EBOOKI WYDAWCY
Redakcja:
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
Oddajemy w ręce czytelników wyjątkową książkę pt. „Psychofarmakologia kliniczna”. Autorzy omówili w niej zastosowanie środków farmakologicznych w leczeniu zaburzeń psychicznych. Publikacja została przygotowana przez wybitnych polskich specjalistów – psychiatrów, farmakologów i neurobiologów. Jest to ważna premiera na rynku wydawniczym. „Psychofarmakologia kliniczna” to prawie 900 stron rzetelnej, ciekawej wiedzy przekazanej przez uznane autorytety w swoich dziedzinach. Książka jest skierowana do lekarzy specjalistów – psychiatrów, neurologów, seksuologów, neurobiologów, farmakologów, a także osób przygotowujących się do egzaminu specjalizacyjnego w wybranych gałęziach medycyny. Zainteresuje również psychoterapeutów pracujących w zespołach interdyscyplinarnych.
Rok wydania | 2022 |
---|---|
Liczba stron | 914 |
Kategoria | Psychiatria |
Wydawca | PZWL Wydawnictwo Lekarskie |
ISBN-13 | 978-83-01-22533-9 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
EBOOKI WYDAWCY
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Przedmowa XXIX | |
Wykaz wybranych akronimów XXXI | |
WSTĘP | 1 |
1. Rys historyczny psychofarmakologii klinicznej Janusz Rybakowski | 3 |
1 Narodziny psychofarmakologii klinicznej | 3 |
2 Rozwój leków przeciwpsychotycznych | 4 |
3 Rozwój leków przeciwdepresyjnych | 7 |
4 Rozwój leków normotymicznych | 11 |
5 Rozwój leków anksjolitycznych | 15 |
6 Rozwój leków prokognitywnych | 16 |
Na zakończenie... | 17 |
Piśmiennictwo | 19 |
2. Anatomia funkcjonalna mózgu Małgorzata Kossut 21 | |
1 Ogólna organizacja ośrodkowego układu nerwowego | 21 |
2 Kresomózgowie –półkule mózgu | 22 |
3 Międzymózgowie– wzgórze, nadwzgórze i podwzgórze | 25 |
4 Układ limbiczny | 25 |
5 Obszary asocjacyjne kory mózgowej | 27 |
• Kora przedczołowa | 27 |
• Tylna kora ciemieniowa | 28 |
• Skroniowa kora asocjacyjna | 29 |
• Kora wyspowa | 29 |
6 Sieci funkcjonalne mózgu | 30 |
7 Przykłady neuroanatomicznego podłoża funkcji specyficznych | |
8 dla ludzkiego mózgu | 33 |
• Język i mowa | 33 |
• Liczby i matematyka | 35 |
Na zakończenie... | 37 |
Piśmiennictwo | 37 |
3. Podstawy neurochemii ośrodkowego układu nerwowego Piotr Maciejak | 39 |
1 Wprowadzenie | 39 |
2 Neuroprzekaźniki o budowie aminokwasowej | 45 |
3 Acetylocholina oraz neuroprzekaźniki monoaminowe | 52 |
Acetylocholina | 52 |
Neuroprzekaźniki katecholaminowe | 55 |
• Dopamina | 55 |
• Noradrenalina, adrenalina | 59 |
Serotonina | 64 |
Histamina | 69 |
4 Neuroprzekaźniki purynowe | 72 |
5 Neuroprzekaźniki o budowie peptydowej | 74 |
• Opioidy | 76 |
• Substancja P | 79 |
• Neuropeptyd Y | 81 |
• Kortykoliberyna | 83 |
6 Neuroprzekaźniki o budowie lipidowej | 85 |
• Endokannabinoidy | 85 |
• Neurosteroidy | 87 |
7 Neurotransmitery gazowe | 89 |
• Tlenek azotu (NO) | 89 |
• Siarkowodór (H2S) | 90 |
• Tlenek węgla (CO) | 90 |
Na zakończenie... | 91 |
Piśmiennictwo | 91 |
LEKI PSYCHOTROPOWE | 93 |
4. Przegląd aktualnej nomenklatury leków psychotropowych i wprowadzenie do nomenklatury opartej na neuronauce Jerzy Samochowiec | 95 |
1 Aktualna nomenklatura | 95 |
2 Nomenklatura oparta na neuronauce (neuroscience-based nomenclature, NbN) | 98 |
Na zakończenie... | 106 |
Piśmiennictwo | 107 |
5. Leki przeciwpsychotyczne Marcin Siwek, Krzysztof Wojtasik-Bakalarz | 109 |
1 Mechanizmy działania leków przeciwpsychotycznych | 109 |
2 Działania niepożądane leków przeciwpsychotycznych | 113 |
• Działania niepożądane leków przeciwpsychotycznych wspólne dla wszystkich grup LPP | 113 |
• Objawy pozapiramidowe | 113 |
• Hiperprolaktynemia | 118 |
• Wzrost masy ciała i ł metaboliczny | 120 |
• Sedacja | 121 |
• Sercowo-naczyniowe działania niepożądane | 122 |
• Działanie antycholinergiczne | 124 |
• Hepatotoksyczność | 124 |
• Niewydolność oddechowa i zapalenie płuc | 125 |
• Drgawki | 125 |
• Reakcje skórne | 126 |
• Okulistyczne działania niepożądane | 126 |
• Hematologiczne działania niepożądane | 127 |
• Hiponatremia | 128 |
• Zaburzenia funkcji tarczycy | 129 |
• Hipotermia | 129 |
• Zaburzenia połykania | 130 |
• Uszkodzenie nerek | 130 |
• Objawy obsesyjno-kompulsyjne | 130 |
• Zaburzenia kontroli impulsów | 131 |
• Ryzyko śmierci | 131 |
Działania niepożądane LPP – podsumowanie | 131 |
3 Charakterystyka poszczególnych leków przeciwpsychotycznych | 134 |
Leki I generacji | 134 |
• Chlorpromazyna | 134 |
• Flufenazyna (lek niedostępny w Polsce od 2004 r.) | 135 |
• Perfenazyna (lek niedostępny w Polsce od 2013 r.) | 136 |
• Lewomepromazyna (metotrimeprazyna) | 137 |
• Perazyna | 138 |
