiego     271
  12.3. Zarząd centralny – Tajna Rada     272
  12.4. Parlament     273
  12.5. Specyfika angielskiej monarchii absolutnej     274
  12.6. Administracja terytorialna     275
  12.7. Stosunek państwa do wyznań     275
  
  Rozdział 13. Ustrój oświeconej pruskiej monarchii absolutnej do połowy XVIII w     277
  
  13.1. Rozwój terytorialny państwa pruskiego     277
  13.2. Podstawy doktrynalne funkcjonowania państwa i władcy     279
  13.3. Król Prus     280
  13.3.1. Zasady następstwa tronu     280
  13.3.2. Rządy osobiste monarchy     281
  13.3.3. Władza skarbowa monarchy     281
  13.3.4. Władza wojskowa monarchy     282
  13.3.5. Militaryzm pruski     282
  13.3.6. Władza administracyjna     284
  13.4. Organy centralne     284
  13.5. Administracja lokalna     287
  13.6. Skarbowość     287
  13.7. Ujednolicenie sądownictwa     288
  13.8. Stosunek państwa do wyznań     290
  
  Rozdział 14. Ustrój monarchii absolutnej Habsburgów do połowy XIX w     292
  
  14.1. Rozwój terytorialny monarchii     292
  14.2. Walka o jedność monarchii     293
  14.3. Organy władzy centralnej     294
  14.4. Organy władzy lokalnej     298
  14.5. Policja     299
  14.6. Sądownictwo     300
  14.7. Wojskowość     301
  14.8. Stosunek państwa do wyznań – reformy józefińskie     302
  
  Rozdział 15. Ustrój rosyjskiej oświeconej monarchii absolutnej (poł. XVII–XVIII w.)     305
  
  15.1. Terytorium państwa rosyjskiego     305
  15.2. Absolutny charakter władzy cesarskiej     307
  15.3. Organy władzy centralnej     308
  15.3.1. Senat Rządzący     309
  15.3.2. Kolegia     311
  15.4. Administracja lokalna     313
  15.5. Sądownictwo     319
  15.6. Wojskowość     321
  15.7. Skarbowość     322
  15.8. Stosunek państwa do wyznań – Świątobliwy Synod     323
  
  Dział V. Państwo konstytucyjne     325
  
  Rys historyczny     327
  
  Rozdział 16. Zagadnienia ogólne konstytucjonalizmu     329
  
  16.1. Podstawowe pojęcia     329
  16.2. Podstawy doktrynalne konstytucjonalizmu europejskiego     330
  16.3. Rodzaje konstytucji     331
  16.4. Źródła angielskiego prawa konstytucyjnego     332
  16.5. Formy konstytucjonalizmu     333
  16.5.1. Monarchia ograniczona     333
  16.5.2. Monarchia parlamentarno-gabinetowa     334
  16.5.3. Republika prezydencka     335
  16.5.4. Republika parlamentarno-gabinetowa     335
  
  Rozdział 17. Ewolucja ustroju Anglii (XVII–XX w.)     337
  
  17.1. Rozwój terytorialny państwa     337
  17.2. Schyłek monarchii absolutnej (1603–1648)     341
  17.3. Okres republiki (1648–1660)     343
  17.4. Restauracja Stuartów i „chwalebna rewolucja” (1660–1688)     344
  17.5. Kształtowanie się systemu parlamentarno-gabinetowego     349
  17.5.1. Stanowisko króla po 1689 r     349
  17.5.2. Pozycja parlamentu od XVIII w     350
  17.5.3. Powstanie Gabinetu     351
  17.5.4. Odpowiedzialność solidarna i polityczna (parlamentarna) ministrów     352
  17.5.5. Rząd a Gabinet     354
  17.6. Reformy prawa wyborczego w XIX i XX w     356
  17.7. Izba Lordów     358
  17.8. Reformy administracji lokalnej i sądownictwa     360
  
