POLECAMY
Redakcja:
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
Publikacja Stomatologia społeczna została przygotowana pod redakcją prof. dr hab. Krystyny Pawlas oraz prof. dr hab. Tomasza Konopki. To jedyna książka na polskim rynku wydawniczym, która przedstawia w sposób szczegółowy tytułową problematykę. Celem stomatologii społecznej jest zapobieganie chorobom jamy ustnej, promocja zdrowia oraz zachowań wspomagających zdrowie jamy ustnej, a dzięki temu poprawa jakości życia.
Kwestie poruszone w publikacji zostały dostosowane do standardów kształcenia dla studentów kierunku lekarsko-stomatologicznego. Zagadnienia podzielono na pięć głównych tematów:
- medycynę środowiskową (m.in. epidemiologia, biostatystyka, determinanty zdrowia i czynniki ryzyka, czynniki środowiska pracy i życia),
- środowisko pracy stomatologa (np. specyfika środowiska pracy, choroby zawodowe lekarza dentysty, gabinet stomatologiczny jako ogniwo łańcucha epidemiologicznego),
- epidemiologia chorób jamy ustnej (m.in. najważniejsze patologie i wady rozszczepowe jamy ustnej, czynniki ryzyka i profilaktyka nowotworów, styl życia a stan jamy ustnej),
- profilaktyka, promocja zdrowia w stomatologii oraz organizacja opieki stomatologicznej (aseptyka i antyseptyka w gabinecie, działania na rzecz ochrony zdrowia w wymiarze regionalnym, krajowym i międzynarodowym, miejsce stomatologii w ochronie zdrowia),
- czy badania naukowe mogą zmienić oblicze stomatologii społecznej?
Rok wydania | 2020 |
---|---|
Liczba stron | 485 |
Kategoria | Stomatologia |
Wydawca | PZWL Wydawnictwo Lekarskie |
ISBN-13 | 978-83-200-6220-5 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
WSTĘP – Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, Krystyna Pawlas | 1 |
Część I. Medycyna środowiskowa – zagadnienia ogólne | 5 |
EPIDEMIOLOGIA – Krystyna Pawlas, Iwona Markiewicz-Górka, Paweł Gać | 7 |
1.1. Wprowadzenie | 7 |
1.2. Podział epidemiologii | 8 |
1.3. Założenia i prawa epidemiologii | 9 |
1.4. Główne miary epidemiologiczne | 10 |
1.5. Typy badań epidemiologicznych | 12 |
Badania obserwacyjne | 12 |
Badania eksperymentalne/interwencyjne | 15 |
BIOSTATYSTYKA – Krystyna Pawlas, Natalia Pawlas | 19 |
2.1. Wprowadzenie | 19 |
2.2. Dobór próby | 20 |
2.3. Zmienne losowe | 21 |
2.4. Statystyka opisowa | 22 |
Przedział ufności | 22 |
Rozkład zmiennej | 22 |
2.5. Statystyka analityczna (matematyczna) | 23 |
Poziom istotności | 24 |
Moc testu | 25 |
2.6. Typy błędów | 25 |
2.7. Kiedy jaki test? | 26 |
2.8. Związek przyczynowo-skutkowy | 27 |
Przyczyna a czynnik ryzyka | 27 |
DETERMINANTY ZDROWIA I CZYNNIKI RYZYKA – Krystyna Pawlas | 31 |
3.1. Pojęcie zdrowia i choroby | 31 |
3.2. Determinanty zdrowia | 32 |
CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE A STAN ZDROWIA POPULACJI – Iwona Markiewicz-Górka, Krystyna Pawlas | 35 |
4.1. Wprowadzenie | 35 |
4.2. Czynniki demograficzne wpływające na stan zdrowia populacji | 35 |
4.3. Polityka demograficzna | 36 |
4.4. Źródła informacji | 36 |
4.5. Cechy struktury ludności istotne w medycynie | 37 |
Liczebność populacji | 37 |
Wiek populacji | 37 |
Płeć w populacji | 38 |
Stan cywilny w populacji | 38 |
Migracje | 40 |
Urodzenia w populacji | 40 |
4.6. Wpływ urbanizacji na populację | 41 |
CZYNNIKI ŚRODOWISKA PRACY I ŻYCIA – Natalia Pawlas, Paweł Gać | 43 |
5.1. Wprowadzenie | 43 |
5.2. Czynniki szkodliwe i uciążliwe | 44 |
5.3. Czynniki chemiczne | 44 |
5.4. Pyły | 46 |
5.5. Czynniki fizyczne | 47 |
Hałas | 48 |
Wibracja | 48 |
Pole elektromagnetyczne | 49 |
Czynniki termiczne | 50 |
5.6. Najwyższe dopuszczalne stężenia/natężenia | 51 |
5.7. Czynniki biologiczne | 51 |
5.8. Czynniki rakotwórcze i mutagenne | 53 |
5.9. Czynniki psychofizyczne | 54 |
Obciążenie fizyczne | 55 |
Obciążenie psychonerwowe | 56 |
5.10. Jakie zagrożenia występują w stomatologii? | 56 |
5.11. Ocena parametrów środowiska | 57 |
5.12. Ocena narażenia zawodowego | 57 |
CHOROBY ZWIĄZANE ZE ŚRODOWISKIEM POMIESZCZEŃ – Paweł Gać, Krystyna Pawlas | 61 |
6.1. Wprowadzenie | 61 |
6.2. Definicje | 61 |
6.3. Czynniki etiologiczne | 62 |
6.4. Przykłady chorób związanych ze środowiskiem pomieszczeń | 64 |
Zespół chorego budynku | 64 |
Gorączka nawilżaczowa | 66 |
Legionelloza | 67 |
Gorączka z Pontiac | 68 |
PODSTAWY EPIDEMIOLOGII CHORÓB NOWOTWOROWYCH – Karolina Czerwińska, Paweł Gać | 71 |
7.1. Wprowadzenie | 71 |
7.2. Terminologia onkologiczna | 71 |
7.3. Epidemiologia nowotworów – wiadomości wstępne | 73 |
7.4. Epidemiologia nowotworów na świecie | 75 |
7.5. Epidemiologia nowotworów w Polsce | 77 |
7.6. Czynniki rakotwórcze | 80 |
Wiadomości wstępne i klasyfikacja | 80 |
Czynniki rakotwórcze w miejscu pracy | 84 |
Rakotwórczy potencjał niezdrowego stylu życia | 85 |
7.7. Profilaktyka chorób nowotworowych | 88 |
Narodowy Program Zwalczania Nowotworów | 88 |
Programy profilaktyczne dostępne w Polsce | 90 |
Szybka terapia onkologiczna | 92 |
PROBLEMY ZDROWOTNE W WYBRANYCH KRAJACH ŚWIATA. PROBLEMY ZDROWOTNE MIESZKAŃCÓW POSZCZEGÓLNYCH REGIONÓW POLSKI – Agata Kawalec, Anna Kawalec, Krystyna Pawlas | 95 |
8.1. Wprowadzenie | 95 |
8.2. Problemy zdrowotne świata | 96 |
8.3. Problemy zdrowotne mieszkańców Polski | 101 |
8.4. Podsumowanie | 113 |
Część II. Środowisko pracy stomatologa | 115 |
WPROWADZENIE DO MEDYCYNY PRACY – SPECYFIKA ŚRODOWISKA PRACY STOMATOLOGA – Paweł Gać, Rafał Poręba, Krystyna Pawlas | 117 |
9.1. Definicje | 117 |
9.2. Organizacja systemu medycyny pracy w Polsce | 118 |
9.3. Działania zapobiegające niekorzystnym następstwom zdrowotnym pracy | 122 |
