EBOOKI WYDAWCY
-30%
Redakcja:
Wydawca:
Format:
pdf, ibuk
Mikrobiologia jest nauką o drobnoustrojach (mikroorganizmach). Zajmuje się cechami morfologicznymi, właściwościami biochemicznymi, rolą w środowisku naturalnym, właściwościami chorobotwórczymi, jak również zastosowaniem drobnoustrojów w przemyśle. Podstawowy schemat badania drobnoustrojów obejmuje: wstępną obserwację makroskopową i mikroskopową, wyosobnienie interesującego nas ustroju w postaci czystej hodowli, określenie jego cech morfologicznych, typu wzrostu na podłożach stałych i płynnych, zbadanie jego właściwości biochemicznych i fizjologicznych oraz ustalenie ewentualnej roli wyizolowanego mikroorganizmu w środowisku naturalnym, w przebiegu choroby lub możliwości wykorzystania w procesie przemysłowym. Zwalczanie drobnoustrojów jest także jedną z dziedzin mikrobiologii ogólnej we wszystkich przypadkach, w których obecność niektórych z nich jest wręcz szkodliwa. Istnieje też możliwość zakażenia mikrobiologicznego, dlatego pracownicy laboratoriów mają najwyższe kwalifikacje zawodowe i duże doświadczenie, wykonują swoją pracę posługując się wyłącznie sprzętem zmechanizowanym i korzystają z pełnego zabezpieczenia osobistego.
Książka zawiera przegląd zagadnień mikrobiologii ogólnej, łączących się tematycznie z problematyką ćwiczeń odbywanych przez studentów specjalności: mikrobiologicznej, biochemicznej i biofizycznej, fizjologicznej oraz biologii środowiskowej.
W związku z niepełnym opracowaniem niektórych tematów, podana została literatura pomocnicza i uzupełniająca.
Rok wydania | 2014 |
---|---|
Liczba stron | 346 |
Kategoria | Mikrobiologia |
Wydawca | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego |
ISBN-13 | 978-83-7171-635-5 |
Numer wydania | 5 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
EBOOKI WYDAWCY
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
CZĘŚĆ I - TEORETYCZNA | |
Od autorów | 9 |
Wykaz skrótów | 10 |
1. Wprowadzenie | 11 |
1.1. Prokaryota i Eukaryota – cechy wspólne i różnice | 14 |
2. Laboratorium mikrobiologiczne – organizacja, wyposażenie, zaplecze | 16 |
3. Podłoża mikrobiologiczne | 18 |
4. Sterylizacja (wyjaławianie) | 23 |
4.1. Metody fizyczne | 23 |
4.1.1. Sterylizacja cieplna – sucha | 23 |
4.1.1.1. Wyjaławianie przez wyżarzanie | 23 |
4.1.1.2. Wyjaławianie przez opalanie | 24 |
4.1.1.3. Wyjaławianie gorącym suchym powietrzem | 24 |
4.1.2. Sterylizacja cieplna – mokra (parą wodną) | 24 |
4.1.2.1. Dekoktacja – wyjaławianie przez gotowanie | 24 |
4.1.2.2. Pasteryzacja | 25 |
4.1.2.3. Tyndalizacja – sterylizacja w aparacie Kocha | 26 |
4.1.2.4. Wyjaławianie za pomocą pary wodnej pod zwiększonym ciśnieniem | 26 |
4.1.3. Sterylizacja przez sączenie (filtrowanie) | 29 |
4.1.4. Sterylizacja za pomocą promieniowania elektromagnetycznego | 30 |
4.1.4.1. Wyjaławianie za pomocą promieniowania ultrafioletowego (UV) | 30 |
4.1.4.2. Sterylizacja radiacyjna | 31 |
