EBOOKI WYDAWCY
Autor:
Wydawca:
Format:
ibuk
Pierwsza synteza historii Polski nowożytnej uwzględniająca wyniki najnowszych badań po otwarciu archiwów i bibliotek byłego ZSRR!
• nowoczesny wykład historii Polski od śmierci Zygmunta Augusta do III rozbioru,
• oddzielna część poświęcona kulturze i społeczeństwu Rzeczypospolitej, w tym m.in. ustrojowi, administrowaniu państwem, podziałom religijnym i narodowościowym oraz sztuce,
• faktografia polityczna, czyli szczegółowy wykład dziejów politycznych Rzeczypospolitej,
• fascynujące rozważania o różnych wielkich problemach, np. kształtowaniu się poczucia narodowej tożsamości u szlachty, wyznacznikach kultury sarmatyzmu, kontaktach z krajami ościennymi, relacjach państwo–Kościoły,
• przedstawienie mozaiki wielokulturowego, wielonarodowego państwa,
• wyczerpujące odpowiedzi na trudne pytania dotyczące wspólnej historii polsko-litewsko-ukraińsko-białoruskiej,
• odważne podjęcie tematów najbardziej kontrowersyjnych.
Lektura obowiązkowa dla studentów wydziałów humanistycznych, ambitnych licealistów i miłośników przeszłości Polski.
Rok wydania | 2008 |
---|---|
Liczba stron | 1008 |
Kategoria | Historia Polski |
Wydawca | Wydawnictwo Naukowe PWN |
ISBN-13 | 978-83-01-15592-6 |
Numer wydania | 1 |
Język publikacji | polski |
Informacja o sprzedawcy | ePWN sp. z o.o. |
EBOOKI WYDAWCY
POLECAMY
Ciekawe propozycje
Spis treści
Wstęp | 25 |
CZĘŚĆ PIERWSZA. Państwo – społeczeństwo – kultura | 31 |
Rozdział I. Fizjonomia Rzeczypospolitej | 31 |
1. Nazwa, godła, stolice | 31 |
1.1. Nazwa | 31 |
1.2. Godło i herby ziemskie | 32 |
1.3. Stolice | 33 |
2. Położenie i warunki naturalne | 34 |
2.1. Położenie geograficzne | 34 |
2.2. Warunki naturalne | 34 |
2.3. Położenie geopolityczne | 36 |
2.4. Region Europy Środkowo-Wschodniej | 36 |
3. Terytorium | 36 |
3.1. Obszar państwa | 36 |
3.2. Podziały administracyjne i sądowe | 38 |
3.2.1. Korona | 39 |
3.2.2. Wielkie Księstwo Litewskie | 39 |
4. Rzeczpospolita federacyjna | 40 |
4.1. Wielkopolska i Małopolska | 42 |
4.2. Mazowsze | 42 |
4.3. Wielkie Księstwo Litewskie | 43 |
4.4. Ruś | 43 |
4.5. Ukraina | 44 |
4.6. Prowincje i lenna regionu bałtyckiego | 45 |
4.6.1. Prusy Królewskie | 46 |
4.6.2. Warmia | 47 |
4.6.3. Terytoria lenne nad Bałtykiem | 47 |
4.7. Terytoria pograniczne | 51 |
4.8. Lenna naddunajskie (Multany) | 53 |
5. Opanowanie przestrzeni | 54 |
5.1. Pomiary i rozwój kartografii | 54 |
5.2. Odległości | 56 |
5.3. Szlaki komunikacyjne | 56 |
5.4. Przestrzeń władzy | 58 |
6. Granice | 59 |
6.1. Techniczne aspekty wyznaczania granic | 59 |
6.2. Granice kulturowe i administracyjne | 60 |
6.3. Obrona granic | 61 |
7. Zmiany terytorium i granic do końca XVIII w. | 63 |
7.1. Zmiany administracyjne u schyłku Rzeczypospolitej | 64 |
7.1.1. Reforma administracyjna Sejmu Czteroletniego | 64 |
7.1.2. Ustawodawstwo grodzieńskie | 65 |
7.1.3. Rozbiory Rzeczypospolitej (1772, 1793, 1795) | 65 |
Rozdział II. Ustrój i system rządów | 66 |
1. Terminologia ustrojowa | 66 |
2. Porządki prawnopolityczne ustroju mieszanego | 68 |
2.1. Interregnum | 68 |
2.2. Instytucje i procedury bezkrólewia | 69 |
3. Centralne instytucje władzy | 73 |
3.1. Król – kompetencje | 73 |
3.2. Ograniczenia i zobowiązania króla elekcyjnego | 77 |
3.3. Źródła dochodów królewskich | 78 |
3.4. Obraza majestatu | 79 |
3.5. Dwór królewski | 80 |
3.6. Kancelaria królewska i sekretariat | 82 |
4. Centralne urzędy Rzeczypospolitej | 82 |
4.1. Urzędy Wielkiego Księstwa Litewskiego | 83 |
4.2. Hierarchia urzędów centralnych | 83 |
4.3. Nominacja na urzędy | 85 |
4.4. Kompetencje urzędników centralnych | 85 |
4.5. Próby modernizacji zarządu centralnego za Wettinów | 86 |
5. Administracja terenowa | 87 |
5.1. Starostwo | 87 |
5.2. Urzędy ziemskie | 88 |
5.3. Awanse urzędnicze | 89 |
5.4. Sprzedaż urzędów | 90 |
5.5. Administracja państwowa a prywatna | 90 |
6. System parlamentarny | 91 |
6.1. Tradycje parlamentarne Korony i Litwy | 91 |
6.2. Sejm walny | 92 |
6.3. Trzy stany sejmujące | 93 |
6.4. Organizacja sejmu | 98 |
6.5. Tryb obradowania | 100 |
6.6. Liberum veto | 102 |
6.7. Sejm konny | 103 |
7. Konfederacja i rokosz | 103 |
7.1. Geneza konfederacji | 103 |
7.2. Konfederacja generalna | 104 |
7.3. Rokosz | 106 |
8. Generały i konwokacje litewskie | 107 |
8.1. Sejmiki generalne | 107 |
8.2. Konwokacje litewskie | 108 |
9. Sejmiki | 109 |
9.1. Rodzaje sejmików | 109 |
9.2. Rządy sejmikowe | 111 |
9.3. Klientelizm sejmikowy | 112 |
10. Ku monarchii konstytucyjnej | 114 |
10.1. Program reform | 114 |
10.2. Reformy pierwszych lat panowania Stanisława Augusta | 114 |
10.2.1. System rządów | 114 |
10.2.2. Projekt ,,ucalenia’’ unii Korony i Litwy | 115 |
10.3. Ustawodawstwo sejmu delegacyjnego (1767–1768) | 116 |
10.4. Ustawodawstwo sejmu rozbiorowego (1773–1775) | 117 |
10.5. Sejmy w latach 1776–1786 | 118 |
10.6. Sejm Czteroletni. Pierwszy etap prac (1788–1790) | 119 |
10.7. Ustawa rządowa z 1791 r. i dalsze ustawodawstwo Sejmu Czteroletniego | 120 |
10.8. Najważniejsze postanowienia Ustawy rządowej z 1791 r. | 121 |
10.8.1. Ustrój i władze centralne | 121 |
10.8.2. Instytucje parlamentarne | 123 |
10.8.3. Stosunki polsko-litewskie w ustawodawstwie Sejmu Czteroletniego | 124 |
10.9. Ustawodawstwo sejmu grodzieńskiego z 1793 r. | 125 |
10.9.1. Ustawodawstwo ustrojowe | 125 |
10.9.2. Stosunki polsko-litewskie w ustawodawstwie targowickim | 126 |
