POLECAMY
Autor:
Wydawca:
Format:
epub, mobi, ibuk
Kompendium wiedzy z zakresu hodowli i użytkowania bydła, najliczniejszego i najważniejszego gatunku zwierząt gospodarskich użytkowanych przez człowieka.
Zaproponowany przez autora podręcznika układ i dobór tematyki odpowiada występującym w praktyce problemom związanym z produkcją mleka. W podręczniku przedstawiono najnowsze informacje dotyczących osiągnięć naukowych z zakresu omawianej problematyki. Tekst uatrakcyjniają tabele, fotografie, wykresy, które w sposób istotny podnoszą atrakcyjność i przystępność omawianych kwestii.
Rok wydania | 2017 |
---|---|
Liczba stron | 544 |
Kategoria | Zoologia |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-19242-6 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
1. KIERUNKI UŻYTKOWANIA I ZNACZENIE GOSPODARCZE BYDŁA NA ŚWIECIE | 1 |
1.1. Znaczenie bydła w przeszłości | 1 |
1.2. Rola i funkcje bydła domowego w gospodarstwach rolnych współczesnego świata 4 | |
1.2.1. Bydło jako źródło surowców żywnościowych | 5 |
1.2.2. Bydło jako źródło dochodu | 7 |
1.2.3. Bydło jako źródło siły roboczej | 9 |
1.2.4. Bydło jako instrumenty finansowe w ubogich krajach świata | 9 |
1.2.5. Bydło jako element poprawy statusu społecznego10 | |
1.2.6. Bydło jako obiekt kultu religijnego | 10 |
1.2.7. Wizerunkowe problemy bydła we współczesnym świecie | 11 |
1.3. Wybrane fakty z historii hodowli bydła 12 | |
1.3.1. Początki użytkowania bydła domowego – udomowienie tura | 12 |
1.3.2. Bydło na terenie Europy i wczesne dowody jego dojenia w neolitycznej Brytanii | 12 |
1.3.3. Udomowione krowy w cywilizacji egipskiej | 13 |
1.3.4. Krowy mleczne w starożytnej cywilizacji sumeryjskiej | 14 |
1.3.5. Centralne miejsce krów w cywilizacji wedyjskiej w północnych Indiach .15 | |
1.3.6. Bydło w starożytnych cywilizacjach Europy | 15 |
1.3.7. Mleko w starożytnej hebrajskiej cywilizacji i w Biblii | 16 |
1.3.8. Pierwszy import czarno-białego bydła fryzyjskiego do Polski | 16 |
1.3.9. Pierwszy import bydła na kontynent amerykański | 16 |
1.3.10. Powstanie Związku Hodowców Bydła Holsztyńsko-Fryzyjskiego w USA | 17 |
1.3.11. Pierwsza dojarka mechaniczna | 18 |
1.3.12. Protoplasta współczesnego bydła fryzyjskiego w Europie – buhaj Adema7 | 19 |
1.3.13. Początki sztucznego zapładniania krów – inseminacji | 20 |
1.3.14. Opracowanie metody chroniącej zamrożone nasienie buhajów | 20 |
1.3.15. Narodziny buhaja rekordzisty świata pod względem sprzedanego nasienia . | 20 |
1.3.16. Pierwszy automat do pozyskiwania mleka | 21 |
1.3.17. Założenie Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka | 22 |
1.3.18. Rozpoznanie genomu u bydła | 22 |
1.3.19. Rekord świata w wydajności mleka w laktacji | 22 |
1.3.20. Rekord świata w wydajności życiowej mleka | 23 |
2. PRODUKCJA MLEKA NA ŚWIECIE | 29 |
2.1. Liczba gospodarstw utrzymujących bydło | 30 |
