POLECAMY
Autor:
Wydawca:
Format:
pdf, ibuk
W książce opisano etapy rozwoju geologicznego Polski – od utworzenia fundamentu krystalicznego niespełna 2 mld lat temu po okres czwartorzędowy i epokę lodową, do czasów obecnych i najbliższej przyszłości. Dzisiejsza budowa kraju jest przedstawiona jako efekt nakładających się kolejno na siebie procesów i zdarzeń geologicznych, częściowo wykorzystujących wcześniejsze plany i struktury tektoniczne. Etapy historii omówiono w nawiązaniu do aktualnej międzynarodowej skali stratygraficznej, na rozległym tle globalnym i kontynentalnym.
Autor odwołuje się do wyników najnowszych badań geofizycznych i geologicznych prowadzonych między innymi z jego udziałem. Każdy rozdział kończy się podsumowaniem problemów otwartych, czekających na rozstrzygnięcie i będących przedmiotem dyskusji.
Publikacja jest cenną lekturą dla pracowników naukowych zajmujących się szeroko pojętymi naukami o Ziemi, dla studentów, doktorantów, a także nauczycieli przedmiotów geograficznych szkół średnich.
Przedstawiona ewolucja geologiczna obszaru Polski jest wywodem nie tylko kompletnym, ale również eleganckim, jeżeli można użyć tego słowa w odniesieniu do tekstu naukowego. Historia zaczyna się tak dawno jak tylko współczesna wiedza to umożliwia, a kończy nawet wybiegnięciem w nieodległą geologicznie przyszłość. […] Narkiewicz bardzo umiejętnie przybliża czytelnikowi wszystkie zasadnicze hipotezy, wnikliwie przedstawia argumentację i akcentuje swoją opinię, nie pomijając innych poglądów. […]cenne jest kończenie rozdziałów podsumowaniem obejmującym kwestie sporne i problemy otwarte. To uświadamia czytelnikowi czy jego wątpliwości wynikają z prostej niewiedzy, czy też są obiektywnym rezultatem aktualnego stanu poznania. (Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Skompskiego)
Recenzowana praca […] jest bardzo aktualnym i oryginalnym dziełem autorskim, niepodobnym do innych publikacji zajmujących się podobną tematyką. Jest to dojrzałe dzieło naukowe bardzo potrzebne i pożyteczne, napisane przez kompetentnego naukowca o ogromnej wiedzy, doświadczeniu i dorobku naukowym. Praca ta wnosi – bez wątpienia – istotny wkład do bardzo szerokiego obszaru wiedzy obejmującego całokształt geologicznej historii Polski oraz podejmuje próbę uporządkowania lawinowo przyrastających, coraz to nowszych wyników badań. Podejmując tę tematykę, bardzo dobrze wpisuje się w aktualną dyskusję naukową dotyczącą różnych aspektów ewolucji geologicznej naszego kraju na tle rozwoju Europy. Mieści się ona w czołówce najlepszych pozycji o tej tematyce. (Z recenzji prof. dr. hab. Jerzego Żaby)
Marek Narkiewicz – absolwent Wydziału Geologii UW, gdzie doktoryzował się w 1977 roku w dziedzinie geologii stratygraficzno-poszukiwawczej pod kierunkiem prof. Michała Szulczewskiego. Od końca lat 70. prowadzi geologiczne badania regionalne jako pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego-Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie. Zajmuje się stratygrafią dewonu, a także analizą basenów fanerozoicznych w Polsce i w sąsiednich krajach europejskich, zwłaszcza sedymentacją i diagenezą oraz modelowaniem subsydencji i rozwoju termicznego. W ostatniej dekadzie brał udział również w badaniach geofizyczno-geologicznych głębokiej struktury i ewolucji tektonicznej Polski.
******
Geological History of Poland
The book describes successive stages of Poland’s geological history: from accretion of the crystalline basement nearly 2 billion years ago to recent times and the near future. Present geological structure of the country is shown as the result of overlapping processes and events, using earlier tectonic patterns and structures. Historical phases are discussed against the current chronostratigraphy, in the continental and partly even global context. The author refers to the results of latest geophysical and geological research.
