INNE EBOOKI AUTORA
-20%
Autor:
Format:
pdf, ibuk
Konstytucjonalizm. Od starożytnego Izraela do liberalnego konstytucjonalizmu amerykańskiego to oryginalne studium wybranych problemów zachodniej tradycji ustrojowej - od starożytności, poprzez średniowiecze i renesans, po wiek XVIII, ze szczególnym uwzględnieniem tradycji anglosaskiej. Autor analizuje źródła ideowe i rozwiązania instytucjonalne ograniczające rządy arbitralne. Szczególny akcent kładzie na religijne i kulturowe kody myślenia delegitymizujące despotie, a oparte na odrębnych systemach ontologicznych i antropologicznych, tworzących podwaliny porządku konstytucyjnego. Ukazuje systemy ustrojowe w starożytnym Izraelu, Grecji i Rzymie oraz Christianitas jako świat określonych wspólnot moralnych, a także analizuje tragedię Antygeny, pokazującą błędność traktowania dramatu Sofoklesa jako wzoru myślenia antydespotycznego, wykazując ograniczoność kosmologii greckiej dla wykształcenia się takiego sposobu myślenia. Prezentuje oryginalnie podstawy chrześcijańskiej paidei z rolą Logosu-Chrystusa jako zakazu idolatrii władzy państwowej, przechodząc następnie do ustrojów średniowiecznych i ustrojowego paradygmatu nowoczesności, skupiając się szczególnie na liberalnej tradycji angielskiej i amerykańskiej. Publikacja zawiera także znakomitą analizę konstytucjonalizmu nowoczesnego, konfrontację założeń konstytucjonalizmu chrześcijańskiego i liberalnego, pokazując niebezpieczną dla wolności ludzkiej jednowymiarowość tego ostatniego, osadzonego ostatecznie na autokreacji autonomicznego imperialnego podmiotu. Książka stanowi ważny, oryginalny i interdyscyplinarny wkład w rozważania nad źródłami i ewolucją konstytucjonalizmu zachodniego.
Z recenzji prof. drą hab. Kazimierza Barana
Rok wydania | 2013 |
---|---|
Liczba stron | 692 |
Kategoria | Historia i nauka prawa |
Wydawca | Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego |
ISBN-13 | 978-83-233-3524-5 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
INNE EBOOKI AUTORA
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
1. Wprowadzenie | 13 |
1.1. Prawo wyższe, konstytucjonalizm, rządy prawa | 13 |
1.2. Początki zachodniej tradycji rządów prawa wyższego | 33 |
2. Konstytucjonalizm starożytnego Izraela | 37 |
2.1. Yahveh Izraela, koniec fatalizmu historycznego i zakaz idolatrii władzy politycznej | 37 |
2.1.1. Nadanie Prawa i Przymierze z Bogiem Będącym | 37 |
2.1.2. Starożytne kontrakty a Prawo Mojżeszowe | 39 |
2.2. Biblia a realia monarchii Izraela | 42 |
2.2.1. Prawo Yahveh a problem praktyki ustrojowej | 42 |
2.2.2. Sankcja religijna a państwo Izraelitów | 44 |
2.2.3. Lud Prawa i Świątyni | 45 |
2.3. Prorocy, wyzwania idolatrii a legitymowana wspólnota Izraela | 51 |
2.4. Koniec amoralnej tyranii kosmosu i amoralnej tyranii politycznej | 55 |
2.4.1. Religia Izraela a podmiotowość polityczna ludu | 55 |
2.4.2. Krach struktur doczesnych Izraela i uratowanie depozytu Prawa i Objawienia | 60 |
2.5. Stworzenie, normatywna pustka natury a zniszczenie idolatrii władzy politycznej | 67 |
3. Konstytucjonalizm starożytnej Grecji | 75 |
3.1. Grecka paideia a świat polityczny jako świat wspólnoty moralnej | 75 |
3.2. Grecki Nomos – jego cechy i przemiany | 78 |
3.3. Antygona, nomoi a grecka koncepcja kosmologiczna | 83 |
3.4. Odrzucenie prawomocności natury a uniwersalistyczny porządek moralny | 90 |
3.5. Ustrój polityczny, prawo wyższe i jego antydespotyczna rola | 93 |