2.2. Systemy produkcji mleka | 30 |
2.3. Lokalizacja gospodarstw mlecznych | 32 |
2.4. Liczebność populacji bydła na świecie | 34 |
2.5. Bydło jako podstawowy gatunek zwierząt gospodarskich, od których pozyskuje się mleko | 36 |
2.6. Wielkość i perspektywy rozwoju produkcji mleka | 39 |
2.7. Przetwórstwo mleka i jego spożycie | 43 |
2.8. Liczebność populacji krów mlecznych i produkcja mleka w Polsce | 48 |
3. PRODUKCJA MIĘSA WOŁOWEGO NA ŚWIECIE | 52 |
3.1. Zmiany w wielkości produkcji mięsa na świecie | 52 |
3.2. Systemy produkcji mięsa na świecie | 53 |
3.3. Produkcja i przetwórstwo wołowiny | 55 |
3.4. Spożycie mięsa wołowego | 60 |
4. POCHODZENIE I SYSTEMATYKA BYDŁA | 64 |
4.1. Pochodzenie bydła – tur wielki | 64 |
4.1.1. Bydło Hecka – próba odtworzenia tura | 66 |
4.2. Systematyka bydła | 68 |
4.2.1. Bydło, jako gatunek w królestwie zwierząt | 68 |
4.3. Gatunki w rodzinie pustorożców | 73 |
4.3.1. Bydło domowe – Bos taurus Linnaeus, 1758 | 73 |
4.3.2. Bizon – Bison bison Linnaeus, 1758 | 75 |
4.3.3. Żubr – Bison bonasus Linnaeus, 1758 | 75 |
4.3.4. Bawół domowy – Bubalus bubalis Linnaeus, 1758 | 76 |
4.3.5. Bawół afrykański – Syncerus caffer Sparrman, 1779 | 77 |
4.3.6. Jak – Bos grunniens Linnaeus, 1766 | 77 |
4.3.7. Gaur – Bos gaurus Lambert, 1804 | 78 |
4.3.8. Gajal – Bos frontalis Lambert, 1804 | 79 |
4.3.9. Banteng azjatycki – Bos javanicus d`Alton, 1823 | 79 |
5. RASY BYDŁA | 82 |
5.1. Powstanie współczesnych ras bydła | 82 |
5.2. Kryteria podziału współczesnych ras bydła | 86 |
5.3. Pojęcie „rasa bydła” | 90 |
5.4. Charakterystyka wybranych ras mlecznych bydła | 92 |
5.4.1. Rasy mleczne bydła | 93 |
5.5. Charakterystyka wybranych ras mięsnych bydła | 101 |
5.5.1. Stare małe brytyjskie rasy bydła mięsnego | 103 |
5.5.2. Europejskie duże rasy bydła mięsnego | 107 |
5.5.3. Amerykańskie „syntetyczne” rasy bydła mięsnego | 112 |
5.5.4. Rasy bydła zebu | 117 |
5.6. Charakterystyka wybranych kombinowanych ras bydła | 120 |
5.7. Rasy miniaturowe bydła | 126 |
6. POKRÓJ BYDŁA I JEGO OCENA | 131 |
6.1. Wprowadzenie | 131 |
6.2. Ocena pokroju | 132 |
6.2.1. Metody oceny pokroju | 133 |
6.2.2. Wykaz i sposób wykonywania ważniejszych pomiarów zoometrycznych bydła | 133 |
6.2.3. Indeksy pokrojowe | 135 |
6.3. Ocena pokroju bydła mlecznego | 136 |
6.3.1. System oceny liniowej | 136 |
6.3.2. Szczegółowa ocena cech liniowych | 138 |
6.3.2.1. Ocena ogólna typu i budowy | 143 |
6.3.2.2. Wady budowy | 144 |
6.3.2.3. Wykorzystanie informacji dotyczących oceny liniowej bydła | 147 |
6.4. Wyniki oceny pokroju | 149 |
6.4.1. Czynniki oddziałujące na wyniki oceny pokroju u bydła. Dziedziczność i powtarzalność ocen liniowych | 149 |
6.4.2. Relacje między pokrojem a mlecznością i cechami funkcjonalnymi krów | 152 |
6.5. Ocena typu i budowy bydła mięsnego | 157 |
6.5.1. Cele i metody oceny pokroju bydła mięsnego | 157 |
6.5.2. Ocena typu/kalibru bydła mięsnego | 159 |