  Rozdział 18. Stany Zjednoczone Ameryki (XVIII–XX w.)     363
  
  Rys historyczny     363
  18.1. Rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych Ameryki     364
  18.2. Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki     366
  18.2.1. Prace nad konstytucją     366
  18.2.2. Uchwalenie i konstrukcja redakcyjna konstytucji     367
  18.2.2.1. Nadrzędność konstytucji     367
  18.2.2.2. Konstytucja sztywna – nowele     368
  18.2.2.3. Amerykańskie prawo konstytucyjne     369
  18.2.3. Fundamentalne zasady konstytucji     369
  18.3. Prawa obywatelskie     370
  18.4. Władza ustawodawcza – Kongres Stanów Zjednoczonych Ameryki     374
  18.4.1. Senat     374
  18.4.2. Izba Reprezentantów     374
  18.5. Władza wykonawcza     376
  18.5.1. Prezydent     376
  18.5.2. Administracja federalna     379
  18.6. Władza sądownicza     380
  18.6.1. Najwyższy Sąd Federalny     380
  18.6.2. Sądownictwo federalne     381
  18.6.3. Sądownictwo stanowe     382
  
  Rozdział 19. Francja w dobie rewolucji i dyktatury napoleońskiej (1789–1814)     384
  
  Rys historyczny     384
  19.1. Monarchia ograniczona (5 V 1789–22 IX 1792)     387
  19.1.1. Reformy Konstytuanty     387
  19.1.1.1. Zwołanie Stanów Generalnych     387
  19.1.2. Uchwały w sprawie likwidacji feudalizmu     388
  19.1.3. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 r     389
  19.1.3.1. Zasady dotyczące organizacji politycznej państwa     389
  19.1.3.2. Prawa człowieka i obywatela     389
  19.1.3.3. Zasady dotyczące podstaw nowożytnego prawa karnego i procesu karnego     391
  19.1.3.4. Braki i niekonsekwencja Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela     392
  19.1.4. Reforma zarządu terytorialnego     393
  19.1.5. Reforma sądownictwa     394
  19.1.6. Unormowanie stosunków wyznaniowych – konstytucja cywilna kleru z 12 lipca 1790 r     395
  19.1.7. Konstytucja z 3 września 1791 r     396
  19.1.7.1. Podstawowe zasady ustroju konstytucyjnego     396
  19.1.7.2. Praktyka konstytucyjna     398
  19.2. Pierwsza Republika Francuska (21 IX 1792–2 XII 1804)     399
  19.2.1. Konwent Narodowy (21 IX 1792–26 X 1795)     400
  19.2.1.1. Proklamowanie republiki     400
  19.2.1.2. Powstanie w Wandei     400
  19.2.1.3. Dyktatura jakobińska (2 VI 1793–27 VII 1794)     401
  19.2.1.3.1. Konstytucja jakobińska z 24 czerwca 1793 r     402
  19.2.1.3.2. Struktura władz w okresie dyktatury jakobińskiej     403
  19.2.1.3.3. Ludobójstwo rewolucyjne – eksterminacja ludności Wandei     406
  19.2.1.3.4. Działalność ustawodawcza Konwentu     407
  19.2.1.3.5. Upadek dyktatury jakobińskiej     411
  19.2.1.4. Okres Konwencji thermidoriańskiej (27 VII 1794–23 IX 1795)     411
  19.2.1.4.1. Pierwsze reformy Konwencji     411
  19.2.1.4.2. Konstytucja z 22 sierpnia 1795 (dyrektorialna)     412
  19.2.1.4.3. Praktyka Dyrektoriatu     413
  19.3. Okres dyktatury napoleońskiej (9 XI 1799–6 IV 1814 i 1 III 1815–22 XI 1815)     414
  Uwagi wstępne     414
  19.3.1. Konstytucja konsularna z 13 grudnia 1799 r     414
  19.3.1.1. Podział władzy ustawodawczej     415
  19.3.1.2. Władza wykonawcza     417
  19.3.2. Bonapartyzm – cezaryzm     418
  19.3.3. Reforma zarządu terytorialnego     419
  19.3.4. Reforma władzy sądowniczej     422
  19.3.5. Konkordat z 1801 r     423
  19.3.6. Wielkie Cesarstwo     424
  