9.4. Niekorzystne następstwa zdrowotne pracy | 123 |
9.5. Zagrożenia zdrowotne na stanowisku pracy stomatologa | 124 |
CHOROBY ZAWODOWE LEKARZA DENTYSTY I CHOROBY ZWIĄZANE Z WARUNKAMI WYKONYWANIA PRACY – Natalia Pawlas, Tomasz Matys, Paweł Gać | 129 |
10.1. Definicja choroby zawodowej | 129 |
10.2. Podstawy prawne | 131 |
10.3. Choroby zawodowe w Polsce | 131 |
10.4. Choroby zawodowe i choroby związane w wykonywaniem pracy w stomatologii | 132 |
Choroby układu ruchu | 132 |
Choroby układu nerwowego | 134 |
Choroby alergiczne i wynikające z podrażnienia | 135 |
Choroby zakaźne | 137 |
10.5. Postępowanie przy podejrzeniu choroby zawodowej | 138 |
EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAKAŹNYCH – ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE – Paweł Gać, Krystyna Pawlas | 141 |
11.1. Definicje | 141 |
11.2. Paradygmat epidemiologii chorób zakaźnych | 142 |
11.3. Łańcuch epidemiczny | 142 |
11.4. Klasyfikacje chorób zakaźnych | 146 |
Klasyfikacja według kryterium dynamiki liczby przypadków | 146 |
Klasyfikacja według kryterium etiologicznego | 148 |
Klasyfikacja według kryterium zasięgu terytorialnego występowania | 148 |
Klasyfikacja według kryterium zdolności epidemicznej w perspektywie rozwoju cywilizacji | 149 |
11.5. Działania przeciwepidemiczne | 150 |
11.6. Dochodzenie epidemiczne | 154 |
11.7. Epidemiologia chorób zakaźnych – perspektywa ogólnoświatowa | 154 |
11.8. Epidemiologia chorób zakaźnych – perspektywa polska | 156 |
ZAKAŻENIA WIRUSOWE PRZENOSZONE DROGĄ KRWI – POTENCJALNE ZAGROŻENIE BIOLOGICZNE W ZAWODZIE STOMATOLOGA – Paweł Gać, Krystyna Pawlas, Rafał Poręba | 161 |
12.1. Wprowadzenie – aspekty prawne | 161 |
12.2. Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych | 162 |
12.3. Zawodowe narażenie na działanie czynników biologicznych | 163 |
12.4. Metodyka oceny ryzyka zakażeń wirusowych przenoszonych drogą krwi | 164 |
12.5. Elementarne etapy postępowania poekspozycyjnego | 165 |
12.6. Swoiste postępowanie poekspozycyjne | 166 |
HBV – wirus zapalenia wątroby typu B | 166 |
HCV – wirus zapalenia wątroby typu C | 168 |
HIV – ludzki wirus niedoboru odporności | 169 |
12.7. Ryzyko zawodowych zakażeń wirusowych przenoszonych drogą krwi | 170 |
ZAKAŻENIA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM – GABINET STOMATOLOGICZNY JAKO POTENCJALNE OGNIWO ŁAŃCUCHA EPIDEMIOLOGICZNEGO – Joanna Nowicka, Magdalena Pajączkowska | 173 |
13.1. Wprowadzenie | 173 |
13.2. Źródła zakażeń w gabinecie stomatologicznym | 174 |
13.3. Drogi przenoszenia zakażeń | 176 |
13.4. Drobnoustroje stanowiące zagrożenie w gabinecie stomatologicznym | 179 |
13.5. Zakażenia krzyżowe w gabinecie – błędy lekarskie i personelu medycznego | 183 |