11. Ustrój insurekcji kościuszkowskiej | 126 |
11.1. Władze centralne | 127 |
11.2. Administracja terenowa | 127 |
11.3. Stosunki polsko-litewskie w aktach insurekcji | 128 |
12. Koncepcje ustrojowe po utracie niepodległości | 128 |
Rozdział III. Trzy filary władzy: sądownictwo, skarbowość, wojsko | 130 |
1. Dziedzictwo monarchii stanowej | 130 |
2. Kodyfikacje i źródła prawa | 131 |
3. Sądownictwo | 132 |
3.1. Sądy zadworne i sąd sejmowy | 132 |
3.2. Sądownictwo szlacheckie | 133 |
3.2.1. Sądownictwo pierwszego szczebla – ziemskie, grodzkie i podkomorskie | 133 |
3.2.2. Trybunały | 134 |
3.2.3. Sądy specjalne | 135 |
3.3. Sądy miejskie i wiejskie | 135 |
3.4. Palestra | 136 |
3.5. Skuteczność wymiaru sprawiedliwości | 137 |
3.6. Reformy systemu prawnego na Sejmie Czteroletnim | 138 |
3.6.1. Sądownictwo szlacheckie | 138 |
3.6.2. Sąd sejmowy | 139 |
3.6.3. Sądownictwo miejskie i asesorie | 139 |
3.6.4. Sądownictwo wiejskie | 139 |
3.7. Sądy karne insurekcji kościuszkowskiej | 139 |
4. Skarbowość i finanse | 140 |
4.1. Rozwój skarbowości w Rzeczypospolitej XVI–XVIII w. | 140 |
4.2. Organizacja władz skarbowych | 141 |
4.3. Skarb nadworny a skarb publiczny | 142 |
4.4. Publiczne a prywatne dochody króla | 144 |
4.5. Dochody skarbu nadwornego | 145 |
4.6. Dochody skarbu Rzeczypospolitej | 146 |
4.7. Reformy skarbowości w XVII–XVIII w. | 147 |
4.8. Obciążenia finansowe duchowieństwa katolickiego | 149 |
5. Wojskowość | 151 |
5.1. Organizacja wojska państwowego w XVI–XVII w. | 151 |
5.2. Formacje | 153 |
5.3. Dowództwo | 156 |
5.4. Skład społeczny wojska | 160 |
5.5. Udział mieszczan w obronie Rzeczypospolitej | 161 |
5.6. Rekrutacja do wojska | 162 |
5.7. Kwalifikacje fachowe | 162 |
5.8. Żołd i zaopatrzenie | 163 |
5.9. Modernizacja armii w XVIII w. | 164 |
Rozdział IV. Państwo a Kościoły | 169 |
1. Stosunki państwo–Kościoły w Rzeczypospolitej nowożytnej | 169 |
1.1. Teoria konfesjonalizacji | 169 |
1.2. Konfederacja warszawska (1573) | 171 |
1.3. Równouprawnienie wyznaniowe jako zasada ustrojowa | 172 |
1.4. Równouprawnienie czy tolerancja? | 172 |
2. Kościoły chrześcijańskie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII w. | 173 |
2.1. Kościół rzymskokatolicki | 173 |
2.2. Kościoły ewangelickie (reformacyjne) | 177 |
2.2.1. Kościół ewangelicko-reformowany | 179 |
2.2.2. Kościół ewangelicko-augsburski (luterański) | 182 |
2.3. Kościoły tradycji wschodniej | 183 |
2.3.1. Kościół ortodoksyjny (prawosławny) | 183 |
2.3.2. Unia brzeska (1596) | 185 |
2.3.3. Kościół greckokatolicki (unicki) | 187 |
2.3.4. Kościół prawosławny (ortodoksyjny) po unii brzeskiej | 187 |
2.3.5. Kościół ormiański | 188 |
3. Ewolucja polityki wyznaniowej XVI–XVIII w. | 189 |
3.1. Polityka wyznaniowa dwóch pierwszych królów elekcyjnych | 189 |
3.2. Zygmunt III i kontrreformacja | 192 |
3.3. Konwersje na katolicyzm za Wazów | 197 |
3.4. Polityka wyznaniowa Władysława IV | 199 |
3.5. Próba pojednania wyznań – Colloquium Charitativum (1645) | 201 |
3.6. Ustawy antyariańskie | 203 |
3.7. Ograniczenia praw publicznych dysydentów | 205 |
3.8. Sytuacja dysydentów w czasach saskich | 206 |
3.9. Sprawa dysydencka za Stanisława Augusta | 208 |
3.10. Oświecony katolicyzm | 210 |
3.11. Konfesjonalizacja katolicka | 212 |
Rozdział V. Gospodarka | 213 |
1. Miejsce Rzeczypospolitej w gospodarce europejskiej | 213 |
1.1. Specyfika gospodarcza Rzeczypospolitej | 213 |
1.2. Podział Europy wzdłuż linii Łaby? | 214 |
1.3. Regiony gospodarcze Rzeczypospolitej | 214 |
1.4. Gospodarka polska a europejska – główne etapy i czynniki zmian | 215 |
2. Kryzys XVII w. | 216 |
2.1. Kryzys monetarny | 217 |
2.2. Globalny kryzys XVII w. | 218 |
2.3. Merkantylizm | 220 |
2.3.1. Ekonomiści Rzeczypospolitej wobec kryzysu monetarnego | 220 |
2.3.2. Recepty na przezwyciężenie kryzysu | 222 |
3. Handel | 222 |
3.1. Organizacja handlu i bankowości | 222 |
3.2. Miejsce Rzeczypospolitej w handlu europejskim | 223 |
3.3. Specyfika handlowa prowincji i regionów | 224 |
3.4. Jarmarki i kontrakty | 225 |
4. Transport | 226 |
4.1. Transport lądowy | 226 |
4.2. Transport rzeczny | 227 |
4.3. Transport morski | 227 |
5. Rolnictwo | 228 |
5.1. Metody uprawy i narzędzia | 229 |
5.2. Etapy zmian gospodarki folwarcznej w XVI–XVII w. | 229 |
6. Ogrodnictwo i sadownictwo | 230 |
7. Hodowla | 231 |
8. Leśnictwo | 232 |
8.1. Ochrona lasu | 233 |
8.2. Bartnictwo i pszczelarstwo | 233 |
9. Gospodarka rybna | 234 |
10. Rzemiosło | 234 |
10.1. Organizacja rzemiosła i postęp technologiczny | 234 |
10.2. Główne etapy i tendencje zmian | 235 |
11. Przemysł | 236 |
11.1. Sukiennictwo | 236 |
11.1. Sukiennictwo | 236 |
11.2. Przemysł wydobywczy | 236 |
11.3. Hutnictwo i metalurgia | 238 |
12. Zmiany gospodarcze w XVIII w. | 238 |
12.1. Recesja 2. poł. XVII – pocz. XVIII w. | 238 |
12.2. Odbudowa gospodarcza w epoce saskiej | 239 |
12.3. Epoka stanisławowska | 242 |
Rozdział VI. Społeczeństwo | 250 |
1. Zmiany zaludnienia od końca XVI do końca XVIII w. | 250 |
1.1. Wiarygodność danych demograficznych | 252 |
2. Podziały stanowe | 253 |
2.1. Czynniki zmian struktury społecznej w XVI–XVIII w. | 254 |
3. Stan szlachecki | 255 |
3.1. Ekskluzywizm szlachecki | 255 |
3.2. Liczebność szlachty | 256 |
3.3. Obywatelstwo | 256 |
3.4. Czynniki rozpadu stanu szlacheckiego | 258 |
3.5. Podziały ekonomiczne szlachty | 258 |