  Rozdział 20. Francja konstytucyjna (XIX–XX w.)     428
  
  20.1. Restauracja Burbonów (1814–1830)     428
  Uwagi wstępne     428
  20.1.1. Karta Konstytucyjna z 4 czerwca 1814 r     429
  20.1.1.1. Zasada suwerenności monarchy     429
  20.1.1.2. Władza wykonawcza     430
  20.1.1.3. Władza ustawodawcza     430
  20.1.1.4. Praktyka konstytucyjna     431
  20.1.1.5. Znaczenie Karty Konstytucyjnej z 1814 r     432
  20.2. Monarchia lipcowa (30 VII 1830–24 II 1848)     432
  Uwagi wstępne     432
  20.2.1. Karta Konstytucyjna z 14 sierpnia 1830 r     433
  20.2.1.1. Wzmocnienie roli parlamentu     433
  20.2.1.2. System orleański     434
  20.2.1.3. Znaczenie Karty Konstytucyjnej z 1830 r     435
  20.3. II Republika Francuska (24 II 1848–2 XII 1852)     435
  20.3.1. Proklamowanie republiki     435
  20.3.2. Konstytucja II Republiki z 4 listopada 1848 r     435
  20.3.2.1. Władza ustawodawcza     436
  20.3.2.2. Władza wykonawcza     436
  20.3.2.3. Praktyka konstytucyjna     437
  20.4. II Cesarstwo Francuskie (2 XII 1852–4 IX 1870/31 I 1875)     438
  20.4.1. Konstytucja z 14 stycznia 1852 r     438
  20.4.1.1. Przywrócenie godności cesarskiej     439
  20.4.1.2. Władza ustawodawcza     439
  20.4.2. Praktyka konstytucyjna II Cesarstwa     440
  20.4.2.1. Cesarstwo autorytarne     440
  20.4.2.2. Cesarstwo liberalne     440
  20.5. III Republika Francuska (4 IX 1870/30 I 1875–27 X 1946)     442
  Uwagi wstępne     442
  20.5.1. Uchwalenie konstytucji III Republiki Francuskiej w 1875 r     442
  20.5.2. Władze centralne III Republiki Francuskiej     444
  20.5.2.1 Władza ustawodawcza     444
  20.5.2.2. Władza wykonawcza     445
  20.5.3. Praktyka konstytucyjna III Republiki Francuskiej     446
  20.5.3.1. Wzmocnienie władzy ustawodawczej     446
  20.5.3.2. Próby wzmocnienia władzy wykonawczej     446
  20.5.4. Powstanie i funkcjonowanie rządów parlamentarnych     447
  20.5.5. Zmiany w organizacji administracji terytorialnej i sądownictwie administracyjnym     449
  20.5.6. Państwo a Kościół – ustawa z 1905 r     451
  20.5.7. Powstanie francuskiego imperium kolonialnego     453
  20.5.8. Znaczenie konstytucji III Republiki     453
  
  Rozdział 21. Ustroje państw niemieckich (XIX–XX w.)     455
  
  21.1. Konfederacje niemieckie (1806–1866)     455
  21.1.1. Zmiany terytorialne państw niemieckich     455
  21.1.2. Związek Reński (1806–1813)     456
  21.1.2.1. Akt związkowy z 12 lipca 1806 r     456
  21.1.2.2. Ustrój polityczny Związku Reńskiego     457
  21.1.2.3. Proces sekularyzacji i mediatyzacji terytoriów Rzeszy     457
  21.1.3. Związek Niemiecki (1815–1866)     458
  Uwagi wstępne     458
  21.1.3.1. Akt związkowy z 8 czerwca 1815 r. i akt końcowy wiedeński z 15 maja 1820 r     459
  21.1.3.2. Ustrój polityczny Związku Niemieckiego     460
  21.1.3.2.1. Zgromadzenie Związkowe     460
  21.1.3.2.2. Rada Ściślejsza     461
  21.1.3.2.3. Wspólne organy o tymczasowym charakterze     461
  21.1.3.2.4. Prawa ludności     462
  21.1.3.3. Ustrój państw skonfederowanych     462
  21.1.3.4. Walka Prus i Austrii o hegemonię     462
  21.1.3.5. Próby zjednoczenia Niemiec     463
  21.1.3.6. Likwidacja Związku Niemieckiego     465
  21.2. Federacje niemieckie (1867–1918)     466
  21.2.1. Związek Północnoniemiecki (1867–1871)     466
  21.2.1.1. Terytorium     466
  21.2.1.2. Charakter prawny Związku Północnoniemieckiego     466
  21.2.1.3. Konstytucja Związku Północnoniemieckiego z 1867 r     467
  21.2.1.4. Organy centralne Związku     467
  21.2.1.5. Znaczenie Związku Północnoniemieckiego     468
  21.2.2. II Rzesza Niemiecka (1871–1918)     469
  21.2.2.1. Powstanie II Rzeszy Niemieckiej     469
  21.2.2.2. Konstytucja II Rzeszy z 17 kwietnia 1871 r     470
  21.2.2.3. Organy władzy     472
  21.2.2.3.1. Cesarz niemiecki     473
  21.2.2.3.2. Władza wykonawcza – kanclerz Rzeszy i Kancelaria Rzeszy     474
  21.2.2.3.3. Władza ustawodawcza     475
  21.2.2.3.4. Sąd Rzeszy     478
  21.2.2.4. Szczególna pozycja Prus w II Rzeszy Niemieckiej     478
  21.2.2.5. Stosunki państwo – Kościoły w II Rzeszy     479
  21.2.2.6. Praktyka konstytucyjna w II Rzeszy Niemieckiej     480
  