• Haloperidol | 139 |
• Chlorprotiksen | 140 |
• Zuklopentiksol | 141 |
• Flupentiksol | 142 |
• Loksapina (lek niedostępny w Polsce) | 144 |
• Sulpiryd | 145 |
• tiapryd | 146 |
Leki II generacji | 147 |
• Klozapina | 147 |
• Olanzapina | 150 |
• Kwetiapina | 152 |
• Risperidon | 153 |
• Paliperidon | 155 |
• Iloperidon (lek niedostępny w Polsce) | 157 |
• Ziprasidon | 158 |
• Lurasidon | 159 |
• Asenapina (lek niedostępny w Polsce) | 160 |
• Sertindol | 162 |
• Amisulpryd | 163 |
• Lumateperon (lek niedostępny w Polsce) | 164 |
Leki III generacji | 166 |
• Aripiprazol | 166 |
• Brekspiprazol (lek niedostępny w Polsce) | 167 |
• Kariprazyna | 168 |
Pozostałe | 170 |
• Pimawanseryna (lek niedostępny w Polsce) | 170 |
4 Leki przeciwpsychotyczne w fazie badań klinicznych | 171 |
5 terapia monitorowana (therapeutic drug monitoring, tDM) | 171 |
Na zakończenie... | 174 |
Piśmiennictwo | 174 |
6. Leki przeciwdepresyjne Piotr Gałecki, Katarzyna Bliźniewska-Kowalska | 177 |
1 Podział i mechanizm działania leków przeciwdepresyjnych | 177 |
2 Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) | 178 |
• Citalopram | 178 |
• Escitalopram | 179 |
• Fluoksetyna | 180 |
• Fluwoksamina | 182 |
• Paroksetyna | 183 |
• Sertralina | 184 |
3 Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) | 185 |
• Duloksetyna | 185 |
• Milnacipran | 187 |
• Wenlafaksyna | 188 |
4 Zespół serotoninergiczny | 189 |
5 Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (tLPD) | 190 |
• Amitriptylina | 191 |
• Amoksapina | 192 |
• Doksepina | 193 |
• Imipramina | 194 |
• Klomipramina | 195 |
• Opipramol | 197 |
Inne leki przeciwdepresyjne o budowie ścieniowej | 198 |
• Dezipramina | 198 |
• Nortriptylina | 199 |
6 Zespół antycholinergiczny | 200 |
7 Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (i dopaminy) | 201 |
• Bupropion | 201 |
• Reboksetyna | 202 |
8 Antagoniści receptorów adrenergicznych i serotonergicznych | 203 |
• Mianseryna | 203 |
• Mirtazapina | 204 |
• Trazodon | 205 |
• Wortioksetyna | 206 |
9 Inhibitory monoaminoksydazy (MAOI) | 207 |
• Fenelzyna | 208 |
• Tranylcypromina | 209 |
• Moklobemid | 210 |
10 Pozostałe leki przeciwdepresyjne | 211 |
• Tianeptyna | 211 |
• Agomelatyna | 212 |
• Esketamina | 213 |
• Breksanolon | 213 |
Na zakończenie... | 214 |
Piśmiennictwo | 214 |
7. Leki normotymiczne Janusz Rybakowski | 217 |
1 Leki normotymiczne I generacji | 218 |
• Sole litu | 218 |
• Walproiniany | 226 |
• Karbamazepina | 230 |
• Okskarbazepina | 233 |
2 Leki normotymiczne II generacji | 234 |
Atypowe leki przeciwpsychotyczne | 234 |
• Klozapina | 234 |
• Olanzapina | 235 |
• Kwetiapina | 236 |
• Aripiprazol | 237 |
• Risperidon | 238 |
Lamotrigina | 238 |
3 Inne leki o własnościach normotymicznych | 240 |
Na zakończenie... | 240 |
Piśmiennictwo | 241 |
8. Leki prokognitywne Jakub Kaźmierski, Radosław Magierski 243 | |
1 Leki prokognitywne o różnych zastosowaniach | 244 |
Leki działające na błony komórkowe | 244 |
• Piracetam | 244 |
• Cytykolina | 245 |
Leki o działaniu naczyniowym | 247 |
• Winpocetyna | 247 |
• Nicergolina | 248 |
Preparaty ziołowe i witaminy | 249 |
• Ginkgo biloba | 249 |
• Żeń-szeń | 250 |
• Witaminy | 250 |
Leki o innym mechanizmie działania | 250 |
• Cerebrolizyna | 250 |
2 Leki prokognitywne zarejestrowane w chorobie Alzheimera | 251 |
Leki biologiczne (przeciwciała monoklonalne) | 251 |
• Adukanumab | 251 |
Inhibitory cholinoesterazy | 252 |
• Takryna | 252 |
• Donepezil | 253 |
• Riwastigmina | 255 |
• Galantamina | 257 |
Antagonista receptora NMDA | 258 |
• Memantyna | 258 |
Na zakończenie... | 260 |
Piśmiennictwo | 260 |
9. Leki anksjolityczne i nasenne Adam Wichniak | 263 |
9A. Leki anksjolityczne | 263 |
1 Pochodne benzodiazepiny | 263 |
• Alprazolam | 266 |
• Bromazepam | 267 |
• Chlordiazepoksyd | 268 |
• Diazepam | 269 |
• Estazolam | 269 |
• Klobazam | 270 |
• Klonazepam | 271 |
• Klorazepat | 272 |
• Lorazepam | 272 |
• Lormetazepam | 273 |
• Midazolam | 274 |
• Nitrazepam | 274 |
• Oksazepam | 275 |
• Temazepam | 276 |
2 Inne leki anksjolityczne | 276 |
• Hydroksyzyna | 277 |
• Pregabalina | 278 |
• Buspiron | 279 |
9B. Leki nasenne | 281 |
1 Niebenzodiazepinowe leki nasenne | 281 |
• Zolpidem | 283 |
• Zopiklon i eszopiklon | 284 |
• Zaleplon | 285 |
2 Inne leki nasenne | 286 |
• Doksylamina | 286 |
• Difenhydramina | 288 |
• Doksepina i sedatywne leki przeciwdepresyjne | 289 |
• Melatonina i leki melatoninergiczne | 289 |
• Antagoniści receptorów oreksynowych | 291 |
Na zakończenie... | 291 |
Piśmiennictwo | 292 |
