POLECAMY
Autor:
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
O tym, że zagrożenie wystąpieniem choroby i jej powikłań nie jest wystarczającym powodem wykonywania zaleceń lekarskich, przekonał się w już latach 50. ubiegłego wieku rząd Stanów Zjednoczonych, gdy Amerykanie nie korzystali z darmowych szczepień ochronnych przeciwko chorobie Heinego-Medina. Podobnie diagnoza choroby przewlekłej i jej powikłań nie jest dla pacjentów wystarczającym powodem zmiany wysokotłuszczowej diety, siedzącego trybu życia czy rzucenia palenia. Wymienione zachowania ryzykowne są przyczyną wzrostu zapadalności na choroby układu krążenia, nowotwory, choroby układu oddechowego i cukrzycę, które są odpowiedzialne za blisko 70% zgonów, w tym także te przedwczesne. Obecnie, tak jak ponad sześć dekad temu, wyjaśnienia problemu niestosowania się do zaleceń lekarskich poszukuje się na gruncie teorii i praktyki psychologicznej.
Celem publikacji Jolanty Życińskiej jest zbudowanie modelu integrującego dominujące podejścia teoretyczne dotyczące motywowania do zmiany zachowań ryzykownych. Pierwsze z nich to teoria społeczno-poznawcza Alberta Bandury oraz jej rozwinięcie – procesualny model działań zdrowotnych Ralfa Schwarzera. Drugie ujęcie to teoria autodeterminacji Edwarda L. Deciego i Richarda M. Ryana. Wybór tych podejść został dokonany nie tylko ze względu na bogatą dokumentację empiryczną o uniwersalnym charakterze, lecz także z uwagi na ich zastosowanie w pracy z pacjentami chorymi przewlekle.
W publikacji omówiono wytyczne dotyczące zmiany zachowań ryzykownych w chorobie, w tym korzyści płynące z ich stosowania przez pacjentów. Oprócz czynników motywacyjnych, analizie poddano takie uwarunkowania zmiany zachowań ryzykownych jak status socjoekonomiczny, rodzaj choroby przewlekłej oraz depresja. W drugiej części publikacji przedstawiono wyniki badań weryfikujących model zintegrowany w dwóch grupach pacjentów: po ostrym zespole wieńcowym oraz chorych z cukrzycą typu 2.
Rok wydania | 2017 |
---|---|
Liczba stron | 274 |
Kategoria | Psychologia stosowana |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-19651-6 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wprowadzenie | 9 |
Podziękowania | 13 |
1. Zachowania ryzykowne w chorobie | 15 |
1.1. Zachowania ryzykowne: pojęcie i istota | 15 |
1.1.1. Dieta | 21 |
1.1.2. Aktywność fizyczna | 25 |
1.1.3. Palenie papierosów | 29 |
1.2. Rodzaj choroby przewlekłej a zmiana zachowań ryzykownych | 33 |
1.3. Depresja a zmiana zachowań ryzykownych | 38 |
1.4. Podsumowanie | 42 |
2. Podejścia społecznej psychologii poznawczej do zmiany zachowań ryzykownych w chorobie | 45 |
2.1. Klasyfikacje teoretycznych podejść do zmiany zachowań zdrowotnych | 45 |
2.2. Rozwój teoretycznych podejść do zmiany zachowań zdrowotnych | 51 |
2.2.1. Teoria społeczno-poznawcza Alberta Bandury jako przykład modelu motywacyjnego | 52 |
2.2.1.1. Kluczowe konstrukty | 52 |
2.2.1.2. Nadrzędna rola własnej skuteczności | 55 |
2.2.1.3. Poziomy generalizacji własnej skuteczności | 56 |
2.2.1.4. Źródła własnej skuteczności – z teorią w praktykę | 58 |
2.2.2. Koncepcja implementacji intencji Petera M. Gollwitzera jako przykład modelu postintencjonalnego | 60 |
2.2.2.1. Kluczowe konstrukty | 61 |
2.2.2.2. Intencje wcielane w życie a zachowania zdrowotne | 62 |
2.2.3. Procesualny model działań zdrowotnych Ralfa Schwarzera jako przykład modelu fazowego | 64 |
2.2.3.1. Kluczowe konstrukty | 64 |
2.2.3.2. Wyjaśnianie zmiany zachowań w sytuacji choroby – przegląd badań | 69 |
2.2.3.3. Zasady projektowania badań i działań praktycznych | 75 |
2.3. Podsumowanie | 78 |