PROMIENIOWANIE RENTGENOWSKIE – POTENCJALNE ZAGROŻENIE FIZYCZNE W ZAWODZIE STOMATOLOGA – Paweł Gać, Krystyna Pawlas | 189 |
14.1. Wprowadzenie | 189 |
14.2. Natura promieniowania rentgenowskiego | 189 |
14.3. Powstawanie promieniowania rentgenowskiego | 190 |
14.4. Mechanizmy szkodliwości promieniowania rentgenowskiego | 190 |
14.5. Deterministyczne i stochastyczne następstwa promieniowania | 191 |
14.6. Dawki promieniowania | 192 |
14.7. Ochrona radiologiczna | 194 |
14.8. Zastosowanie metod radiologicznych w stomatologii | 195 |
14.9. Dawki promieniowania w badaniach radiologii stomatologicznej | 196 |
RTĘĆ, KADM I OŁÓW – POTENCJALNE ZAGROŻENIE CHEMICZNE W ZAWODZIE STOMATOLOGA – Helena Martynowicz, Paweł Gać, Rafał Poręba | 201 |
15.1. Wprowadzenie | 201 |
15.2. Rtęć | 201 |
15.3. Ołów i kadm | 205 |
15.4. Podsumowanie | 206 |
Część III. Epidemiologia chorób jamy ustnej 211 | |
KRYTERIA EPIDEMIOLOGICZNEJ OCENY STANU ZDROWIA JAMY USTNEJ – Tomasz Konopka | 213 |
16.1. Wprowadzenie | 213 |
16.2. Metodologia oceny występowania próchnicy | 214 |
16.3. Metodologia oceny występowania chorób przyzębia | 217 |
16.4. Ocena liczby zachowanych zębów | 220 |
16.5. Nowotworowe wykładniki epidemiologiczne | 221 |
16.6. Czynniki ryzyka | 222 |
EPIDEMIOLOGIA NAJWAŻNIEJSZYCH PATOLOGII JAMY USTNEJ – Tomasz Konopka | 227 |
17.1. Wprowadzenie | 227 |
17.2. Epidemiologia i czynniki ryzyka próchnicy zębów | 227 |
Próchnica zębów mlecznych (u dzieci w wieku 5 lat) | 227 |
Próchnica zębów u 12-latków | 229 |
Próchnica zębów u osób dorosłych w wieku od 35 do 44 lat | 230 |
Próchnica korony i korzenia u osób w wieku powyżej 65 lat | 231 |
Czynniki ryzyka próchnicy | 232 |
17.3. Epidemiologia i czynniki ryzyka zapalenia przyzębia | 233 |
Zapalenie przyzębia u osób w wieku od 35 do 44 lat | 233 |
Zapalenie przyzębia u osób w wieku od 65 do 74 lat | 235 |
Czynniki ryzyka zapalenia przyzębia | 236 |
17.4. Epidemiologia i czynniki ryzyka utraty zębów | 238 |
Liczba zachowanych zębów u osób dorosłych w wieku od 35 do 44 lat | 238 |
Liczba zachowanych zębów u osób w wieku od 65 do 74 lat | 239 |
Liczba zachowanych zębów u osób w wieku 75 lat i powyżej | 242 |
Czynniki ryzyka utraty zębów | 242 |
17.5. Epidemiologia i czynniki ryzyka raka jamy ustnej | 243 |
Standaryzowany względem wieku współczynnik zapadalności | 243 |
Przeżycie 5-letnie | 245 |
Standaryzowany względem wieku współczynnik umieralności | 245 |
Czynniki ryzyka | 247 |
ANALIZA CZĘSTOŚCI WYSTĘPOWANIA WAD ZGRYZU W POPULACJI POLSKI – Magdalena Dubowik, Aleksandra Adamek, Michał Sarul, Joanna Antoszewska-Smith, Beata Kawala | 253 |
18.1. Wprowadzenie | 253 |
18.2. Epidemiologia wad zgryzu | 254 |
18.3. Ocena potrzeby leczenia ortodontycznego | 261 |
Wskaźnik potrzeb leczenia ortodontycznego (IOTN) | 261 |