10. Leki stymulujące Adam Wichniak, Aleksandra Wierzbicka 293 | |
1 Leki stosowane w leczeniu nadmiernej senności | 293 |
• Modafinil i armodafinil | 293 |
• Pitolisant | 295 |
• Solriamfetol | 296 |
• Selegilina | 298 |
• Leki o innym mechanizmie działania (niestymulujące) | 298 |
2 Leki stosowane w leczeniu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) | 299 |
• Metylofenidat | 299 |
Pochodne amfetaminy | 301 |
• Lisdeksamfetamina | 301 |
Leki o innym mechanizmie działania (niestymulujące) | 302 |
• Atomoksetyna | 302 |
• Guanfacyna | 303 |
• Wiloksazyna | 305 |
Na zakończenie... | 306 |
Piśmiennictwo | 307 |
11. Leki stosowane w terapii uzależnień Bogusław Habrat 309 | |
1 Leki stosowane głównie w terapii uzależnień i niektórych stanów im towarzyszących (zespoły abstynencyjne, ostre zatrucia) | 309 |
Długo działający antagoniści receptora opioidowego: naltrekson i nalmefen | 309 |
• Naltrekson | 310 |
• Nalmefen | 311 |
• Akamprozat | 312 |
• Disulfiram | 313 |
2 Leki stosowane w terapii substytucyjnej: agoniści i częściowi agoniści receptorów opioidowych | 315 |
• Metadon | 315 |
• Buprenorfina i łączone preparaty buprenorfiny z naltreksonem | 316 |
Inne opioidy | 318 |
• Wolno uwalniająca się doustna morfina (slow-release oral morphine, SROM) | 318 |
• Kodeina (dihydrokodeina) | 319 |
• Heroina (diacetylomorfina) | 319 |
• Nalokson | 320 |
3 Leki stosowane w terapii uzależnień innych niż od alkoholu, opioidów i nikotyny | 321 |
• Baklofen | 321 |
• Flumazenil | 322 |
4 Leki stosowane w terapii uzależnienia od nikotyny | 323 |
• Wareniklina i cytyzyna | 323 |
Na zakończenie... | 325 |
Piśmiennictwo | 325 |
12. Inne leki o działaniu psychotropowym lub stosowane w psychiatrii Janusz Rybakowski | 327 |
1 Środki działające poprzez układ neuroendokrynny | 327 |
Hormony tarczycy | 327 |
Leki działające na oś reprodukcyjną | 328 |
• Estrogeny | 328 |
• Syntetyczni agoniści gonadoliberyny | 329 |
• Syntetyczne pochodne progesteronu | 329 |
Leki o działaniu hamującym na oś podwzgórze–przysadka–nadnercza | 330 |
Melatonina | 331 |
2 Środki działające na neuroprzekaźnictwo | 332 |
• Antagoniści receptorów β-adrenergicznych: propranolol i pindolol | 332 |
• Antagoniści receptorów α-adrenergicznych: klonidyna | 333 |
• Leki antycholinergiczne: biperiden i triheksfenidyl | 334 |
• Leki dopaminergiczne: amantadyna, bromokryptyna, apomorfina | 335 |
3 Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (PDE5) | 337 |
• Sildenafil | 337 |
• Wardenafil i tadalafil | 338 |
4 Kwasy tłuszczowe nienasycone | 339 |
5 Środki psychodeliczne i podobne | 340 |
• Psylocybina | 341 |
• 3,4-Metylenodioksymetamfetamina (MDMA) | 342 |
• Kannabidiol | 343 |
Na zakończenie... | 344 |
Piśmiennictwo | 344 |
13. Badania kliniczne leków psychotropowych Tomasz Szafrański 347 | |
1 Wprowadzenie | 347 |
2 Badanie kliniczne leku – definicja | 348 |
3 Fazy badań leków | 350 |
• Badania przedkliniczne | 350 |
• Badania kliniczne | 351 |
4 Rejestracja nowego leku | 353 |
• Leki generyczne i leki biopodobne | 354 |
• Rozwój psychofarmakologii i problem „me-too” | 355 |
5 Zagadnienia etyczne i regulacje prawne | 356 |
6 Wybrane zagadnienia dotyczące specyfiki badań klinicznych leków psychotropowych | 358 |
• Zgoda na udział w badaniach klinicznych | 359 |
• Placebo w psychiatrii | 360 |
• Standard raportowania prowadzenia badań i wyników | 363 |
• Skale kliniczne używane w badaniach leków psychotropowych | 363 |
• Ocena ryzyka zachowania samobójczego | 366 |
• Badania dotyczące substancji psychodelicznych | 366 |
Na zakończenie... | 368 |
Piśmiennictwo | 369 |
FARMAKOtERAPIA WYBRANYCH JEDNOStEK PSYCHIAtRYCZNYCH | 371 |
14. Farmakoterapia schizofrenii Marek Jarema 373 | |
1 Obraz kliniczny choroby | 373 |
2 Ogólne zasady farmakoterapii schizofrenii | 375 |
• Wskazania do leczenia farmakologicznego | 375 |
• Dobór LPP do potrzeb pacjenta | 375 |
• Dobór dawki leku przeciwpsychotycznego | 376 |
• Ocena skuteczności farmakoterapii | 376 |
• Ocena współpracy chorego w leczeniu (compliance, adherence to treatment), tzn. przestrzegania zaleceń w kwestii przyjmowania leków według zaleceń lekarskich | 378 |
• Okres leczenia | 380 |
• Zmiana leczenia i leczenie skojarzone | 384 |
3 Leczenie pierwszego epizodu schizofrenii | 387 |
4 Leczenie zaostrzeń i nawrotów schizofrenii | 390 |
5 Leczenie objawów negatywnych schizofrenii | 394 |
6 Leczenie schizofrenii lekoopornej | 395 |
7 Leczenie zaburzeń z kręgu (spektrum) schizofrenii | 398 |
8 Oddziaływania pozafarmakologiczne | 400 |
Na zakończenie... | 401 |
Piśmiennictwo | 401 |
