POLECAMY
Autor:
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
Artykuł 45 Konstytucji RP gwarantuje każdemu obywatelowi „prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”. Rzetelna, obiektywna, oparta na specjalistycznej wiedzy opinia biegłego jest jednym z podstawowych gwarantów dochowania tej normy. W procesie stosowania prawa opiniowanie sądowo-psychologiczne odgrywa szczególną rolę, a od przedstawionej opinii niejednokrotnie zależą dalsze działania organów wymiaru sprawiedliwości. To psycholog w zależności od charakteru sprawy wskazuje czynniki ograniczające świadomość, uzasadnia motywy działania, naprowadza organy ścigania na właściwy trop, ale także bada relacje czy pomaga w ustaleniu faktów poprzez udział w przesłuchaniach, których z uwagi na wiek czy stan psychiczny przesłuchiwanych osób, bez udziału biegłego nie można by uznać za wiarygodne. Prezentowana publikacja dotyczy teoretycznych i praktycznych aspektów opiniowania sądowego. W części wprowadzającej do opiniowania sądowo-psychologicznego szczegółowo przedstawiono: zagadnienia związane z funkcją biegłego, jego rolą w wymiarze sprawiedliwości oraz umocowaniem prawnym, procedury ubiegania się o wpis na listę biegłych sądowych, kryteria, które należy spełniać, aby zostać biegłym sądowym, materiały dotyczące procesu opiniowania, sposobu opracowania opinii, wymagań sądu wobec biegłych, sposobów rozliczania się oraz obowiązujących w tym zakresie regulacji prawnych, propozycje struktury opinii sądowo-psychologicznej w różnych sprawach (karnych, cywilnych, nieletnich) oparte na wytycznych i rekomendacjach. Druga część monografii zawiera: materiały dotyczące specyfiki opiniowania sądowo-psychologicznego w wybranych sprawach, zarówno z zakresu prawa karnego, jak i cywilnego, opis czynności z udziałem małoletniego, w których uczestniczy biegły psycholog (przesłuchanie i wysłuchanie małoletniego), opis działań biegłego psychologa w odniesieniu do oceny wiarygodności zeznań świadków, zarówno małoletnich, jak i dorosłych, omówienie opiniowania w sprawach o zmianę płci, znęcanie się nad członkiem rodziny, w sprawach osób stwarzających zagrożenie, osób z zaburzeniami preferencji seksualnych, a także specyfiki opiniowania w jednostkach penitencjarnych oraz zagadnień związanych z profilowaniem nieznanych sprawców przestępstw, opis zagadnienia odpowiedzialności biegłych sądowych za składaną opinię.
Rok wydania | 2023 |
---|---|
Liczba stron | 352 |
Kategoria | Psychologia stosowana |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-23073-9 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wprowadzenie XI | |
Wykaz skrótów i skrótowców XV | |
Część I. Wprowadzenie do opiniowania sądowo-psychologicznego | 1 |
Rozdział 1. Psychologia sądowa | 3 |
Rozdział 2. Płaszczyzny związków psychologii z prawem | 7 |
Rozdział 3. Pojęcie biegłego sądowego | 11 |
3.1. Rodzaje biegłych sądowych | 13 |
3.1.1. Osoby prywatne wpisane na listę biegłych sądowych | 13 |
3.1.2. Warunki przyznawania rekomendacji Polskiego Towarzystwa | |
