„Przekaz Elfi Nitche” Aleny Mrazovej to opowieść po trosze o każdym
znas. Bo nikt przecież nie jest oderwany od korzeni, nikt nie jest wolny od refleksji
dotyczącej własnej przeszłości, przodków. Nikt nie jest również wolny
odzastanowienia się: kim jestem i dlaczego jestem taki a nie inny?
Zastanawiamy się niejednokrotnie, czy nosimy w sobie jakieś fragmenty naszych
prababek,dziadków a jeśli tak, to jakie…
Alena Mrazova w swoim „Przekazie…” oprowadza nas po świecie, który
jednocześniejest i daleki, i bardzo, bardzo bliski. Odnajdujemy w jej opowieści,
między innymi, tęsknotę za bezpowrotnym:
Gdzie są mieszkańcy tego miasta? Zasnęli na półkach bibliotecznych,
między wierszami?
Czy jednak jest to zniknięcie zupełnie bezpowrotne? Czy też wraca…
choć by smakiem miętowych cukierków zjadanych zachłannie w dzieciństwie?
Opowiadanie Aleny Mrazovej to rodzaj wędrówki, w którą zabiera ona
Czytelnika. Wędrówki pełnej zarówno scen realistycznych, jak i swego rodzaju
magii. Pisarce udało się połączyć te dwa światy w sposób ciekawy, bez
trudu podróżujemy (wraz z małą przewodniczką Elfi Nitche) przez czasoprzestrzeń.
Autorka uświadamia nam, jak ogromną siłę i znaczenie posiada
nasza pamięć. Droga z przeszłości do przyszłości (a może z przyszłości do
przeszłości?) bywa, niestety, bolesna:
Tylko w oddali słyszę stukot kopyt czarnych koni.Tam jest moja droga,
która prowadzi aż po horyzont w innym kraju, w tym samym krajobrazie.
(…) Zużyte podeszwy rozpadają się, palce nóg zagłębiają się w pyle.
W tej poetyckiej prozie odnajdziemy również zadziwienie i mnóstwo typowo
egzystencjalnych refleksji (wzbogaconych między innymi o nawiązania
do muzyki i świata baśni). Odnajdziemy lęk przed nawałnicą cywilizacyjną,
która niekiedy wydaje się być zbyt brutalna, a wszelkie stacje i ślady pamięci są
dlaniej bez znaczenia. Może dlatego autorka pisze: Chcę wyłączyć XXI
wiek, jednak nie mogę znaleźć kontaktu.
„Przekaz Elfi Nitche” jest również opowieścią o tym, jak ważny jest dialog
międzypokoleniowy, jakim śladem odciska się w naszej pamięci i jak potrafi
tę pamięć uruchomić. Myślę sobie, że Czas i Pamięć to dwa słowa,
z którymi mocno związany jest „Przekaz…” Aleny Mrazovej. Czytając, nie
sposób oprzeć się wrażeniu, że... Nie ma przeszłości ani przyszłości. Jest
tylko wszechogarniająca teraźniejszość – jak twierdził Henri Bergson.

Monika Maliszewska-Gruca

• polsko-czeska
• dwujęzyczna