6.6. Ocena pokroju bydła o użytkowości dwukierunkowej | 163 |
6.6.1. Ocena krów | 165 |
6.6.1.1. Wzorzec rasowy krowy simentalskiej | 165 |
6.6.1.2. Lista ocenianych cech liniowych | 165 |
6.6.1.3. Ocena wad budowy | 166 |
6.6.1.4. Ocena ogólna budowy krów | 166 |
6.6.2. Ocena buhajów | 167 |
6.6.2.1. Cechy charakteryzujące buhaja simentalskiego | 167 |
6.6.2.2. Lista ocenianych cech liniowych | 167 |
6.6.2.3. Ocena ogólna budowy buhajów | 168 |
7. OCENA KONDYCJI KRÓW MLECZNYCH | 171 |
7.1. Wprowadzenie | 171 |
7.2. Zasady oceny | 172 |
7.2.1. Okres zasuszenia | 176 |
7.2.2. Wczesna laktacja | 176 |
7.2.3. Środkowa i późna laktacja | 177 |
7.3. Interpretacja i wyniki oceny kondycji | 178 |
8. UŻYTKOWANIE MLECZNE | 182 |
8.1. Laktacja i jej ocena | 182 |
8.1.1. Wskaźniki wykorzystywane w charakterystyce użytkowości mlecznej w laktacji | 185 |
8.1.2. Metody przedstawienia produkcji mleka w laktacji | 185 |
8.2. Wybrane fakty z historii użytkowania mlecznego bydła w kraju i na świecie | 191 |
8.3. Problematyka przedłużonych laktacji | 197 |
8.4. Wpływ czynników genetycznych i środowiskowych na wydajność mleka krów | 199 |
8.4.1. Rasa bydła | 199 |
8.4.2. Poziom żywienia i dostęp do wody | 199 |
8.4.3. Wiek przy ocieleniu | 202 |
8.4.4. Sezon ocielenia | 202 |
8.4.5. Długość i kompletność doju | 202 |
8.4.6. Częstotliwość doju | 202 |
8.4.7. Długość przerwy między dojami w ciągu doby | 203 |
8.4.8. Długość okresu zasuszenia | 204 |
8.4.9. Temperatura i wilgotność powietrza | 204 |
8.4.9.1. Wilgotność powietrza | 206 |
8.4.9.2. Stres cieplny | 206 |
8.4.10. Wiek zwierząt | 207 |
8.4.11. Długość dnia świetlnego | 209 |
8.4.12. Masa ciała (kaliber) | 209 |
8.4.13. Podawanie hormonów i leków | 210 |
8.4.14. Pobudzenie wymienia i poziom oksytocyny we krwi podczas doju | 211 |
8.5. Wpływ czynników genetycznych i środowiskowych na skład chemiczny mleka krów | 212 |
8.5.1. Skład chemiczny mleka krów | 212 |
8.5.2. Wpływ czynników genetycznych | 216 |
8.5.3. Czynniki wpływające na zawartość tłuszczu w mleku | 217 |
8.5.3.1. Rasa | 217 |
8.5.3.2. Wiek krowy | 218 |
8.5.3.3. Okres laktacji | 219 |
8.5.3.4. Sezon produkcji | 220 |
8.5.3.5. Zdrowie | 220 |
8.5.3.6. Hormony / leki | 220 |
8.5.3.7. Żywienie | 220 |
8.5.4. Czynniki oddziałujące na zawartość białka w mleku | 222 |
8.5.4.1. Rasa | 224 |
8.5.4.2. Wiek krów | 224 |
8.5.4.3. Okres laktacji | 224 |
8.5.4.4. Sezon produkcji | 224 |
8.5.4.5. Zdrowie | 224 |
8.5.4.6. Czynniki żywieniowe | 225 |
8.5.5. Węglowodany | 225 |
8.5.6. Makro- i mikroelementy | 226 |
8.5.7. Pozostałe składniki mleka | 226 |
9. UŻYTKOWANIE MIĘSNE BYDŁA | 229 |
9.1. Technologie produkcji mięsa wołowego | 230 |
9.2. Systemy produkcji mięsa wołowego w Polsce | 232 |
9.3. Ocena przydatności opasowej | 234 |
9.4. Ocena wartości rzeźnej | 237 |
9.4.1. Wydajność rzeźna i czynniki wpływające na jej wielkość | 237 |