4.2. Sterylizacja gazowa (metoda chemiczna) | 32 |
4.3. Kontrola sterylizacji | 33 |
5. Dezynfekcja | 34 |
5.1. Chemiczne środki dezynfekcyjne | 35 |
5.1.1. Kwasy i zasady | 36 |
5.1.2. Środki utleniające | 37 |
5.1.3. Alkohole | 37 |
5.1.4. Aldehydy | 38 |
5.1.5. Związki fenolu i ich pochodne | 38 |
5.1.6. Związki powierzchniowo czynne | 38 |
5.1.7. Jodofory | 39 |
5.1.8. Chloroheksydyna | 39 |
5.1.9. Sole metali ciężkich | 39 |
5.2. Metody badania środków dezynfekcyjnych | 40 |
5.3. Kontrola skażenia powierzchni drobnoustrojami | 41 |
5.4. Metody kontroli skażenia bakteryjnego powietrza | 42 |
6. Mikroskopia | 44 |
6.1. Mikroskop świetlny prosty – lupa | 44 |
6.2. Mikroskop świetlny złożony | 45 |
6.2.1. Budowa mikroskopu świetlnego | 48 |
6.3. Mikroskop z ciemnym polem widzenia | 49 |
6.4. Mikroskop kontrastowo-fazowy | 51 |
6.5. Mikroskop ultrafioletowy | 51 |
6.6. Mikroskop fluorescencyjny (luminescencyjny) | 52 |
6.7. Mikroskop polaryzacyjno-interferencyjny | 52 |
6.8. Mikroskop elektronowy – transmisyjny | 52 |
6.9. Mikroskop skaningowy | 54 |
7. Barwienie drobnoustrojów | 55 |
7.1. Barwniki stosowane w barwieniu drobnoustrojów | 56 |
7.2. Przygotowanie preparatów | 56 |
7.3. Barwienie metodą Grama | 57 |
7.4. Barwienie metodą Ziehl-Neelsena (kwasooporność bakterii) | 58 |
7.5. Barwienie Neissera | 59 |
8. Hodowla drobnoustrojów | 60 |
8.1. Metody otrzymywania czystych kultur | 60 |
8.1.1. Metody bezpośrednie | 60 |
8.1.2. Metody pośrednie | 61 |
8.1.2.1. Metoda posiewu redukcyjnego płytek agarowych | 61 |
8.1.2.2. Metoda posiewu powierzchniowego (płytki „mazane”) | 62 |
8.1.2.3. Metoda posiewu wgłębnego (płytki „lane”) | 62 |
8.1.2.4. Metoda seryjnych rozcieńczeń | 64 |
8.1.2.5. Metoda replik (płytek odciskowych – Lederberga) | 64 |
8.2. Gatunek, klon i szczep w mikrobiologii | 64 |
8.3. Typy hodowli drobnoustrojów | 65 |
8.4. Hodowle tlenowców i beztlenowców | 69 |
8.4.1. Metody hodowli tlenowców | 69 |
8.4.1.1. Hodowle powierzchniowe | 69 |
8.4.1.2. Hodowla wgłębna | 70 |
8.4.2. Hodowla beztlenowców | 70 |
8.4.2.1. Metody fizyczne | 70 |
8.4.2.2. Metody chemiczne | 72 |
8.4.2.3. Metoda biologiczna | 72 |
9. Zasady diagnostyki mikrobiologicznej | 73 |
9.1. Morfologia mikroskopowa | 75 |
9.2. Morfologia kolonii | 75 |
9.3. Wzrost na skosie agarowym | 76 |
9.4. Typy wzrostu na podłożu płynnym | 76 |
10. Drożdże i grzyby strzępkowe | 78 |
10.1. Drożdże | 78 |
10.1.1. Brzeczka | 80 |
10.1.2. Budowa komórki drożdżowej | 81 |
10.1.3. Rozmnażanie się drożdży | 83 |
10.1.4. Metabolizm drożdży i ich zastosowanie praktyczne | 85 |
10.2. Grzyby strzępkowe | 86 |
11. Morfologia mikroskopowa i cytologia bakterii | 89 |
11.1. Morfologia mikroskopowa bakterii | 89 |
11.2. Cytologia bakterii | 92 |
11.2.1. Ściana komórkowa bakterii | 94 |
11.2.1.1. Peptydoglikan | 94 |
11.2.1.2. Ściana komórkowa bakterii Gram-dodatnich | 97 |
