Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek

Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek

1 opinia

Format:

ibuk

RODZAJ DOSTĘPU

 

Dostęp online przez myIBUK

WYBIERZ DŁUGOŚĆ DOSTĘPU

Cena początkowa:

Najniższa cena z 30 dni: 9,90 zł  


9,90

w tym VAT

TA KSIĄŻKA JEST W ABONAMENCIE

Już od 24,90 zł miesięcznie za 5 ebooków!

WYBIERZ SWÓJ ABONAMENT

Ostatnie lata przyniosły wiele zmian we współczesnym położnictwie. Zmiany dotyczą także zasad edukacji położnych i pielęgniarek w Polsce. Zwiększone wymagania i oczekiwania w stosunku do tej grupy zawodowej niejako „wymusiły” konieczność stworzenia całego zestawu zupełnie nowych podręczników. Przedmiotem podręcznika są zagadnienia związane z rozrodem człowieka. Zawarto w nim wiadomości z zakresu położnictwa oraz opieki przedkoncepcyjnej, które powinna wynieść ze szkoły położna i pielęgniarka.


Rok wydania2011
Liczba stron480
KategoriaGinekologia i położnictwo
WydawcaPZWL Wydawnictwo Lekarskie
ISBN-13978-83-200-4392-1
Numer wydania1
Język publikacjipolski
Informacja o sprzedawcyePWN sp. z o.o.

Ciekawe propozycje

Spis treści

  Przedmowa    5
  
  1. Zasady organizacji opieki w czasie ciąży, porodu i połogu w Polsce - Grzegorz H. Bręborowicz, Janusz Gadzinowski, Małgorzata Pięt    17
  
  1.1. Zasady organizacji trójpoziomowej opieki perinatalnej     18
  1.1.1. Specyfika opieki zdrowotnej nad matką i dzieckiem     19
  1.1.2. Opieka w czasie ciąży     19
  1.1.3. Opieka nad noworodkiem    20
  1.1.4. Ocena stanu organizacji opieki perinatalnej w Polsce    21
  1.2. Historyczne i współczesne aspekty zawodu położnej    21
  1.2.1. Nauczanie zawodu położnej    22
  1.2.2. Przykład organizacji oddziału porodowego    24
  
  2. Anatomia położnicza - Mariola Ropacka    26
  
  2.1. Miednica kostna    26
  2.1.1. Budowa kanału kostnego    26
  2.1.2. Typy miednic    29
  2.2. Mięśnie i więzadła miednicy mniejszej     30
  2.3. Narządy płciowe zewnętrzne     32
  2.4. Narządy płciowe wewnętrzne     34
  2.4.1. Pochwa     34
  2.4.2. Macica     35
  2.4.3. Jajowód     38
  2.4.4. Jajnik     39
  2.5. Stosunki otrzewnowe miednicy mniejszej    40
  
  3. Cykl miesiączkowy - Jana Skrzypczak    41
  
  3.1. Fizjologia cyklu miesiączkowego    41
  3.1.1. Podwzgórze    42
  3.1.2. Przysadka    42
  3.1.3. Jajnik    43
  3.2. Dojrzewanie oocytów    43
  3.3. Owulacja    45
  3.4. Ciałko żółte    45
  3.5. Macica    46
  3.5.1. Fazy cyklu w endometrium    47
  
  4. Odżywianie kobiety ciężarnej - Mariola Ropacka    49
  
  4.1. Wprowadzenie do żywienia kobiet ciężarnych    49
  4.2. Metabolizm oraz żywienie kobiet w okresie okołoporodowym     51
  4.3. Ogólne zmiany w metabolizmie kobiety ciężarnej     51
  4.4. Zapotrzebowanie energetyczne w czasie ciąży     52
  4.5. Przyczyny zwiększonego zapotrzebowania energetycznego w ciąży     53
  4.6. Główne składniki pokarmowe     54
  4.6.1. Tłuszcze     54
  4.6.2. Białko     55
  4.6.3. Węglowodany     56
  4.6.4. Witaminy     57
  4.7. Suplementacja żywienia w ciąży     58
  