3.5.1. Reformy Solona, eunomia i wprowadzenie formalnej równości w prawie | 93 |
3.5.2. Izonomia jako gwarancja równowagi prawnej i politycznej | 100 |
3.5.3. Demokracja a cnota obywatelska | 104 |
3.6. Instytucjonalne zabezpieczenia demokracji jako wspólnoty politycznej | 109 |
3.6.1. Trybunał Ludowy i specyfika sporów sądowych elit ateńskich | 109 |
3.6.2. Nomos a psephisma | 112 |
3.6.3. Graphe paranomon | 114 |
3.7. Demokracja ateńska i „dobry” ustrój polis – Arystoteles | 118 |
3.8. Zmierzch myśli greckiej, hellenizm i konsekwencje ustrojowe myśli po-arystotelesowskiej | 133 |
3.9. Znaczenie konstytucjonalizmu starożytnej Grecji | 137 |
4. Konstytucjonalizm starożytnego Rzymu | 141 |
4.1. Państwo rzymskie i jego wkład w myśl nad prawem wyższym | 141 |
4.2. Od prawa religijnego lex do ius i lex | 142 |
4.3. Cyceron o prawie naturalnym i prawie państwa | 147 |
4.4. Ius civile, ius gentium a poszukiwanie rozumu uniwersalnego | 154 |
4.5. Procedury kontroli treści prawa w dobie Republiki Rzymskiej | 157 |
4.6. Dominat, Kodeks Justyniana a kwestia związania imperatora prawem | 160 |
4.7. Specyfika reskryptów cesarskich jako prawa wiążącego najwyższego prawodawcę | 162 |
5. Konstytucjonalizm średniowiecza – christianitas | 165 |
5.1. Chrześcijańska paideia | 165 |
5.2. Zwyczaj jako zastane prawo wyższe | 169 |
5.3. Chrześcijański Logos-Chrystus, sumienie ludzkie a wtórny charakter władzy politycznej | 171 |
5.4. Państwo Boże św. Augustyna, sacrum i profanum a dychotomia między religią a polityką | 176 |
5.5. Charakter prawa naturalnego średniowiecza | 200 |
5.6. Średniowieczna władza monarsza i jej ograniczenia, powstanie „uczonej konstytucji” ius commune | 203 |
5.7. Prawo naturalne a granice legitymowanej władzy | 215 |
5.8. Święty Tomasz z Akwinu | 225 |
5.9. „Sieciowość” christianitas a strukturalne ograniczenia władzy politycznej | 232 |
5.9.1. Idea frankońskiej monarchii chrześcijańskiej, jej obalenie w okresie sporu o inwestyturę a rządy prawa konkordatu wormackiego | 232 |
5.9.2. Metoda scholastyczna | 240 |
5.9.3. Istota władzy feudalnej a prawa jednostki | 243 |
6. Konstytucjonalizm common law | 253 |
6.1. Prawa średniowiecznej Anglii, ich specyfika i rola sądów common law | 253 |
6.2. Lex terrae a problem legitymacji władzy królewskiej po 1066 r. | 254 |
6.3. Jurysdykcja królewska i system rytów (writs) | 255 |
6.4. Sądy monarsze – common law jako źródło prawa Anglii | 256 |
6.5. Lex terrae jako ograniczenie władzy królewskiej | 258 |
6.6. Inns of Court jako zaczątek artificial reason | 263 |
6.7. Jurysdykcje konkurencyjne dla sądów common law: sądy koncyliarne i sądy equity | 264 |
6.8. Prawodawstwo Parlamentu a suwerenny „rozum prawniczy” common law | 265 |
6.8.1. Statuty i uznaniowa metoda wykładni | 266 |
6.8.2. Interpretacja słusznościowa | 268 |
6.8.3. Orzekanie contra legem i desuetudo ustaw | 270 |
6.8.4. Doktryna niezależności sądów królewskich a władza monarchy | 270 |
6.8.5. „Rozum” w orzeczeniach sądów monarszych | 272 |
6.8.6. Proces Thomasa More’a a obrona „sieciowego” charakteru władzy | 276 |
6.8.7. „Rozum” u Fortescue, Saint Germaina i Plowdena | 279 |
7. Konstytucjonalizm nowożytny – pierwszy etap rozwoju – Anglia | 283 |
7.1. Nowożytna polityka, doktryna suwerenności monistycznej a ustrój zrównoważony | 283 |
7.1.1. Jean Bodin a kontynuacja tradycji średniowiecznej | 283 |
7.1.2. Zmiana paradygmatu i intelektualne zerwanie z dziedzictwem christianitas | 287 |