3.6. Magnateria | 259 |
3.7. Specyfika patronatu magnackiego w Wielkim Księstwie Litewskim i na Ukrainie | 262 |
3.8. Grupy na pograniczu stanu szlacheckiego | 263 |
4. Duchowieństwo – stan czy stany? | 267 |
4.1. Stan duchowny – duchowieństwo katolickie | 267 |
4.2. Wewnętrzne podziały stanu duchownego | 267 |
4.3. Duchowieństwo innych wyznań chrześcijańskich | 270 |
5. Stan mieszczański? | 271 |
5.1. Wielkość miast i poziom urbanizacji | 271 |
5.2. Wewnętrzne podziały stanu mieszczańskiego | 274 |
5.3. Spadek udziału mieszczaństwa w życiu publicznym | 277 |
5.4. Metody korumpowania elit miejskich | 278 |
5.5. Upadek ekonomiczny miast | 279 |
6. Stan chłopski? | 279 |
6.1. Podziały chłopstwa | 280 |
6.2. Zróżnicowanie regionalne ludności wiejskiej | 281 |
7. Grupy etniczno-prawne | 283 |
7.1. Szkoci | 285 |
7.2. Ormianie | 285 |
7.3. Karaimi | 286 |
7.4. Żydzi | 287 |
8. Grupy poza prawem | 290 |
8.1. Romowie (Cyganie) | 290 |
8.2. Margines społeczny – ludzie luźni | 291 |
9. Podziały etniczne i wyznaniowe | 292 |
9.1. Naród jako problem badawczy | 292 |
9.2. Struktura etniczna ludności Rzeczypospolitej | 293 |
9.3. Wielokulturowość | 295 |
9.4. Narody Królestwa Polskiego | 295 |
9.5. Narody Wielkiego Księstwa Litewskiego | 297 |
9.6. Ewolucja stosunków wyznaniowych | 299 |
9.7. Struktura społeczna i etniczna ewangelików polskich i litewskich | 300 |
9.8. Unarodowienie prawosławia | 303 |
10. Wieloetniczność i wielokulturowość w miastach | 304 |
10.1. Tumulty | 305 |
11. Zmiany struktury społecznej w epoce oświecenia | 307 |
11.1. Upadek patronatu magnackiego | 307 |
11.2. Miasta i mieszczaństwo | 308 |
11.3. Inteligencja | 312 |
12. Reformy chłopskie w XVIII w. | 313 |
12.1. Nowe zasady użytkowania gruntów | 313 |
12.2. Reformy wiejskie Sejmu Czteroletniego | 313 |
12.3. Reformy chłopskie insurekcji kościuszkowskiej | 314 |
13. Oświeceniowy naród obywatelski | 315 |
13.1. Zmiana pojęcia narodu | 315 |
13.2. Naród i obywatele | 316 |
13.3. Koniec narodu państwowego | 318 |
Rozdział VII. Więzi społeczne i warunki życia | 319 |
1. Rodzina i małżeństwo | 319 |
1.1. Rodzina | 319 |
1.2. Małżeństwo | 320 |
1.3. Miejsce kobiet w rodzinie i społeczeństwie | 320 |
1.4. Długość życia i prokreacja | 323 |
1.5. Kuratela | 324 |
1.6. Pokrewieństwa | 325 |
1.7. Klientelizm i patronat | 325 |
1.8. Rytuały życia społecznego | 326 |
1.9. Wychowanie i socjalizacja | 329 |
2. Środowiska społeczne | 331 |
2.1. Wieś | 331 |
2.2. Miasto | 332 |
2.3. Dwory szlacheckie i magnackie | 332 |
3. Wyznaniowe instytucje więzi społecznej | 332 |
3.1. Parafia | 333 |
3.2. Prawosławne bractwa cerkiewne | 334 |
3.3. Zbory i synody ewangelickie | 335 |
4. Opieka społeczna | 335 |
4.1. Etapy i tendencje zmian | 335 |
4.2. Katolicka opieka społeczna | 336 |
4.3. Ewangelicka opieka społeczna | 337 |
4.4. Opieka społeczna w grupach etniczno-prawnych | 338 |
5. Higiena i zdrowotność | 339 |
5.1. Higiena osobista | 339 |
5.2. Epidemie i zarazy | 340 |
5.3. Rozwój medycyny | 341 |
5.4. Środki lecznicze | 342 |
6. Standard życia | 343 |
6.1. Jakość a styl życia | 343 |
6.2. Odżywianie | 343 |
6.3. Styl życia | 345 |
7. Mieszkanie | 347 |
7.1. Siedziby szlacheckie | 347 |
7.2. Pałace i zamki | 348 |
7.3. Budownictwo chłopskie | 349 |
7.4. Zaścianek | 350 |
7.5. Budownictwo mieszczańskie | 350 |
8. Odzież i fryzury | 351 |
8.1. Strój szlachecki | 352 |
8.2. Strój mieszczański | 354 |
8.3. Stroje obce | 354 |
8.4. Odzież chłopska | 355 |
8.5. Fryzury | 356 |
8.6. Oświeceniowy przełom obyczajowy – „wąsy i peruka’’ | 357 |
Rozdział VIII. Kultura i ideologia | 358 |
1. Modele kultury | 358 |
2. Kultura szlachecka a sarmatyzm | 359 |
2.1. Mity etnogenetyczne | 360 |
2.2. Sarmacki ogląd świata | 363 |
2.3. Stosunek do obcych | 364 |
2.4. Sarmacka obyczajowość i mentalność | 365 |
2.5. Szlachecki system wartości | 366 |
2.6. Wolność a liberum veto | 370 |
2.7. Trzy nurty szlacheckiej ideologii politycznej | 371 |
2.8. Regalizm. Model idealnego władcy | 372 |
2.9. Ideologia polityczna schyłkowego sarmatyzmu | 374 |
2.10. Konstytucjonalizm a neostoicyzm | 374 |
3. Kultura miejska w Rzeczypospolitej XVI–XVII w. | 379 |
3.1. Mieszczańska ideologia | 380 |
3.2. Mieszczański system wartości i wzorce osobowe | 380 |
3.3. Mieszczańska ideologia polityczna | 382 |
3.4. Sarmatyzacja mieszczaństwa | 382 |
3.5. Miasta jako ośrodki kultury | 383 |
4. Kultura popularna – kultura ludowa | 385 |
4.1. Twórcy kultury popularnej | 385 |
4.2. Cechy charakterystyczne kultury popularnej | 386 |
4.3. Zasięg społeczny kultury popularnej | 386 |
5. Folklor | 387 |
5.1. Folklor szlachecki | 388 |
5.2. Dwór szlachecki jako instytucja kultury | 389 |
6. Religijność | 389 |
6.1. Religijność masowa w końcu XVI w. | 391 |
6.2. Metody duszpasterstwa | 392 |
6.3. Folkloryzacja katolicyzmu | 393 |
7. Oświecenie – przełom ideologiczny i kulturowy | 395 |
7.1. Założenia i system wartości | 395 |
7.2. Swojskość i cudzoziemszczyzna | 396 |
7.3. Przemiany ideologii politycznej | 398 |
8. Rehabilitacja sarmatyzmu | 401 |
Rozdział IX. Komunikacja społeczna – szkolnictwo – alfabetyzacja | 403 |
1. System komunikacji społecznej w XVI–XVIII w. | 403 |
1.1. Kultura żywego słowa | 404 |
1.2. Punkty kontaktów społecznych | 405 |
1.3. Rola miast w systemie komunikacji | 407 |
1.4. Poczta | 409 |
1.5. Cenzura informacji | 412 |
