Władysław Broniewski, Wybór wierszy

Wstęp i opracowanie Tadeusz Bujnicki

Władysław Broniewski to poeta o wielu twarzach, chcąc szybko naszkicować jego portret, napotkamy poważne trudności. Zafascynowany poglądami rewolucyjnymi – realizował ideę poezji proletariackiej; doświadczony przez Historię – pisał wiersze żołnierskie; zakochany – chwytał za pióro, by ułożyć erotyk; zauroczony socjalizmem – układał dzieła propagandowe; cierpiący z powodu nieszczęścia, jakie spotkało jego bliskich – tworzył przejmujące liryki osobiste. Przy tym wszystkim był poetą zmysłowym, wyczulonym na niepowtarzalność i piękno krajobrazu, ale także na brzydotę miejskich przestrzeni. Pozostawił po sobie dzieło wybitne i różnorodne, bez wątpienia zasługujące na ponowną lekturę.

Choć jego nazwisko jest słynne, Broniewski to w gruncie rzeczy jeden z najmniej znanych poetów XX wieku. Był cenzurowany i za II Rzeczypospolitej, i w Polsce powojennej. Komuniści, chcąc w nim widzieć piewcę ustroju, marginalizowali osobisty nurt w jego twórczości i pomijali krytykę Związku Radzieckiego. Usuwali też z biografii poety fakt służby w Legionach i w Armii Andersa. Po 1989 roku wiersze Broniewskiego zniknęły stopniowo z list lektur szkolnych i z podręczników. Dziś poeta jest na nowo odkrywany przez twórców i krytyków młodego i średniego pokolenia, a ceniony przede wszystkim za umiejętność przekazywania emocji.

Małgorzata Olszewska, culture.pl

Władysław Broniewski (1897–1962) – polski poeta, tłumacz i żołnierz; znany z twórczości o charakterze ideowym, rewolucyjnym, autor wierszy miłosnych oraz trenów. Od wczesnej młodości zdeklarowany socjalista, zaangażowany w działalność polityczną. Jako siedemnastolatek wstąpił do Legionów Polskich. Później brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Za zasługi wojenne był wielokrotnie odznaczany. W 1925 roku opublikował wraz ze Stanisławem Standem i Witoldem Wandurskim poetycki manifest Trzy salwy, wspierający rewolucyjne dążenia proletariatu, oraz pierwszy samodzielny zbiór wierszy, Wiatraki. W pierwszych miesiącach drugiej wojny światowej aresztowany we Lwowie przez NKWD i osadzony w więzieniu na Łubiance w Moskwie. Po zwolnieniu opuścił Związek Radziecki z Armią Andersa. W tym czasie powstały jego antysowieckie utwory, obłożone w Polsce zakazem druku aż do roku 1989. Do kraju wrócił w roku 1945. W powojennej twórczości Broniewskiego szczególne miejsce zajmują wiersze napisane po śmierci żony i córki. Broniewski zmarł w 1962 roku w Warszawie.

Tadeusz Bujnicki (1933) – profesor, historyk literatury polskiej. Wykładał m.in. na polonistyce Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Wileńskiego. Zajmuje się twórczością Henryka Sienkiewicza, problematyką pogranicza i dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz literaturą rewolucyjną i lewicową. Autor wielu książek, m.in. Władysław Broniewski (1974), Sienkiewicz i historia. Studia (1981), Bunt żywiołów i logika dziejów. W kręgu idei polskiej lewicy (1984), W Wielkim Księstwie Litewskim i w Wilnie (2010).