7.1.3. Machiavelli i Kartezjusz | 290 |
7.1.4. Człowiek i państwo bez Boga i chrześcijaństwa według Tomasza Hobbesa | 294 |
7.1.5. John Locke i próba zbudowania via media liberalizmu | 297 |
7.1.6. Totalitarna destrukcja i utopia „stanu natury” Rousseau | 299 |
7.2. Suwerenność, zrównoważona konstytucja i sądy królewskie | 306 |
7.2.1. „Starożytna konstytucja” Anglii i jej ewolucja | 306 |
7.2.2. Narodziny nowoczesnej suwerenności a słabość koncepcji ustroju zrównoważonego w czasach Tudorów i Stuartów | 308 |
7.2.3. Poszukiwanie nowych rozwiązań ustrojowych | 314 |
7.2.4. Suwerenność a sądy common law w ramach ustroju zrównoważonego | 317 |
7.3. Suwerenność woli politycznej czy suwerenność prawa? – parlament, monarcha i sądy królewskie w Anglii przed rewolucją 1640–1660 | 326 |
7.3.1. Parlament jako źródło niepodzielnej suwerenności | 326 |
7.3.2. Spory króla z sądami Common law w kontekście balanced constitution | 331 |
7.3.3. Poglądy Edwarda Coke’a na rolę judykatury a źródła nowoczesnego Konstytucjonalizmu | 337 |
7.4. „Rozum prawniczy” common law i „Starożytna Konstytucja” Anglii jako formy prawa wyższego | 341 |
7.4. Rozum prawniczy – artificial reason i dorobek Edwarda Coke’a | 341 |
7.5. Coke a konstytucjonalizacja common law | 347 |
7.6. Wiara w pradawność common law i szczególną pozycję sędziów monarszych jako gwarantów ustroju Anglii i praw Anglików | 350 |
7.5. Konstytucyjne znaczenie precedensu w sprawie dr. Bonhama | 354 |
7.5.1. Rozumowanie i argumentacja Coke’a w sprawie Bonhama | 354 |
7.5.2. Tradycja i nowoczesność w rozumowaniu Coke’a | 360 |
7.5.3. Ewolucja poglądów Coke’a odnośnie do Parlamentu i roli sądów królewskich | 366 |
7.5.4. Poglądy sądów królewskich wobec roszczeń o suwerenność | 369 |
7.5.5. Wkład Coke’a w naukę i praktykę konstytucjonalizmu | 371 |
7.6. Wpływ sprawy doktora Bonhama na angielskie orzecznictwo i poglądy prawne XVII–XVIII w. | 377 |
7.6.1. Kontynuacja i porzucenie ratio decidendi sprawy Bonhama w Anglii XVII wieku | 377 |
7.6.2. Odpowiedzialność Parlamentu w świetle myśli prawno-politycznej epoki rewolucji angielskich | 385 |
7.6.3. Teorie odpowiedzialności Parlamentu | 387 |
7.6.4. Myśl Matthew Hale’a i jego polemika z Hobbesem | 391 |
7.6.5. John Locke i odpowiedzialność Parlamentu | 394 |
7.6.6. Problem supremacji i odpowiedzialności Parlamentu w XVIII-wiecznej Anglii | 396 |
7.6.7. William Blackstone a suwerenna władza parlamentu angielskiego | 398 |
7.6.8. Wigowie, despotia większości parlamentarnej a prawa mniejszości | 405 |
8. Konstytucjonalizm nowożytny – drugi etap rozwoju – Kolonie amerykańskie | 409 |
8.1. Amerykańska droga do nowoczesnego konstytucjonalizmu – geneza sądownictwa konstytucyjnego w koloniach za Atlantykiem | 409 |
8.2. Tajna Rada jako organ kontroli prawodawstwa i orzecznictwa kolonii | 410 |
8.3. Precedensowe orzeczenia sądów kolonialnych i ich konsekwencje | 413 |
8.4. Kontrowersje wokół prawa kolonialnego i jego kontroli | 415 |
8.5. Sądowa kontrola konstytucyjna prawodawstwa kolonialnego | 418 |
8.6. Nieformalna kontrola prawa przez opinię publiczną | 422 |
8.7. Konstytucyjne znaczenie kolonialnych ław przysięgłych | 424 |
8.8. Specyficzny charakter ław przysięgłych w Ameryce | 427 |
8.9. Amerykańscy prawnicy, sądy, czas supremacji władzy ustawodawczej | 432 |
8.10. Spory co do kontroli prawa przez sądy i opinia Jamesa Otisa Jr. | 433 |
8.11. Inne sprawy dotyczące judicial review sprzed 1776 r. i bezpośredni intelektualny impuls tej instytucji | 440 |