2. Języki komunikacji | 415 |
2.1. Latinitas | 415 |
2.2. Wielojęzyczność | 415 |
2.3. Polonizacja | 418 |
2.4. Rozwój polszczyzny literackiej | 420 |
2.5. Oświeceniowe tendencje unifikacyjne | 421 |
3. Piśmienność i alfabetyzacja | 423 |
3.1. Drukarstwo i czytelnictwo | 423 |
3.2. Obieg rękopiśmienny | 428 |
3.3. Prasa | 430 |
4. Oświata | 432 |
4.1. Edukacja dziewcząt | 432 |
4.2. Wyznaniowy charakter szkolnictwa | 433 |
5. Szkolnictwo katolickie | 434 |
5.1. Szkoły parafialne | 434 |
5.2. Szkolnictwo zakonne – kolegia | 435 |
5.3. Szkolnictwo wyższe | 438 |
6. Szkolnictwo ewangelickie | 440 |
6.1. Gimnazja luterańskie w Prusach Królewskich | 440 |
6.2. Ewangelicko-reformowane gimnazja szlacheckie | 441 |
6.3. Gimnazja w Rakowie i Lesznie | 442 |
7. Szkolnictwo prawosławne | 442 |
7.1. Szkoły brackie | 442 |
7.2. Akademia w Ostrogu | 443 |
7.3. Akademia Kijowsko-Mohylańska | 443 |
7.4. Szkoły hospodarskie w Mołdawii i na Wołoszczyźnie | 443 |
8. Szkolnictwo grup etniczno-prawnych | 444 |
8.1. Szkoły żydowskie | 444 |
8.2. Szkolnictwo tatarskie | 445 |
9. Studia zagraniczne | 445 |
10. Kształcenie wojskowe. Projekty szkoły rycerskiej w Rzeczypospolitej XVI–XVII w. | 446 |
11. Reformy szkolnictwa w XVIII w. | 447 |
11.1. Reformy szkolnictwa zakonnego | 447 |
11.2. Reforma pijarska i Collegium Nobilium | 449 |
11.3. Reformy szkolnictwa wojskowego | 449 |
11.4. Reformy Komisji Edukacji Narodowej | 451 |
Rozdział X. Sztuka – nauka – literatura | 456 |
1. Terminologia i periodyzacja | 456 |
1.1. Renesans – reformacja – przełom renesansowy | 457 |
1.2. Sztuka i literatura między renesansem a barokiem | 458 |
2. Manieryzm | 458 |
2.1. Architektura i sztuki plastyczne | 459 |
2.2. Literatura | 462 |
2.3. Muzyka | 464 |
3. Barok | 466 |
3.1. Sarmatyzm a barok | 466 |
3.2. Zasięg społeczny i geograficzny kultury baroku | 468 |
3.3. Wczesny barok (1600–1630) | 469 |
4. Dojrzały barok (1630–1670) | 470 |
4.1. Architektura i sztuki plastyczne | 470 |
4.2. Mecenat królewski i propaganda władzy | 475 |
4.3. Literatura piękna | 477 |
4.4. Nauka | 479 |
4.5. Teatr | 482 |
4.6. Muzyka | 483 |
5. Późny barok i rokoko (1670–1770) | 488 |
5.1. Architektura i sztuki plastyczne | 488 |
5.2. Literatura i piśmiennictwo | 491 |
5.3. Nauka | 492 |
5.4. Muzyka i teatr | 492 |
5.5. Początki oświecenia | 493 |
6. Epoka stanisławowska | 496 |
6.1. Zmiany cywilizacyjne | 496 |
6.2. Międzynarodowa propaganda polskich reform | 498 |
6.3. Drogi przenikania oświecenia do Polski stanisławowskiej | 498 |
6.4. Elity miejskie w epoce oświecenia | 499 |
6.5. Warszawa i prowincja | 500 |
6.6. Mecenat | 500 |
6.7. Architektura i sztuki plastyczne | 502 |
6.8. Klasycyzm (1770–1800) | 503 |
6.9. Sztuka użytkowa | 505 |
6.10. Literatura | 505 |
6.11. Nauka | 507 |
6.12. Muzyka i teatr | 508 |
CZĘŚĆ DRUGA. Wydarzenia polityczne | 513 |
Rozdział I. Kształtowanie się monarchii elekcyjnej | 513 |
1. Rzeczpospolita w Europie | 513 |
1.1. Sąsiedzi | 513 |
1.2. Dwa bieguny rywalizacji europejskiej | 515 |
1.2.1. Sprawa wschodnia | 515 |
1.2.2. Kwestia bałtycka | 516 |
1.2.3. Problemy: tatarski i kozacki | 518 |
2. Rzeczpospolita federacyjna. Korona a Wielkie Księstwo Litewskie po unii | 518 |
2.1. Dalszy ciąg sporów o unię | 518 |
2.2. Prawnoustrojowe konsekwencje unii | 519 |
2.3. Doświadczenia pierwszych bezkrólewi w stosunkach polsko-litewskich | 521 |
3. Pierwsze bezkrólewie (1572–1574) | 521 |
3.1. Przygotowania do wolnej elekcji | 522 |
3.2. Panowie rady | 524 |
3.3. Zjazdy senatorów | 525 |
3.4. Zjazdy partykularne i konfederacje szlacheckie w Koronie | 525 |
3.5. Zjazd w Kaskach | 527 |
3.6. Zjazdy litewskie | 528 |
3.7. Konwokacja | 528 |
3.8. Naprawa Rzeczypospolitej i korektura praw | 529 |
3.9. Prymas interreksem | 530 |
3.10. Sprawa konfederacji warszawskiej | 531 |
3.11. Wolna elekcja viritim | 532 |
3.11.1. Kandydaci do tronu | 532 |
3.11.2. Sylwetka kandydata francuskiego | 535 |
3.12. Elekcja Henryka Walezego | 537 |
3.13. Spór o zobowiązania elekta | 539 |
3.14. Skutki wolnej elekcji | 539 |
3.15. Poselstwo polskie do Francji | 540 |
4. Panowanie Henryka Walezego (1573–1574) | 541 |
4.1. Początek rządów | 541 |
4.2. Zaplecze polityczne | 543 |
4.3. Ucieczka do Francji | 544 |
4.4. Francja i Rzeczpospolita po ucieczce Walezego | 546 |
4.5. Ocena potomnych i historiografii | 546 |
4.6. Czarna legenda Walezego | 546 |
5. Drugie bezkrólewie (1574–1575) | 547 |
5.1. Zamęt po ucieczce Henryka Walezego | 547 |
5.2. Zjazd konwokacyjny w Warszawie i poselstwo do Francji | 547 |
5.3. Zjazd w Stężycy | 548 |
5.4. Wielkie Księstwo Litewskie i Prusy a Korona w czasie drugiego bezkrólewia | 549 |
5.5. Konwokacja zwołana przez prymasa | 550 |
5.6. Sejm elekcyjny | 550 |
5.7. Sylwetka kandydata siedmiogrodzkiego | 551 |
5.8. Zabiegi Batorego o koronę Rzeczypospolitej | 552 |
5.9. Podwójna elekcja (1575) | 553 |
5.10. Francja i Turcja wobec elekcji Stefana Batorego | 554 |
5.11. Zjazd jędrzejowski | 554 |
5.12. Poselstwa polskie do Siedmiogrodu | 556 |
5.13. Koronacja Anny Jagiellonki i Stefana Batorego | 557 |
6. Panowanie Stefana Batorego (1576–1586) | 558 |
6.1. Początek rządów. Wojna z Gdańskiem | 558 |
6.2. Trybunał Koronny | 561 |
6.3. Zmiany w elicie władzy | 561 |
6.4. Kariera Jana Zamoyskiego | 563 |
6.5. Przygotowania do wojny z Moskwą | 564 |
6.5.1. Reformy wojskowe | 565 |