Rok wydania | 2021 |
---|---|
Liczba stron | 280 |
Kategoria | Geologia |
Wydawca | Uniwersytet Warszawski |
ISBN-13 | 978-83-235-5117-1 |
Numer wydania | 2 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wstęp | 11 |
1. Polska w geologicznej historii Europy 17 | |
1.1. Tożsamość geologiczna Europy | 17 |
1.2. Główne etapy rozwoju Europy | 20 |
1.3. Geologia Polski a geologia Europy | 24 |
Literatura wybrana | 27 |
2. Powstanie i wczesne etapy rozwoju kratonu prekambryjskiego 28 | |
2.1. Szersze spojrzenie | 28 |
2.1.1. Powstanie protokratonów i amalgamacja kratonu (do ok. 1,7 Ga) | 29 |
2.1.2. Ewolucja kratonu do wczesnego neoproterozoiku (ok. 1,7–1,0 Ga) | 32 |
2.2. Akrecja skorupowa polskiej części kratonu | 33 |
2.2.1. Rozwój skorupy sarmackiej | 33 |
2.2.2. Akrecja segmentu fennoskandzkiego | 36 |
2.3. Wczesne etapy rozwoju platformowego | 40 |
2.3.1. Magmatyzm mezoproterozoiczny asocjacji AMCG | 40 |
2.3.2. Inne procesy kształtujące skorupę kratonu | 41 |
2.4. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne | 42 |
Literatura wybrana | 43 |
3. Ryftowanie, wulkanizm i sedymentacja w ediakarze 45 | |
3.1. Szersze spojrzenie | 45 |
3.2. Brzeg kratonu wschodnioeuropejskiego a TTZ i TESZ | 48 |
3.3. Tektonika a wulkanizm i sedymentacja w późnym neoproterozoiku | 52 |
3.4. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne | 54 |
Literatura wybrana | 55 |
4. Epoka kaledońska – sedymentacja i akrecja we wczesnym paleozoiku 57 | |
4.1. Szersze spojrzenie | 57 |
4.2. Rozwój basenów perykratonicznych | 61 |
4.2.1. Basen bałtycki | 63 |
4.2.2. Basen podlasko-lubelski | 66 |
4.3. Rozwój sedymentacji w strefi e akrecji kaledońskiej | 70 |
4.3.1. Blok pomorski i strefa Koszalina–Chojnic | 70 |
4.3.2. Basen bloku łysogórskiego | 72 |
4.3.3. Basen bloku małopolskiego | 74 |
4.3.4. Blok górnośląski | 79 |
4.4. Scenariusze rozwoju obszaru Polski w starszym paleozoiku | 80 |
4.4.1. Wariant prawoskrętnej akrecji przesuwczej | 81 |
4.4.2. Wariant lewoskrętnej ucieczki tektonicznej | 82 |
4.4.3. Wariant tektoniki suwakowej | 84 |
4.5. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne | 85 |
Literatura wybrana | 87 |
5. Epoka waryscyjska – sedymentacja i akrecja w dewonie i karbonie 88 | |
5.1. Szersze spojrzenie | 88 |
5.2. Rozwój orogenu waryscyjskiego | 93 |
5.2.1. Internidy sudeckie | 93 |
5.2.2. Eksternidy morawsko-śląsko-wielkopolskie | 100 |
5.3. Sedymentacja i tektonika przedpola waryscyjskiego | 103 |
5.3.1. Rozwój basenów dewońskich | 107 |
5.3.2. Tektonika bretońska | 110 |
5.3.3. Turnej do wizenu środkowego – mobilny szelf i wulkanizm | 111 |
5.3.4. Późny wizen–wczesny serpuchow – maksimum transgresji karbońskiej | 111 |
5.3.5. Środkowy–późny serpuchow – erozja i sedymentacja paraliczna | 114 |
5.3.6. Baszkir–moskow – sedymentacja lądowa | 116 |
5.3.7. Inwersja waryscyjska (późny moskow–kazimow) | 119 |
5.4. Podsumowanie: procesy orogeniczne a rozwój przedpola | 121 |
5.5. Problemy otwarte i kwestie sporne | 126 |
Literatura wybrana | 126 |
6. Powaryscyjska tektonika, magmatyzm i sedymentacja 128 | |
6.1. Szersze spojrzenie | 128 |
6.2. Obszar Sudetów | 132 |
6.2.1. Magmatyzm | 132 |
6.2.2. Sedymentacja i tektonika – basen śródsudecki i północnosudecki | 135 |
6.3. Obszar eksternidów i przedpola waryscyjskiego | 136 |