9. Konstytucjonalizm nowożytny – trzeci etap rozwoju: Stany Zjednoczone | 447 |
9.1. Deklaracja niepodległości – prawa naturalne, religia i kultura jako klucze interpretacyjne amerykańskiego porządku konstytucyjnego | 447 |
9.1.1. Deklaracja niepodległości, kultura common law, bill of equity | 447 |
9.1.2. Oświecenie amerykańskie, Deklaracja niepodległości a świadomość religijna | 458 |
9.2. Konstytucjonalizm a dyktatura większości ustawodawczej – lata 1776–1787 | 474 |
9.2.1. Zgoda powszechna, świadomość rozproszonej suwerenności a konstytucja spisana – ograniczenie władzy ustawodawczej | 475 |
9.2.2. Alternatywny wobec judicial review organ kontroli – Rada Cenzorów | 484 |
9.2.3. Praktyczna ocena Rady Cenzorów | 486 |
9.2.4. Incydentalne zastosowanie judicial review w stanach do momentu uchwalenia konstytucji federalnej | 487 |
9.2.5. Próby teoretycznego uzasadnienia sądowej kontroli konstytucyjności prawa | 489 |
9.3. Konwencja filadelfijska, konstytucja z 1787 r. i poszukiwanie sądownie chronionego prawa podstawowego | 501 |
9.3.1. Koncepcja Rady Zmian jako izby rozwagi czy organu kontroli? | 502 |
9.3.2. Powody odrzucenia projektów powołania Rady Zmian | 507 |
9.3.3. Konstytucja z 1787 r. a sądowa kontrola konstytucyjności | 509 |
9.3.4. Antyfederaliści i ich obawy przed nową władzą arbitralną, zalążki judicial activism | 522 |
9.3.5. Alexander Hamilton i konstytucja 1787 jako fundament budowy federalnego imperium indywidualnych interesów | 527 |
9.3.6. Poglądy „Brutusa” na naturę proponowanej konstytucji: rozważania o naturze umowy społecznej, koncepcji reprezentacji oraz teorii konsolidacji | 530 |
9.3.7. Problem reprezentacji i konsolidacji | 536 |
9.4. Geneza i rola federalnej Karty Praw | 539 |
9.4.1. Kontekst dziejowy i intelektualny | 539 |
9.4.2. Zarzuty antyfederalistów i gwarancyjny charakter Karty Praw | 542 |
9.4.3. Karta Praw jako instrument ochrony przed ustrojem arbitralnym | 545 |
9.5. IX poprawka: prawa „niewymienione” a prawa naturalne i prawo pozytywne Konstytucji | 551 |
9.5.1. Złamanie jednolitości aktu konstytucyjnego jako prawa pozytywnego | 551 |
9.5.2. Common law i purytanizm jako źródła konstytucjonalizmu amerykańskiego | 555 |
9.5.3. Prawa naturalne jako źródło amerykańskiej religii obywatelskiej | 559 |
9.5.4. IX poprawka a władza sądownicza | 561 |
9.5.5. Czym jest konstytucja i kto jest uprawniony do jej interpretacji? | 566 |
9.5.6. Treść praw „niewyliczonych” z IX poprawki | 567 |
9.5.7. Liberalizm i ochronna aktywność władzy państwowej w świetle Konstytucji | 571 |
9.6. Konstytucjonalizm amerykański, zasada rządów prawa wyższego i sądowa kontrola konstytucyjności prawa | 577 |
9.6.1. Konstytucja jako trwały mechanizm ochronny | 577 |
9.6.2. Sąd jako arbiter i uzupełnienie prawa pozytywnego Konstytucji, internalizacja prawa konstytucyjnego w społeczeństwie amerykańskim | 579 |
10. Konstytucjonalizm, nowoczesna koncepcja praw podmiotowych a drugi etap nowoczesności – epilog | 591 |
10.1. Pozytywna forma i filozoficzna treść praw podmiotowych – Immanuel Kant i nowa metafizyka | 591 |
10.2. Liberalne prawa naturalne i autokreacja „ja” | 601 |
10.3. Konstytucjonalizm liberalny i jego zasadnicza odmienność od konstytucjonalizmu chrześcijaństwa | 609 |
10.4. Błędne orędzie liberalnego „wyzwolenia” | 617 |
10.5. Odrzucenie obiektywnej moralności i jej liberalne surogaty | 629 |
Bibliografia | 653 |