  5. Ciąża o przebiegu niepowikłanym     60
  
  5.1. Pierwszy trymestr ciąży - Jana Skrzypczak, Jakub Kornacki     60
  5.1.1. Zapłodnienie i zagnieżdżenie     60
  5.1.2. Rozwój płodu     64
  5.1.2.1. Układ krążenia     66
  5.1.2.2. Układ oddechowy     67
  5.1.2.3. Układ nerwowy     68
  5.1.2.4. Układ endokrynny     69
  5.1.2.5. Układ pokarmowy     69
  5.1.2.6. Układ mięśniowo-szkieletowy    70
  5.1.2.7. Układ rozrodczy    70
  5.1.2.8. Układ moczowy    71
  5.1.2.9. Układ immunologiczny    71
  5.1.3. Diagnostyka prenatalna    72
  5.1.3.1. Badania nieinwazyjne    72
  5.1.3.2. Badania inwazyjne    73
  5.1.4. Rozpoznanie ciąży    74
  5.1.4.1. Znaczenie ultrasonografii w rozpoznawaniu wczesnej ciąży     75
  5.1.4.2. Określanie terminu porodu    78
  5.2. Drugi i trzeci trymestr ciąży - Joanna Kempiak    79
  5.2.1. Rozwój płodu    79
  5.2.1.1. Układ krążenia płodu     81
  5.2.1.2. Rozwój płuc płodu     82
  5.2.2. Popłód     83
  5.2.2.1. Łożysko     83
  5.2.2.2. Błony płodowe pozałożyskowe     88
  5.2.2.3. Pępowina     89
  5.2.3. Płyn owodniowy     89
  5.2.3.1. Objętość płynu owodniowego     90
  5.2.4. Zmiany w narządach płciowych w drugim i trzecim trymestrze ciąży    91
  5.2.4.1. Zmiany w obrębie mięśnia macicy     91
  5.2.4.2. Zmiany w unaczynieniu macicy     93
  5.2.4.3. Czynność skurczowa mięśnia macicy w czasie ciąży    93
  5.2.4.4. Zmiany w obrębie gruczołu sutkowego     93
  5.2.5. Opieka nad kobietą ciężarną w drugim i trzecim trymestrze ciąży     95
  5.2.5.1. Rozpoznawanie ciąży     95
  5.2.5.2. Wizyty kontrolne     96
  5.2.5.3. Zapotrzebowanie kaloryczne     97
  5.2.5.4. Badanie kliniczne     98
  5.2.5.5. Monitorowanie stanu płodu    100
  5.2.5.6. Ogólne zasady zachowania się ciężarnej    101
  5.3. Standardy opieki położniczej w ciąży - Małgorzata Pięt, Elżbieta Chełkowska, Tomasz Opala    102
  5.3.1. Definicja    102
  5.3.2. Standardy opieki położniczej w ciąży o przebiegu niepowikłanym     103
  
  6. Poród    110
  
  6.1. Poród prawidłowy - Mariola Ropacka    110
  6.1.1. Badanie i postępowanie wstępne    110
  6.1.2. Czynniki zwiastujące poród    111
  6.1.3. Ocena sytuacji położniczej    111
  6.1.4. Badanie położnicze rodzącej    116
  6.1.5. Przebieg porodu fizjologicznego    117
  6.2. Poród nieprawidłowy - Mariola Ropacka    123
  6.2.1. Poród przedłużony - nieprawidłowości pierwszego okresu porodu     124
  6.2.1.1. Przedłużenie utajonej fazy porodu    128
  6.2.1.2. Przedłużenie aktywnej fazy porodu    129
  6.2.2. Nieprawidłowości drugiego okresu porodu    130
  6.2.3. Nieprawidłowości trzeciego okresu porodu    131
  6.2.4. Niewspółmierność porodowa    134
  6.2.5. Nieprawidłowe położenie płodu    137
  6.2.6. Zaburzenia topografii i mechanizmu porodowego płodu    144
  6.2.7. Przodowanie oraz wypadnięcie pępowiny    145
  6.2.8. Przodowanie i wypadnięcie rączki    146
  6.3. Operacyjne ukończenie porodu - Andrzej Skręt    147
  6.3.1. Operacje w drugim okresie porodu    147
  6.3.1.1. Nacięcie krocza i pochwy    148
  6.3.2. Operacje w trzecim okresie porodu    148
  6.3.2.1. Szycie naciętego krocza    149
  6.3.2.2. Zabiegi opróżniające macicę    150
  6.3.2.3. Leczenie obrażeń dróg rodnych    151
  6.3.3. Hamowanie krwotoków poporodowych    151
  6.3.4. Operacje wspomagające lub zastępujące siły porodowe    152
  6.3.4.1. Operacje w położeniach miednicowych    152
  6.3.5. Porody instrumentalne    155
  6.3.5.1. Wskazania pozapołożnicze do porodów instrumentalnych i cięcia cesarskiego    155
  6.3.5.2. Wskazania położnicze do porodów instrumentalnych    155
  6.3.5.3. Operacja kleszczowa    156
  6.3.5.4. Wyciągacz próżniowy    159
  6.3.6. Zabiegi w dystocji barkowej    160
  6.3.7. Cięcie cesarskie    161
  6.3.7.1. Wskazania do cięcia cesarskiego    161
  6.3.7.2. Etapy cięcia cesarskiego    163
  6.3.7.3. Powikłania cięcia cesarskiego    163
  6.4. Standardy postępowania pielęgniarskiego w czasie porodu - Małgorzata Pięt, Elżbieta Chełkowska, Tomasz Opala    164
  6.4.1. Poród prawidłowy    164
  6.4.2. Poród o przebiegu nieprawidłowym    173
  