  Rozdział 22. Ustrój Prus (XIX–XX w.)     483
  
  22.1. Reformy Steina i Hardenberga     483
  22.1.1. Reformy społeczno-gospodarcze     483
  22.1.1.1. Zniesienie poddaństwa i uwłaszczenie chłopów     483
  22.1.1.2. Zniesienie przywilejów stanowych i podatkowych     484
  22.1.1.3. Stopniowa emancypacja Żydów     485
  22.1.2. Reformy zarządu centralnego     486
  22.1.3. Reforma zarządu terytorialnego     486
  22.1.4. Reformy samorządu miejskiego i ziemskiego     487
  22.1.4.1. Reforma ustroju miast     487
  22.1.4.2. Sejmiki prowincjonalne i sejmiki powiatowe     488
  22.2. Reformy wojskowe gen. Gerharda Scharnhorsta     488
  22.3. Reforma szkolnictwa Wilhelma von Humboldta     489
  22.4. Ustrój państwa pruskiego (1815–1848)     490
  22.5. Konstytucyjna monarchia pruska (1848–1918)     491
  22.5.1. Rządy osobiste króla     491
  22.5.2. Władza ustawodawcza     492
  22.5.2.1. Izba Pierwsza – Izba Panów     492
  22.5.2.2. Izba Deputowanych     493
  22.5.3. Ustrój administracji lokalnej i samorządowej     493
  22.5.4. Sądownictwo powszechne i sądownictwo administracyjne     495
  22.5.4.1. Ustrój sądów powszechnych od 1849 r     495
  22.5.4.2. Ustrój sądów powszechnych po reformie z 1877 r     496
  22.5.4.3. Sądownictwo administracyjne     497
  22.6. Prawa obywatelskie     498
  
  Rozdział 23. Ustrój Austrii (XIX–XX w.)     506
  
  23.1. Pierwsze próby przekształceń w kierunku monarchii konstytucyjnej     506
  23.2. Pierwszy okres rządów konstytucyjnych     507
  23.2.1. Dyplom październikowy z 1860 r     507
  23.2.2. Patent lutowy z 1861 r     508
  23.3. Monarchia dualistyczna austriacko-węgierska (1867–1918)     509
  23.3.1. Powstanie Monarchii Austro-Węgierskiej     509
  23.3.2. Podstawy prawne Monarchii Austro-Węgierskiej     511
  23.4. Ustrój monarchii austriackiej (1867–1918)     511
  23.4.1. Cesarz austriacki     512
  23.4.2. Organy władzy wykonawczej     512
  23.4.3. Władza ustawodawcza     513
  23.4.4. Prawa i wolności obywatelskie w monarchii austriackiej     514
  23.4.4.1. Prawa i wolności obywatelskie w dobie konstytucyjnej     514
  23.4.4.2. Poszczególne prawa i wolności obywatelskie     515
  23.4.4.3. Ochrona praw i wolności obywatelskich     520
  23.4.4.4. Zawieszenie praw obywatelskich     522
  23.4.5. Władze lokalne w monarchii austriackiej     522
  23.4.5.1. Władze rządowe     522
  23.4.5.2. Władze autonomiczne     523
  23.4.5.3. Władze samorządowe     525
  23.4.5.3.1. Samorząd gminny     525
  23.4.5.3.2. Samorząd powiatowy     526
  23.4.6. Sądownictwo w monarchii austriackiej     527
  23.5. Ustrój Królestwa Węgier w dobie konstytucyjnej     529
  23.6. Ustrój Austrii (1918–1945)     531
  23.6.1. Początki Republiki Austriackiej     531
  23.6.2. Terytorium Republiki Austriackiej     531
  23.6.3. Konstytucja Republiki Austriackiej z 20 września 1920 r     532
  23.6.4. Wzrost sił faszystowskich i upadek systemu parlamentarnego     535
  23.6.5. Konstytucja z 30 kwietnia 1934 r. – ustrój korporacyjno-faszystowski     536
  23.6.6. Anszlus – włączenie Republiki Austriackiej do III Rzeszy     537
  23.6.7. Zmiany w organizacji państwa po włączeniu do Rzeszy     537
  
