Przekształcenia narodowościowe na Ziemiach Zachodnich i północnych Polski w latach 1945-1959

Głównym celem rozprawy jest ukazanie przemian narodowościowych na obszarach Niemiec włączonych do Polski po drugiej wojnie światowej, z uwzględnieniem ewolucji polityki państwa w dziedzinie integracji Ziem Zachodnich i Północnych z tzw. ziemiami dawnymi (należącymi do Polski przed 1939 r. i nadal pozostającymi w granicach państwa polskiego po zakończeniu drugiej wojny światowej) pod wpływem zmieniającej się sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej w drugiej połowie lat 40. i w latach 50. Przemiany te obejmują kompleksowo zjawiska i procesy związane z życiem kształtującego się od podstaw społeczeństwa polskiego oraz mniejszości narodowych, grup etnicznych i kulturalno-wyznaniowych. Roz-patrując ten problem przyjęto, że czynnikiem decydującym o kształtowaniu się stosunków narodowościowych na Ziemiach Zachodnich i Północnych były ideologiczne zamierzenia oraz polityczne działania ośrodka komunistycznego, mającego monopol na sprawowanie władzy państwowej w powojennej Polsce. Ośrodek ten realizował program społeczny, polityczny i gospodarczy podporządkowany swojemu interesowi – utrzymaniu i utrwaleniu zdobytej władzy. Integracja nowego społeczeństwa ziem przyłączonych do Polski była ważnym elementem jednego jego głównych celów politycznych, który zakładał ujednolicenie terytorialne i administracyjne państwa oraz ukształtowanie homogenicznego narodowościowo społeczeństwa. Chodziło zarówno o wzajemne scalenie przybywających tutaj grup prze-siedleńczych, jak i o ich integrację z ludnością autochtoniczną tych ziem, uznaną za polską. Jej obecność, a także osiedlenie milionów Polaków z obszarów centralnych Polski i Kresów Wschodnich Drugiej Rzeczpospolitej, przy jednoczesnym usuwaniu Niemców, było jednym z założeń celu ogólnego, określanego mianem repolonizacji (reslawizacji, odniemczenia, rzadziej polonizacji czy spolszczenia) Ziem Zachodnich i Północnych.

Swoim zakresem terytorialnym praca obejmuje ziemie przyłączone do Polski po drugiej wojnie światowej na podstawie decyzji konferencji poczdamskiej, które wcześniej należały do Niemiec i Wolnego Miasta Gdańska. W dokumentach oraz literaturze z okresu Polski Ludowej obszary te najczęściej określane są mianem Ziem Odzyskanych. Na określenie tego obszaru używam terminu: Ziemie Zachod-nie i Północne (zamiennie: Polska zachodnia i północna).

Zakres chronologiczny opracowania obejmuje lata 1945-1959. Cezura wstępna nie wymaga wyjaśnienia – wyznacza ją rok 1945, a więc włączenie omawianego obszaru do Polski. Szerszego natomiast uzasadnienia potrzebuje przyjęcie 1959 roku jako umownej cezury końcowej. W tym czasie nastąpiło zakończenie masowych, zorganizowanych procesów migracyjnych oraz osiedleńczych, rozpoczętych po drugiej wojny światowej, które wywarły decydujący wpływ na kształtowanie się stosunków narodowościowych na omawianym obszarze.

• PRL
• Polska powojenna
• przekszałcenia narodowościowe
• ziemie zachodnie
• ziemie północne