9.4.2. Ocena wizualna półtusz wołowych | 240 |
9.4.3. Klasy mięsności | 241 |
9.4.4. Cechy decydujące o jakości mięsa wołowego | 243 |
9.4.5. Otłuszczenie | 244 |
9.4.6. Pozostałe cechy sensoryczne mięsa wołowego | 245 |
9.4.7. Możliwości wykorzystania metod obiektywnych w ocenie jakości mięsa | 246 |
9.4.8. Wyręby wartościowe tuszy | 246 |
9.4.9. Wartość pH mięsa | 249 |
9.4.10. Pozostałe cechy oceniane obiektywnie | 250 |
9.5. Surowce uboczne pozyskiwane od bydła | 251 |
9.5.1. Skóry bydlęce | 252 |
9.5.2. Podroby | 252 |
9.5.3. Tłuszcz, żelatyna, jelita | 252 |
9.5.4. Inne niejadalne surowce uboczne | 252 |
9.5.5. Farmaceutyki produkowane z wykorzystaniem bydła rzeźnego | 252 |
10. ROZPŁODOWE UŻYTKOWANIE BYDŁA | 255 |
10.1. Znaczenie użytkowania rozpłodowego | 255 |
10.2. Harmonogramy wycieleń krów | 256 |
10.3. Podstawowe pojęcia związane z rozrodem u bydła | 257 |
10.4. Cele użytkowania rozpłodowego krów | 258 |
10.5. Buhaje a rozród naturalny | 260 |
10.6. Sztuczne zapładnianie – inseminacja u bydła | 261 |
10.6.1. Kriokonserwacja nasienia bydła | 264 |
10.6.2. Zalety sztucznego zapładniania (inseminacji) krów | 265 |
10.6.3. Ograniczenia będące wynikiem stosowania inseminacji | 265 |
10.7. Liczba buhajów, których nasienie można wykorzystywać w stadzie | 266 |
10.8. Cykl płciowy | 266 |
10.8.1. Ruja u krów | 267 |
10.8.2. Cicha ruja | 267 |
10.8.3. Metody wspomagające wykrywanie rui | 267 |
10.9. Ciąża u bydła | 268 |
10.10. Wiek pierwszego wycielenia | 268 |
10.11. Długość okresu międzywycieleniowego | 270 |
10.12. Nowoczesne biotechniki i biotechnologie wykorzystywane w rozrodzie u bydła | 270 |
10.12.1. Przenoszenie zarodków | 271 |
10.12.2. Programy rozrodu kontrolowanego | 274 |
10.12.2.1. Standardowa synchronizacja rui | 274 |
10.12.2.2. Metody synchronizacji rui z wykorzystaniem prostaglandyny | 275 |
10.12.3. Seksowanie plemników | 275 |
10.12.4. Klonowanie | 276 |
10.12.5. Wczesne diagnozowanie ciąży | 277 |
10.13. Metody poprawy skuteczności reprodukcji u bydła | 277 |
10.13.1. Zarządzanie reprodukcją u bydła | 277 |
10.13.2. Grupa czynników kontrolowanych przez hodowców | 280 |
10.13.2.1. Skuteczność wykrywania rui | 280 |
10.13.2.2. Umiejętności inseminatora | 283 |
10.13.2.3. Płodność buhajów | 284 |
10.13.2.4. Temperatura otoczenia (stres cieplny) | 284 |
10.13.2.5. Typ powierzchni, po której poruszają się krowy | 285 |
10.13.3. Grupa czynników kontrolowanych przez układ rozrodczy krów | 286 |
10.13.3.1. Zaburzenie porodu (dystocja) | 286 |
10.13.3.2. Zatrzymanie łożyska . | 286 |
10.13.3.3. Ciąże bliźniacze | 286 |
10.13.3.4. Wczesne zamieranie zarodków i poronienia | 287 |
10.13.3.5. Cysty jajnikowe u krów | 287 |
10.13.4. Grupa czynników kontrolowanych przez cechy osobnicze krów | 287 |
10.13.4.1. Rasa (typ użytkowy) | 287 |
10.13.4.2. Wiek krów | 288 |