  Rozdział 24. Republika Weimarska (1919–1933)     542
  
  24.1. Uchwalenie i zasady konstytucji weimarskiej z 11 sierpnia 1919 r     542
  24.2. Federalna struktura państwa     543
  24.3. Ustrój polityczny     546
  24.3.1. Prezydent     547
  24.3.2. Władza ustawodawcza     548
  24.3.2.1. Sejm Rzeszy     549
  24.3.2.2. Rada Rzeszy     549
  24.3.3. Władza wykonawcza w Republice Weimarskiej – rząd Rzeszy – kanclerz Rzeszy     550
  24.3.4. Sądownictwo     550
  24.3.5. Administracja     551
  24.3.6. Prawa i obowiązki obywatelskie     551
  24.4. Praktyka ustrojowa Republiki Weimarskiej     552
  
  Rozdział 25. Ustrój Rosji (XIX–XX w.)     554
  
  25.1. Reformy cesarza Aleksandra I     554
  25.1.1. Reforma zarządu centralnego     554
  25.1.2. Projekt reform ustrojowych Michaiła Spieranskiego     555
  25.1.3. Zmiany w szkolnictwie średnim i wyższym     557
  25.2. Reakcyjne rządy Mikołaja I     557
  25.3. Reformy cesarza Aleksandra II     561
  25.3.1. Reformy społeczne     561
  25.3.1.1. Reformy włościańskie     561
  25.3.1.2. Reforma sądownictwa     563
  25.3.1.3. Reformy ziemska i miejska     564
  25.5. Kontrreformy cesarza Aleksandra III     565
  25.5.1. Niewzruszalność samowładztwa     566
  25.5.2. Kontrreformy – ziemska, miejska i sądowa     566
  25.6. Cesarstwo konstytucyjne (1906–1917)     567
  Uwagi wstępne     567
  25.6.1. Nadanie Rosji „Praw zasadniczych”     567
  25.6.1.1. Pierwsze ustawy konstytucyjne     568
  25.6.1.2. Ustawa zasadnicza z 6 maja (23 kwietnia) 1906 r     568
  25.6.2. I i II Duma Państwowa     569
  25.6.3. Reformy agrarne Piotra Stołypina     570
  25.6.3.1. Reakcja Stołypinowska – III Duma Państwowa     571
  25.6.3.2. IV Duma Państwowa     571
  