Stomatologiczny wskaźnik estetyczny (DAI) | 264 |
WADY ROZSZCZEPOWE JAMY USTNEJ I TWARZY – WYBRANE ASPEKTY EPIDEMIOLOGICZNE, KLINICZNE I CHIRURGICZNE – Agata Kawalec, Kamil Nelke | 269 |
19.1. Wprowadzenie | 269 |
19.2. Podstawowe pojęcia | 270 |
19.3. Epidemiologia | 271 |
19.4. Czynniki ryzyka | 272 |
19.5. Patogeneza | 274 |
19.6. Podział i klasyfikacje rozszczepów | 274 |
19.7. Badanie i diagnostyka | 275 |
19.8. Zaburzenia anatomiczne i czynnościowe | 277 |
19.9. Rozszczepy jamy ustnej | 278 |
19.10. Rozszczepy twarzy | 280 |
19.11. Leczenie wad rozszczepowych – wybrane aspekty | 280 |
19.12. Podsumowanie | 281 |
EPIDEMIOLOGIA, CZYNNIKI RYZYKA ORAZ ELEMENTY PROFILAKTYKI NOWOTWORÓW JAMY USTNEJ – Agata Kawalec | 285 |
20.1. Wprowadzenie | 285 |
20.2. Nowotwory jamy ustnej | 286 |
20.3. Epidemiologia nowotworów jamy ustnej | 286 |
20.4. Czynniki ryzyka | 290 |
20.5. Badanie i diagnostyka | 295 |
20.6. Profilaktyka nowotworów jamy ustnej | 297 |
20.7. Podsumowanie | 299 |
EPIDEMIOLOGIA CHORÓB UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO. PRÓCHNICA I CHOROBY PRZYZĘBIA JAKO POTENCJALNE CZYNNIKI RYZYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA – Małgorzata Poręba, Paweł Gać | 301 |
21.1. Wprowadzenie | 301 |
21.2. Choroby układu krążenia w Polsce i Europie | 301 |
21.3. Choroby układu krążenia na świecie | 303 |
21.4. Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego | 305 |
Dyslipidemia | 307 |
Nadciśnienie tętnicze | 308 |
Nadwaga i otyłość | 310 |
Palenie tytoniu | 311 |
Cukrzyca | 312 |
Aktywność fizyczna | 313 |
Nieprawidłowa dieta | 314 |
Spożycie alkoholu | 316 |
Czynniki psychospołeczne i socjoekonomiczne | 317 |
21.5. Próchnica i choroby przyzębia jako czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego | 317 |
JAMA USTNA A JAKOŚĆ ŻYCIA I OGÓLNY STAN ZDROWIA – Iwona Markiewicz-Górka | 323 |
22.1. Wpływ stanu zdrowia jamy ustnej na jakość życia | 323 |
22.2. Zdrowie jamy ustnej a choroby układowe | 326 |
Miażdżyca naczyń i choroby układu krążenia | 327 |
Choroby płuc | 329 |
Choroby żołądka | 330 |
Rak trzustki | 331 |
Cukrzyca | 332 |
Ciąża | 334 |
Osteoporoza i choroby nerek | 335 |
22.3. Podsumowanie | 336 |
ALKOHOL, TYTOŃ I INNE UŻYWKI A STAN ZDROWIA JAMY USTNEJ – Agata Kawalec | 339 |
23.1. Wprowadzenie | 339 |
23.2. Podstawowe pojęcia | 340 |
23.3. Alkohol a stan zdrowia jamy ustnej | 341 |
23.4. Tytoń a stan zdrowia jamy ustnej | 344 |
23.5. Inne używki a stan zdrowia jamy ustnej | 347 |
23.6. Podsumowanie | 349 |
FLUOR JAKO PRZYKŁAD ŚRODOWISKOWEGO UWARUNKOWANIA ZDROWIA JAMY USTNEJ – Iwona Markiewicz-Górka, Lidia Januszewska | 353 |
24.1. Wprowadzenie | 353 |
24.2. Korzystne działanie fluoru | 354 |
24.3. Szkodliwe działanie fluoru | 355 |