6.5.2. Pacyfikacja Kozaczyzny | 566 |
6.5.3. Dyplomatyczne przygotowanie wojny z Moskwą | 566 |
6.6 Wojny z Moskwą (1579–1582) | 567 |
6.6.1 Kampania połocka (1579) | 567 |
6.6.2. Wyprawa na Wielkie Łuki (1580) | 570 |
6.6.3. Kampania pskowska (1581) | 571 |
6.6.4. Rozejm w Jamie Zapolskim (1582) | 573 |
6.7. Dyplomacja i polityka zagraniczna po wojnie z Moskwą | 574 |
6.8. Sytuacja wewnętrzna po wojnach z Moskwą | 574 |
6.9. Plany ligi antytureckiej | 575 |
6.10. Stosunki polsko-moskiewskie (1583–1586) | 577 |
6.11. Zaplecze polityczne i system i rządów | 578 |
6.11.1. Rządy triumwiratu magnackiego | 579 |
6.11.2. Egzekucja Samuela Zborowskiego | 580 |
6.11.3. Konwokacja senatorów w Lublinie (1584) | 581 |
6.11.4. Sprawa Zborowskich na sejmie (1585) | 582 |
6.11.5. Konflikt króla ze szlachtą. Wzrost znaczenia magnaterii | 582 |
6.12. Plany unii polsko-moskiewskiej | 584 |
6.13. Życie prywatne Stefana Batorego | 584 |
6.14. Ocena potomnych i historiografii | 585 |
Rozdział II. Monarchia dwóch pierwszych Wazów | 586 |
1. Trzecie bezkrólewie (1586–1587) | 586 |
1.1. Podziały w elicie władzy | 586 |
1.2. Sejmiki przedkonwokacyjne | 586 |
1.3. Konwokacja | 587 |
1.4. Podwójna elekcja (1587) | 587 |
1.5. Sylwetki elektów | 588 |
1.6. Traktat kalmarski | 589 |
1.7. Wojna o koronę | 590 |
1.8. Przybycie Zygmunta Wazy do Gdańska | 590 |
2. Panowanie Zygmunta III Wazy (1587–1632) | 591 |
2.1. Koronacja i początki rządów | 591 |
2.2. Bitwa pod Byczyną | 591 |
2.3. Wielkie Księstwo Litewskie a Korona w czasie trzeciego bezkrólewia | 592 |
2.4. Sejm pacyfikacyjny (1589) | 593 |
2.5. Pozycja międzynarodowa Zygmunta Wazy | 593 |
2.5.1. Traktat bytomsko-będziński | 594 |
2.5.2. Przesłanki sojuszu z Habsburgami | 594 |
2.5.3. Sumy neapolitańskie | 596 |
2.5.4. Polityka Habsburgów wobec Rzeczypospolitej | 596 |
2.5.5. „Praktyki’’ Zygmunta III Wazy z Habsburgami | 597 |
2.6. Polityka wewnętrzna | 598 |
2.6.1. Dwór a opozycja (1591–1592) | 598 |
2.6.2. Sejm inkwizycyjny | 598 |
2.6.3. Problem Ukrainy | 599 |
2.6.4. Polityczna geneza i konsekwencje unii brzeskiej (1596) | 601 |
2.7. Polityka zagraniczna | 601 |
2.7.1. Rzeczpospolita wobec Turcji i Chanatu Krymskiego | 602 |
2.7.2. „Awantury mołdawskie’’ | 603 |
2.7.3. Sprawy szwedzkie po śmierci Jana III Wazy | 604 |
2.7.4. Wojna domowa w Szwecji (1598) | 605 |
2.7.5. Przejęcie tronu szwedzkiego przez Karola IX | 605 |
2.7.6. Wojna w Inflantach (1601–1611) | 606 |
2.7.7. Rzeczpospolita a Moskwa (1603–1618) | 606 |
2.8. Wewnętrzne skutki wojen ofensywnych | 610 |
2.8.1. Rokosz sandomierski (1606–1608) | 610 |
2.8.2. Konsekwencje ustrojowe rokoszu | 613 |
2.8.3. Polityczne znaczenie konfederacji wojskowych | 614 |
2.9. Rzeczpospolita wobec wojny trzydziestoletniej | 615 |
2.9.1. Cecora i Chocim (1620–1621) | 616 |
2.9.2. Nielegalna reaktywacja hierarchii prawosławnej | 617 |
2.9.3. Zabiegi o pomoc Habsburgów i papiestwa | 618 |
2.9.4. Śląsk a Polska | 618 |
2.9.5. Niebezpieczeństwo ze strony Szwecji | 619 |
2.9.6. Dyplomacja szwedzka przeciw Rzeczypospolitej | 620 |
2.9.7. Wojna w Inflantach i Prusach | 621 |
2.9.8. „Spisek orleański’’ | 623 |
2.9.9. Admiralicja Sewilska | 623 |
2.9.10. Rozejm w Altmarku (1629) | 624 |
2.9.11. Habsburgowie i Francja wobec Rzeczypospolitej | 625 |
2.10. Zaplecze polityczne i system rządów Zygmunta III Wazy | 625 |
2.11. Życie prywatne i polityka dynastyczna Zygmunta III Wazy | 627 |
2.12. Ostatnie lata rządów Zygmunta III Wazy | 627 |
2.13. Ocena potomnych i historiografii | 628 |
3. Czwarte bezkrólewie (1632–1633) | 629 |
3.1. Projekty reformy elekcji | 629 |
3.2. Zagrożenie zewnętrzne | 630 |
3.3. Wielkie Księstwo Litewskie wobec bezkrólewia | 630 |
3.4. Eksorbitancje i urazy | 631 |
3.5. Konwokacja | 631 |
3.6. Sejm elekcyjny | 632 |
3.7. Elekcja Władysława Wazy | 633 |
3.8. Przysięga elekta | 633 |
3.9. Sylwetka elekta | 633 |
4. Panowanie Władysława IV Wazy (1633–1648) | 636 |
4.1. Polityka zagraniczna w pierwszych latach rządów | 636 |
4.1.1. Wojna smoleńska z Moskwą (1633–1634) | 636 |
4.1.2. Zagrożenie tureckie | 638 |
4.1.3. Plany odzyskania korony dziedzicznej i wojny ze Szwecją | 639 |
4.1.4. Wielkie plany (1635–1636) | 640 |
4.1.5. Polityka bałtycka | 641 |
4.1.6. Emancypacja Prus Książęcych | 642 |
4.2. Polityka wewnętrzna | 642 |
4.2.1. Zabiegi o domenę królewską | 642 |
4.2.2. Kawaleria Najświętszej Marii Panny | 642 |
4.3. Powrót do sojuszu z Habsburgami | 643 |
4.3.1. Efekty sojuszu z Habsburgami | 644 |
4.3.2. Traktat neapolitański | 644 |
4.4. Zwrot ku Francji | 646 |
4.5. Polityczna geneza i znaczenie Colloquium Charitativum | 647 |
4.6. Ostatnie lata rządów | 648 |
4.6.1. Początki odrębności Ukrainy | 648 |
4.6.2. Powstania kozackie | 650 |
4.6.3. Stosunki z Chanatem Krymskim i plany wojny z Turcją | 652 |
4.7. Zaplecze polityczne i system rządów Władysława IV | 653 |
4.8. Życie prywatne Władysława IV | 656 |
4.9. Ocena potomnych i historiografii | 657 |
4.10. Bilans rządów czterech pierwszych królów elekcyjnych | 658 |
Rozdział III. Czasy kryzysu i odbudowy | 660 |
1. Rzeczpospolita w Europie 2. poł. XVII w. | 660 |
1.1. Sytuacja międzynarodowa | 660 |
1.2. Kryzys Rzeczypospolitej – straty ludnościowe i terytorialne | 660 |
1.3. Początek erozji ustrojowej | 662 |
1.4. Spadek znaczenia międzynarodowego Rzeczypospolitej | 662 |
1.5. Wzrost pozycji Moskwy | 664 |