6.3.1. Magmatyzm | 136 |
6.3.2. Sedymentacja a wulkanizm i tektonika | 139 |
6.4. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne | 141 |
Literatura wybrana | 142 |
7. Rozwój basenu polskiego od środkowego permu do kredy wczesnej 144 | |
7.1. Szersze spojrzenie | 144 |
7.2. Basen polski – charakterystyka ogólna | 147 |
7.3. Baseny permskie | 148 |
7.3.1. Baseny czerwonego spągowca górnego | 150 |
7.3.2. Basen cechsztyński | 153 |
7.4. Basen polski od triasu do wczesnej kredy | 158 |
7.4.1. Trias (do noryku) | 158 |
7.4.2. Retyk–jura wczesna | 161 |
7.4.3. Jura środkowa–jura późna | 165 |
7.4.4. Kreda wczesna | 167 |
7.5. Podsumowanie i problemy otwarte | 167 |
Literatura wybrana | 168 |
8. Sedymentacja i inwersja tektoniczna w późnej kredzie i wczesnym paleogenie 170 | |
8.1. Szersze spojrzenie | 170 |
8.2. Basen polski | 174 |
8.3. Niewielkie baseny w południowo-zachodniej Polsce | 176 |
8.4. Inwersja strukturalna w późnej kredzie i wczesnym paleogenie | 178 |
8.5. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne | 181 |
Literatura wybrana | 182 |
9. Historia równoległa: rozwój Karpat Polskich 184 | |
9.1. Szersze spojrzenie | 184 |
9.2. Strefowa budowa Karpat Polskich | 187 |
9.3. Tatry i Pieniny od paleozoiku po wczesny paleogen | 191 |
9.3.1. Masyw tatrzański (karbon–późna kreda) | 191 |
9.3.2. Pieniński pas skałkowy (wczesna jura–środkowy eocen) | 194 |
9.4. Historia paleogeńskiego basenu podhalańskiego | 197 |
9.5. Procesy tektoniczno-sedymentacyjne w Karpatach zewnętrznych | 199 |
9.5.1. Jura późna (środkowa?)–kreda wczesna | 201 |
9.5.2. Kreda późna–paleogen wczesny | 203 |
9.5.3. Eocen późny–miocen późny | 203 |
9.5.4. Konsekwencje procesów kształtujących Karpaty zewnętrzne | 205 |
9.6. Rozwój basenu przedkarpackiego | 206 |
9.7. Małe baseny śródgórskie a proces wypiętrzania Karpat | 209 |
9.8. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne | 210 |
Literatura wybrana | 213 |
10. Polska pozakarpacka w paleogenie i neogenie 214 | |
10.1. Szersze spojrzenie | 214 |
10.2. Wypiętrzenie, erozja i wulkanizm w południowej Polsce | 218 |
10.3. Rozwój sedymentacji w basenie Niżu Polskiego | 222 |
10.3.1. Paleogen | 224 |
10.3.2. Neogen | 227 |
10.4. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne | 230 |
Literatura wybrana | 231 |
11. Od zlodowaceń plejstoceńskich do czasów dzisiejszych i dalej 233 | |
11.1. Szersze spojrzenie | 233 |
11.2. Neotektonika i sejsmiczność | 238 |
11.3. Rozwój obszaru Polski w plejstocenie | 240 |
11.3.1. Plejstocen wczesny | 242 |
11.3.2. Plejstocen środkowy | 243 |
11.3.3. Plejstocen późny | 245 |
11.4. Holocen i geologiczna przyszłość Polski | 249 |
11.4.1. Holocen wczesny (11,7–8,3 ka przed A.D. 2000) | 249 |
11.4.2. Holocen środkowy (8,3–4,25 ka przed A.D. 2000) | 250 |
11.4.3. Holocen późny (4,25 ka przed A.D. 2000 do dzisiaj) | 251 |
11.4.4. Geologiczna przyszłość Polski | 252 |
11.5. Podsumowanie, problemy otwarte i kwestie sporne | 254 |
Literatura wybrana | 255 |
12. Podsumowanie: najkrótsza geologiczna historia Polski 256 | |
Dodatek A | |
Słowniczek terminów i pojęć ogólnych | 260 |
Dodatek B | |
Słowniczek terminów regionalnych | 266 |
Dodatek C | |
Komentarz do nazw jednostek chronostratygraficznych | 271 |
Indeks terminów regionalnych 272 | |