  7. Połóg    184
  
  7.1. Przebieg połogu - Elżbieta Ronin-Walknowska    184
  7.1.1. Prawidłowy przebieg połogu    185
  7.1.1.1. Procesy inwolucyjne w połogu    185
  7.1.1.2. Odchody połogowe    186
  7.1.1.3. Zmiany w obrębie szyjki macicy, w pochwie i kroczu    186
  7.1.2. Zmiany ogólnoustrojowe w połogu    187
  7.1.2.1. Zmiany hormonalne    187
  7.1.2.2. Układ moczowy i równowaga wodno-elektrolitowa    187
  7.1.2.3. Układ krążenia, składniki krwi i układu krzepnięcia    188
  7.1.2.4. Układ pokarmowy    189
  7.1.2.5. Wyczerpanie fizyczne    190
  7.1.3. Powikłania połogu    190
  7.1.3.1. Krwawienie poporodowe    191
  7.1.3.2. Zakażenia w połogu    191
  7.1.3.3. Zapalenie błony śluzowej macicy    192
  7.1.3.4. Zakażenia dróg moczowych    192
  7.1.3.5. Rzucawka połogowa    193
  7.1.4. Prowadzenie połogu    193
  7.1.4.1. Temperatura    194
  7.1.4.2. Tętno    194
  7.1.4.3. Ciśnienie tętnicze krwi    194
  7.1.4.4. Uruchomienie - wypoczynek    195
  7.1.4.5. Inne obserwacje    195
  7.1.4.6. Piersi    196
  7.1.4.7. Powłoki brzuszne, jama brzuszna, macica    197
  7.1.4.8. Odchody    197
  7.1.4.9. Krocze    198
  7.1.4.10. Żylaki, zakrzepowe zapalenie żył    198
  7.1.4.11. Rozejście spojenia łonowego    199
  7.1.4.12. Reakcje emocjonalne    199
  7.1.4.13. Przygnębienie poporodowe, depresja i psychozy poporodowe     200
  7.1.5. Uwagi końcowe    201
  7.2. Standardy postępowania pielęgniarskiego w czasie połogu - Małgorzata Pięt, Elżbieta Chełkowska, Tomasz Opala    202
  