15. Farmakoterapia choroby afektywnej dwubiegunowej Janusz Rybakowski | 403 |
1 Obraz kliniczny choroby | 403 |
2 Farmakoterapia ChAD | 406 |
3 Farmakoterapia zespołu maniakalnego | 406 |
4 Farmakoterapia zespołu depresyjnego w przebiegu ChAD | 409 |
5 Farmakoterapia epizodów mieszanych ChAD | 412 |
• Stan mieszany maniakalny | 412 |
• Stan mieszany depresyjny | 412 |
6 Farmakoterapia choroby afektywnej dwubiegunowej z szybką zmianą faz | 412 |
7 Farmakologiczna profilaktyka nawrotów ChAD | 413 |
• Lit | 413 |
• Walproinian | 416 |
• Karbamazepina | 417 |
• Olanzapina | 418 |
• Kwetiapina | 418 |
• Lamotrigina | 419 |
• Klozapina | 419 |
• Aripiprazol | 420 |
• Risperidon | 420 |
• Leki przeciwpsychotyczne w iniekcjach o przedłużonym działaniu | 420 |
• Leki przeciwdepresyjne | 420 |
• Inne leki | 421 |
8 Ogólne rekomendacje farmakologicznej profilaktyki ChAD | 421 |
9 Niektóre czynniki wyboru leku normotymicznego dla kuracji profilaktycznej | 423 |
10 Metody psychoterapeutyczne wspomagające farmakoterapię ChAD | 424 |
Na zakończenie... | 426 |
Piśmiennictwo | 427 |
16. Farmakoterapia depresji 429 | |
16A. Obraz kliniczny depresji Piotr Gałecki, Katarzyna Bliźniewska-Kowalska | 429 |
1 Kryteria diagnostyczne | 430 |
2 Kliniczne postacie depresji | 432 |
Na zakończenie... | 433 |
Piśmiennictwo | 433 |
16B. Zasady farmakoterapii depresji Piotr Gałecki, Katarzyna Bliźniewska-Kowalska | 435 |
1 Cele leczenia depresji | 435 |
2 Psychoedukacja pacjenta | 436 |
3 Wybór leku przeciwdepresyjnego | 436 |
4 Algorytm leczenia epizodu depresyjnego | 441 |
5 Postępowanie w depresji lekoopornej | 442 |
6 Leczenie podtrzymujące | 444 |
7 Leczenie przeciwdepresyjne kobiet w wieku rozrodczym | 445 |
Na zakończenie... | 446 |
Piśmiennictwo | 446 |
16C. Farmakologiczna profilaktyka nawrotów depresji Jan Jaracz | 448 |
1 Nawroty depresji | 448 |
2 Metody zapobiegania nawrotom depresji w przebiegu ZDN | 449 |
• Leki przeciwdepresyjne i sole litu | 449 |
• Niefarmakologiczne metody biologiczne | 452 |
• Psychoterapia | 453 |
• Sekwencyjna i okresowa profilaktyka nawrotów depresji | 453 |
• Leczenie okresowe | 454 |
3 Standardy leczenia profilaktycznego depresji nawracającej | 454 |
4 Skutki długotrwałego stosowania leków przeciwdepresyjnych | 457 |
• Upadki | 457 |
• Wydłużenie odcinka Qtc | 457 |
• Krwawienia | 458 |
• Leki przeciwdepresyjne a otępienie | 458 |
Na zakończenie... | 459 |
Piśmiennictwo | 459 |
16D. Farmakoterapia depresji lekoopornej Dominika Dudek, Krzysztof Wojtasik-Bakalarz | 462 |
1 Definicja depresji lekoopornej | 462 |
2 Zaawansowanie lekooporności | 463 |
3 Postępowanie w depresji lekoopornej | 464 |
• Optymalizacja dawki | 465 |
• Dalsze postępowanie | 465 |
• Zmiana leku | 466 |
• Dołączenie drugiego leku przeciwdepresyjnego | 467 |
4 Augmentacja | 468 |
• Lit | 468 |
• Leki przeciwpsychotyczne | 468 |
• Hormony tarczycy | 470 |
• Lamotrigina | 470 |
• Leki psychostymulujące | 471 |
• Esketamina | 471 |
• Inne metody augmentacji | 472 |
5 Oddziaływania pozafarmakologiczne | 472 |
• Psychoterapia | 472 |
• Metody neuromodulacyjne | 472 |
• Chronoterapia | 473 |
Na zakończenie... | 473 |
Piśmiennictwo | 474 |
16e. Psychoterapia wspomagająca farmakoterapię depresji Dominika Dudek, Anna Wasik | 476 |
1 Wprowadzenie | 476 |
2 Korzyści płynące z psychoterapii stosowanej bez połączenia i w połączeniu z farmakoterapią w leczeniu depresji | 478 |
3 Ograniczenie i korzyści psychoterapii depresji | 480 |
• Współwystępowanie innych zaburzeń | 480 |
• Zaburzenia architektury snu | 484 |
Na zakończenie... | 484 |
Piśmiennictwo | 485 |
17. Farmakoterapia zaburzeń ze spektrum autyzmu Filip Rybakowski 487 | |
1 Objawy i rozpowszechnienie zaburzeń ze spektrum autyzmu | 487 |
2 Farmakoterapia zaburzeńłwystępujących | 488 |
• Drażliwość i leki przeciwpsychotyczne | 488 |
• Leki psychostymulujące, przeciwpadaczkowe i przeciwdepresyjne | 489 |
3 Nowe perspektywy farmakoterapii autyzmu | 490 |
4 Farmakoterapia w kontekście psychoterapii zaburzeń ze spektrum autyzmu | 493 |
Na zakończenie... | 494 |
Piśmiennictwo | 494 |
18. Farmakoterapia zespołu obsesyjno-kompulsyjnego Piotr Gałecki, Katarzyna Bliźniewska-Kowalska 497 | |
1 Wprowadzenie | 497 |
2 Charakterystyka kliniczna zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD) | 497 |
• Kryteria diagnostyczne zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego | 498 |
• Główne objawy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego | 499 |
• Rozpowszechnienie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych | 500 |
3 Ogólne zasady leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych | 500 |