1.6. Bilans XVII w. w sytuacji międzynarodowej | 665 |
2. Rzeczpospolita federacyjna | 665 |
2.1. Wielkie Księstwo Litewskie a Korona w 2. poł. XVII w. | 665 |
2.1.1. Tendencje separatystyczne na Litwie | 665 |
2.1.2. Dążenia do integracji prawnej? | 666 |
2.2. Projekt emancypacji politycznej Ukrainy | 666 |
3. Piąte bezkrólewie (1648) | 667 |
3.1. Konwokacja i elekcja Jana Kazimierza | 668 |
3.2. Sylwetka elekta | 668 |
4. Panowanie Jana Kazimierza Wazy (1648–1668) | 669 |
4.1. Początki rządów. Wojny z Kozakami | 669 |
4.1.1. Kampania 1649–1650 | 669 |
4.1.2. Ugoda zborowska | 670 |
4.1.3 Kampania 1651 – zwycięstwo pod Beresteczkiem | 670 |
4.1.4. Kampanie 1652–1653 | 671 |
4.2. Kozaczyzna a Moskwa | 672 |
4.2.1. Polityka zagraniczna Bohdana Chmielnickiego | 672 |
4.2.2. Reformy państwa moskiewskiego w poł. XVII w. | 672 |
4.2.3. Państwo kozackie | 673 |
4.3. Zaplecze polityczne i system rządów Jana Kazimierza | 674 |
4.3.1. Zmiany w elicie władzy | 674 |
4.3.2. Zasady nominacji na urzędy | 676 |
4.3.3. Liberum veto | 677 |
4.3.4. Wykorzystywanie wakansów | 677 |
4.3.5. Opozycja magnacka | 678 |
4.4. Wojna z Moskwą (1654–1655) | 678 |
4.4.1. Najazd moskiewski na Wielkie Księstwo Litewskie | 678 |
4.4.2. Tragedia Białorusi | 678 |
4.5. Potop szwedzki i druga wojna północna (1655–1660) | 679 |
4.5.1. Geneza najazdu szwedzkiego | 679 |
4.5.2. Rokowania polsko-szwedzkie (1651–1655) | 680 |
4.5.3. Ujście i Kiejdany | 681 |
4.5.4. Wycofanie się króla na Śląsk | 681 |
4.5.5. Opór przeciw Szwedom | 682 |
4.5.6. Śluby lwowskie Jana Kazimierza | 683 |
4.5.7. Kampania 1656 | 684 |
4.5.8. Układ z Moskwą | 685 |
4.5.9. Traktat rozbiorowy w Radnot | 686 |
4.6. Konsekwencje dyplomatyczne wojny północnej | 686 |
4.6.1. Habsburgowie i Francja wobec najazdu szwedzkiego na Rzeczpospolitą | 686 |
4.6.2. Emancypacja Prus | 687 |
4.6.3. Przymierze polsko-austriackie | 689 |
4.6.4. Zbliżenie z Francją | 689 |
4.6.5. Koniec wojny północnej. Rokowania pokojowe w Oliwie (1660) | 689 |
4.7. Sytuacja wewnętrzna po potopie szwedzkim | 690 |
4.7.1. Dworskie projekty reform (1658–1659) | 690 |
4.7.2. Konfederacje wojskowe | 692 |
4.8. Rzeczpospolita wobec Moskwy i Ukrainy | 694 |
4.8.1. Ugoda hadziacka | 694 |
4.8.2. Drugi etap wojny z Moskwą (1660–1667) | 695 |
4.8.3. Sytuacja wewnętrzna w czasie wojny z Moskwą. Rokosz Lubomirskiego | 698 |
4.8.4. Rozejm andruszowski (1667) | 699 |
4.8.5. Konsekwencje międzynarodowe rozejmu andruszowskiego | 700 |
4.9. Ostatnie lata rządów i abdykacja Jana Kazimierza | 700 |
4.10. Życie prywatne Jana Kazimierza | 703 |
4.11. Ocena współczesnych i historiografii | 704 |
5. Szóste bezkrólewie (1668–1669) | 705 |
5.1. Konwokacja | 705 |
5.2. Kandydaci do korony | 705 |
5.3. Sejm elekcyjny | 706 |
5.4. Sylwetka elekta | 707 |
5.5. Zaplecze polityczne Michała Korybuta Wiśniowieckiego | 709 |
5.6. Koronacja | 711 |
6. Panowanie Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669–1673) | 711 |
6.1. System rządów | 711 |
6.1.1. Dwór a opozycja magnacka | 711 |
6.1.2. Aktywizacja polityczna szlachty | 712 |
6.1.3. Dworskie projekty reform | 713 |
6.2. Sytuacja międzynarodowa i zagrożenie zewnętrzne | 713 |
6.2.1. Wojna na Ukrainie 1671 | 714 |
6.2.2. Wojna z Turcją 1672 | 714 |
6.2.3. Traktat w Buczaczu | 715 |
6.3. Sytuacja wewnętrzna | 716 |
6.3.1. Konfederacja gołąbska | 716 |
6.3.2. Konfederacja szczebrzeszyńska | 718 |
6.4. Choroba i śmierć Michała Korybuta | 718 |
6.5. Ocena historiografii | 719 |
7. Siódme bezkrólewie (1673–1674) | 720 |
7.1. Elekcja | 720 |
7.2. Koronacja | 721 |
7.3. Sylwetka elekta | 721 |
8. Panowanie Jana III Sobieskiego (1674–1696) | 725 |
8.1. Początki rządów. Projekty reform | 725 |
8.2. Dwór a opozycja magnacka | 726 |
8.3. Polityka zagraniczna | 727 |
8.3.1. Zwrot ku Francji | 727 |
8.3.2. Polityka bałtycka | 728 |
8.3.3. Plany sojuszu z Moskwą | 730 |
8.3.4. Zmiana układu sił w Europie | 731 |
8.3.5. Zwrot ku Habsburgom | 732 |
8.4. Sytuacja wewnętrzna przed 1683 | 733 |
8.4.1. Projekty reform 1676–1681 | 733 |
8.4.2. Reformy wojskowe | 734 |
8.4.3. Stosunek Sobieskiego do Kozaczyzny i prawosławia | 735 |
8.4.4. Rozbicie opozycji | 735 |
8.5. Przymierze z Cesarstwem i wojna z Turcją (1683–1685) | 736 |
8.6. Traktat Grzymułtowskiego (1686) | 738 |
8.7. Polityka wewnętrzna i walka z opozycja˛ po 1683 | 739 |
8.8. Zaplecze polityczne i system rządów | 742 |
8.9. Próba ponownego zwrotu ku Francji | 743 |
8.10. Ostatnie lata rządów Jana III Sobieskiego | 743 |
8.11. Choroba i śmierć króla | 744 |
8.12. Życie prywatne Jana III Sobieskiego | 745 |
8.13. Ocena historiografii | 745 |
Rozdział IV. Walka o utrzymanie suwerenności | 747 |
1. Rzeczpospolita w Europie za panowania Wettinów | 747 |
1.1. Nowy układ sił | 747 |
1.2. Wzrost znaczenia Rosji | 749 |
1.2.1. Geneza zbliżenia Zachodu i Rosji | 750 |
1.3. Pozycja Rzeczypospolitej w Europie – kryzys suwerenności | 750 |
1.3.1. Geneza kryzysu suwerenności | 751 |
2. Rzeczpospolita federacyjna | 752 |
2.1. Saksonia w unii z Rzecząpospolitą | 752 |
2.1.1. Potencjał ekonomiczny i ludnościowy Saksonii | 752 |
2.1.2. Instytucje państwa saskiego | 754 |
2.1.3. Polityka wewnętrzna elektorów | 755 |
2.2. Wielkie Księstwo Litewskie a Korona za Wettinów. Koekwacja praw | 755 |
2.3. Ukraina w czasach saskich | 756 |
2.3.1. Bunty kozackie na Ukrainie Prawobrzeżnej | 756 |