Psychologicznego psychologom ubiegającym się o pełnienie funkcji biegłych sądowych | 23 |
3.1.3. Biegli ad-hoc | 27 |
3.1.4. Instytucja naukowa | 28 |
Rozdział 4. Powołanie biegłego sądowego | 29 |
4.1. Kto nie może pełnić funkcji biegłego? | 32 |
Rozdział 5. Standardy opinii sądowo-psychologicznych | 35 |
Rozdział 6. Struktura opinii sądowo-psychologicznej | 37 |
6.1. Opinia sądowo-psychologiczna w sprawach karnych | 38 |
6.2. Opinia sądowo-psychologiczna w sprawach cywilnych | 43 |
6.3. Opinia sądowo-psychologiczna w sprawach rodzinnych i opiekuńczych | 45 |
6.3.1. Sprawy rodzinne i opiekuńcze – jakie informacje ustala biegły? | 48 |
Rozdział 7. Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych | 51 |
Rozdział 8. Rodzaje opinii | 65 |
Część II. Specyfika opiniowania sądowo-psychologicznego w wybranych sprawach | 69 |
Rozdział 9. Opiniowanie w sprawach dotyczących przysposobienia | 71 |
9.1. Przysposobienie o charakterze pełnym lub niepełnym | 74 |
9.2. Przysposobienie wspólne | 74 |
9.3. Przysposobienie pasierba | 75 |
9.4. Procedura opiniowania psychologicznego w przysposobieniu | 76 |
Rozdział 10. Opiniowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie | 79 |
10.1. Zakres ubezwłasnowolnienia | 80 |
10.1.1. Ubezwłasnowolnienie całkowite | 80 |
10.1.2. Ubezwłasnowolnienie częściowe | 80 |
10.2. Procedura ubezwłasnowolnienia | 81 |
10.3. Ubezwłasnowolnienie w przypadkach szczególnych | 82 |
10.3.1. Uzależnienia | 82 |
10.3.2. Choroby psychiczne | 83 |
10.3.2.1. Obserwacja psychiatryczna | 87 |
10.4. Opinia biegłego (art. 553 § 2 k.p.c.) | 87 |
10.4.1. Opinia negatywna | 88 |
10.5. Uchylenie ubezwłasnowolnienia | 89 |
Rozdział 11. Opiniowanie w sprawach rodzinnych i opiekuńczych | 91 |
11.1. Władza rodzicielska | 91 |
11.1.1. Ograniczenie władzy rodzicielskiej | 92 |
11.1.1.1. Ograniczenie władzy rodzicielskiej w sytuacji rozłączenia rodziców | 93 |
11.1.1.2. Ograniczenie władzy rodzicielskiej w sytuacji zagrożenia dobra dziecka | 93 |
11.1.1.3. Procedura ograniczenia władzy rodzicielskiej | 94 |
11.1.2. Pozbawienie władzy rodzicielskiej | 94 |
11.1.2.1. Procedura pozbawienia władzy rodzicielskiej | 95 |
Rozdział 12. Czynności z udziałem biegłego psychologa | 97 |
12.1. Czynności z udziałem małoletniego | 97 |
12.1.1. Czynności z udziałem małoletniego na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego | 97 |
12.1.1.1. Wysłuchanie małoletniego | 97 |
12.1.1.2. Przesłuchanie małoletniego jako świadka na podstawie k.p.c. | 99 |
12.1.1.3. Wytyczne, jak zorganizować wysłuchanie dziecka w trybie art. 216 i 576 § 2 k.p.c. | 99 |
12.1.2. Przesłuchanie małoletniego w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym | 104 |
12.1.3. Przesłuchanie pokrzywdzonego małoletniego (art. 185a k.p.k.) | 105 |
12.1.4. Przesłuchanie małoletniego świadka (art. 185b k.p.k.) | 106 |
12.1.5. Przesłuchiwanie pokrzywdzonego w sprawach o przestępstwo na tle seksualnym (art. 185c k.p.k.) | 107 |
12.2. Sposób przygotowania przesłuchania małoletniego z udziałem biegłego psychologa | 108 |