ŚRODOWISKO I STYL ŻYCIA A STAN ZDROWIA JAMY USTNEJ – Iwona Markiewicz-Górka | 361 |
25.1. Zasady prawidłowego żywienia oraz zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze | 361 |
Zapotrzebowanie na energię i znaczenie składników odżywczych w diecie | 363 |
25.2. Żywienie w profilaktyce chorób jamy ustnej | 377 |
Dieta matki a stan zdrowia jamy ustnej dziecka | 378 |
Próchnica | 380 |
Erozja zębów | 386 |
Część IV. Profilaktyka i promocja zdrowia w stomatologii, organizacja opieki stomatologicznej | 395 |
ASEPTYKA I ANTYSEPTYKA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM – Agata Kawalec 397 | |
26.1. Wprowadzenie | 397 |
26.2. Podstawowe pojęcia | 397 |
26.3. Rola aseptyki i antyseptyki w gabinecie stomatologicznym | 400 |
26.4. Podsumowanie | 414 |
ORGANIZACJA OPIEKI STOMATOLOGICZNEJ W POLSCE NA PRZYKŁADZIE LECZENIA ORTODONTYCZNEGO – Michał Sarul, Aleksandra Adamek, Magdalena Dubowik, Joanna Antoszewska-Smith, Beata Kawala | 415 |
27.1. Dostępność i finansowanie opieki stomatologicznej ze środków publicznych | 415 |
27.2. Efektywność leczenia ortodontycznego | 417 |
27.3. Ekonomia leczenia ortodontycznego | 418 |
27.4. Możliwości poprawy efektywności i ekonomii leczenia ortodontycznego finansowanego ze środków publicznych | 422 |
27.5. Obecna dostępność do opieki ortodontycznej finansowanej ze środków publicznych | 424 |
27.6. Wnioski | 431 |
PROMOCJA ZDROWIA REALIZOWANA PRZEZ ZESPÓŁ STOMATOLOGICZNY – Katarzyna Herman, Maciej Dobrzyński | 435 |
PROGRAMOWANE DZIAŁANIA NA RZECZ OCHRONY ZDROWIA JAMY USTNEJ REALIZOWANE W WYMIARZE REGIONALNYM, PONADREGIONALNYM I MIĘDZYNARODOWYM – Amadeusz Kuźniarski, Sadri Rayad, Maciej Dobrzyński | 443 |
29.1. Wprowadzenie | 443 |
29.2. Działania międzynarodowe | 443 |
29.3. Działania krajowe | 444 |
29.4. Działania regionalne | 445 |
29.5. Organizacja pracy w stomatologii – kompetencje i zadania | 447 |
Kompetencje i zadania lekarza dentysty | 447 |
Kompetencje i zadania asystentki stomatologicznej | 448 |
Kompetencje i zadania higienistki/licencjonowanej higienistki stomatologicznej/magister higieny stomatologicznej | 449 |
Kompetencje i zadania technika dentystycznego/licencjonowanego technika dentystycznego/magistra technik dentystycznych | 451 |
MIEJSCE STOMATOLOGII W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA – Amadeusz Kuźniarski, Sadri Rayad | 455 |
30.1. Wprowadzenie | 455 |
30.2. Modele opieki zdrowotnej w ujęciu WHO | 455 |
30.3. Narodowy Fundusz Zdrowia i jego rola | 457 |
30.4. Narodowy Program Zdrowia | 459 |
30.5. Opieka stomatologiczna w Polsce | 459 |
Formy lekarskiej praktyki stomatologicznej | 459 |
Droga lekarza dentysty | 460 |
Część V. Epilog 463 | |
CZY BADANIA NAUKOWE MOGĄ ZMIENIĆ OBLICZE STOMATOLOGII SPOŁECZNEJ – Julia K. Bar, Michał Jeleń 465 | |
SKOROWIDZ | 477 |