11.2.1.3. Ściana komórkowa bakterii Gram-ujemnych | 100 |
11.2.2. Błona cytoplazmatyczna | 107 |
11.2.3. Protoplasty, sferoplasty | 110 |
11.2.4. Otoczki, śluz powierzchniowy, pochewki, glikokaliks | 111 |
11.2.5. Warstwa S | 115 |
11.2.6. Rzęski | 117 |
11.2.7. Fimbrie | 120 |
11.2.8. Inne struktury zewnątrzkomórkowe bakterii | 122 |
11.2.9. Cytoplazma komórek bakteryjnych. Materiały zapasowe | 123 |
11.2.10. Zagadnienie jądra komórkowego u bakterii | 124 |
11.2.11. Rybosomy | 125 |
11.2.12. Przetrwalniki (spory) – zjawisko sporulacji | 126 |
12. Mutacje S → R | 130 |
12.1. Charakterystyka mutacji S → R | 130 |
12.2. Genetyczna determinacja biosyntezy LPS | 132 |
12.3. Testy różnicujące formy S i R | 133 |
13. Promieniowce | 135 |
13.1. Rodzaj Actinomyces | 137 |
13.2. Rodzaj Streptomyces | 137 |
14. Metabolizm drobnoustrojów | 140 |
14.1. Podział drobnoustrojów ze względu na sposób odżywiania i zdobywania energii | 140 |
14.2. Źródła węgla i energii wykorzystywane przez drobnoustroje | 142 |
14.2.1. Szlaki metaboliczne rozkładu węglowodanów | 143 |
14.3. Oddychanie tlenowe | 146 |
14.3.1. Chemoorganotrofy | 146 |
14.3.2. Chemolitotrofy | 149 |
14.4. Fermentacja | 149 |
14.5. Oddychanie beztlenowe | 152 |
14.6. Tłuszcze jako substraty oddechowe | 152 |
14.7. Źródła azotu | 153 |
14.7.1. Azot atmosferyczny | 154 |
14.7.2. Wykorzystanie azotu mineralnego | 154 |
14.7.3. Rozkład białek i aminokwasów | 154 |
14.8. Wykorzystywanie przez drobnoustroje pierwiastków w postaci mikro- i makroelementów | 161 |
14.9. Czynniki wzrostowe | 162 |
15. Badanie właściwości biochemicznych drobnoustrojów | 163 |
15.1. Właściwości glikolityczne | 164 |
15.1.1. Szereg cukrowy | 164 |
15.1.2. Rozkład cukrów na podłożu VL | 165 |
15.1.3. Badanie rozkładu cukrów na podłożach stałych | 165 |
15.1.4. Technika auksanograficzna | 166 |
15.1.5. Próba na podłożu Hugh-Leifsona (H-L) | 166 |
15.1.6. Wzrost bakterii na podłożu Kliglera | 166 |
15.1.7. Próba Voges-Proskauera (VP) i Metyl Red (MR) | 167 |
15.2. Właściwości proteolityczne | 168 |
15.2.1. Hydroliza kazeiny | 168 |
15.2.2. Upłynnianie żelatyny | 168 |
15.2.3. Badanie wytwarzania amoniaku | 169 |
15.2.4. Wytwarzanie siarkowodoru | 169 |
15.2.5. Rozkład tryptofanu (próba na indol) | 170 |
15.2.6. Deaminacja fenyloalaniny | 170 |
15.2.7. Dekarboksylacja aminokwasów | 170 |
15.2.8. Hydroliza mocznika | 171 |
15.3. Właściwości lipolityczne | 171 |
15.3.1. Podłoże z margaryną | 171 |
15.3.2. Podłoże z dodatkiem Tween 80 | 172 |
15.4. Właściwości utleniająco-redukcyjne | 172 |
15.4.1. Oksydaza cytochromowa | 172 |
15.4.2. Katalaza | 173 |
15.4.3. Peroksydaza | 173 |
15.4.4. Reduktaza azotanowa | 173 |
15.4.5. Redukcja chlorku 2,3,5-trifenylotetrazoliowego (TTC) | 173 |
15.4.6. Redukcja błękitu metylenowego | 174 |
15.5. Inne właściwości biochemiczne drobnoustrojów | 174 |
15.5.1. Wzrost bakterii na podłożu Simmonsa z cytrynianem | 174 |