  8. Patofizjologia ciąży    211
  
  8.1. Krwawienie we wczesnej ciąży - Jana Skrzypczak    211
  8.1.1. Poronienie    212
  8.1.1.1. Etiopatogeneza poronień    214
  8.1.1.2. Postacie poronienia    217
  8.1.1.3. Czynniki rokownicze    218
  8.1.1.4. Zapobieganie    219
  8.1.2. Ciąża ektopowa    219
  8.1.2.1. Etiologia i różnicowanie    219
  8.1.2.2. Umiejscowienie ciąży ektopowej    220
  8.1.2.3. Metody diagnozowania    221
  8.1.2.4. Leczenie    224
  8.1.3. Ciążowa choroba trofoblastyczna    228
  8.2. Poród przedwczesny - Wiesław Markwitz    231
  8.2.1. Etiopatogeneza    232
  8.2.2. Rozpoznanie    235
  8.2.3. Profilaktyka    236
  8.2.4. Postępowanie    237
  8.2.5. Sposób ukończenia porodu przedwczesnego    242
  8.3. Krwotoki w drugiej połowie ciąży - Grzegorz H. Bręborowicz, Zbigniew Słomko    242
  8.3.1. Łożysko przodujące    243
  8.3.1.1. Klasyfikacja    243
  8.3.1.2. Rozpoznanie    244
  8.3.1.3. Postępowanie lecznicze    246
  8.3.1.4. Powikłania    247
  8.3.1.5. Rokowanie    249
  8.3.2. Przedwczesne oddzielenie łożyska    249
  8.3.2.1. Etiopatogeneza    249
  8.3.2.2. Klasyfikacja    251
  8.3.2.3. Rozpoznanie    251
  8.3.2.4. Postępowanie lecznicze    253
  8.3.2.5. Powikłania    255
  8.3.2.6. Rokowanie    258
  8.4. Ciąża wielopłodowa - Joanna Kempiak    259
  8.4.1. Częstość występowania    259
  8.4.2. Przyczyny powstawania    260
  8.4.3. Rozpoznawanie ciąży wielopłodowej    262
  8.4.4. Zagrożenie dla płodu i matki w przebiegu ciąży wielopłodowej    264
  8.4.5. Prowadzenie ciąży wielopłodowej    266
  8.4.6. Prowadzenie porodu w ciąży wielopłodowej    267
  8.5. Ograniczenie wzrastania płodu - Grzegorz H. Bręborowicz    269
  8.5.1. Etiopatogeneza    269
  8.5.2. Rozpoznanie    270
  8.5.3. Postępowanie    271
  8.5.4. Rokowanie    272
  8.6. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych - Krzysztof Drews, Emilia Brzezińska    272
  8.6.1. Etiologia    273
  8.6.2. Rozpoznanie    274
  8.6.3. Powikłania    274
  8.6.4. Postępowanie    275
  8.6.4.1. Postępowanie zachowawcze    275
  8.6.4.2. Postępowanie aktywne    276
  8.6.4.3. Postępowanie czynne (inwazyjne)    278
  8.6.4.4. Taktyka postępowania    278
  8.6.4.5. Prowadzenie porodu    280
  8.6.4.6. Okres poporodowy    281
  8.7. Standardy postępowania pielęgniarskiego w ciąży o przebiegu nieprawidłowym - Małgorzata Pięt, Elżbieta Chełkowska, Tomasz Opala    281
  