4 Farmakoterapia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych | 501 |
• Leki przeciwdepresyjne | 501 |
• Postępowanie w przypadku OCD opornego na leczenie | 502 |
5 Zaburzenia pokrewne | 504 |
• Cielesne zaburzenie dysmorficzne (dysmorfofobia) | 504 |
• Zbieractwo patologiczne (zaburzenia gromadzenia, syllogomania) | 504 |
• Trichotillomania (zaburzenie z wyrywaniem wł504 | |
• Dermatotillomania | 505 |
Na zakończenie... | 505 |
Piśmiennictwo | 505 |
19. Farmakoterapia zespołów lękowych Sławomir Murawiec, Piotr Gałecki | 507 |
1 Rozpowszechnienie zaburzeń lękowych | 507 |
2 Zespoły lękowe według ICD-11 | 507 |
• Zaburzenie lękowe uogólnione | 508 |
• Zaburzenia lękowe z paniką | 508 |
• Agorafobia | 509 |
• Fobia specyficzna | 509 |
• Zaburzenie z lękiem społecznym | 509 |
• Zaburzenia z lękiem separacyjnym | 510 |
• Hipochondria (zaburzenie z lękiem dotyczącym zdrowia) | 510 |
3 Zaburzenia lękowe w DSM-5 | 510 |
• Rozpoznanie zespołu lęku uogólnionego według ICD-11 i DSM-5 | 511 |
• Zaburzenie z lękiem przed chorobą (illness anxiety disorder, IAD) według DSM-5 | 511 |
4 Różnice między lękiem niepatologicznym a patologicznym | 512 |
5 Lęk a depresja | 513 |
6 Farmakoterapia zespołękowych | 514 |
• Zalecenia Brytyjskiego towarzystwa Psychofarmakologii (BAP) | 515 |
• Zalecenia niemieckie | 518 |
• Zalecenia polskie | 519 |
• Farmakoterapia w ciąży i okresie poporodowym | 520 |
• Profile działania klinicznego substancji zalecanych w terapii zespołękowych | 521 |
• Dawkowanie leków | 521 |
• Uwagi dotyczące zastosowania benzodiazepin | 521 |
• Czynniki subiektywne | 522 |
7 Psychoterapia | 522 |
8 Inne metody stosowane w leczeniu zaburzeń lękowych | 523 |
Na zakończenie... | 524 |
Piśmiennictwo | 524 |
20. Farmakoterapia zespołów stresowych Janusz Heitzman | 527 |
1 traumatyczny stres i jego konsekwencje kliniczne | 527 |
2 Zaburzenia potraumatyczne i ich objawy | 528 |
• Trwała zmiana osobowości | 528 |
• Zaburzenia adaptacyjne | 529 |
• Ostre zaburzenie stresowe (ASD) | 529 |
• Zaburzenie stresowe pourazowe (PtSD) | 529 |
• Złożone zaburzenie stresowe pourazowe (complex PtSD, C-PtSD) | 531 |
3 Obszary diagnostyczne PtSD i C-PtSD wymagające szczególnej interwencji terapeutycznej | 533 |
• Objawy natrętne | 533 |
• Objawy zaburzeń nastroju | 533 |
• Objawy dysocjacyjne | 534 |
• Objawy unikania | 534 |
• Objawy nadmiernej pobudliwości | 534 |
• Objawy intruzywne | 534 |
4 Oddziaływania psychologiczne i psychoterapia jako zasadnicza metoda leczenia zespołów stresowych | 535 |
5 Leczenie farmakologiczne zespołstresowych | 537 |
Neurobiologia reakcji na traumę określa potrzebę farmakoterapii | 538 |
• Zaburzenia regulacji noradrenergicznej | 538 |
• Zaburzenie układu serotonergicznego | 539 |
• Dysfunkcja osi podwzgórze–przysadka–nadnercza (hypothalamic–pituitary–adrenal axis, HPA) | 539 |
• Zaburzenia układu glutaminianergicznego | 540 |
• Kindling | 540 |
• Podwyższony poziom reagowania i predyspozycja do zachorowalności | 540 |
Ograniczenia dla włączenia farmakoterapii | 541 |
Leczenie farmakologiczne – rekomendacje | 541 |
Benzodiazepiny | 542 |
Leki adrenolityczne | 543 |
Leki przeciwdepresyjne | 544 |
• Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (selective serotonin reuptake inhibitors, SSRI) | 544 |
• Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors, SNRI) | 545 |
• Inne leki przeciwdepresyjne | 545 |
Leki przeciwdrgawkowe | 546 |
Leki przeciwpsychotyczne (LPP) II generacji | 547 |
Nowe kierunki farmakoterapii | 551 |
Na zakończenie... | 551 |
Piśmiennictwo | 552 |
21. Farmakoterapia ADHD u dzieci i dorosłych Tomasz Wolańczyk | 555 |
1 Obraz kliniczny choroby | 555 |
2 Klasyfikacje diagnostyczne | 557 |
3 Zagadnienia epidemiologiczne | 559 |
4 Etiologia i patofizjologia zespołu nadpobudliwości psychoruchowej | 559 |
5 Współchorobowość w zespole nadpobudliwości psychoruchowej | 563 |
6 Leczenie | 563 |
Farmakoterapia | 565 |
Leki psychostymulujące | 565 |
• Metylofenidat | 566 |
• Amfetaminy (lisdeksamfetamina i deksamfetamina) | 568 |
Inne leki | 568 |
• Atomoksetyna | 569 |
• α2-Agoniści: klonidyna i guanfacyna | 570 |
• Wiloksazyna | 571 |
Metody niefarmakologiczne | 571 |
Na zakończenie... | 572 |
Piśmiennictwo | 573 |
22. Farmakoterapia zespołów otępiennych Tomasz Sobów 575 | |
1 Wprowadzenie | 575 |
2 Elementy obrazu klinicznego i diagnostyki różnicowej zespołów otępiennych | 576 |
3 Uwagi ogólne dotyczące leczenia otępień | 580 |
4 Farmakoterapia zespołów otępiennych | 582 |
• Kliniczne zastosowanie inhibitorów cholinoesterazy | 583 |