15.5.2. Wykrywanie lecytynazy | 175 |
15.5.3. Wykrywanie fosfatazy | 175 |
15.5.4. Zmiany w mleku z lakmusem | 175 |
15.6. Mikrometody, szybkie testy do badania właściwości biochemicznych drobnoustrojów | 176 |
15.6.1. Enterotube (Roche) | 176 |
15.6.2. Enterotest (Lachema – Czechy) | 177 |
15.6.3. Enteroplast (Plastomed – Polska) | 177 |
15.6.4. Mikrometoda API | 177 |
15.7. Inne cechy drobnoustrojów brane pod uwagę w ich identyfikacji | 178 |
15.7.1. Wytwarzanie barwników przez bakterie | 178 |
15.7.2. Właściwości hemolityczne | 179 |
16. Wpływ czynników fizycznych i chemicznych na drobnoustroje | 180 |
16.1. Woda (wpływ wysychania) | 180 |
16.2. Temperatura | 181 |
16.2.1. Psychro-, mezo- i termofile | 182 |
16.2.2. Bakteriostatyczne i bakteriobójcze działanie ciepła | 184 |
16.3. Ciśnienie osmotyczne | 185 |
16.4. Ciśnienie mechaniczne | 186 |
16.5. Ciśnienie hydrostatyczne | 186 |
16.6. Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na drobnoustroje | 187 |
16.6.1. Działanie światła widzialnego na drobnoustroje | 187 |
16.6.2. Promieniowanie ultrafioletowe i jonizujące | 187 |
16.7. Działanie ultradźwięków | 188 |
16.8. Napięcie powierzchniowe | 188 |
16.9. Potencjał red-oks | 189 |
16.10. Wpływ wartości pH środowiska na drobnoustroje | 190 |
16.11. Wpływ substancji chemicznych na drobnoustroje | 190 |
16.11.1. Wpływ barwników na wzrost bakterii | 190 |
16.11.2. Wpływ kationów i anionów na drobnoustroje | 191 |
17. Sulfonamidy i związki tuberkulostatyczne | 192 |
18. Antybiotyki | 194 |
18.1. Antybiotyki β-laktamowe | 194 |
18.2. Antybiotyki aminoglikozydowe (aminocyklitolowe) | 196 |
18.3. Tetracykliny | 196 |
18.4. Makrolidy | 197 |
18.5. Antybiotyki peptydowe | 197 |
18.6. Inne antybiotyki | 199 |
18.7. Oporność drobnoustrojów na działanie antybiotyków | 199 |
18.8. Wpływ fitoncydów na drobnoustroje | 201 |
19. Bakteriocyny | 202 |
20. Bakteriofagi | 205 |
20.1. Budowa bakteriofagów | 206 |
20.2. Namnażanie fagów | 207 |
20.3. Zjawisko lizogenii | 209 |
20.4. Zastosowanie bakteriofagów | 210 |
21. Wzajemne stosunki pomiędzy drobnoustrojami | 212 |
21.1. Oddziaływanie bezpośrednie | 212 |
21.2. Oddziaływania pośrednie pomiędzy drobnoustrojami | 213 |
21.2.1. Symbioza | 213 |
21.2.2. Synergizm | 214 |
21.2.3. Metabioza | 216 |
21.2.4. Antagonizm | 217 |
21.2.4.1. Antybioza | 217 |
22. Bakterie fotosyntetyzujące | 219 |
22.1. Organelle fotosyntezy | 219 |
22.2. Centra reakcji fotosyntezy | 220 |
22.3. Chemizm fotosyntezy u bakterii | 223 |
22.4. Bakterie fotosyntetyzujące – charakterystyka | 225 |
23. Halofile | 228 |
24. Naturalne środowiska drobnoustrojów – gleba, woda i powietrze | 233 |
24.1. Gleba jako środowisko drobnoustrojów | 233 |
24.2. Woda i ścieki – środowisko wzrostu drobnoustrojów | 241 |
24.2.1. Warunki rozwoju drobnoustrojów w środowisku wodnym | 241 |
24.2.2. Drobnoustroje środowisk wodnych | 243 |
24.2.3. Analiza sanitarna wody | 245 |