  9. Choroby matki wikłające przebieg ciąży    294
  
  9.1. Nadciśnienie tętnicze - Grzegorz H. Bręborowicz    294
  9.1.1. Klasyfikacja zaburzeń w ciąży związanych z nadciśnieniem tętniczym    294
  9.1.2. Kryteria diagnostyczne    295
  9.1.3. Nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą    296
  9.1.3.1. Etiopatogeneza    296
  9.1.3.2. Rozpoznanie    297
  9.1.3.3. Zmiany narządowe    297
  9.1.3.4. Nadzór nad matką i płodem    299
  9.1.3.5. Leczenie    299
  9.1.3.5.1. Ograniczenie aktywności fizycznej    300
  9.1.3.5.2. Dieta    300
  9.1.3.5.3. Leczenie farmakologiczne    301
  9.1.3.5.4. Postępowanie przeciwdrgawkowe    304
  9.1.3.5.5. Sposób ukończenia ciąży    305
  9.1.3.5.6. Rokowanie    306
  9.1.4. Rzucawka    306
  9.1.4.1. Rozpoznanie różnicowe    307
  9.1.4.2. Leczenie    308
  9.1.4.3. Rokowanie    310
  9.1.5. Nadciśnienie tętnicze przewlekłe    311
  9.1.5.1. Zasady postępowania    311
  9.2. Cukrzyca a ciąża - Małgorzata Sobczak, Jan Wilczyński     314
  9.2.1. Klasyfikacja    314
  9.2.2. Cukrzyca typu 1    316
  9.2.3. Cukrzyca typu 2    317
  9.2.4. Cukrzyca ciężarnych    317
  9.2.5. Metabolizm w okresie ciąży    319
  9.2.5.1. Ciąża jako czynnik diabetogenny    320
  9.2.5.2. Wpływ ciąży na przebieg cukrzycy    320
  9.2.6. Wpływ cukrzycy na powikłania położnicze    321
  9.2.6.1. Hiperglikemia    321
  9.2.6.2. Hipoglikemia    322
  9.2.6.3. Ketoza i ketonuria a ciąża    323
  9.2.7. Powikłania w przebiegu ciąży powikłanej cukrzycą    323
  9.2.8. Powikłania u noworodków matek chorych na cukrzycę    324
  9.2.9. Model opieki nad ciężarnymi z cukrzycą    326
  9.3. Choroby nerek - Wiesław Markwitz    329
  9.3.1. Zmiany czynności nerek w przebiegu ciąży    329
  9.3.2. Zakażenia dróg moczowych    330
  9.3.2.1. Bakteriomocz bezobjawowy    331
  9.3.2.2. Ostre zapalenie pęcherza moczowego    332
  9.3.2.3. Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek    332
  9.3.3. Przewlekłe choroby nerek    333
  9.3.3.1. Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek    334
  9.4. Nowotwory - Andrzej Skręt    335
  9.4.1. Nowotwory a ciąża    335
  9.4.1.1. Wpływ ciąży na proces nowotworowy    335
  9.4.1.2. Wpływ choroby nowotworowej na ciążę    336
  9.4.1.3. Wpływ badań diagnostycznych i terapii nowotworowej na płód     336
  9.4.1.4. Ogólne zasady prowadzenia ciężarnej z nowotworem    336
  9.4.2. Wybrane postacie nowotworów a ciąża    338
  9.4.2.1. Rak szyjki macicy    338
  9.4.2.2. Rak jajnika    340
  9.4.2.3. Rak endometrium    340
  9.4.2.4. Rak sromu    341
  9.4.2.5. Rak pochwy    341
  9.4.2.6. Rak jelita grubego i odbytnicy    342
  9.4.2.7. Rak sutka    343
  9.4.2.8. Czerniak    344
  9.4.2.9. Rak tarczycy    344
  9.5. Zakażenia i zarażenia u kobiet ciężarnych - Dorota Nowakowska, Jan Wilczyński    344
  9.5.1. Zakażenia bakteriami    345
  9.5.1.1. Kiła    345
  9.5.1.2. Borelioza    346
  9.5.1.3. Listerioza    348
  9.5.1.4. Rzeżączka    349
  9.5.1.5. Bakteryjne zakażenie pochwy    349
  9.5.1.6. Zakażenie chlamydiami    350
  9.5.1.7. Zakażenie paciorkowcami grupy B    351
  9.5.2. Zakażenie mykoplazmami    353
  9.5.3. Zakażenie wirusami u kobiet ciężarnych    353
  9.5.3.1. Zakażenie Herpesviridae    353
  9.5.3.2. Ospa wietrzna/półpasiec    355
  9.5.3.3. Cytomegalia    356
  9.5.3.4. Różyczka    358
  9.5.4.5. Parwowiroza    359
  9.5.4.6. Wirusowe zapalenie wątroby typu B    360
  9.5.4.7. Wirusowe zapalenie wątroby typu C    361
  9.5.4.8. Zakażenie wirusem nabytego upośledzenia odporności (HIV)     362
  9.5.4.9. Zakażenia innymi wirusami    364
  9.5.4. Zarażenia pierwotniakami    367
  9.5.4.1. Toksoplazmoza    367
  9.5.4.2. Zarażenie rzęsistkiem pochwowym    370
  9.5.5. Zarażenia grzybami    370
  9.6. Zaburzenia endokrynologiczne w ciąży - Krzysztof Drews, Agnieszka Seremak-Mrozikiewicz    372
  9.6.1. Choroby tarczycy    373
  9.6.1.1. Stężenie hormonów tarczycy podczas ciąży oraz w okresie okołoporodowym     373
  9.6.1.2. Nadczynność tarczycy    374
  9.6.1.3. Niedoczynność tarczycy    377
  9.6.1.4. Wole nietoksyczne w ciąży    378
  9.6.1.5. Poporodowe zapalenie tarczycy    378
  9.6.1.6. Guzki tarczycy u ciężarnych    379
  9.6.1.7. Wrodzona niedoczynność tarczycy    379
  9.6.2. Choroby przysadki    380
  9.6.2.1. Akromegalia    380
  9.6.2.2. Niewydolność przysadki    380
  9.6.2.3. Gruczolak przysadki produkujący prolaktynę    381
  9.6.2.4. Moczówka prosta    381
  9.6.3. Choroby nadnerczy    382
  9.6.3.1. Niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona)    382
  9.6.3.2. Nadczynność kory nadnerczy (choroba i zespół Cushinga)     382
  9.6.3.3. Zespół nadnerczowo-płciowy    383
  9.6.3.4. Guz chromochłonny nadnerczy    383
  9.7. Choroby układu oddechowego w ciąży - Mariola Ropacka    384
  9.7.1. Astma    384
  9.7.1.1. Etiopatogeneza    384
  9.7.1.2. Rozpoznanie    385
  9.7.1.3. Wpływ ciąży na astmę    385
  9.7.1.4. Wpływ astmy na ciążę    385
  9.7.1.5. Postępowanie    386
  9.7.1.6. Postępowanie położnicze    388
  9.7.2. Gruźlica    388
  9.7.2.1. Definicja i etiopatogeneza    389
  9.7.2.2. Rozpoznanie    389
  9.7.2.3. Postępowanie    389
  9.7.2.4. Leczenie czynnej gruźlicy w ciąży    390
  9.7.3. Zapalenie płuc    390
  9.7.3.1. Bakteryjne zapalenie płuc    390
  9.7.3.1.1. Etiopatogeneza    390
  9.7.3.1.2. Rozpoznanie    391
  9.7.3.1.3. Leczenie    391
  9.7.3.1.4. Bakteryjne zapalenie płuc a ciąża    392
  9.7.3.2. Wirusowe zapalenie płuc    392
  9.7.3.2.1. Etiopatogeneza    392
  9.7.3.2.2. Rozpoznanie    392
  9.7.3.2.3. Leczenie    393
  9.7.3.2.4. Wirusowe zapalenie płuc a ciąża    393
  9.7.3.3. Aspiracyjne zapalenie płuc    393
  9.7.3.3.1. Etiopatogeneza    394
  9.7.3.3.2. Rozpoznanie    394
  9.7.3.3.3. Zapobieganie    394
  9.7.3.3.4. Postępowanie    395
  9.7.4. Zespół ostrej niewydolności oddechowej u dorosłych (ARDS)    396
  9.7.4.1. Definicja i etiopatogeneza    396
  9.7.4.2. Rozpoznanie    396
  9.7.4.3. Postępowanie    397
  9.7.5. Sarkoidoza    397
  9.7.5.1. Definicja i etiopatogeneza    397
  9.7.5.2. Rozpoznanie    398
  9.7.5.3. Postępowanie    398
  9.8. Standardy opieki pielęgniarskiej w ciąży powikłanej chorobą matki - Małgorzata Pięt, Elżbieta Chełkowska    399
  