2.3.2. Hetmanat Iwana Mazepy | 757 |
2.3.3. Losy hetmanatu po Połtawie | 757 |
2.4. Terytoria pograniczne za Wettinów | 757 |
2.4.1. Pomorze i Śląsk pod panowaniem pruskim | 757 |
3. Ósme bezkrólewie (1696–1697) | 759 |
3.1. Rywalizacja fakcji magnackich | 759 |
3.2. Konwokacja – wykluczenie „Piastów” od tronu | 760 |
3.3. Sejm elekcyjny – kandydaci do tronu | 760 |
3.4. Sylwetka elekta saskiego | 760 |
3.5. Koronacja i pacyfikacja | 762 |
4. Panowanie Augusta II Wettina (1697–1733) | 763 |
4.1. Początki rządów. Program polityczny | 763 |
4.2. Ostatnia kampania w wojnie z Turcją | 764 |
4.3. Przygotowania dyplomatyczne do kampanii bałtyckiej | 766 |
4.4. Kwestia pruska | 766 |
4.5. Drugi sejm pacyfikacyjny (1699) | 767 |
4.6. Sytuacja wewnętrzna w Wielkim Księstwie Litewskim | 767 |
4.6.1. Wojna domowa na Litwie | 767 |
4.6.2. Separatyzm litewski w epoce saskiej | 768 |
4.7. Król i Rzeczpospolita wobec wielkiej wojny północnej | 769 |
4.7.1. Bitwa pod Narwą | 770 |
4.7.2. Wojna o sukcesję hiszpańską i sojusz Augusta II z Francją | 770 |
4.7.3. Sejm (1701) | 771 |
4.7.4. Sukcesy Szwedów w Inflantach | 771 |
4.7.5. Bitwa pod Kliszowem (1702) | 773 |
4.7.6. Okupacja szwedzka w Koronie | 773 |
4.7.7. Konfederacja sandomierska | 773 |
4.7.8. Rady senatu i sejm (1703) | 774 |
4.7.9. Sejm lubelski (1703) | 774 |
5. Dwukrólewie | 775 |
5.1. Detronizacja Augusta II i elekcja Stanisława Leszczyńskiego | 775 |
5.2. Sylwetka antykróla | 775 |
5.3. Konfederacja generalna w Sandomierzu (1704) | 776 |
5.4. Sojusz narewski z Rosją (1704) | 776 |
5.5. Dwóch królów i dwa przymierza | 777 |
5.6. Koronacja Stanisława Leszczyńskiego | 777 |
5.7. Traktat warszawski ze Szwedami (1705) | 778 |
5.8. Szwedzi w Saksonii | 779 |
5.9. Pokój w Altranstädt i detronizacja Augusta II (1706) | 779 |
5.10. Postępy Rosjan w Inflantach | 780 |
5.11. Rosyjska okupacja Rzeczypospolitej | 780 |
5.12. Kampania rosyjska Karola XII (1707–1709) | 781 |
5.13. Połtawa (1709) | 782 |
5.14. Leszczyński na wygnaniu | 782 |
6. Restytucja Augusta II | 783 |
6.1. Walna Rada Warszawska (1710) | 783 |
6.2. Wojna na Bałkanach | 784 |
6.2.1. Wystąpienie Turcji przeciw Rosji (1710–1711) | 784 |
6.2.2. Traktat prucki 1711 | 784 |
6.2.3. Kryzys 1713 – groźba dominacji tureckiej | 784 |
6.2.4. Sejm walny (1712). Wzmocnienie pozycji Augusta II | 785 |
6.2.5. Koniec wojny o sukcesję hiszpańską. Zażegnanie zagrożenia tureckiego | 786 |
6.3. Próby emancypacji spod kurateli rosyjskiej | 786 |
6.4. Sytuacja wewnętrzna | 787 |
6.4.1. Kryzys społeczny i polityczny | 787 |
6.4.2. Szlacheckie projekty reform republikańskich | 788 |
6.4.3. Zaplecze polityczne i system rządów Augusta II | 789 |
6.4.4. Dworskie projekty reform | 791 |
6.4.5. Konfederacja tarnogrodzka (1715) | 793 |
6.4.6. Sejm niemy (1717) | 794 |
6.5. Pozycja międzynarodowa Rzeczypospolitej po sejmie niemym (1717) | 795 |
6.5.1. Nieuchronność protektoratu rosyjskiego? | 795 |
6.5.2. Koalicja antyrosyjska | 796 |
6.5.3. Polityka emancypacyjna Augusta II (1718–1720). Zwrot ku Habsburgom | 797 |
6.5.4. Układ wiedeński (1719) | 797 |
6.6. Dyplomacja międzynarodowa a Rzeczpospolita | 798 |
6.6.1. Traktat w Nystadt (1721) | 798 |
6.6.2. Traktaty „opiekuńcze” | 798 |
6.6.3. Polityczne konsekwencje sprawy toruńskiej (1724) | 799 |
6.7. Ostatnie lata panowania Augusta II | 801 |
6.7.1. Polityka dynastyczna | 802 |
6.7.2. Familia Czartoryskich i Potoccy | 802 |
6.8. Życie prywatne Augusta II | 803 |
6.9. Ocena Augusta II w historiografii | 804 |
7. Przedostatnie bezkrólewie (1733) | 804 |
7.1. Stanisław Leszczyński na emigracji | 805 |
7.2. Konwokacja | 806 |
7.3. Podwójna elekcja | 807 |
7.3.1. Elekcja Stanisława Leszczyńskiego | 807 |
7.3.2. Elekcja Augusta III Wettina | 807 |
7.3.3. Koronacja Augusta III | 808 |
8. Drugie dwukrólewie i wojna o polską sukcesję (1733–1735) | 808 |
8.1. Konfederacja dzikowska | 809 |
8.2. Abdykacja Stanisława Leszczyńskiego | 810 |
8.3. Leszczyński w Lotaryngii | 810 |
8.4. Ocena Stanisława Leszczyńskiego w historiografii | 811 |
9. Panowanie Augusta III Wettina (1733–1763) | 812 |
9.1. Pacyfikacja | 812 |
9.2. Sylwetka Fryderyka Augusta Wettina | 812 |
9.3. Polityka zagraniczna Augusta III | 814 |
9.3.1. Pozycja Rzeczypospolitej w Europie | 814 |
9.3.2. Sojusz prusko-rosyjski | 815 |
9.3.3. Dominacja Rosji w Europie Środkowo-Wschodniej | 815 |
9.3.4. Przymierze z Rosją (1744) | 816 |
9.3.5. Druga wojna śląska. Okupacja Saksonii przez Prusy | 817 |
9.3.6. Porozumienia z Francją i Wielką Brytanią (1746 i 1751) | 817 |
9.3.7. Wojna siedmioletnia (1756–1763) i druga okupacja Saksonii | 817 |
9.4. Zaplecze polityczne i system rządów Augusta III | 818 |
9.4.1. System ministerialny w Saksonii po 1746 | 819 |
9.4.2. Polityka wewnętrzna w Rzeczypospolitej. System anarchii | 820 |
9.4.3. Zrównoważenie sił wewnętrznych i wpływów obcych | 820 |
9.4.5. Sytuacja w Rzeczypospolitej a specyfika państw składanych | 821 |
9.4.6. Złoty pokój saski | 822 |
9.4.7. Walka ugrupowań magnackich | 823 |
9.4.8. System ministerialny w Rzeczypospolitej? | 823 |
9.4.9. Orientacje zagraniczne | 824 |
9.4.10. Neutralność i demilitaryzacja Rzeczypospolitej | 825 |
9.4.11. Sprawa aukcji wojska | 826 |
9.4.12. Nowy system rządów – kamaryla Mniszcha | 828 |
9.5. Schyłek panowania Augusta III | 828 |
9.5.1. Konsekwencje wojny siedmioletniej dla sytuacji w Rzeczypospolitej | 828 |