12.2.1. Przed rozpoczęciem przesłuchania | 109 |
12.2.1.1. Wstępna rozmowa | 109 |
12.2.1.2. Uzgodnienie sposobu formułowania zadawanych świadkowi pytań | 109 |
12.2.2. Pokój przesłuchań i pokój techniczny | 110 |
12.2.2.1. Pokój przesłuchań | 110 |
12.2.2.2. Pokój techniczny | 111 |
12.3. Organizacja przesłuchania małoletniego dziecka | 112 |
12.3.1. Przesłuchanie małoletniego – materiały filmowe dostępne online – opracowane przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę | 116 |
12.4. Przyjazny Pokój Przesłuchań | 117 |
12.4.1. Organizacja i wyposażenie Przyjaznego Pokoju Przesłuchań Dzieci | 117 |
12.4.2. Administrowanie | 117 |
12.4.3. Warunki uwzględniające potrzeby dziecka | 118 |
12.4.4. Warunki uwzględniające potrzeby wymiaru sprawiedliwości | 123 |
12.4.5. Warunki lokalowe podmiotu prowadzącego Przyjazny Pokój Przesłuchań Dziecka | 125 |
12.4.6. Pozostałe kwestie organizacyjne związane z Przyjaznym Pokojem Przesłuchań Dziecka | 125 |
12.4.6.1. Informacja o ofercie pomocy i wsparciu dziecka oraz jego opiekunów | 125 |
12.4.6.2. Instrukcja korzystania z Przyjaznego Pokoju Przesłuchań Dzieci oraz zasady przesłuchania dziecka | 126 |
12.4.6.3. Certyfikacja Przyjaznych Pokoi Przesłuchań Dzieci | 126 |
Rozdział 13. Jak prowadzić przesłuchanie dziecka | 133 |
Rozdział 14. Opiniowanie w sprawach nadużyć seksualnych wobec dzieci | 141 |
14.1. Zespół dziecka molestowanego seksualnie | 149 |
Rozdział 15. Ocena wiarygodności zeznań dziecka | 159 |
15.1. Treściowe kryteria wiarygodności zeznań dziecka | 163 |
15.2. Zdolność spostrzegania, zapamiętywania i przechowywania spostrzeżeń przez dzieci | 177 |
Rozdział 16. Specyfika opiniowania w sprawach nieletnich – odpowiedzialność nieletnich | 183 |
16.1. Postępowanie wobec nieletniego na zasadach określonych w kodeksie karnym (art. 10 § 2 k.k.) | 191 |
Rozdział 17. Opiniowanie przez Opiniodawcze Zespoły Specjalistów Sądowych (OZSS) | 197 |
17.1. Procedura badania w OZSS | 199 |
17.2. Standardy metodologii opiniowania przez OZSS – luty 2016 | 200 |
17.2.1. Postępowanie w przypadkach szczególnych | 201 |
17.3. Opiniowanie OZSS w sprawach nieletnich | 202 |
17.4. Opiniowanie w sprawach rodzinnych i opiekuńczych | 204 |
17.4.1. Standardy metodologii opiniowania przez OZSS w sprawach rodzinnych i opiekuńczych | 204 |
17.4.1.1. Zadania zespołu badającego | 204 |
17.4.1.2. Wymogi dotyczące procesu diagnostycznego | 205 |
17.4.1.3. Procedura postępowania kierownika i specjalistów w sytuacji diagnostycznej | 206 |
17.4.2. Schemat opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych | 207 |
Rozdział 18. Opiniowanie w sprawach dotyczących zmiany płci | 209 |
18.1. Proces zmiany płci | 212 |
Rozdział 19. Opiniowanie wiarygodności zeznań świadków | 215 |
19.1. Przesłuchanie świadka w obecności biegłego psychologa | 216 |
19.2. Fazy formowania się zeznań | 218 |
19.2.1. Spostrzeganie | 218 |
19.2.1.1. Ciekawostki | 220 |
19.2.1.2. Kategorie i przyczyny błędów | 221 |
19.2.2. Zapamiętywanie | 225 |
19.2.2.1. Zapominanie | 226 |