  10. Ocena stanu płodu w czasie ciąży i porodu - Grzegorz H. Bręborowicz, Mariusz Dubiel, Wiesław Markwitz, Mariola Ropacka, Marek Spaczyński     410
  
  10.1 Ocena aktywności płodu    410
  10.2 Kardiotokografia    412
  10.3 Elektrokardiografia płodowa    419
  10.4 Ultrasonografia     420
  10.5 Ultrasonografia dopplerowska    425
  10.6 Pulsoksymetria płodowa     425
  10.7 Echokardiografia    429
  10.8 Weryfikacja badań biofizycznych za pomocą oceny parametrów równowagi kwasowo-zasadowej    431
  
  11. Resuscytacja noworodka - Marta Szymankiewicz    435
  
  11.1 Rozpoznanie stanów zagrożenia życia płodu i noworodka    437
  11.2 Zapobieganie stanom zagrożenia życia płodu i noworodka    439
  11.3 Podjęcie czynności resuscytacyjnej    442
  11.4 Farmakoterapia resuscytacji    448
  
  12. Zasady pielęgnacji noworodka - Małgorzata Pięt, Elżbieta Chełkowska    451
  
  13. Szkoła rodzenia - Iwona Słomko    458
  
  Skorowidz    465
RozwińZwiń