9.5.2. Życie prywatne i polityka dynastyczna Augusta III | 829 |
9.5.3. Sprawa sukcesji tronu | 830 |
9.5.4. Plany reformatorskie i konfederackie Familii | 830 |
9.5.5. Walka ugrupowań magnackich (1762–1763) | 831 |
9.5.6. Ocena Augusta III w historiografii | 832 |
9.5.7. Bilans panowania Wettinów. Konsekwencje cywilizacyjne unii polsko-saskiej | 833 |
Rozdział V. Upadek Rzeczypospolitej | 835 |
1. Rzeczpospolita w Europie w epoce stanisławowskiej | 835 |
1.1. Sytuacja międzynarodowa | 835 |
1.2. Układ sił w przededniu ostatniego bezkrólewia | 836 |
1.3. Polityka Katarzyny II wobec Rzeczypospolitej | 837 |
2. Wielkie Księstwo Litewskie i Korona w epoce stanisławowskiej | 838 |
3. Ostatnie bezkrólewie (1763–1764) | 840 |
3.1. Sylwetka Stanisława Poniatowskiego | 840 |
3.2. Kandydatura Stanisława Poniatowskiego do tronu | 842 |
3.3. Sejmiki przedkonwokacyjne | 843 |
3.4. Konwokacja | 844 |
3.5. Reformy sejmu konwokacyjnego (1764) | 844 |
3.6. Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego | 845 |
3.7. Koronacja | 846 |
4. Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764–1795) | 846 |
4.1. Początki rządów | 846 |
4.1.1. Pod kuratelą Familii | 846 |
4.1.2. Zaplecze polityczne Stanisława Augusta w pierwszym okresie panowania | 847 |
4.1.3. Pierwsze reformy (1765–1766) | 849 |
4.1.4. Dyplomacja Stanisława Poniatowskiego | 849 |
4.1.5. Polityka wewnętrzna | 851 |
4.1.6. Sprawa dysydencka | 851 |
4.1.7. Rozwiązanie konfederacji generalnej | 851 |
4.2. Interwencja rosyjska w Rzeczypospolitej | 852 |
4.2.1. Konfederacje: słucka i radomska | 852 |
4.2.2. Sejm repninowski i rosyjska gwarancja (1767–1768) | 852 |
4.3. Konfederacja barska (1768) | 854 |
4.3.1. Koliszczyzna | 855 |
4.3.2. Wojna i polityka konfederacka (1768–1772) | 855 |
4.3.3. Wojna rosyjsko-turecka (tzw. wojna polska) (1768–1774) | 856 |
4.3.4. Francuska pomoc dla konfederatów | 857 |
4.3.5. Mocarstwa wobec wojny rosyjsko-tureckiej | 858 |
4.4. I rozbiór Rzeczypospolitej (1772–1773) | 859 |
4.4.1. Plany rozbiorowe | 859 |
4.4.2. Traktaty rozbiorowe | 860 |
4.4.3. Koniec konfederacji barskiej | 861 |
4.4.4. Sejm rozbiorowy (1773–1775) | 861 |
4.4.5. Reformy sejmu rozbiorowego | 863 |
4.4.6. Koniec wojny rosyjsko-tureckiej (1774) | 863 |
4.4.7. Położenie Rzeczypospolitej i ziem zabranych po I rozbiorze | 864 |
4.4.8. Traktaty handlowe 1775 | 864 |
4.5. Polityka wewnętrzna po I rozbiorze | 865 |
4.5.1. Rządy Rady Nieustającej | 865 |
4.5.2. Ukrócenie opozycji magnackiej na sejmie (1776) | 865 |
4.5.3. Rządy królewsko-ambasadorskie | 866 |
4.5.4. Rzeczpospolita wobec planów wojny rosyjsko-tureckiej | 866 |
4.5.5. Odrzucenie Kodeksu Zamoyskiego | 867 |
4.5.6. Zaplecze polityczne i system rządów (1776–1788) | 868 |
4.6. Polityka międzynarodowa | 870 |
4.6.1. Antagonizm wśród mocarstw rozbiorowych | 870 |
4.6.2. Rokowania o sojusz wojskowy z Rosją (1787) | 870 |
4.6.3. Spotkanie w Kaniowie | 871 |
4.6.4. Wojna wschodnia i polityka Prus (1787–1788) | 873 |
4.7. Walka o suwerenność | 873 |
4.7.1. Obalenie Rady Nieustającej | 873 |
4.7.2. Sejm rządzący (1789–1790) | 875 |
4.7.3. Rosja i Prusy wobec sytuacji w Rzeczypospolitej | 877 |
4.7.4. Przymierze z Prusami | 877 |
4.7.5. Ugrupowania sejmowe | 878 |
4.7.6. Prace nad formą rządu i prawo dla miast (1789–1791) | 879 |
4.7.7. Projekty formy rządu (1789–1790) | 880 |
4.7.8. Nowa kadencja sejmu (1790–1791) | 881 |
4.7.9. Królewski projekt ustawy rządowej | 881 |
4.7.10. Prawo o sejmikach i o miastach | 882 |
4.7.11. Uchwalenie Konstytucji 3 maja 1791 | 882 |
4.7.12. Ustawodawstwo szczegółowe | 883 |
4.8. Koniec polskiej rewolucji parlamentarnej | 884 |
4.8.1. Zmiany w sytuacji międzynarodowej (1790–1792) | 884 |
4.8.2. Konfederacja targowicka | 886 |
4.8.3. Wojna z Rosją | 886 |
4.8.4. Akces króla do targowicy | 887 |
4.8.5. Polityka Stanisława Augusta po targowicy | 887 |
4.8.6. Polityka na emigracji | 888 |
4.8.7. Wojna rewolucyjnej Francji z Prusami i Austrią | 888 |
4.9. II rozbiór Rzeczypospolitej | 889 |
4.9.1. Zawiedzione nadzieje targowiczan | 889 |
4.9.2. Zaplecze polityczne i system rządów po konfederacji targowickiej | 890 |
4.9.3. Sejm grodzieński 1793 | 891 |
4.9.4. Polska emigracja i rewolucyjna Francja | 891 |
4.10. Insurekcja kościuszkowska | 892 |
4.10.1. Projekt sojuszu z Francją | 892 |
4.10.2. Sytuacja w kraju i organizacje spiskowe (1793–1794) | 893 |
4.10.3. Marsz brygady Madalińskiego | 893 |
4.10.4. Ogłoszenie insurekcji | 894 |
4.10.5. Racławice i Warszawa | 894 |
4.10.6. Powstanie na Litwie | 895 |
4.10.7. Król wobec insurekcji | 896 |
4.10.8. Radykalizacja insurekcji | 896 |
4.10.9. Egzekucje majowe z 1794 r. w Wilnie i Warszawie | 897 |
4.10.10 Polityka władz insurekcji | 898 |
4.10.11. Samosądy warszawskie | 898 |
4.10.12. Działania militarne w 1794 r. | 899 |
4.10.13. Kapitulacja | 900 |
4.11. III rozbiór i upadek Rzeczypospolitej | 901 |
4.11.1. Rozbiory Rzeczypospolitej w oczach Europy | 902 |
4.12. Schyłek życia ostatniego króla Rzeczypospolitej | 903 |
4.13. Śmierć Stanisława Augusta | 904 |
4.14. Życie prywatne Stanisława Augusta Poniatowskiego | 904 |
4.15. Ocena współczesnych i historiografii | 905 |
Zakończenie | 907 |
Daty najważniejszych wydarzeń | 911 |
Bibliografia | 916 |
Indeks osób | 953 |
Indeks nazw geograficznych | 989 |
Spis tabel i schematów | 1004 |
Spis map | 1005 |