3. Motywacja do zmiany zachowań ryzykownych w chorobie w ujęciu teorii autodeterminacji | 82 |
3.1. Rodzaje motywacji a kontinuum regulacji działania | 83 |
3.2. Proces internalizacji motywacji zewnętrznej. Wsparcie autonomii | 87 |
3.3. Model zachowań zdrowotnych w ujęciu teorii autodeterminacji | 93 |
3.4. Hierarchiczny model wewnętrznej i zewnętrznej motywacji – problemy pomiaru motywacji | 100 |
3.4.1. Poziomy generalizacji procesów regulacyjnych | 101 |
3.4.2. Konsekwencje (nie)uwzględniania źródeł i efektów procesów regulacyjnych w pomiarze motywacji | 104 |
3.5. Podsumowanie | 105 |
4. W poszukiwaniu teorii zmiany zachowań ryzykownych. Założenia modelu zintegrowanego | 109 |
4.1. Procesualny model działań zdrowotnych i teoria autodeterminacji jako teorie motywacji – porównanie | 112 |
4.2. Co jest pierwsze – własna skuteczność czy motywacja autonomiczna? Rozważania o poziomach generalizacji zmiennych | 118 |
4.3. Czy dwa rodzaje procesów zmiany zachowań ryzykownych wystarczą? | 121 |
4.3.1. Fazy zmiany zachowania ryzykownego a nastawienie wobec tej zmiany | 121 |
4.3.2. Własna skuteczność i kontinuum regulacji działania jako zmienne zależne od fazy zmiany zachowania ryzykownego | 123 |
4.4. Podsumowanie – założenia modelu zintegrowanego | 125 |
5. Motywacyjne predyktory zmiany zachowań ryzykownych przez chorych przewlekle – badania przekrojowe | 131 |
5.1. Cele badania | 131 |
5.2. Metoda | 133 |
5.2.1. Osoby badane | 133 |
5.2.2. Narzędzia badawcze | 134 |
5.2.2.1. Pomiar zmiennych uogólnionych | 135 |
5.2.2.2. Pomiar zachowań ryzykownych w prewencji wtórnej | 136 |
5.2.2.3. Pomiar zmiennych modelu zintegrowanego | 138 |
5.2.2.4. Pomiar fazy zmiany zachowania ryzykownego | 143 |
5.2.3. Przebieg badania | 145 |
5.3. Wyniki | 146 |
5.3.1. Predyktory procesu zmiany zachowania ryzykownego | 146 |
5.3.2. Weryfikacja modelu zintegrowanego | 152 |
5.3.2.1. Rola własnej skuteczności i motywacji autonomicznej w wyjaśnianiu intencji zmiany zachowania ryzykownego | 156 |
5.3.2.2. Rola własnej skuteczności i motywacji autonomicznej w wyjaśnianiu zachowania ryzykownego | 166 |
5.3.3. Wyodrębnienie jednorodnych grup pacjentów ze względu na zachowania ryzykowne | 176 |
5.4. Dyskusja i wnioski | 179 |
6. Motywacyjne predyktory zmiany zachowań ryzykownych przez chorych przewlekle – badania podłużne | 192 |
6.1. Cele badania | 192 |
6.2. Metoda | 193 |
6.2.1. Osoby badane | 193 |
6.2.2. Narzędzia badawcze | 195 |
6.2.3. Pomiar faz zmiany zachowania | 197 |
6.2.4. Przebieg badania | 199 |
6.3. Wyniki | 200 |
6.3.1. Weryfikacja modelu zintegrowanego | 200 |
6.3.1.1. Rola własnej skuteczności i motywacji autonomicznej w wyjaśnianiu zmiany zachowania ryzykownego | 202 |
6.3.1.2. Objawy depresji jako moderator modelu zintegrowanego | 207 |
6.3.1.3. Analiza korelacyjna zmiennych dotyczących palenia papierosów | 210 |
6.3.2. Wyodrębnienie jednorodnych grup pacjentów ze względu na zachowania ryzykowne | 212 |
6.4. Dyskuska i wnioski | 217 |
7. Wnioski, pytania do dalszych badań i implikacje praktyczne | 223 |
7.1. Weryfikacja modelu zintegrowanego. Wnioski do dalszych badań | 223 |
7.1.1. Zmiana zachowań ryzykownych jako działania motywowane przez procesy intrapsychiczne i instrumentalne. Rola zmiennych uogólnionych | 223 |
7.1.2. Fazy w procesie zmiany zachowania. Jak je wyjaśniać? | 227 |
7.1.3. Moderatory w procesie zmiany zachowań ryzykownych | 230 |
7.2. Jak prowadzić badania na podstawie modelu fazowego? Ograniczenia badania | 231 |
7.3. Implikacje praktyczne | 233 |
Bibliografia | 236 |
Słowniczek | 257 |
Załączniki | 262 |
Indeks nazwisk | 264 |
Indeks rzeczowy | 270 |
O Autorce | 274 |