• Kliniczne zastosowanie memantyny | 586 |
• Stosowanie leków skonstruowanych na podstawie modelu etiopatogenezy choroby Alzheimera (hipoteza kaskady amyloidowej) | 587 |
5 Farmakoterapia zaburzeń behawioralnych i objawów psychotycznych towarzyszących otępieniom | 588 |
• Leki przeciwpsychotyczne w BPSD | 590 |
• Leki przeciwdepresyjne w BPSD | 592 |
• Inne leki psychotropowe w leczeniu BPSD | 594 |
6 Specyfika stosowania leków prokognitywnych, przeciwpsychotycznych i przeciwdepresyjnych w poszczególnych rodzajach otępienia | 595 |
• Otępienia z patologią typu ciał Lewy’ego (DLB/PDD) | 595 |
• Inne otępienia przebiegające z parkinsonizmem (postępujący zanik ponadjądrowy, zanik wieloukładowy) | 595 |
• Otępienia czołowo-skroniowe | 595 |
• Otępienia naczyniopochodne | 595 |
• Otępienie w chorobie Huntingtona | 596 |
• Otępienie w przebiegu padaczki | 596 |
Na zakończenie... | 596 |
Piśmiennictwo | 597 |
23. Farmakoterapia uzależnienia od alkoholu Marcin Wojnar | 599 |
1 Wprowadzenie | 599 |
2 Zaburzenia związane z używaniem alkoholu | 599 |
3 Leczenie uzależnienia od alkoholu | 601 |
Leczenie alkoholowego zespołu abstynencyjnego (AZA) | 602 |
Leczenie farmakologiczne uzależnienia od alkoholu | 605 |
Leki zarejestrowane we wskazaniu do leczenia uzależnienia od alkoholu | 606 |
• Disulfiram | 607 |
• Akamprozat | 608 |
• Naltrekson | 609 |
• Nalmefen | 610 |
Leki stosowane w leczeniu uzależnienia od alkoholu we wskazaniach pozarejestracyjnych | 612 |
• Baklofen | 612 |
• Gabapentyna | 614 |
• Topiramat | 614 |
• Zonisamid | 615 |
• Ondansetron | 615 |
• Wareniklina | 615 |
Na zakończenie... | 617 |
Piśmiennictwo | 617 |
24. Farmakoterapia zaburzeń używania substancji/uzależnień od wybranych substancji innych niż alkohol Bogusław Habrat | 619 |
1 Zakres pojęciowy i kryteria zaburzeń używania substancji/uzależnienia | 619 |
2 Specyfika zaburzeń używania substancji/uzależnień i wynikające z niej cele leczenia | 622 |
3 Farmakoterapia uzależnienia od opioidów | 622 |
• Leczenie substytucyjne | 623 |
• Leczenie długo działającymi antagonistami opioidowymi | 624 |
4 Farmakoterapia uzależnienia od leków uspokajających, nasennych i innych o wpływie na przekaźnictwo GABA-ergiczne | 625 |
• Benzodiazepiny | 625 |
• Niebenzodiazepinowe leki nasenne | 628 |
• Kwas γ-hydroksymaslowy (GHB) | 629 |
• Gabapentoidy | 629 |
5 Uzależnienie od substancji stymulujących | 630 |
• Amfetamina i jej pochodne (metamfetamina) | 630 |
• Kokaina | 631 |
• Kofeina | 632 |
6 Zaburzenia używania kannabisu | 633 |
7 Uzależnienie od nikotyny (tytoniu) | 635 |
8 Zaburzenia używania tzw. nowych substancji psychoaktywnych (NPS) | 637 |
Na zakończenie... | 639 |
Piśmiennictwo | 639 |
25. Farmakoterapia tzw. nałogów behawioralnych Bogusław Habrat 641 | |
1 Charakterystyka kliniczna zaburzeń | 641 |
2 Kierunki farmakoterapii | 643 |
Metody oparte na założeniach „nałogowości” i doświadczeniach w leczeniu uzależnień od substancji psychoaktywnych | 644 |
• Antagoniści receptorów opioidowych | 644 |
• Akamprozat, disulfiram i baklofen | 644 |
• Bupropion | 645 |
Terapie wywodzące się z koncepcji spektrum upośledzenia kontroli impulsów | 645 |
Terapie wywodzące się z koncepcji współwystępowania zaburzeń nałogowych z zaburzeniami nastroju | 645 |
Terapie zakładające współwystępowanie nałogów behawioralnych z ADHD | 645 |
Terapie wywodzące się z traktowania nałogów behawioralnych jako jednej z form zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD) | 646 |
3 Zaburzenia uprawiania hazardu (dawniej „hazard patologiczny”) | 646 |
4 Zaburzenia korzystania z gier komputerowych | 647 |
5 Nałogowe zaburzenia korzystania z internetu | 648 |
6 Zaburzenia kompulsywnego kupowania: nałogowe kupowanie, patologiczne kupowanie, nałogowe chodzenie po sklepach, nadmierne wydawanie pieniędzy, oniomania (gr. ![]() | 649 |
7 Nałogowe formy hiperseksualizmu | 650 |
8 Zespół dysregulacji dopaminergicznej | 650 |
Na zakończenie... | 651 |
Piśmiennictwo | 651 |
26. Farmakoterapia zaburzeń odżywiania Katarzyna Kucharska, Dariusz Włodarek | 653 |
1 Definicja, rodzaje i rozpowszechnienie zaburzeń odżywiania | 653 |
2 Jadłowstręt psychiczny (JP; anorexia nervosa, AN) | 654 |
Kryteria diagnostyczne według DSM-5 oraz obraz kliniczny | 654 |
Leczenie jadłowstrętu psychicznego i jego powikłań | 655 |
Farmakoterapia jadłowstrętu psychicznego | 656 |
• Leki przeciwpsychotyczne (LPP) II generacji | 656 |
• Leki przeciwdepresyjne | 657 |
• Agoniści receptorów kannabinoidowych | 657 |
• Leki prokinetyczne | 658 |
• Błonnik | 658 |
• Benzodiazepiny | 658 |