  Dział VI. Państwa totalitarne     573
  
  Rozdział 26. Rosja radziecka i ZSRR (1917–1939)     575
  
  26.1. Rewolucja rosyjska z 1917 r. i jej następstwa ustrojowe – przejęcie władzy przez partię komunistyczną     575
  26.1.1. Wydarzenia marcowe     576
  26.1.2. Faza przejściowa (od marca do końca sierpnia 1917)     577
  26.1.3. Dyrektoriat Aleksandra Kierenskiego     578
  26.1.4. Przewrót bolszewicki z 6/7 listopada 1917 r     579
  26.2. Powstanie Federacji Rosyjskiej – konstytucja z 10 lipca 1918 r     582
  26.2.1. Federacyjny charakter państwa     582
  26.2.2. Podstawowe zasady konstytucji     583
  26.2.2.1. Dyktatura proletariatu     583
  26.2.2.2. Hierarchiczny system rad     583
  26.2.2.3. Klasowy charakter państwa     584
  26.2.2.4. Katalog praw obywatelskich     584
  26.2.3. Pozakonstytucyjne ośrodki władzy     584
  26.2.4. Kontrola organizacji partyjnych nad urzędnikami     586
  26.2.5. Komunizm wojenny     586
  26.3. Ugruntowanie totalitarnej formy rządu     587
  26.3.1. Powstanie ZSRR (30 grudnia 1922)     587
  26.3.2. Konstytucja z 31 stycznia 1924 r     587
  26.3.3. Podstawy ustroju republik radzieckich     588
  26.3.4. Pozakonstytucyjne ośrodki władzy     589
  26.4. Okres dyktatury stalinowskiej     590
  26.4.1. Kolektywizacja i rozkułaczanie     590
  26.5. Konstytucja z 5 grudnia 1936 r     591
  26.5.1. Struktura organów państwa     591
  26.5.2. Katalog praw i wolności obywatelskich     593
  26.6. Pozakonstytucyjne organy władzy     593
  26.7. Wielki terror (1934–1938)     594
  26.8. Obozy pracy przymusowej – imperium GUŁag     594
  26.9. Zasadnicze cechy sowieckiego wymiaru sprawiedliwości     594
  26.9.1. Tworzenie się podstaw rewolucyjnego systemu sądownictwa     594
  26.9.2. Pozasądowe organy orzekające – WCzK, GPU, OGPU     595
  26.9.3. Nowe struktury sądownictwa od 1926 r     596
  26.9.4. Pozasądowe organy orzekające – kolegia specjalne NKWD     596
  26.9.5. Ujednolicenie i centralizacja sądownictwa     596
  26.9.6. Różnice wymiaru sprawiedliwości w państwie demokratycznym i w totalitarnym państwie radzieckim     597
  
  Rozdział 27. III Rzesza Niemiecka 1933–1945     602
  
  27.1. Geneza i podstawy państwa totalitarnego     602
  27.1.1. Przejęcie władzy przez Adolfa Hitlera     602
  27.1.2. Przekształcenie Republiki Weimarskiej w „państwo stanu wyjątkowego”     605
  27.1.3. Połączenie urzędu prezydenta Rzeszy z urzędem kanclerza Rzeszy     606
  27.2. Ustrój III Rzeszy     608
  27.2.1. Policja państwowa     611
  27.2.2. Sądownictwo III Rzeszy     614
  
  Dział VII. Zmiany ustrojów państwowych po II wojnie światowej     623
  
  Rys historyczny     625
  
  Rozdział 28. Państwa niemieckie po II wojnie światowej     627
  
  28.1. Początkowe stadium państwowości po kapitulacji Niemiec     627
  28.1.1. Podział na strefy okupacyjne – organy władz okupacyjnych     627
  28.1.2. Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec jako najwyższa władza w Niemczech     630
  28.1.3. Przemiany polityczne po 8 maja 1945 r     632
  28.1.4. Niemieckie władze cywilne i konstytucje w poszczególnych strefach okupacyjnych     634
  28.1.5. Władze cywilne Berlina     639
  28.2. Kształtowanie się dwóch państw niemieckich     640
  28.2.1. Powstanie Republiki Federalnej Niemiec     640
  28.2.2. Powstanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej     643
  28.3. Charakterystyka ustroju RFN     645
  28.3.1. Zasady Ustawy Zasadniczej RFN z 24 maja 1949 r     646
  28.3.2. System organów państwowych     648
  28.3.2.1. Władza ustawodawcza     649
  28.3.2.2. Władza wykonawcza     650
  28.3.2.3. Związkowy Trybunał Konstytucyjny     651
  28.3.2.4. Wymiar sprawiedliwości     652
  28.4. Charakterystyka ustroju NRD     653
  28.4.1. Systematyka konstytucji     653
  28.4.2. Podstawowe zasady socjalistycznego ustroju w konstytucji NRD     653
  28.4.3. Naczelne organy władzy państwowej     656
  28.4.3.1. Izba Ludowa     656
  28.4.3.2. Prezydent Republiki, Rada Państwa     656
  28.4.3.3. Narodowa Rada Obrony     658
  28.4.4. Naczelne organy administracji państwowej     658
  28.4.4.1. Władza wykonawcza – rząd (Rada Ministrów)     658
  28.4.4.2. Partyjno-rządowe organy kontroli państwowej     660
  28.4.5. Wymiar sprawiedliwości     661
  28.4.5.1. Sądownictwo w radzieckiej strefie okupacyjnej     661
  28.4.5.2. Struktura sądownictwa     661
  28.4.5.3. Zasada wyboru sędziów     662
  28.4.5.4. Centralizm demokratyczny i zasada podwójnego podporządkowania w sądownictwie     662
  28.4.5.5. Społeczne (pozasądowe) formy wymiaru sprawiedliwości     664
  28.4.5.6. Prokuratura     665
  28.4.5.6.1. Struktura organizacyjna prokuratury     665
  28.4.5.6.2. Zadania prokuratury     665
  28.4.6. Pozasądowy organ represji – Stasi     666
  28.4.7. NRD państwem totalitarnym     667
  28.5. Zjednoczenie Niemiec     668
  28.6. Sprawa Austrii po II wojnie światowej     668
  28.6.1. Podział Austrii na strefy okupacyjne     669
  28.6.2. Odnowa życia politycznego – przywrócenie konstytucji z 1920 r     669
  28.6.3. Odzyskanie pełnej suwerenności     671
  