10.13.4.3. Poziom produkcyjny krów | 288 |
11. ZASADY I TECHNOLOGIE POZYSKIWANIA MLEKA OD KRÓW | 290 |
11.1. Metody doju ręcznego i mechanicznego | 294 |
11.1.1. Stymulowanie krów do oddawania mleka | 295 |
11.1.2. Hamowanie wydzielania mleka | 296 |
11.1.3. Zasady i metody przeprowadzania doju ręcznego i mechanicznego | 296 |
11.1.3.1. Fazy doju | 297 |
11.2. Technologie wykorzystywane w mechanicznym pozyskiwaniu mleka | 303 |
11.2.1. Sprzęt udojowy – kilka uwag | 303 |
11.2.2. Dojarka bańkowa | 303 |
11.2.3. Dojarka rurociągowa | 304 |
11.2.4. Hale udojowe – dojarnie | 304 |
11.2.4.1. Dojarnia typu „rybia ość” | 305 |
11.2.4.2. Dojarnia typu „bok w bok” | 306 |
11.2.4.3. Dojarnie typu „tandem” | 307 |
11.2.4.4. Dojarnie typu „karuzela” | 308 |
11.2.5. Roboty do dojenia krów | 309 |
11.3. Zasady higieny przy pozyskiwaniu mleka od krów | 313 |
11.3.1. Higiena wymion | 314 |
11.3.2. Obcinanie kiści ogonowej | 315 |
11.3.3. Kolejność doju | 316 |
11.3.4. Przeddojenie, przed- i poudojowa dezynfekcja strzyków | 316 |
11.3.5. Suche strzyki | 318 |
12. ZASADY WYCHOWU CIELĄT I JAŁOWIZNY | 320 |
12.1. Okresy wzrostu i rozwoju u bydła | 320 |
12.2. Cele w odchowie jałowizny | 323 |
12.3. Technika żywienia cieląt i jałowizny | 324 |
12.3.1. Wpływ żywienia | 327 |
12.3.2. Zarządzanie | 327 |
12.3.3. System wychowu | 327 |
12.3.4. Zdrowie | 327 |
12.4. Praktyczne zasady postępowania w trakcie wychowu cieląt | 328 |
12.4.1. Wentylacja | 329 |
12.4.2. Izolacja | 330 |
12.4.3. Dobrostan zwierząt | 331 |
12.4.4. Koszty odchowu | 331 |
12.5. Siara | 332 |
12.6. Mleko i preparaty mleko zastępcze | 336 |
12.7. Karmienie paszami stałymi | 338 |
12.7.1. Mieszanka typu starter | 339 |
12.7.2. Pasze treściwe i objętościowe | 339 |
13. WYBRANE ELEMENTY ZACHOWANIA BYDŁA | 342 |
13.1. Zachowanie społeczne bydła | 344 |
13.1.1. Bydło jako gatunek społeczny o strukturze hierarchicznej | 344 |
13.2. Zachowanie okołożywieniowe bydła | 345 |
13.2.1. Typy okołożywieniowego zachowania u bydła | 345 |
13.2.2. Czas leżenia i przeżuwania | 348 |
13.2.2.1. Ułożenie ciała podczas leżenia | 349 |
13.2.3. Wpływ różnych czynników na okołożywieniowe zachowanie się bydła | 352 |
13.2.3.1. Czas dostarczania świeżej paszy | 352 |
13.2.3.2. Częstotliwość doju | 352 |
13.2.3.3. Poziom produkcyjny krów | 353 |
13.2.3.4. Grupowanie krów w stadzie | 353 |
13.2.3.5. Zwiększanie obsady w stadach bydła | 353 |
13.3. Zachowanie płciowe krów | 355 |
13.3.1. Zachowanie okołorujowe | 355 |
13.3.2. Zachowanie okołoporodowe i macierzyńskie | 356 |
13.4. Inne typy zachowania bydła | 357 |
13.4.1. Pokrewieństwo i powinowactwo | 357 |
13.4.2. Sen jako ważny typ zachowania krów .357 | |
13.4.2.1. Znaczenie snu dla dobrostanu krów mlecznych | 357 |
13.4.2.2. Definicja snu | 357 |
13.4.2.3. Znaczenie snu dla bydła . | 358 |
13.4.2.4. Długość snu u bydła | 361 |