• Cynk | 658 |
• Leki stosowane w zaburzeniach mineralizacji tkanki kostnej | 658 |
• Oksytocyna | 658 |
Neuromodulacja (głęboka stymulacja mózgu, przezczaszkowa stymulacja magnetyczna, bezpośrednia przezczaszkowa stymulacja prądem) | 659 |
3 Bulimia psychiczna (bulimia nervosa, BN) | 659 |
Kryteria diagnostyczne według DSM-5 oraz obraz kliniczny | 659 |
Leczenie bulimii psychicznej | 660 |
Farmakoterapia bulimii psychicznej | 660 |
• Leki przeciwdrgawkowe | 660 |
Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna | 661 |
4 Zespół kompulsywnego jedzenia (binge eating disorder, BED) | 661 |
Kryteria diagnostyczne według DSM-5 oraz obraz kliniczny | 661 |
Leczenie BED | 661 |
Farmakoterapia BED | 661 |
5 Zaburzenia odżywiania polegające na unikaniu lub ograniczaniu przyjmowania pokarmów (avoidant restrictive food intake disorder, ARFID) | 662 |
Obraz kliniczny oraz kryteria diagnostyczne według DSM-5 | 662 |
Leczenie ARFID | 663 |
6 Oddziaływania psychoterapeutyczne w leczeniu zaburzeń odżywiania | 663 |
7 Rehabilitacja żywieniowa | 664 |
Jadłowstręt psychiczny | 664 |
• Uwagi dotyczące diety | 667 |
Bulimia psychiczna | 668 |
Zespół kompulsywnego jedzenia | 669 |
Zaburzenia odżywiania polegające na unikaniu lub ograniczaniu przyjmowania pokarmów | 670 |
Na zakończenie... | 671 |
Piśmiennictwo | 671 |
27. Farmakologiczne leczenie zaburzeń seksualnych Marek Krzystanek, Robert Krysiak, Artur Pałasz 673 | |
1 Model reakcji seksualnej | 673 |
2 Podział zaburzeń seksualnych | 675 |
3 Leczenie zaburzeń seksualnych | 676 |
Leczenie zaburzeń pożądania seksualnego | 679 |
Leczenie zaburzeń podniecenia seksualnego | 688 |
Leczenie zaburzeń orgazmu | 692 |
Leczenie bolesności genitalno-miedniczej/dyspareunii i pochwicy | 694 |
Leczenie zaburzeń ejakulacji | 694 |
• Przedwczesna ejakulacja | 694 |
• Wytrysk opóźniony | 696 |
• Wytrysk wsteczny | 696 |
• Bolesna ejakulacja | 696 |
Leczenie hiperseksualności | 696 |
Na zakończenie... | 697 |
Piśmiennictwo | 697 |
28. Farmakoterapia zaburzeń snu Adam Wichniak, Aleksandra Wierzbicka 699 | |
1 Rola farmakoterapii w leczeniu zaburzeń snu | 699 |
2 Farmakologiczne leczenie bezsenności | 700 |
3 Farmakologiczne leczenie hipersomnii pochodzenia ośrodkowego | 703 |
4 Farmakologiczne leczenie zaburzeń rytmu okołodobowego snu i czuwania | 704 |
5 Farmakologiczne leczenie parasomnii | 706 |
6 Farmakologiczne leczenie zaburzeń ruchowych związanych ze snem | 708 |
Na zakończenie... | 710 |
Piśmiennictwo | 710 |
29. Farmakologiczne próby leczenia zaburzeń osobowości Marek Krzystanek 713 | |
1 Model patogenezy zaburzeń osobowości | 713 |
2 Metody leczenia zaburzeń osobowości | 715 |
Koncepcja farmakologicznego leczenia zaburzeń osobowości | 716 |
Wyniki badań klinicznych | 719 |
• Amitriptylina | 720 |
• Aripiprazol | 720 |
• Asenapina | 720 |
• Duloksetyna | 721 |
• Fenelzyna | 721 |
• Fluoksetyna | 721 |
• Flupentiksol | 721 |
• Fluwoksamina | 721 |
• Haloperidol | 721 |
• Hydrokortyzon | 721 |
• Klonidyna | 722 |
• Kwasy omega-3 | 722 |
• Kwetiapina | 722 |
• Kwas walproinowy | 722 |
• Lamotrigina | 722 |
• Nalmefen | 723 |
• Okskarbazepina | 723 |
• Oksytocyna | 723 |
• Olanzapina | 723 |
• Paliperidon | 724 |
• Risperidon | 724 |
• Sertralina | 724 |
• Topiramat | 724 |
Na zakończenie... | 724 |
Piśmiennictwo | 725 |
ZAGADNIENIA SPECJALNE | 727 |
30. Farmakogenetyka leków psychotropowych Joanna Pawlak, Monika Dmitrzak-Węglarz 729 | |
1 Wprowadzenie | 729 |
2 Farmakogenetyka w praktyce klinicznej | 731 |
3 Polimorfizm genetyczny cytochromu P450 | 733 |
4 Farmakogenetyka leków przeciwpsychotycznych (LPP) | 735 |
• Klasyczne leki przeciwpsychotyczne (LPP I generacji, LPPI) | 737 |
• Atypowe leki przeciwpsychotyczne (LPP II generacji, LPPII) | 738 |
• Nowe leki przeciwpsychotyczne (LPP III generacji, LPPIII) | 740 |
5 Farmakogenetyka leków przeciwdepresyjnych | 741 |
6 Farmakogenetyka leków normotymicznych | 746 |
7 Farmakogenetyka leków anksjolitycznych | 749 |
8 Farmakogenetyka leków psychostymulujących i prokognitywnych | 750 |
Na zakończenie... | 751 |
Piśmiennictwo | 752 |
31. Psychofarmakoterapia wieku dziecięco-młodzieżowego – odrębności farmakokinetyki oraz leczenia schizofrenii, depresji i choroby afektywnej dwubiegunowej Agnieszka Słopień, Barbara Remberk | 755 |
1 Wprowadzenie | 755 |
2 Profil farmakokinetyczny leków u dzieci i młodzieży | 756 |
3 Postępowanie w wybranych zaburzeniach psychicznych dzieci i młodzieży (ze szczególnym uwzględnieniem farmakoterapii) | 757 |
Postępowanie w schizofrenii | 757 |
Postępowanie w depresji | 763 |