  Rozdział 29. Ustrój ZSRR i Rosji w trakcie II wojny światowej i po wojnie     672
  
  29.1. Powiększenie terytorium Związku Radzieckiego w wyniku II wojny światowej     672
  29.1.1. ZSRR jako agresor wspólnie z III Rzeszą (23 VIII 1939–22 VI 1941)     672
  29.1.2. Powiększenie terytorium Związku Radzieckiego po 1945 r     674
  29.2. Kontynuacja totalitarnego reżimu do śmierci Józefa Stalina     676
  29.3. Zmiany ustrojowe po śmierci Stalina     682
  29.4. Konstytucja z 7 października 1977 r     684
  29.4.1. Systematyka konstytucji     684
  29.4.2. Struktura władz najwyższych     685
  29.4.3. ZSRR a republiki     686
  29.4.4. Wymiar sprawiedliwości     687
  29.4.4.1. Sądownictwo     687
  29.4.4.2. Prokuratura     688
  29.4.5. Praktyka ustrojowa w czasach Leonida Breżniewa     689
  29.5. Ustrój ZSRR w ostatnich latach istnienia     690
  29.5.1. Nowelizacja konstytucji z 1 grudnia 1988 r     690
  29.5.2. Utworzenie urzędu prezydenta ZSRR     691
  29.6. Upadek ZSRR – powołanie Wspólnoty Niepodległych Państw     692
  
  Rozdział 30. Ustrój Francji w trakcie II wojny światowej i po wojnie     695
  
  30.1. Powstanie dwóch rządów tymczasowych     695
  30.1.1. Państwo francuskie Philippe’a Pétaina – rząd Vichy     695
  30.1.2. Od Komitetu Wolnej Francji do Rządu Tymczasowego     698
  30.2. IV Republika Francuska (1946–1958)     700
  30.2.1. Narodziny IV Republiki Francuskiej     700
  30.2.2. Konstytucja IV Republiki Francuskiej z 13 października 1946 r     701
  30.2.2.1. Potwierdzenie praw obywatelskich     701
  30.2.2.2. Ustrój polityczny     701
  30.2.3. Unia Francuska     703
  30.2.4. Upadek IV Republiki Francuskiej     704
  30.3. V Republika Francuska od 1958 r     704
  30.3.1. Narodziny V Republiki Francuskiej     704
  30.3.2. Charakterystyka konstytucji V Republiki Francuskiej z 4 października 1958 r     705
  30.3.3. System organów państwowych     707
  30.3.3.1. Nadrzędna pozycja Prezydenta     707
  30.3.3.2. Rząd     709
  30.3.3.3. Parlament     710
  30.3.3.4. Kolegialne organy państwowe     711
  30.3.5. Wspólnota Francuska     714
  
  Wskazówki bibliograficzne (wykaz prac ogólnych, podręczników i skryptów)     717
  Indeks nazwisk     720
  Spis map     730
  Spis ilustracji     731
RozwińZwiń