19.2.3. Przechowywanie i przypominanie | 227 |
19.3. Ocena wiarygodności zeznań | 228 |
19.3.1. Wskaźniki prawdy i fałszu | 228 |
19.4. Czynniki psychologiczne wpływające na treść zeznań świadka | 229 |
19.4.1. Stopień rozwoju umysłowego | 230 |
19.4.2. Zaburzenia psychiczne | 230 |
19.4.3. Osobowość świadka | 231 |
19.4.4. Środowisko | 231 |
19.4.5. Przechowywanie wspomnień | 231 |
19.4.6. Rodzaj zdarzenia i emocje z nim związane | 232 |
19.4.7. Znaczenie upływu czasu | 232 |
19.5. Metody oceny zeznań świadków | 232 |
19.5.1. Analiza treściowa zeznań świadków | 232 |
19.5.1.1. Naukowa analiza treści (Scientific Content Analysis, SCAN) | 235 |
19.5.1.2. Kontrola realności (reality monitoring) | 236 |
Rozdział 20. Opiniowanie w sprawach osób niebezpiecznych, stwarzających zagrożenie | 239 |
20.1. Opiniowanie w sprawach o zastosowanie środków zabezpieczających | 239 |
20.1.1. Stosowanie środka zabezpieczającego (art. 93d k.k.) | 243 |
20.2. Opiniowanie w sprawach dotyczących postępowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzającymi zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób | 244 |
20.3. Opiniowanie osób z zaburzeniami preferencji seksualnych | 247 |
20.3.1. Parafilie niespecyficzne | 249 |
20.3.2. Przyczyny zaburzeń preferencji seksualnych | 254 |
20.3.2.1. Koncepcja psychodynamiczna | 254 |
20.3.2.2. Koncepcja behawiorystyczna | 254 |
20.3.2.3. Relacje między parafilią a chorobą | 255 |
20.3.3. Pedofilia | 256 |
20.4. Opiniowanie osób z zaburzeniami osobowości | 260 |
Rozdział 21. Opiniowanie w sprawach o przemoc w rodzinie | 265 |
21.1. Zadania biegłych w sprawach o znęcanie się | 266 |
21.1.1. Diagnoza stopnia i nasilenia przemocy | 267 |
21.1.2. Ocena stopnia ryzyka | 269 |
21.1.3. Ocena skutków przemocy | 271 |
21.1.3.1. PTSD | 272 |
21.1.3.2. Zjawisko wyuczonej bezradności | 273 |
21.1.3.3. Efekt „psychologicznej pułapki” | 274 |
Rozdział 22. Profilowanie nieznanych sprawców przestępstw | 277 |
22.1. Rodzaje i szkoły profilowania | 279 |
22.1.1. Szkoła amerykańska | 280 |
22.1.2. Szkoła brytyjska | 283 |
22.1.3. Doświadczenia polskie | 283 |
22.2. Etapy przeprowadzania ekspertyzy | 284 |
22.2.1. Miejsce i czas zdarzenia | 285 |
22.2.2. Dane przydatne do analizy | 286 |
22.2.3. Ograniczenia możliwości profilowania | 287 |
Rozdział 23. Opiniowanie psychologiczne skazanych przebywających w placówkach penitencjarnych | 289 |
23.1. Organizacja systemu penitencjarnego w Polsce | 289 |
23.1.1. Typy zakładów karnych | 290 |
23.1.2. Systemy odbywania kary pozbawienia wolności | 291 |
23.2. Prognoza kryminologiczno-społeczna | 292 |
Rozdział 24. Ocena poczytalności | 297 |
24.1. Niepoczytalność | 298 |
24.2. Poczytalność ograniczona | 298 |
24.3. Psychoza a niepoczytalność | 299 |
24.4. Upośledzenie a poczytalność | 300 |
24.5. Inne zakłócenia czynności psychicznych a niepoczytalność | 302 |
24.6. Stan nietrzeźwości lub odurzenia a niepoczytalność | 302 |
Rozdział 25. Odpowiedzialność biegłych sądowych | 305 |
Bibliografia | 309 |
O Autorce | 327 |