13.5. Bydło jako gatunek krepuskularny | 363 |
14. MOCZNIK W MLEKU KRÓW | 369 |
14.1. Czynniki wpływające na poziom mocznika w mleku krów | 370 |
14.1.1. Poziom białka w dawkach pokarmowych i inne elementy żywienia | 370 |
14.1.2. Poziom produkcyjny krów | 372 |
14.1.3. Dobowe różnice pomiędzy poziomem mocznika w mleku | 373 |
14.1.4. Masa ciała zwierząt | 374 |
14.1.5. Pozostałe czynniki środowiskowe | 375 |
14.1.6. Czynniki genetyczne | 376 |
14.2. Możliwości wykorzystania informacji o poziomie mocznika w mleku w zarządzaniu stadami bydła mlecznego | 378 |
14.2.1. Ocena racjonalności żywienia na podstawie zawartości mocznika i białka w mleku krów | 378 |
14.2.1.1. Ocena zawartości mocznika w mleku | 378 |
14.2.1.2. Ocena zawartości białka w mleku | 380 |
14.2.2. Mocznik a płodność krów | 381 |
14.2.3. Możliwości wykorzystania informacji na temat mocznika w mleku w ograniczaniu zanieczyszczenia środowiska azotem produkowanym przez bydło | 382 |
15. STANY ZAPALNE WYMION U KRÓW I SKUTKI ICH WYSTĘPOWANIA W STADACH BYDŁA MLECZNEGO | 387 |
15.1. Mastitis u bydła | 387 |
15.1.1. Przyczyny zapaleń wymion u krów | 388 |
15.1.2. Drogi przedostawania się bakterii do strzyków i wymion | 391 |
15.1.3. Komórki somatyczne jako podstawowe kryterium diagnozowania mastitis | 392 |
15.1.4. Typy zapalenia wymion u krów | 394 |
15.1.5. Częstość występowania mastitis w stadach bydła mlecznego | 395 |
15.2. Konsekwencje występowania zapalenia wymion u krów | 396 |
15.2.1. Zmniejszanie wydajności mleka | 396 |
15.2.2. Obniżanie przydatności technologicznej mleka | 398 |
15.2.3. Ograniczanie płodności krów | 399 |
15.3. Zapobieganie występowaniu zapaleń wymion u krów | 400 |
15.3.1. Zapobieganie przenikaniu bakterii do wymion | 400 |
15.3.2. Programy zapobiegające mastitis i ich zasadnicze elementy | 401 |
15.4. Komórki somatyczne mleka w programach doskonalenia genetycznego bydła w Polsce i na świecie | 403 |
15.4.1. Komórki somatyczne w indeksach selekcyjnych dla bydła mlecznego | 403 |
15.4.2. Wykorzystanie markerów genetycznych w programie zwalczania mastitis | 405 |
15.5. Współczesne możliwości diagnozowania i leczenia mastitis w stadach bydła mlecznego | 406 |
15.5.1. Metody wykrywania podklinicznych stanów zapalnych wymion | 406 |
15.5.2. Leczenie stanów zapalnych wymion u krów | 409 |
15.5.2.1. Zasuszenie najlepszym okresem na leczenie podklinicznego mastitis u krów | 411 |
16. CIAŁA KETONOWE – PRZYCZYNY I SKUTKI ICH OBECNOŚCI W MLEKU KRÓW | 415 |
16.1. Przyczyny powstawania ketozy | 415 |
16.2. Konsekwencje negatywnego bilansu energetycznego u krów mlecznych | 416 |
16.3. Rodzaje ketoz u bydła | 418 |
16.4. Objawy ketozy | 419 |
16.5. Zapobieganie występowaniu ketozy | 420 |
16.6. Potrzeba i możliwości diagnozowania ketozy | 421 |
16.6.1. Diagnozowanie ketozy | 421 |
16.6.2. Wysoka zawartość tłuszczu w mleku wskaźnikiem subklinicznej ketozy | 422 |