24.2.4. Ścieki i ich oczyszczanie | 246 |
24.3. Powietrze i jego znaczenie w przenoszeniu drobnoustrojów | 249 |
25. Praktyczne zastosowanie drobnoustrojów – wybrane zagadnienia | 252 |
25.1. Nadprodukcja enzymów | 252 |
25.2. Wytwarzanie kwasu cytrynowego | 252 |
25.3. Biosynteza aminokwasów | 253 |
25.4. Reakcje biokonwersji związków chemicznych | 254 |
25.5. Biotransformacje związków mineralnych | 256 |
25.6. Inżynieria genetyczna | 257 |
25.7. Inne sposoby wykorzystania drobnoustrojów | 258 |
Literatura pomocnicza i uzupełniająca | 259 |
CZĘŚĆ II - PRAKTYCZNA | |
Zasady pracy z drobnoustrojami | 5 |
Ćwiczenie 1. Temat: Mikroskopy. Mikrometry | 8 |
Ćwiczenie 2. Temat: Metody hodowli drobnoustrojów | 12 |
Ćwiczenie 3. Temat: Podstawy diagnostyki drożdży | 14 |
Ćwiczenie 4. Temat: Cytologia komórki drożdżowej | 16 |
Ćwiczenie 5. Temat: Diagnostyka bakterii – morfologia mikroskopowa i makroskopowa bakterii | 19 |
Ćwiczenie 6. Temat: Cytologia komórki bakteryjnej. Morfologia mikroskopowa bakterii. Część I | 21 |
Ćwiczenie 7. Temat: Cytologia komórki bakteryjnej. Część II | 24 |
Ćwiczenie 8. Temat: Mutacja S → R | 26 |
Ćwiczenie 9. Temat: Morfologia i cytologia promieniowców | 28 |
Ćwiczenie 10. Temat: Metody liczenia drobnoustrojów | 30 |
Ćwiczenie 11. Temat: Wpływ czynników fizycznych i chemicznych na drobnoustroje. Część I | 35 |
Ćwiczenie 12. Temat: Wpływ czynników fizycznych i chemicznych na drobnoustroje. Część II | 37 |
Ćwiczenie 13. Temat: Metabolizm bakterii. Część I. Źródła węgla i azotu wykorzystywane przez bakterie | 41 |
Ćwiczenie 14. Temat: Metabolizm bakterii. Część II. Właściwości glikolityczne i lipolityczne bakterii | 43 |
Ćwiczenie 15. Temat: Metabolizm bakterii. Część III. Właściwości proteolityczne i oksydoredukcyjne bakterii | 45 |
Ćwiczenie 16. Temat: Metabolizm. Część IV. Mikrometody i szybkie testy do badania właściwości biochemicznych drobnoustrojów | 47 |
Ćwiczenie 17. Temat: Bakterie fotosyntetyzujące | 49 |
Ćwiczenie 18. Temat: Bakterie halofilne | 51 |
Ćwiczenie 19. Temat: Wzajemne oddziaływania pomiędzy drobnoustrojami. Część I. Typy oddziaływania pośredniego | 53 |
Ćwiczenie 20. Temat: Wzajemne oddziaływania pomiędzy drobnoustrojami. Część II. Praktyczne wykorzystanie zjawiska antybiozy | 58 |
Ćwiczenie 21. Temat: Wzajemne oddziaływanie pomiędzy drobnoustrojami. Część III. Bakteriocyny | 63 |
Ćwiczenie 22. Temat: Bakteriofagi jako przykład bezpośredniego oddziaływania pomiędzy drobnoustrojami | 67 |
Ćwiczenie 23. Temat: Naturalne środowiska bytowania drobnoustrojów: woda, gleba i powietrze | 71 |
Ćwiczenie 24. Temat: Przykłady praktycznego wykorzystania drobnoustrojów. Fermentacje: alkoholowa i mlekowa oraz biosynteza kwasu cytrynowego | 74 |
Ćwiczenie 25. Temat: Praktyczne zastosowanie mikrobiologii. Badanie stopnia zanieczyszczenia kosmetyków drobnoustrojami | 80 |
Literatura pomocnicza i uzupełniająca | 83 |