Postępowanie w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych | 770 |
4 Działania niepożądane omawianych leków u dzieci i młodzieży | 773 |
Na zakończenie... | 774 |
Piśmiennictwo | 775 |
32. Psychofarmakoterapia u chorych w wieku podeszłym Tomasz Sobów 777 | |
1 Wprowadzenie | 777 |
2 Zmiany w farmakokinetyce a psychofarmakoterapia starszych chorych | 777 |
• Wchłanianie leków | 777 |
• Dystrybucja leków | 778 |
• Usuwanie ksenobiotyków (w tym leków) | 778 |
3 Zmiany farmakodynamiczne dotyczące leków psychotropowych u starszych chorych | 779 |
• Zmiany receptorowe | 779 |
• Metabolizm i interakcje lekowe | 779 |
4 typowe problemy związane ze stosowaniem leków psychotropowych u osób w wieku podeszłym | 779 |
• Ryzyko hipotensji i upadków | 781 |
• Parkinsonizm i inne powikłania ze strony układu pozapiramidowego | 781 |
• Hiponatremia | 782 |
• Zespół serotoninowy | 782 |
• Złośliwy zespół neuroleptyczny | 783 |
• Niepożądane efekty hematologiczne | 783 |
• Zaparcia | 784 |
• Leki o działaniu antycholinergicznym a starsi pacjenci | 784 |
5 Ogólne zasady psychofarmakoterapii u chorych w wieku podeszłym | 785 |
6 Odrębności farmakoterapii depresji u chorych w wieku podeszłym | 786 |
7 Odrębności farmakoterapii choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) w wieku podeszłym | 787 |
8 Odrębności farmakoterapii schizofrenii w wieku podeszłym | 788 |
9 Odrębności farmakoterapii zaburzeń lękowych w wieku podeszłym | 790 |
Na zakończenie... | 790 |
Piśmiennictwo | 790 |
33. Psychofarmakoterapia ciąży i okresu okołoporodowego Dominika Dudek 793 | |
1 Wprowadzenie – zasady ogólne leczenia kobiet w okresie ciąży | 793 |
2 Psychofarmakoterapia i karmienie piersią – zasady ogólne | 796 |
3 Stosowanie leków przeciwdepresyjnych (LPD) u kobiet w wieku rozrodczym | 797 |
4 Stosowanie leków przeciwlękowych i nasennych | 799 |
5 Leki normotymiczne: lit i leki przeciwpadaczkowe | 801 |
6 Leki przeciwpsychotyczne (LPP) | 803 |
7 Leki psychostymulujące | 804 |
8 Breksanolon – nowa możliwość w depresji poporodowej | 804 |
Na zakończenie... | 805 |
Piśmiennictwo | 805 |
34. Leczenie zaburzeń psychicznych w przebiegu chorób somatycznych Jan Jaracz 807 | |
1 Wprowadzenie | 807 |
2 Ogólne zasady psychofarmakoterapii w chorobach somatycznych i neurologicznych | 809 |
3 Choroby neurologiczne | 810 |
• Udar mózgu | 810 |
• Choroba Parkinsona | 812 |
• Stwardnienie rozsiane | 814 |
• Padaczka | 815 |
4 Choroby internistyczne | 816 |
• Choroba niedokrwienna serca | 816 |
• Cukrzyca | 817 |
• Choroby reumatyczne | 818 |
• Choroby nowotworowe | 819 |
Na zakończenie... | 821 |
Piśmiennictwo | 821 |
35. Leczenie skojarzone za pomocą leków psychotropowych Janusz Rybakowski | 823 |
1 Wprowadzenie | 823 |
2 Polifarmakoterapia za pomocą leków przeciwpsychotycznych w schizofrenii | 823 |
3 Polifarmakoterapia w chorobie afektywnej dwubiegunowej (ChAD) | 826 |
• Polifarmakoterapia w leczeniu manii | 826 |
• Polifarmakoterapia w leczeniu depresji w przebiegu ChAD | 826 |
• Polifarmakoterapia w profilaktyce nawrotów ChAD | 827 |
• Polifarmakoterapia w chorobie afektywnej dwubiegunowej z szybką zmianą faz | 829 |
4 Polifarmakoterapia za pomocą leków przeciwdepresyjnych w depresji okresowej | 829 |
Na zakończenie... | 831 |
Piśmiennictwo | 832 |
36. Psychofarmakoterapia zgodnie z zaleceniami Dominika Dudek, Anna Wasik | 835 |
1 Wprowadzenie | 835 |
2 Adherencja w zaburzeniach psychicznych | 837 |
• Adherencja w schizofrenii | 838 |
• Adherencja w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych | 841 |
• Adherencja w depresji okresowej nawracającej | 844 |
• Adherencja w zaburzeniach lękowych | 847 |
Na zakończenie... | 848 |
Piśmiennictwo | 849 |
37. Farmakologiczne aspekty terapii elektrowstrząsowej (eW) Łukasz Święcicki 851 | |
1 Wprowadzenie | 851 |
2 Krótki rys historyczny | 852 |
3 Zastosowanie i skuteczność zabiegów EW | 853 |
4 Leki stosowane przed rozpoczęciem zabiegów EW | 854 |
• Podawanie atropiny przed zabiegiem EW | 855 |
5 Leki stosowane do znieczulenia podczas zabiegu EW | 856 |
• Metoheksital | 856 |
• Tiopental | 856 |
• Propofol | 858 |
• Ketamina | 859 |
• Etomidat | 861 |
6 Leki stosowane do zwiotczenia podczas zabiegów EW | 863 |
Depolaryzujące środki zwiotczające | 863 |
Niedepolaryzujące środki zwiotczające | 864 |
• Rokuronium | 864 |
• Miwakurium | 865 |
7 Stosowanie leków psychotropowych podczas trwania kuracji EW | 865 |
8 Farmakoterapia w zapobieganiu nawrotów | 866 |
9 Farmakoterapia zaburzeń funkcji poznawczych | 868 |
Na zakończenie... | 868 |
Piśmiennictwo | 869 |
Skorowidz | 871 |